Chiếu

D
ỜI
Các mục ngày hôm nay
I Tìm Hiểu Chung
II Đọc - Hiểu Văn Bản
III Tổng Kết
Luyện Tập
* Lưu ý : chữ màu đỏ không đọc thành tiếng
I Tìm hiểu chung
1 Tác giả
-Lí Công Uẩn(974-1028), tức vua Lí Thái Tổ (lấy niên hiệu là Thuận Thiên)
-Ông là người châu Cổ Pháp, lộ Bắc Giang(Nay là xã Đình Bảng, huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc
Ninh).
-Ông là người thông minh có lòng nhân ái, có chí lớn, và lập được nhiều chiến công
-Ông là người sáng lập ra vương triều nhà Lí, mở ra thời kì hung thịnh cho đất nước
-Tượng đài Vua Lý Thái Tổ được đặt tại vườn hoa Lý Thái Tổ, đường Đinh Tiên Hoàng,
quận Hoàn Kiếm, trung tâm thủ đô Hà Nội
2 Tác phẩm
HOÀN CẢNH SÁNG TÁC :
- Năm Canh Tuất niên hiệu Thuận Thiên thứ nhất (1010)
- Lí Công Uẩn viết bài chiếu bày tỏ ý định dời đô từ Hoa Lư (nay thuộc tỉnh Ninh
Bình) ra hành Đại La (tức Hà Nội ngày nay)
THỂ LOẠI : CHIẾU
 Hình thức : Viết bằng văn xuôi, văn vần hoặc văn biền ngẫu
 Mục đích : Là thể văn do vua dùng ban bố mệnh lệnh
 Nội dung : Thường thể hiện tư tưởng chính trị lớn, ảnh hưởng đến vận mệnh
triều đại, đất nước.
Bố cục : 3 phần
 - P1: Từ đầu … “không thể không dời đổi”: Những tiền đề lịch sử và thực tiễn của việc
dời đô
- P2: Tiếp … “muôn đời”: Những lí do để chọn thành Đại La làm kinh đô mới.
- P3: Còn lại: Thông báo quyết định dời đô (Kết luận)
PTBĐ
- Nghị luận( vấn đề nghị luận: sự cần thiết dời đô từ Hoa Lư ra thành Đại La)

Hãy xem những hình ảnh này (nhìn lên bảng vừa đọc vừa chỉ)
II Đọc - Hiểu Văn Bản
( mời 1 người đọc chú thích trong sgk trang 50 )
( mời 3 người đọc văn bản trong sách giáo khoa , mỗi người 1 đoạn )
Đoạn 1 :
Xưa nhà Thương đến đời Bàn Canh 5 lần dời đô[7], nhà Chu đến đời Thành Vương 3 lần dời
đô[8], há phải các vua thời Tam Đại[9] ấy theo ý riêng tự tiện dời đô. Làm như thế cốt để mưu
nghiệp lớn, chọn ở chỗ giữa, làm kế cho con cháu muôn vạn đời, trên kính mệnh trời, dưới
theo ý dân, nếu có chỗ tiện thì dời đổi, cho nên vận nước lâu dài, phong tục giàu thịnh. Thế
mà 2 nhà Đinh, Lê lại theo ý riêng, coi thường mệnh trời, không noi theo việc cũ Thương
Chu, cứ chịu yên đóng đô nơi đây, đến nỗi thế đại không dài, vận số ngắn ngủi, trăm họ tổn
hao, muôn vật không hợp. Trẫm rất đau đớn, không thể không dời.
Đoạn 2 :
Huống chi thành Đại La, kinh đô cũ của Cao Vương[10], ở vào nơi trung tâm trời đất, được
thế rồng cuộn hổ ngồi, chính giữa nam bắc đông tây, tiện nghi núi sông sau trước. Vùng này
mặt đất rộng mà bằng phẳng, thế đất cao mà sáng sủa, dân cư không khổ thấp trũng tối tăm,
muôn vật hết sức tươi tốt phồn thịnh. Xem khắp nước Việt đó là nơi thắng địa, thực là chỗ tụ
hội quan yếu của bốn phương, đúng là nơi thượng đô kinh sư mãi muôn đời.
Đoạn 3 :
Trẫm muốn nhân địa lợi ấy mà định nơi ở, các khanh nghĩ thế nào?
1 LÍ DO RỜI ĐÔ
a) Lịch sử Trung Quốc
Câu hỏi : ( mời ngkhac trả lời )
Mở đầu Chiếu dời đô Lý Công Uẩn đã nói đến việc dời đô của nhà Thương, nhà Chu như
thế nào ?
