ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI NGỮ

KHOA QUỐC TẾ HỌC
− 🙣🕮🙡 –

TIỂU LUẬN
CHÍNH TRỊ QUỐC TẾ HIỆN ĐẠI

TÊN ĐỀ TÀI

QUAN HỆ MỸ- EU – NHẬT BẢN TRONG THẾ KỶ XXI

Giảng viên bộ môn: Lê Thị Phương Loan

Nhóm sinh viên thực hiện: Nhóm 3
Lớp: 18CNQTHCLC01
Sinh viên thực hiện: Đào Trần Thùy My
Phạm Thị Thảo Phương
Lê Thị Như Quỳnh
Nguyễn Thị Yến

Đà Nẵng, tháng 3/2

 MỤC LỤC

QUAN HỆ MỸ - EU – NHẬT BẢN TRONG THẾ KỶ XXI

MỞ ĐẦU................................................................................................................................................3
NỘI DUNG............................................................................................................................................3
1. Cơ sở lý luận..............................................................................................................................3
1.1. Những chuyển biến mới của tình hình thế giới ở thế kỷ XXI................................................3
1.2. Tổng quan quan hệ đối ngoại của cả 3 nước.......................................................................3
1.3. Nhân tố tác động.................................................................................................................4
1.3.1. Quan hệ Nhật Bản – Mỹ - EU..........................................................................................4
1.3.2. Quan hệ Nhật Bản – EU..................................................................................................4
1.3.3. Quan hệ Mỹ - EU.............................................................................................................4
2. Thực tiễn triển khai quan hệ Mỹ- EU – Nhât Bản trong thế kỷ XXI....................................5
2.1. Mục tiêu, biện pháp thực hiện...........................................................................................5
2.2. Thực tiễn triển khai quan hệ ngoại giao trên các lĩnh vực...............................................6
2.2.1. Quan hệ Nhật Bản – Mỹ................................................................................................6
2.2.2. Quan hệ Nhật Bản – EU................................................................................................8
2.2.3. Quan hệ Mỹ - EU...........................................................................................................9
3. Nhận xét và dự báo..................................................................................................................10
3.1. Tác động của mối quan hệ.................................................................................................10
3.2. Triển vọng.........................................................................................................................11
3.2.1. Triển vọng hợp tác giữa EU và Nhật Bản......................................................................11
3.2.2. Triển vọng quan hệ Mỹ- Nhật Bản dưới thời tổng thống Mỹ Joe Biden........................12
KẾT LUẬN..........................................................................................................................................13
TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................................................................14
MỞ ĐẦU
10 năm đầu của thế kỷ 21, thế giới đã chứng kiến những sự kiện quan trọng và thay
đổi to lớn diễn ra. Sự thay đổi về hệ thống trật tự thế giới cùng với các trục quan hệ đa
phương và phức tạp. Cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu diễn ra vào năm 2007 – 2008 đã
làm suy yếu nước Mỹ và là cơ hội để các quốc gia khác phát triển. Tại Nhật Bản thì một
cuộc chuyển giao đã được diễn ra khi chính quyền lãnh đạo Đãng Dân chủ tự do (LDP)
thua trong cuộc bầu cử Thượng viện vào mùa thu năm 2009. Chính vì vậy, những chính
sách ngoại giao mới của Nhật Bản cũng được thay đổi để thích hợp với bối cảnh của thế
giới mới. Đối với EU, đã đạt được những thành tựu to lớn trong xây dựng liên minh kinh
tế tiền tệ và hiến pháp chung. Cùng với sự thay đổi trong tình hình kinh tế - chính trị của
ba bên, bài tiểu luận sẽ chỉ ra những chính sách cũ và mới đã và đang được thực hiện
nhằm triển khai và duy trì mối quan hệ hợp tác ba bên Mỹ - EU – Nhật Bản trong thế kỉ
21.
NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận
1.1. Những chuyển biến mới của tình hình thế giới ở thế kỷ XXI
Sự suy yếu tương đối của Mỹ và sự trỗi dậy mạnh mẽ của một số nước, nổi bật là
Trung Quốc và Ấn Độ dẫn tới sự chuyển dịch quyền lực lần thứ thứ ba trên phạm vi toàn
cầu. Đó là sự chuyển dịch trọng tâm quyền lực từ Tây sang Đông và dẫn tới sự thay đổi
tương quan so sánh lực lượng giữa các nước lớn trong khu vực Châu Á – Thái Bình
Dương. Nhóm các nước phát triển G7 cũng được thay thế bằng G8 thêm sự có mặt của
Nga và xuất hiện thêm các quốc gia mới nổi và có nền kinh tế nhanh chóng BRICs (Nga,
Brazil, Ấn Độ, Trung Quốc) làm cho tỉ trọng kinh tế phát triển và các quốc gia Châu Á
cũng thoát khỏi cuộc khủng hoảng tài chính thế giới năm 2007 – 2008 1đã ảnh hưởng và
tác động đến tình hình quan hệ Mỹ - EU – Nhật bản trong chính sách đối ngoại ba bên.
Hợp tác khu vực cũng đang là xu thế mới trong thế kỉ 21, sự mở rộng hợp tác ngày càng
sâu sắc của Liên minh Châu Âu (EU) ví dụ điển hình cho hợp tác khu vực.
Bước vào thế kỷ 21, nhu cầu hợp tác với nhau để giải quyết các vấn đề toàn cầu và
điển hình là các vấn đề như biến đổi khí hậu, vũ khí hạt nhân, tội phạm quốc tế ... Hải tặc
cùng với nạn cướp biển gia tăng một cách nhanh chóng, các vũ khí tên lửa và hạt nhân tại
Triều Tiên và các điểm nóng ở cùng Trung Đông... là những tình huống đang diễn ra mà
các quốc gia vẫn chưa giải quyết được một cách triệt để. 2Dịch bệnh Covid-19 diễn ra từ
năm 2018 đã khiến cho nền kinh tế của các bên bị ảnh hưởng rất nhiều.Thế kỷ 21 là lúc
thay đổi thế giới và đặc biệt các khu vực xung quanh quan hệ của Mỹ - EU – Nhật Bản.
1.2. Tổng quan quan hệ đối ngoại của cả 3 nước

