Skutki decyzji o osiedleniu ludności rdzennej kanadyjskiej Arktyki

Yelyzaveta Kulish

Aby zrozumieć problem i konsekwencje osiedlenia rdzennych mieszkańców Kanady,

ważne jest zrozumienie jak żyli przed tym zjawiskiem i jakie były ich tradycje. Więc zacznę
od tego, że tradycyjnie ludność rdzenna kanadyjskiej Arktyki byla myśliwymi i zbieraczami,
którzy sezonowo przenosili się z jednego obozu do drugiego. Duże grupy regionalne
swobodnie dzielono na mniejsze grupy sezonowe, zimowiska liczące około 100 osób oraz
kilkunastoosobowe letnie grupy myśliwskie. Każda grupa była utożsamiana z obszarem i
odpowiednio nazywana. W zależności od pory roku podążali za zwierzętami, na które
polowali. Musieli często się przemieszczać i odbudowywać swoje obozy, wzajemne wizyty
różnych grup na terenach łowieckich miały na celu wymianę wiadomości i doświadczeń, ale
przede wszystkim wymianę żywności z różnych źródeł. Zimą podróż odbywała się psimi
zaprzęgami, ewentualnie także pieszo.1 Można więc stwierdziç, że styl życia rdzennych
mieszkańców Kanady był nietypowy, oryginalny oraz niezwykły dla europejczyków.
Jednak z czasem kultura i życie kanadyjskiej ludności rdzennej dramatycznie się
zmieniły. Punktem wyjścia w historii europejskiej interwencji w życie plemion tybulczych
jest handel futrami, którego początki sięgają XVI wieku. Od tego momentu ludność rdzenna
Kanady została wpisana w historię zachodnioeuropejskiego kapitalizmu i ekspansji, w
wyniku czego ich własna kultura, populacja, życie gospodarcze i organizacja społeczna ulegli
głębokim zmianom.2 Pierwszym celem kontaktu Europejczyków z Indianami był handel, ale
później zmienili oni swoje plany w stronę zakładanie stałych osiedli. Gdy tylko ziemia stała
się pożądanym obiektem posiadania przez Europejczyków, Indianie zaczęli być postrzegani
jako wrogie siły, które utrudniają postęp.3
Począwszy od lat 50. rząd uznał za konieczne sprawowanie rządowej kontroli i
kontroli nad terytorium. Rząd kanadyjski utworzył Departament Spraw Indian i Zasobów
Naturalnych w 1953 r. Departament ten ustanowił świadczenia społeczne, takie jak pomoc,
ubezpieczenie społeczne, opieka nad osobami starszymie, programy edukacyjne i