Đáp án :
 Nhà Thương đến vua Bàn Canh năm lần dời đô.
 Nhà Chu ba lần dời đô.
Câu hỏi : ( mời ngkhac trả lời )
Theo suy luận của tác giả thì việc dời đô của nhà Thương, nhà Chu nhằm mục đích gì? Kết
quả của việc dời đô ấy như thế nào ?
Đáp án :
→ Các triều đại lớn trước đó dời đô nhằm mục tích mưu toan nghiệp lớn, xây dựng vương
triều thịnh vượng, mở tương lai lâu bền cho thế hệ sau.
- Kết quả các cuộc dời đô mang lại sự bền vững, hưng thịnh cho quốc gia.
→ Lý Thái Tổ dẫn ra dẫn chứng cụ thể về triều đại Thương Chu để làm cứ liệu khẳng
định việc ông dời đô là điều tất yếu hợp đạo lý
a) Lịch sử nước ta
Câu hỏi : ( mời ngkhac trả lời )
Theo Lí Công Uẩn , kinh đô cũ ở vùng núi Hoa Lư ( Ninh Bình ) của hai triều Đinh , Lê là
không còn thích hợp?
Đáp án :
Theo Lý Công Uẩn, kinh đô cũ ở vùng Hoa Lư (Ninh Bình) của hai triều Đinh, Lê không
còn phù hợp với:
+ Hai nhà Đinh, Lê tự làm theo ý mình, khinh thường mệnh trời, không theo dấu cũ nhà
Thương Chu.
+ Triều đại không hưng thịnh, vận nước ngắn ngủi, nhân dân khổ cực, vạn vật không thích
nghi.
+ Việc đóng đô của hai triều Đinh, Lê vẫn cứ đóng đô ở Hoa Lư chứng tỏ thế và lực của cả
hai triều chưa đủ mạnh (vẫn còn dựa vào thế núi sông).
→ Thể hiện tầm nhìn sâu rộng của vua Lý Thái Tổ.

b) Lịch sử nước ta ( Bài ghi )

“Trẫm rất đau xót về việc đó, không thể không dời đổi.”
+Hình thức: “không thể không dời đổi” : Cấu trúc phủ định hai lần khiến cho ý khẳng
định thêm mạnh mẽ
+Nội dung: Thể hiện những trăn trở của nhà vua -> Quyết tâm dời đô
Bộc lộ cảm tình cảm yêu nước, thương dân sâu sắc.
=> Kết hợp hài hòa giữa lí và tình
=> Việc dời đô là cần thiết.
SƠ ĐỒ TƯ DUY LÍ DO RỜI ĐÔ ( CHỈ LÊN BẢNG KHÔNG CẦN
ĐỌC CHI TIẾT )
2 LÍ DO CHỌN THÀNH ĐẠI LA LÀ KINH ĐÔ MỚI
Câu hỏi : ( mời ngkhac trl )
Theo tác giả , địa thế thành Đại La có những thuận lợi gì để có thể chọn làm nơi đóng đô ?
Đáp án :
Thiên Thời : tiềm năng
Mảnh đất hưng thịnh , muôn vật phong phú , tốt tươi
Địa Lợi : địa thế
 Vị trí : ở nơi trung tâm trời đất, đúng ngôi Nam Bắc Đông Tây.
 Địa thế : rồng cuộn hổ ngồi, nhìn sông dựa núi , rộng mà bằng đất đai cao mà
thoáng.
Nhân Hòa : chính trị , văn hóa
Đầu mối giao lưu , chốn tụ hội trọng yếu của bốn phương.
( Bài ghi )
Nghệ thuật:
+) Nghệ thuật: lập luận chặt chẽ
+)Phân tích toàn diện, thấu đáo
+)Câu văn biền nghiễn ngẫu cân xứng, nhịp nhàng
Đại La xứng đáng là kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời -> Khát vọng và niềm tin
vào sự thái Binh, thịnh trị của đất nước
Về lịch sử
Về vị thế địa lý
Về vị thế chính trị, văn hóa
Về tiềm năng
Đại La hội tụ mọi điều kiện để trở thành kinh đô của đất nước
=> Lập luận chặt chẽ. Lời văn biền ngẫu cân xứng, nhịp nhàng.
3 . QUYẾT ĐỊNH CỦA VUA
Câu hỏi : ( mời ngkhac trl )
CHỨNG MINH CHIẾU DỜI ĐÔ CÓ SỨC THUYẾT PHỤC LỚN BỞI CÓ SỰ KẾT HỢP
GIỮA LÍ VÀ TÌNH?