1
ThS. Ngô Hương Lan, Tổng quan quan hệ Nhật Bản với các nước Âu Mỹ thập niên đầu Thế kỷ XXI
2
ThS. Ngô Hương Lan, Tổng quan quan hệ Nhật Bản với các nước Âu Mỹ thập niên đầu Thế kỷ XXI

3
 Trong thế kỷ 20, khoảng thời gian diễn ra hai cuộc Thế chiến thứ nhất và thứ hai cùng
với các sự kiện khác như năng lượng hạt nhân, chủ nghĩa dân tộc, chiến tranh Lạnh và
xung đột thời hậu chiến cũng đã ảnh hưởng ít nhiều đến mối quan hệ ba bên.
Sau những mất mát và ảnh hưởng của cuộc chiến tranh thế giới thứ hai, Nhật Bản bắt
đầu tập trung vào việc phát triển làm “tay sau” của Mỹ trong cuộc chiến tranh khiến cho
quốc gia này vươn lên trở thành cường quốc thứ hai thế giới sau Mỹ, cho đến năm 2010
thì nó bị tụt lạt thứ ba sau Trung Quốc. Mỹ vẫn duy trì phát triển với danh xưng cường
quốc số một thế giới và hỗ trợ các quốc gia nằm trong khối NATO .
Năm 1991, Nhật Bản kí kết một tuyên bố chung với Ủy ban châu Âu (EC) về tăng
cường quan hệ Nhật bản với các nước trong khu vực Châu Âu. Mục đích của các cuộc
đối thoại chính trị này là nhằm nâng cao quan hệ hợp tác, thông qua đối thoại để giải
quyết các vấn đề quốc tế và khu vực, tăng cường và mở rộng quan hệ thương mại giữa
các quốc gia này, đồng thời hỗ trợ cho các nước đang phát triển tham gia vào các tiến
trình quốc tế. 3
1.3. Nhân tố tác động
1.3.1. Quan hệ Nhật Bản – Mỹ - EU
Quan hệ Mỹ - Nhật là hai nước đồng minh có chung những lợi ích chiến lược và các
giá trị cơ bản hợp tác cùng nhau xây dựng và thúc đẩy vai trò, sự ảnh hưởng tại khu vực
tiềm năng Ấn Độ Dương- Thái Bình Dương. Trên phương diện ngoại giao, Mỹ - Nhật
tiếp tục tăng cường trong chính sách trên nhiều lĩnh vực kinh tế, tiền tệ, chống khủng bố
tại Trung Đông, các vấn đề quốc tế nóng hổi đang được diễn ra và phát triển Châu Phi,
cùng với việc giải quyết các vấn đề an ninh trong khu vực Châu Á – Thái Bình Dương
cũng là những điều mà hai quốc gia đang hướng tới4.
1.3.2. Quan hệ Nhật Bản – EU
Mối quan hệ hai bên trong thế kỉ 21 là mối quan hệ phát triển tốt đẹp khi cả Nhật Bản
– EU đều là những quốc gia có tiềm lực kinh tế mạnh, trong quan hệ cộng đồng quốc tế
cả hai đều có những thành công nhất định, cùng với đó là sự tương đồng về chế độ xã hội
(Dân chủ chủ nghĩa) tạo nên những nền tảng hai bên phát triển lâu dài và bền vững. EU
giúp Nhật Bản tăng cường năng lực ganh đua với Trung Quốc ở khu vực châu Á - Thái
Bình Dương trong khi Nhật Bản có thể giúp EU đẩy lùi và làm phá sản mưu tính của
Trung Quốc mở rộng ảnh hưởng và phạm vi hợp tác sang khu vực châu Âu và phân rẽ
nội bộ EU.
1.3.3. Quan hệ Mỹ - EU
Mối quan hệ giữa Mỹ - EU là mối quan hệ hợp tác chiến lược, kinh tế, an ninh quan
trọng với hai bên. Mối quan hệ kinh tế là mối quan hệ kinh tế lớn nhất thế giới với 1/3
GDP toàn cầu, chiếm ½ tiêu dùng cá nhân toàn cầu tạo ra 16 triệu việc làm ở hai bờ Đại
3
ThS. Ngô Hương Lan, Tổng quan quan hệ Nhật Bản với các nước Âu Mỹ thập niên đầu Thế kỷ XXI
4
TTXVN, Tài liệu tham khảo đặc biệt, các số năm 2009 và các số từ tháng 1-6/2010.
Tây Dương.5Về an ninh và chính trị thì Mỹ giữ vai trò lãnh đạo với NATO đảm bảo an
ninh cho EU và thúc đẩy các vấn đề dân chủ ở đây. Mặc dù, trong thời nhiệm của Tổng
thống Donal Trung là khoảng thời gian mà quan hệ hai bên ở mức thấp nhất thì hai bên
vẫn thực hiện những chính sách lợi ích củng cố duy trì sự ổn định.
Mối quan hệ hai bên đang diễn ra nhiều bất cập bằng việc bất đồng chính sách và sự
hoài nghi của Mỹ giá trị nền tảng của mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương. Điều này thể
hiện rõ khi Mỹ liên tục đưa ra hàng loạt tuyên bố gây sốc, như đe dọa rút khỏi NATO,
hay việc Mỹ rút khỏi các thỏa thuận quốc tế do EU hậu thuẫn (như Hiệp định Paris về
biến đổi khí hậu, Thỏa thuận hạt nhân của Nhóm P5+1 với Iran - JCPOA, Tổ chức Y tế
thế giới - WHO…). 6Hi vọng thay đổi tình hình đang được đặt lên trong thời kỳ của Tổng
thống mới J.Biden khi ông tuyên bố: “Nước Mỹ đã trở lại. Ngoại giao trở lại vị trí trung
tâm trong chính sách đối ngoại của Mỹ”7 và khẳng định Mỹ sẽ đưa ra những lợi ích lượt
trội trong việc duy trì quan hệ hợp tác với NATO và EU. Khẳng định mối quan hệ bền
vững của hai bên bằng nhiều chính sách mới.
2. Thực tiễn triển khai quan hệ Mỹ- EU – Nhât Bản trong thế kỷ XXI
2.1. Mục tiêu, biện pháp thực hiện