1
Diamond Jannes - The Indians of Canada, University of Toronto Press, National Museums
of Canada, National Museum of Man (Canada), chapters III (pages 28-40), VIII (pages 100-
118)
2
https://www.heritage.nf.ca/articles/indigenous/inuit-impacts.php
3
https://indigenouspeoplesatlasofcanada.ca/article/colonialism/
charytatywne dla przemysłowych obszarów Kanady.4 Co więcej, było postawione zadanie
integracji ludności rdzennej ze społeczeństwem kanadyjskim oraz była utrzymywana misja
„cywilizacyjną” w stosunku do Indian.5 Rząd kanadyjski zaczął przenosić Inuitów do stałych
osiedli. Powodem było ułatwienie rządowi federalnemu świadczenia usług edukacyjnych,
opieki zdrowotnej i opieki społecznej. Nie konsultowana w tym procesie ludność rdzenna
musiała przystosować się do radykalnych zmian.
Oczywiście wszystkie te działania władz miały bardzo silny wpływ na życie
rdzennych mieszkańców Kanady. Wspólną cechą tego czasu była rozległa zmiana z
koczowniczego na siedzący tryb życia. Ludność rdzenna opuściła swoje obozy i przeniośła
się do osad ze stałą zabudową. Niektóre rodziny same przenosiły się do osiedli, aby mieć
dostęp do świadczeń społecznych lub być blisko dzieci wysyłanych do szkoły, ale niektóre
rodziny również się przeprowadziły, ponieważ czuły się do tego zmuszone przez władze,
albo nawet obawiały się władz.6 Budynek legowiska zastąpił igloo, karmak i namioty
pierwotnie wykonane z haidy. Od tego czasu mieszkają w prefabrykowanych budynkach
mieszkalnych w południowej Kanadzie, zbudowanych na palach z powodu wiecznej
zmarzliny. Budynki te ogrzewane są olejem. Świeża woda dostarczana jest cysternami,
podobnie jak siewnik. Budynki wyposażone są w garnek z kuchenką elektryczną, łazienka z
prysznicem lub wanną, pralki i suszarki stały się powszechne. 7 Niemniej jednak jakość
domów była gorsza niż obiecywali ludności rdzennej wcześniej. Niektórym brakowało
domów, więc zmuszeni byli mieszkać z przyjaciółmi i znajomymi w przepełnionych
domach.8 Warto zaznaczyć jeszcze, że Inuici nie wiedzieli ile będą musieli zapłacić za życie
w tych domach, byli nieprzygotowani na trudy, jakie przynosiły im domy i usługi. W każdym
4
Statement of the Government of Canada on Indian Policy. Ottawa, 1970.
5
Heidi Bohaker, Franca Iacovetta - Making Aboriginal People ‘Immigrants Too’: A
Comparison of Citizenship Programs for Newcomers and Indigenous Peoples in Postwar
Canada, 1940s–1960s, 2009
6
Qikiqtani Inuit Association - Qikiqtani Truth Commission, Thematic Reports and Special
Studies 1950–1975, QTC Final Report: Achieving Saimaqatigiingniq, Inhabit Media Inc.
(Iqaluit), P.O. Box 11125, Iqaluit, Nunavut, X0A 1H0 (Toronto), 146A Orchard View Blvd.,
Toronto, Ontario, M4R 1C3
7
Malay Chatterjee - 1947 – 1959: Options after Independence, the Evolution of
Contemporary Indian Architecture, Catalogue of exhibition held at École Nationale
Supérieure des Beaux-Arts de Paris, 1985-1986
8
Qikiqtani Inuit Association - Qikiqtani Truth Commission, Thematic Reports and Special
Studies 1950–1975, QTC Final Report: Achieving Saimaqatigiingniq, Inhabit Media Inc.
(Iqaluit), P.O. Box 11125, Iqaluit, Nunavut, X0A 1H0 (Toronto), 146A Orchard View Blvd.,
Toronto, Ontario, M4R 1C3
razie takie trudnośći oraz sama zmiana trybu życia poniosły za sobą konsekwencję.
Generalnie Inuici byli zupełnie nieprzystosowani do osadnictwa i ingerencji w ich
życie władzami. Okazało się, że całkowicie samowystarczalna i niezależna ludność rdzenna
stała się biedną mniejszością, która absolutnie uległa władzom federalnym Kanady. Nie
znając wcześniej żadnego systemu monetarnego, ludy tubylcze uzależniły się od dóbr
uprzemysłowionych krajów zachodnich, takich jak dekoracje, wiele rodzajów wyrobów ze
skóry, broń, narzędzia i sprzęt techniczny.9 Po raz pierwszy w swojej historii narody te
poczuły, czym jest zależność gospodarcza, ponieważ nie miały żadnej wiedzy monetarnej i
praktyk obchodzenia się z pieniędzmi oraz nie mogły wpływać na bieg wydarzeń. To znaczy
ludy tubylcze zostały wrzucone w nową rzeczywistość bez umiejętności i zasobów
niezbędnych do funkcjonowania w świecie gospodarki kapitalistycznej.
Jako myśliwi i traperzy mogli rozwinąć tylko niski poziom produktywności, który
zasadniczo nie pokrywał zachodniego stylu życia. Kiedy ludzie się przeprowadzali, jeśli
robili to wbrew swojej woli, nie mieli czasu zabrać ze sobą wszystkich rzeczy, w tym
przypadku rzeczy do polowania, co również wpływało na jakość polowania i ogólnie na to,
czy ludzie polowali w nowych warunkach, czy nie. Nie wszyscy mogli też polować,
ponieważ zginęło wielu gimmitów i nie mogli się po prostu poruszać, chociaż niektórzy będą
mieli skutery śnieżne. Gimmity to psy, które były bardzo przydatne dla Inuitów. W
przeszłości Gimici byli bardzo ważni dla kultury i życia ludności rdzennej, a osadnictwo w
ogóle pozbawiło ich tej części życia. Wraz z relokacją opieka nad gimmitami była trudna, a
mężczyźni nie zawsze mogli tak dużo polować, aby nakarmić gimmity. 10 Ponadto produkty z
uboju były zbyt zależne od wahań rynkowych, nie mówiąc już o problemach związanych z
ochroną gatunków i środowiska.
Przystosowanie się do zupełnie innych warunków życia, zwłaszcza w nowych
ośrodkach administracyjnych, zorganizowanych przez kanadyjskich urzędników zgodnie z
zasadami kraju uprzemysłowionego, było dla ludności rdzennej niezwykle trudnym
zadaniem. Gdy rząd federalny pomagał rdzennym mieszkańcom pieniędzmi, nie wiedzieli,
jak z nich korzystać i czuli się wyobcowani ze swojej ziemi i tradycyjnego życia. Wszystkie
aspekty życia Inuitów zmieniły się całkowicie z powodu osadnictwa. Nawet sprawy takie jak