Đáp án :
“Chiếu dời đô” là một bài văn nghị luận giàu sức thuyết phục bởi nó có sự kết hợp giữa lý
và tình.
- Thứ tự trình bày lập luận:
+ Dẫn sử các triều đại lớn từng dời đô trở nên hưng thịnh, bền vững.
+ Đối chiếu với thực trạng hai nhà Đinh, Lê khi đóng đô ở Hoa Lư.
+ Đưa ra những ưu điểm về mặt địa hình và điều kiện tự nhiên của thành Đại La.
→ Tất cả những lý lẽ trên để đi tới kết luận việc dời đô là cần thiết, hợp đạo lý.
- Yếu tố về tình cảm:
+ Dời đô nghĩa là thuận theo ý trời, noi gương lịch sử.
 + Mục đích triều đại được trường tồn, trăm họ không hao tổn.
+ Tác giả bộc lộ sự thương xót cho trăm họ dưới triều Đinh, Lê.
+ Tôn trọng ý kiến của bề tôi – "Các khanh nghĩ thế nào?".
→ Ý vua sáng suốt hợp lòng dân,thuận ý triều thần, vì thế được mọi người ủng hộ, hưởng
ứng
Câu hỏi : ( mời ngkhac trl )
Vì sao nói việc Chiếu Dời Đô ra đời phản ánh ý chí độc lập, tự cường và sự phát triển lớn
mạnh của dân tộc Đại Việt ?
Đáp án :
Việc dời đô phản ánh ý chí độc lập, tự cường và sự phát triển lớn mạnh của dân tộc Đại Việt
vì:
-Khi từ bỏ vùng núi hiểm trở Ninh Bình ra thành Đại La, nơi giao lưu trọng yếu có nghĩa là
nhà Lý đủ sức mạnh phòng thủ đất nước, chống lại sự xâm lược phương Bắc.
-Đại La là nơi trung tâm, có địa thế thuận lợi, để đất nước phát triển về kinh tế, dân có cơ
hội phát triển.
Dời đô là dám đưa kinh đô ra đồng bằng chính là phản ánh sự lớn mạnh về thế lực, sự
bản lĩnh khi dám đương đầu với thách thức.
- Dời đô còn thể hiện tầm nhìn chiến lược, sự hiểu biết sâu rộng của người đứng đầu đất
nước.
→ Việc dời đô khẳng định ý chí độc lập, tự cường, sự phát triển lớn mạnh của dân tộc Đại
Việt có thể tự dựa vào sức mạnh của mình để đương đầu với thách thức mới.
III TỔNG KẾT
Ý NGHĨA VĂN BẢN :
- Thông báo về việc dời đô
- Nhận thức về vị thế, sự phát triển của đất nước
- Tầm nhìn xa trông rộng của nhà vua.
NGHỆ THUẬT :
Bài chiếu viết theo lối biền ngẫu có sức thuyết phục mạnh mẽ với lập luận chặt chẽ, kết hợp
hài hòa giữa lí và tình, các vế đối nhau cân xứng, nhịp nhàng
NỘI DUNG :
“Chiếu dời đô” phản ánh khát vọng nhân dân về một đất nước độc lập, thống nhất, đồng
thời phản ánh ý chí tự cường của dân tộc Đại Việt đang trên đà lớn mạnh
Luyện Tập
Câu hỏi : ( mời ngkhac trl )
Chứng minh Chiếu Dời Đô có kết cấu chặt chẽ, lập luận giàu sức thuyết phục ?
Đáp án :
Chiếu dời đô có sự kết hợp chặt chẽ, hợp lý giữa lý và tình theo mạch lập luận:
- Đầu tiên, dẫn chứng lịch sử về các triều đại dời đô và trở nên hưng thịnh-do phù hơp với
mệnh trời và lòng dân
- Dẫn ra nhà Đinh, Lê tiền triều tự làm theo ý mình vẫn đóng đô ở Hoa Lư khiến có cho
vận mệnh suy, dân không phát triển.
- Khẳng định và ngợi ca vị thế của thành Đại La: vị trí địa lý, thế đất, thuận lợi giao
thương phát triển kinh tế.
- Vua Lý đánh giá Đại La là chốn hội tụ trọng yếu của bốn phương trời, là kinh đô bậc nhất
của đế vương muôn .
=> Chiếu dời đô có sức thuyết phục do nhà vua có tầm nhìn đúng đắn, sâu sắc về thành Đại
La- Thăng Long. Lời dụ chiếu được trình bày qua lối văn biền ngẫu, đối thoại mở với bề
tôi → hợp lý hợp tình.