Mỹ EU NHẬT BẢN
- Mỹ tăng cường - Tăng cường sự - Duy trì nền an
Mục tiêu quyền lãnh đạo, hiện diện về chính ninh
thực hiện bá quyền trị và kinh tế của EU -Vươn lên thành
khu vực Châu Á trên toàn bộ khu vực cường quốc chính
- Duy trì vị thế siêu châu Á trị
cường duy nhất -Nâng cao vị thế
- Kìm hãm sự ảnh kinh tế và chính trị
hưởng của Trung
Quốc

- Nền kinh tế lớn - Hợp tác trong lĩnh -Đa phương hóa
Biện pháp thực nhất thế giới, sử vực an ninh - chính chính sách đối
hiện dụng quyền lực để trị, như “Hợp tác an ngoại và giảm sự
tăng cường hợp tác ninh tại và với châu phụ thuộc vào Mỹ
với các nước Á của EU” và -Mở rộng quy mô
- Lực lượng quân “Chiến lược kết nối hoạt động của lực
5
Danger, Susan: “100 days later: charting the course”,
http://www.amchameu.eu/blog/100-days-later-charting-course
6
https://www.tapchicongsan.org.vn
7
The White House: “Remarks by President Biden on America’s place in the world”.
 sự mạnh nhất thế EU - châu Á”.8 lượng phòng vệ
giới: tiến hành bố Nhật Bản
trí lại lực lượng ở
Nhật Bản và mở
thêm căn cứ quân
sự ở Australia và
Philippines
- Lấy chiêu bài
“chống khủng bố”,
“dân chủ”, “nhân
quyền” để thúc đẩy
can dự vào nội bộ
của các nước, giúp
tăng cường quyền
lực và sự hiện diện
của mình.

2.2. Thực tiễn triển khai quan hệ ngoại giao trên các lĩnh vực
2.2.1. Quan hệ Nhật Bản – Mỹ
 Quan hệ an ninh- quốc phòng
Sau cuộc tấn công khủng bố ngày 11 tháng 9 năm 2001, chính phủ Junichiro Koizumi
đã điều động Lực lượng Phòng vệ Hàng hải đến Ấn Độ Dương để hỗ trợ hậu cần cho các
hoạt động quân sự của Mỹ tại Afghanistan. 9 Trong năm 2004, Tokyo đã hỗ trợ 5 tỷ đô la
cho công cuộc tái thiết Iraq cho đến việc cung cấp cho các lực lượng Mỹ ở Trung Đông.
Hơn nữa, Hoa Kỳ và Nhật Bản đã thực hiện một cam kết đồng minh theo Lộ trình Tái
cấu trúc Hoa Kỳ-Nhật Bản năm 2006, được tái khẳng định bởi Hiệp định Quốc tế Guam
2009 10, nhằm tạo ra liên minh linh hoạt giải quyết các vấn đề về an ninh. Tuy nhiên, từ
giữa năm 2007, rối loạn chính trị và sự phân chia trong chính phủ Tokyo đã làm thay đổi
một vài tiến trình trong quan hệ an ninh giữa hai nước.

8
PGS, TS. Bùi Hồng Hạnh (2020), Chính sách đối ngoại của Liên minh châu Âu đối với châu Á sau Chiến tranh
lạnh, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội

9
https://www.cfr.org/backgrounder/us-japan-security-alliance
10
https://2009-2017.state.gov.htm
 Ngày 30-8-2009, Đảng Dân chủ Nhật bản (DPJ) đã có những động thái điều chỉnh lại
quan hệ với Mỹ theo hướng độc lập, tránh phụ thuộc quá nhiều vào Mỹ. Vì Mỹ là đối thủ
cạnh tranh lớn nhất của Nhật về kinh tế lẫn chính trị và với vị thế ngày càng nổi bật của
Trung Quốc, Nhật vừa phải tranh thủ sự liên minh của Mỹ và sự hợp tác với Trung Quốc
để nâng cao vị thế của mình. Cựu Thủ tướng Hatoyama đã tiến hành chấm dứt sứ mạng
tiếp liệu xăng dầu trên Ấn Độ Dương cho các tàu chiến và phi cơ ở Mỹ. Nhưng để giảm
nhẹ ảnh hưởng của chủ trương này, họ đã đưa ra khoản ngân sách khoảng 5 tỉ USD trong
5 năm viện trợ phát triển dành cho chính phủ Afganistan.
Vào tháng 5- 2015, Thủ tướng Shinzo Abe- Nhật bản nhân chuyến đi thăm Mỹ  đã
cùng sửa đổi lại hướng dẫn quốc phòng của họ,  mở rộng phạm vi hợp tác quân sự và tập
trung liên minh vào các mối đe dọa hiện tại — bao gồm từ Trung Quốc và Triều Tiên 11
Vào năm 2019, Tổng thống Donald Trump nhấn mạnh mối quan hệ đồng minh giữa
hai nước đồng thời đánh giá cao việc Nhật bản lên kế hoạch mua thêm 105 chiến đấu cơ
F-35A do Mỹ sản xuất12. Ông cam kết tiếp tục hiện đại hóa quân đội Mỹ để có thể bảo vệ
đất nước cùng quốc gia đồng minh
Trong cuộc điện đàm giữa Tổng thống J. Biden với Thủ tướng Nhật Bản Yoshihide
Suga ngày 22-1-2021, Mỹ cam kết tiếp tục thúc đẩy hợp tác với nước này trong liên minh
quân sự Mỹ - Nhật Bản.
 Nhật Bản là một liên minh truyền thống và vững chắc của Hoa Kỳ ở châu Á, hai
nước có sự ràng buộc chặt chẽ với nhau về an ninh, quốc phòng.
 Quan hệ Chính trị- Ngoại giao
Tại hội nghị thượng đỉnh G8 tháng 7-2008 tại Hokkaido, quan hệ đồng minh Nhật -
Mỹ đã được khẳng định là “phát triển trên mọi phương diện”. Tháng 1-2009, Tổng thống
Barac Obama có cuộc điện đàm với Thủ tướng Shinzo Abe của Nhật, khẳng định sự hợp
tác của hai nước trong các lĩnh vực, tiếp tục duy trì quan hệ đồng minh, cùng nhau giải
quyết các vấn đề liên quan đến an ninh của khu vực Châu Á - Thái Bình Dương.
Trong các ngày 25-28/5, Tổng thống Donald Trump và phu nhân dự kiến có chuyến
thăm cấp Nhà nước tới Nhật Bản với tư cách quốc khách đầu tiên đến nước này sau khi
Nhật hoàng Naruhito chính thức lên ngôi vào ngày 1/5/2019. 
Trong cuộc họp cấp ngoại trưởng thuộc nhóm “Bộ Tứ” ngày 27-2-2021 và Hội nghị
Thượng đỉnh nhóm “Bộ Tứ” ngày 12-3-2021, Mỹ đã cam kết với Nhật Bản về việc phối
hợp chia sẻ vaccine để phòng, chống dịch bệnh COVID-19 của chương trình Đối tác
vaccine 1 tỷ liều trong giai đoạn 2021 - 2022, trong đó, Mỹ là nhà tài trợ về tài chính (4,7
tỷ USD) (6), còn Nhật Bản đóng vai trò trung chuyển.13

11
http://lyluanchinhtri.vn/home
12
https://www.vietnamplus.vn/.vnp
13
Lộc Thị Thủy (20221), Chính sách đối ngoại của Mỹ dưới thời Tổng thống Joe Biden, Viện Nghiên cứu châu Mỹ,
Viện Hàn Lâm Khoa học xã hội Việt Nam.
  Mỹ và Nhật Bản ngày càng thể hiện rõ mối quan hệ đồng minh vững chắc
 Quan hệ kinh tế
Trong khuôn khổ của “Đối tác kinh tế Nhật - Mỹ vì sự phát triển”, hai nước đã đưa ra
“Sáng kiến về cải cách quy chế và chính sách cạnh tranh”. Về thương mại, năm 2008,
tổng giá trị xuất khẩu của Mỹ sang Nhật trị giá 66,6 tỷ USD; trừ NAFTA14
Nhật Bản là thị trường nước ngoài lớn nhất của Mỹ, cũng như Mỹ là thị trường nước
ngoài lớn thứ hai của Nhật Bản(sau Trung Quốc).
 Mối quan hệ kinh tế Mỹ - Nhật rất bền chặt và đôi bên cùng có lợi
2.2.2. Quan hệ Nhật Bản – EU
 Quan hệ kinh tế
Nhật Bản là đối tác thương mại quan trọng thứ sáu của EU, chiếm 3,6% tổng kim
ngạch thương mại hàng hóa ngoài EU năm 2016 (so với 4,9% năm 2006). Trong khoảng
thời gian 10 năm này, tỷ trọng nhập khẩu của Nhật Bản ngoài EU đã giảm từ 5,7% năm
2006 xuống 3,9% năm 2016. Tỷ trọng xuất khẩu của Nhật Bản giảm vừa phải hơn, từ
3,9% xuống 3,3%. EU là nhà đầu tư trực tiếp ròng vào Nhật Bản15
Nhật Bản và EU là thành viên của Hiệp định Đối tác Kinh tế Liên minh Châu Âu -
Nhật Bản (EPA), khu vực kinh tế mở lớn nhất thế giới, 16 bao gồm một phần ba nền kinh
tế thế giới kể từ ngày 1 tháng 2 năm 2019. Loại bỏ các mức thuế của EU 10% đối với ô tô
Nhật Bản và 3% đối với hầu hết các bộ phận ô tô.17
 Gắn kết hai nền kinh tế cùng chiếm một phần ba GDP toàn cầu.
 Quan hệ chính trị- Ngoại giao
Ngày 8-12-2001, Kế hoạch hành động giữa Nhật Bản và EU đã được ký kết tại
Brussels, tăng cường sự hợp tác của hai bên trong lĩnh vực chính trị. Ngoài ra, thực hiện
những cơ chế đối thoại chủ yếu sau: Hội nghị thượng đỉnh Nhật Bản-EU, Hội nghị Ngoại
trưởng Nhật Bản - EU họp 2 lần/năm; Hội nghị chính trị cấp cao Nhật Bản - EU họp 2
lần/năm.
Hiệp định Đối tác Kinh tế EU-Nhật Bản chính thức được ký kết vào ngày 17 tháng 7
năm 201818, trở thành hiệp định thương mại tự do song phương lớn nhất thế giới , tạo ra
một khu vực thương mại mở bao phủ gần một phần ba GDP toàn cầu.
 Quan hệ chính trị giữa hai bên đang ngày càng phát triển.
 Quan hệ an ninh- quốc phòng
Nhật Bản hợp tác với châu Âu thông qua Cơ cấu hiệp ước Bắc Đại Tây
Dương(NATO), Tổ chức an ninh và hợp tác châu Âu (OSCE) và Hội đồng châu Âu.