9
Mary Simon - Canadian Inuit: Where we have been and where we are going, International
Journal, Vol. 66, No. 4, The Arctic is hot, part II, 2011
10
Qikiqtani Inuit Association - Qikiqtani Truth Commission, Thematic Reports and Special
Studies 1950–1975, QTC Final Report: Achieving Saimaqatigiingniq, Inhabit Media Inc.
(Iqaluit), P.O. Box 11125, Iqaluit, Nunavut, X0A 1H0 (Toronto), 146A Orchard View Blvd.,
Toronto, Ontario, M4R 1C3
małżeństwo i adopcja dzieci nie szły tak dobrze jak wcześniej, a procedury były
komplikowane przez władze. Osady i nowe domy były również zatłoczone przez obcych.
Miało to ogromny wpływ na Inuitów, ponieważ wcześniej sąsiedzi znali się i robili wszystko
razem, a a w nowych warunkach wszyscy byli obcy. Nie było jeszcze równości i hierarchii
jak wcześniej.11 Wielu czuło się niepotrzebnych, zwłaszcza mężczyźni, nie wiedzieli, jak
dalej żyć w osadzie i co dalej robić. Niektórzy wtracili sens życia.
Biorąc pod uwagę takie zmiany w sposobie życia ludności rdzennej, zachowanie
własnej tożsamości oraz pamiętanie historii i przodków okazało się niezwykłym wyzwaniem,
z którym nie wszyscy ludzie mogli sobie poradzić. Zmiany te doprowadziły do problemów z
alkoholem i narkotykami. Ludzie zaczęli spożywać alkohol i inne rzeczy, które trafiały do
nich przez osiedlenie. Rozpraszała ich nuda i nie wiedząc, co zrobić ze swoim życiem,
zaczynali spożywać alcohol w duzych ilościach. Alkohol był bardzo poważnym problemem.
Dla Inuitów on zagłuszał takie uczucia, jak strach, bycie nie na miejscu. Ogólnie rzecz
biorąc, ludność rdzenna dużo piła, żeby się upić, a nie dla rozrywki. Wiele osób rozwinęło
uzależnienia, które wpłynęły na ich rodziny i ogólnie na standard życia. 12 Ofiarami przemocy
często padały kobiety i dzieci. Wskaźnik samobójstw wzrósł czterokrotnie w stosunku do
reszty populacji Kanady.
Można więc stwierdzić, że tak drastyczna zmiana stylu życia miała bardzo szkodliwy
wpływ na nieprzygotowane społeczeństwo. Ludność rdzenna Kanadyjskiej Arktyki była po
prostu nieprzygotowana i opłacano to poważnymi konsekwencjami, co dotknęło również rząd
Kanady. Ale możemy wyciągnąć to z historii i uczyć się na błędach, które popełniliśmy
wcześniej, aby nie działo się to w nowych społecznościach.

11
Qikiqtani Inuit Association - Qikiqtani Truth Commission, Thematic Reports and Special
Studies 1950–1975, QTC Final Report: Achieving Saimaqatigiingniq, Inhabit Media Inc.
(Iqaluit), P.O. Box 11125, Iqaluit, Nunavut, X0A 1H0 (Toronto), 146A Orchard View Blvd.,
Toronto, Ontario, M4R 1C3
12
Peter Bjerregaard & Christina V. L. Larsen - Three lifestyle-related issues of major
significance for public health among the Inuit in contemporary Greenland: a review of
adverse childhood conditions, obesity, and smoking in a period of social transition, 2018