14
Ngô Xuân Bình, Chính sách đối ngoại của Nhật Bản thời kỳ sau chiến tranh lạnh, NXB. Khoa học xã hội, 2000.
15
https://ec.europa.eu/eurostat
16
BBC News (2017),  EU agrees biggest free trade deal with Japan.
17
https://www.rte.ie/news-eu_japan/
18
European Union and Japan sign historic trade deal"
Tháng 12-2007, Thủ tướng Fukuda đã cùng với Tổng thư ký NATO Jaap de Hop
Scheffer tuyên bố về việc Nhật Bản và NATO cùng có trách nhiệm trong việc giải quyết
các vấn đề an ninh quốc tế.
 Sự hợp tác về an ninh còn ở mức độ khiêm tốn, nhưng sẽ có triển vọng trong hợp
tác an ninh – hàng hải
2.2.3. Quan hệ Mỹ - EU
 Quan hệ Chính trị- Ngoại giao
Trong thế kỉ XXI, thực tế cho thấy bản chất và thực tiễn của mối quan hệ Mỹ - EU đã
qua khoảng thời gian phát triển để có những đột biến mới trong mối quan hệ.
Đối với Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), vai trò của Mỹ giúp bảo đảm
an ninh cho EU và dẫn dắt các đồng minh châu Âu phát triển dân chủ và thịnh vượng.
Còn phía EU cũng có vai trò quan trọng giúp củng cố và hỗ trợ các lợi ích an ninh và
chính trị của Mỹ. Ngay cả khi mối quan hệ hai bên ở mức thấp nhất dưới thời kỳ của
chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump, Chiến lược An ninh quốc gia Mỹ đưa ra
tuyên bố vào năm 2017 rằng Mỹ sẽ an toàn hơn khi châu Âu thịnh vượng và ổn định, mặt
khác dựa vào đó có thể giúp Mỹ bảo vệ các ưu tiên và giá trị của mình.
 Quan hệ an ninh- quốc phòng
Chính quyền Tổng thống Obama đã nhắc nhở và nhận mạnh việc EU nên chi tiêu
nhiều hơn vào quốc phòng nhưng chính lo ngại từ cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008,
EU đã phải cắt giảm chi tiêu cho quân sự. Tại hội nghị Thượng đỉnh Nato ở Wales vào
năm 2014, các thành viên Nato đã quyết định gia tăng ngân sách quốc phòng và đặt mục
tiêu dành 2% GDP cho quốc phòng vào năm 2020.
Nhưng có thể nói, quan hệ Mỹ - EU lại càng xấu hơn khi Tổng thống Mỹ Donald
Trumph đe dọa không đảm bảo an ninh cho châu Âu, nếu các nước EU không tăng ngân
sách quốc phòng lên 2% GDP theo “đề nghị” của Mỹ. Gần đây, bỏ ngoài sự can ngăn,
phản đối của EU, Mỹ vẫn đơn phương rút khỏi thỏa thuận về chương trình hạt nhân mang
tính lịch sử gây tranh cãi của Iran. Thỏa thuận hạt nhân Iran tuy chưa phải là hoàn thiện,
nhưng đối với EU, nó là cơ sở pháp lý quốc tế quan trọng nhất hiện nay, giúp giảm nguy
cơ từ Iran - quốc gia nằm “sát nách” châu Âu, có thể sở hữu vũ khí hạt nhân.
Dưới thời kỳ của Tổng thống J. Biden, Mỹ coi việc tái thiết quan hệ đối tác xuyên Đại
Tây Dương là trọng tâm của chính quyền mới sau bốn năm quan hệ băng giá. Tham dự
Hội nghị thượng đỉnh nhóm các nền công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới (G-7), Hội
nghị thượng đỉnh NATO và trên hết là Hội nghị thượng đỉnh Mỹ - châu Âu thể hiện
mong muốn “ hồi sinh mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương ” của Mỹ.19
 Quan hệ kinh tế

19
TS. Nguyễn Lan Hương (2021). Động thái mới trong chính sách đối ngoại của Mỹ với Liên minh Châu Âu. Viện
Nghiên cứu châu Mỹ, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam.
 Trong chính sách kinh tế và tài chính thì tồn tại những khác biệt quan điểm, nhưng do
tình thế đối với từng phía khác nhau nhiều hơn là do bởi cạnh tranh lợi ích.
Về kinh tế, năm 2020, EU chiếm gần 1/5 tổng thương mại hàng hóa và dịch vụ của
Mỹ. Mỹ và EU là điểm đến đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn nhất của nhau. Mối quan hệ
kinh tế Mỹ - EU là mối quan hệ kinh tế lớn nhất thế giới, có giá trị bằng 1/3 GDP toàn
cầu, chiếm 1/2 tiêu dùng cá nhân toàn cầu và tạo ra 16 triệu việc làm ở hai bờ Đại Tây
Dương.20
3. Nhận xét và dự báo
3.1. Tác động của mối quan hệ
3.1.1. Đối với quan hệ đối ngoại song phương
 Quan hệ song phương EU - Mỹ
Chương mới cho mối quan hệ song phương: Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ - EU,
quan hệ giữa Mỹ và EU đã có những rạn nứt dưới thời Tổng thống Donald Trump.
Nhưng ngày nay, Chiến dịch của chính quyền Tổng thống Biden nhằm sửa chữa và xây
dựng lại mối quan hệ với EU đã tỏ ra hiệu quả khi phía EU được cho là sẵn sàng cho việc
hợp tác sâu hơn với Mỹ và các đối tác chung chí hướng khác, đặc biệt là về các vấn đề
liên quan đến dân chủ - công nghệ. Qua đó, các nhà ngoại giao châu Âu nhìn chung hài
lòng với mức độ can dự ngoại giao của Mỹ
Tuy nhiên, hiện vẫn còn tồn tại những vấn đề căng thẳng ngoại giao riêng lẻ giữa Mỹ
và các nước châu Âu như: Hiệp định Đầu tư toàn diện (CAI) của EU với Trung Quốc, dự
án đường ống Dòng chảy phương Bắc 2 (Nord Stream 2) của EU với Nga.
 Quan hệ song phương EU - Nhật Bản
Quan hệ Liên minh EU - Nhật Bản: Điểm hội tụ lợi ích Ấn Độ Dương - Thái Bình
Dương. Hiện nay, Nhật Bản và EU đều nhận định được tầm quan trọng của khu vực Ấn
Độ Dương - Thái Bình Dương đối với lợi ích chiến lược cả về kinh tế và an ninh của hai
nước.
Bên cạnh điểm hội tụ về lợi ích và mục tiêu, quan hệ đối tác giữa EU - Nhật Bản cũng
đã và đang được thúc đẩy thể chế hóa. Xét tổng quan, Nhật Bản và EU đều tìm thấy tiếng
nói chung ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, đặc biệt trong bối cảnh cạnh
tranh Mỹ - Trung Quốc ngày càng gia tăng.
 Quan hệ song phương Nhật - Mỹ
Từ cuối thế kỷ 20 trở đi, Hoa Kỳ và Nhật Bản có mối quan hệ chính trị, kinh tế và
quân sự vững chắc và rất tích cực. Hoa Kỳ coi Nhật Bản là một trong những đồng minh
và đối tác thân thiết nhất.

20
Hồng Vân(2021). EU - Mỹ tiếp tục khôi phục mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương. Tạp chí cộng sản: Ban Đối ngoại
Trung ương.
 Trong những năm gần đây, Thủ tướng Nhật Bản Shinzō Abe đã có mối quan hệ tốt đẹp
với các Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama và Donald Trump, với một số cuộc gặp hữu
nghị tại Hoa Kỳ và Nhật Bản, và các hội nghị quốc tế khác. Vào tháng 5 năm 2019, Tổng
thống Trump đã trở thành nhà lãnh đạo nước ngoài đầu tiên gặp tân Hoàng đế Naruhito. 21
Trong tuyên bố chung có tiêu đề "Quan hệ đối tác toàn cầu Mỹ - Nhật Bản cho kỷ
nguyên mới" công bố sau cuộc gặp hôm 17/4/2021, Thủ tướng Nhật Bản Suga Yoshihide
và Tổng thống Mỹ Joe Biden khẳng định tiếp tục "mối quan hệ đồng minh đã trở thành
trụ cột của hòa bình và an ninh trong khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương". Tuyên
bố chung nhấn mạnh Mỹ và Nhật Bản được kết nối bằng các giá trị và nguyên tắc chung,
những điều đã tạo tiền đề để hai nước thiết lập hợp tác, từ đó có thể xử lý các mối đe dọa
toàn cầu, từ dịch COVID-19 và biến đổi khí hậu tới các thách thức đối với trật tự quốc tế
dựa trên các quy tắc tự do và rộng mở.22
3.1.2. Đối với QHQT ở khu vực và thế giới
Quan hệ Mỹ- Nhật là nền tảng cho các lợi ích an ninh của Mỹ ở châu Á và là nền tảng
cho sự ổn định và thịnh vượng của khu vực. Duy trì sự ổn định trong khu vực Ấn Độ
Dương- Thái Bình Dương bao gồm: bảo tồn và phát triển các quyền tự do chính trị và
kinh tế, ủng hộ nhân quyền và các thể chế dân chủ, mở rộng sự thịnh vượng cho người
dân của Mỹ- Nhật nói riêng và cộng đồng quốc tế nói chung. Mối quan hệ Mỹ- Nhật tác
động về kinh tế và ngoại giao của toàn cầu như y tế toàn cầu, bảo vệ môi trường, trao
quyền cho phụ nữ,.v.v. Mỹ tham vấn với Nhật và Hàn về chính sách liên quan đến Triều
Tiên. Mỹ phối hợp với Nhật và Australia dưới sự bảo trợ của Đối thoại Chiến lược Ba
bên và Diễn đàn Hợp tác An ninh và Quốc phòng. Mỹ và Nhật phối hợp với Ấn Độ theo
phương thức ba bên và tham vấn Mỹ- Úc- Ấn- Nhật. Tại Đông Nam Á, Mỹ- Nhật thúc
đẩy an ninh hàng hải và phát triển kinh tế. Ngoài ra, Nhật đã hỗ trợ chính trị và tài chính
đáng kể các nỗ lực của Mỹ trong nhiều vấn đề toàn cầu bao gồm: chống khủng bố, nỗ lực
ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh, vấn đề môi trường,.v.v. Mỹ- Nhật cũng đang đạt
được tiến bộ đối với tầm nhìn chung về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và cởi
mở. EU hợp tác với Nhật mục đích nhằm xây dựng một phương thức quản trị ổn định và
thịnh vượng ở khu vực châu Á. EU- Nhật Bản đều tăng cường hợp tác vì một khu vực Ấn
Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và cởi mở, pháp luật là trên hết, tôn trọng các giá trị
dân chủ.
3.2. Triển vọng
3.2.1. Triển vọng hợp tác giữa EU và Nhật Bản
Sự trổi dậy của Trung, dẫn đến cuộc cạnh tranh Mỹ- Trung này càng trở nên sâu sắc.
Cuộc đối đầu giữa hai siêu cường Mỹ và Trung sẽ gây tổn hại không nhỏ đến những lợi
21
Xem web https://vi.wikipedia.org
22
Khổng Hà(Tổng hợp). "Kỷ nguyên mới" trong quan hệ giữa Nhật Bản và Mỹ. Tạp chí: Công an nhân dân.
ích của EU và Nhật. Do vậy mà cả Nhật và EU đều không muốn có sự tách biệt hoàn toàn
về kinh tế với Trung nhưng đồng thời vẫn có thể kiềm chế những hoạt động của Trung ở
các lĩnh vực chiến lược.
“Hợp tác an ninh hàng hải là một trong những lĩnh vực hợp tác có nhiều triển vọng
cho mối quan hệ giữa EU và Nhật ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương”23. EU có nhiều
kinh nghiêm xử lý các tội phạm quốc gia xuyên biển, ngoài ra cả EU và Nhật Bản đều có
kinh nghiệm trong việc xây dựng năng lực hàng hải cho các nước đang phát triển trong
khu vực. Tăng cường việc thúc đẩy và bảo vệ các quy tắc và chuẩn mực tự do hàng hải,
Đặc biệt là về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982. Lĩnh vực hợp tác về kết nối số, đây là
một lĩnh vực mới và có có phúc lợi tài chính khi điều hành kinh tế. EU hiện đang đi đầu
trong lĩnh vực bảo vệ dữ liệu và đã ban hành “Quy định bảo vệ dữ liệu chung GDPR”24.
Nhật Bản cũng đã đưa ra khái niệm “Dòng chảy dữ liệu tự do với sự tin cậy25” và thiết
lập “Lộ trình Osaka về quản trị dữ liệu26”.
EU cần thúc đẩy các sáng kiến hợp tác đa phương và hợp tác với các đối tác trong khu
vực. Về phía Nhật Bản cần phát huy vai trò quan trọng trong việc làm cầu nối nhằm tối
ưu hóa sự phối hợp giữa Mỹ - EU - Nhật Bản tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình
Dương. Có sự tham gia của Mỹ sẽ góp phần thúc đẩy và xác định các ưu tiên hợp tác,
phát huy lợi thế so sánh của mỗi đối tác trong khu vực.
3.2.2. Triển vọng quan hệ Mỹ- Nhật Bản dưới thời tổng thống Mỹ Joe Biden
Ngay sau khi đắc cử TT. Joe Biden áp dụng chính sách đối ngoại tích cực và mềm
dẻo hơn đối với khu vực châu Á và các nước đồng minh nhằm khôi phục vị trí số một của
Mỹ. Rất được kỳ vọng sẽ giúp Mỹ và Nhật Bản lấy lại động lực để mở ra những cơ hội
hợp tác mới trên nhiều lĩnh vực tiềm năng, nhằm phát triển các lợi ích chung và cải thiện
quan hệ đồng minh trong những năm tiếp theo.
Quan hệ giữa Mỹ và Nhật Bản sẽ bước sang một giai đoạn mới, sẽ tiếp tục đối mặt với
các thách thức chung của toàn cầu như đại dịch bệnh Covid 19, khủng hoảng nền kinh tế,
biến đổi khí hậu và sự trỗi dậy của Trung Quốc về việc mở rộng sự ảnh hưởng của mình
trong khu vực. Quan hệ đồng minh Mỹ- Nhật Bản có thể đóng một vai trò quan trọng
trong việc giải quyết những thách thức nghiêm trọng trên. Nhưng sẽ phụ thuộc vào định
hướng chiến lược, các chính sách ngắn hạn và dài hạn của Mỹ cũng như Nhật Bản đối
với trong tương lai.

23
Vinh Trần (2021). Quan hệ Liên minh châu Âu - Nhật Bản: Điểm hội tụ lợi ích Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Tạp chí cộng sản: Ban Đối ngoại Trung ương.
24
Xem web https://vi.wikipedia.org
25
Vinh Trần (2021). Quan hệ Liên minh châu Âu - Nhật Bản: Điểm hội tụ lợi ích Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Tạp chí cộng sản: Ban Đối ngoại Trung ương.
26
Vinh Trần (2021). Quan hệ Liên minh châu Âu - Nhật Bản: Điểm hội tụ lợi ích Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Tạp chí cộng sản: Ban Đối ngoại Trung ương.
KẾT LUẬN
Có thể nói, thế kỷ XXI là thời đại của sự hợp tác giữa các quốc gia, khu vực và toàn
thế giới. Và thế giới đã và đang chứng kiến những sự kiện quan trọng và những thay đổi
lớn lớn. Sự thay đổi của hệ thống trật tự thế giới với các trục quan hệ ngày càng đa dạng
và phức tạp, cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu làm suy yếu nước Mỹ, sự trỗi dậy của
Trung Quốc, Ấn Độ phát triển, vị thế ngày càng cao của châu Á, sự hội nhập sâu rộng
cũng như cạnh tranh khốc liệt giữa các quốc gia, khu vực, vấn đề khủng bố và vũ khí hủy
diệt đe dọa an ninh thế giới,.v.v. Do đó, xu thế quan hệ hợp tác vẫn là nổi trội đặc biệt là
quan hệ Mỹ- EU- Nhật Bản. Quan hệ Mỹ- Nhật- EU nhất trí làm mới mối quan hệ đối tác
nhằm đối phó với các thách thức toàn cầu trong lĩnh vực thương mại. Nỗ lực xây dựng
một hệ thống thương mại đa phương tự do và công bằng, mang lại lợi ích cho tất cả các
thành viên và giúp đảm bảo sự thịnh vượng. Nó đòi hỏi phải có sự đa dạng hóa về hợp tác
an ninh trong cộng đồng quốc tế.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] ThS. Ngô Hương Lan, Tổng quan quan hệ Nhật Bản với các nước Âu Mỹ thập niên
đầu Thế kỷ XXI
[2] ThS. Ngô Hương Lan, Tổng quan quan hệ Nhật Bản với các nước Âu Mỹ thập niên
đầu Thế kỷ XXI
[3] ThS. Ngô Hương Lan, Tổng quan quan hệ Nhật Bản với các nước Âu Mỹ thập niên
đầu Thế kỷ XXI
[4] TTXVN, Tài liệu tham khảo đặc biệt, các số năm 2009 và các số từ tháng 1-6/2010.
[5] Danger, Susan: “100 days later: charting the course”,
 http://www.amchameu.eu/blog/100-days-later-charting-course
[6] https://www.tapchicongsan.org.vn
[7] The White House: “Remarks by President Biden on America’s place in the world”.
[8] PGS, TS. Bùi Hồng Hạnh (2020), Chính sách đối ngoại của Liên minh châu Âu đối
với châu Á sau Chiến tranh lạnh, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học
Quốc gia Hà Nội
[9] https://www.cfr.org/backgrounder/us-japan-security-alliance
[10] https://2009-2017.state.gov.htm
[11] http://lyluanchinhtri.vn/home
[12] https://www.vietnamplus.vn/.vnp
[13] Lộc Thị Thủy (20221), Chính sách đối ngoại của Mỹ dưới thời Tổng thống Joe
Biden, Viện Nghiên cứu châu Mỹ, Viện Hàn Lâm Khoa học xã hội Việt Nam.
[14] Ngô Xuân Bình, Chính sách đối ngoại của Nhật Bản thời kỳ sau chiến tranh lạnh,
NXB. Khoa học xã hội, 2000.
[15] https://ec.europa.eu/eurostat
[16] BBC News (2017),  EU agrees biggest free trade deal with Japan.
[17] https://www.rte.ie/news-eu_japan/
[18] European Union and Japan sign historic trade deal"
[19] TS. Nguyễn Lan Hương (2021). Động thái mới trong chính sách đối ngoại của Mỹ
với Liên minh Châu Âu. Viện Nghiên cứu châu Mỹ, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt
Nam.
[20] Hồng Vân(2021). EU - Mỹ tiếp tục khôi phục mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương. Tạp
chí cộng sản: Ban Đối ngoại Trung ương.
[21] Xem web https://vi.wikipedia.org
[22] Khổng Hà(Tổng hợp). "Kỷ nguyên mới" trong quan hệ giữa Nhật Bản và Mỹ. Tạp
chí:  Công an nhân dân.
[23] Vinh Trần (2021). Quan hệ Liên minh châu Âu - Nhật Bản: Điểm hội tụ lợi ích Ấn
Độ Dương - Thái Bình Dương. Tạp chí cộng sản: Ban Đối ngoại Trung ương.
[24] Xem web https://vi.wikipedia.org
[25] Vinh Trần (2021). Quan hệ Liên minh châu Âu - Nhật Bản: Điểm hội tụ lợi ích Ấn
Độ Dương - Thái Bình Dương. Tạp chí cộng sản: Ban Đối ngoại Trung ương.
[26] Vinh Trần (2021). Quan hệ Liên minh châu Âu - Nhật Bản: Điểm hội tụ lợi ích Ấn
Độ Dương - Thái Bình Dương. Tạp chí cộng sản: Ban Đối ngoại Trung ương.
NỘI DUNG CÔNG VIỆC CỦA CÁC THÀNH VIÊN TRONG NHÓM

STT HỌ VÀ TÊN NỘI DUNG CÔNG VIỆC GHI CHÚ

THỰC HIỆN
1. Nguyễn Thị Yến MỞ ĐẦU - Tìm tài liệu
1. Cơ sở lý luận cho bài tiểu luận
1.1. Bối cảnh -Chỉnh sửa
1.2. Tổng quan quan Word, lỗi chính
hệ đối ngoại của tả cho bài tiểu
cả 3 nước luận.
1.3. Nhân tố tác động
2. Lê Thị Như Quỳnh 2. Thực tiễn triển khai quan -Lên dàn ý
hệ Mỹ- EU – Nhât Bản Outline
trong thế kỷ XXI -Tìm tài liệu
2.1. Mục tiêu, biện cho tiểu luận
pháp thực hiện -Chỉnh sửa
2.2. Thực tiễn triển Word, chính tả
khai quan hệ cho bài tiểu
ngoại giao trên luận.
các lĩnh vực
2.2.1. Quan hệ Nhật
Bản – Mỹ
2.2.2. Quan hệ Nhật
Bản – EU

3. Đào Trần Thùy My 2.2.3. Quan hệ Mỹ - EU - Tìm tài liệu

3. Nhận xét và dự báo cho bài tiểu luận
3.1.Tác động của mối quan -Chỉnh sửa
hệ Word, lỗi chính
3.1.1. Đối với quan hệ đối tả cho bài tiểu
ngoại song phương luận.

4. Phạm Thị Thảo Phương 3.1.2. Đối với quan - Tìm tài liệu
hệ đối ngoại cho bài tiểu luận
song phương -Chỉnh sửa
Đối với Word, lỗi chính
QHQT ở khu tả cho bài tiểu
 vực và thế luận.
giới
3.2. Triển vọng

3.2.2. EU và Nhật
Bản
3.2.3. Mỹ- Nhật Bản
dưới thời tổng
thống Mỹ Joe
Biden

KẾT LUẬN