ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Ζωολογία

Διδάσκων: Καθηγητής Ιωάννης Λεονάρδος

Διδακτικά συγγράμματα
 Θεωρητικό μέρος
 Μ. Λαζαρίδου Γενική Ζωολογία
 Hickman Roberts Larson: Ολοκληρωμένες αρχές
Ζωολογίας
1. ΢ημειώσεις του διδάσκοντος

2. Miller-Harley Zoology
3. Οντρια Ι., Γενική Ζωολογία

 Εργαστηριακό Μέρος
 Ι. Λεονάρδος Εργαστηριακός οδηγός
 Ορισμένες γενικές πληροφορίες

A. Ζωολογία είναι η μελέτη του συνόλου του Ζωικού βασιλείου

Zoology (zo- {New Latin} = animal; -ology = study of,
knowledge)

•Zoology (Gr. Zoon + logos

•Zoology is the study of animals
Β. ένα από τα ευρύτερα πεδία όλων των επιστημών
30,000 γνωστά είδη ψαριών
300,000 είδη σκαθαριών
Σι είναι Ζωολογία;
Είναι η μελέτη των
ζωικών οργανισμών

Ποια είναι τα ζώα;

Πόσα είναι τα ζώα;

 Περίπου 2.5 εκατ οργανισμοί, έχουν

αναγνωρισθεί, περιγραφεί
 Τπολογίζουν ότι υπάρχουν περίπου 30 εκατ.
Είδη
 50% εξ αυτών ζουν στα δάση των τροπικών
 Η Ζωολογία κάτω από μια εξελικτική προσέγγιση

Εξέλιξη είναι οι αλλαγές στους πληθυσμούς των οργανισμών στη πορεία

του χρόνου.

Είναι η κινητήριος δύναμη και η αιτία της ποικιλότητας των ζώων μέσα
σε μια ταξινομική ομάδα.

Charles Darwin το 1859 δημοσίευσε και απέδειξε τον μηχανισμό που

εξηγεί την εξελικτική πορεία των οργανισμών.

Εκτοτε ο μηχανισμός αποδείχτηκε ποικιλοτρόπως και αποτελει σήμερα

το πυρήνα της κατανόησης των εξελικτικών αλλαγών.

Η κατανόηση των δομών και των λειτουργιών είναι μια από τις
προκλήσεις της Ζωολογίας

II. Σο κοινό των οργανισμών

A. Σο σώμα όλων αποτελείται από κύτταρα (τα ζώα είναι
πολυκύτταροι ετερότροφοι οργανισμοί)

1. Η κυτταρική θεωρία αναφέρει ότι:

a) Σο σώμα όλων των οργανισμών αποτελείται από

κύτταρα
b) το κύτταρο είναι η βασική μονάδα της ζωής
c) όλα τα κύτταρα (στις υπάρχουσες συνθήκες)
προέρχονται από προ-υπάρχοντα κύτταρα
(“omni cellula a cellula” ….Virchow)
 B. Γενετική βάση

1. Όλοι οι οργανισμοί περιέχουν γενετικές

πληροφορίες στο ίδιο μόριο (DNA)

2. Σο DNA των οργανισμών είναι χαρακτηριστικά

παρόμοιο. Οι πιο κοντινοί οργανισμοί έχουν συνάφεια
στη δομή του DNA

3. To DNA δεν είναι μόνο η αιτία για τη γενετική

συνάφεια των οργανισμών, αλλά η πηγή για τη
γενετική και φυσική ποικιλότητα διαμέσου της
κληρονομικότητας

C. ΟΙ οργανισμοί έχουν μια κοινή προέλευση

D. ------εξέλιξη των ειδών-----
1. Η εξέλιξη είναι η ενοποιητική αρχή της
βιολογίας
2. Δεδομένα που υποστηρίζουν την εξέλιξη:
a) Η ποικιλότητα των ζώντων , αλλά και των ειδών
που έχουν εξαφανιστεί (μεταξύ 4 και 30 εκατ. ειδών
υπάρχουν, πολλά εκατ ειδών έχουν εξαφανιστεί)

b) απολιθώματα

c) ΢υγκριτική εμβρυολογία (“η οντογένεση

ανακεφαλαιώνει τη φυλογένεση”) – η εμβρυική
ανάπτυξη ενός οργανισμού αντανακλά σε κάποιο
βαθμό την εξελικτική του ιστορία
d) Η μελέτη του DNA και των σχέσεων μεταξύ των
ειδών
e) Η μοριακή βιολογία και η μελέτη των πρωτεϊνών

f) Βιογεωγραφία– η μελέτη της κατανομής των φυτών

και των ζώων καθώς και των απολιθωμάτων στον πλανήτη

g) ΢υγκριτική ανατομία

1) Ομόλογες δομές– δομές οι οποίες μοιάζουν

ανατομικά , αλλά λειτουργούν διαφορετικά
2) Ανάλογες δομές– δομές οι οποίες έχουν διαφορετική
ανάπτυξη και ανατομική προέλευση αλλά λειτουγούν
παρόμοια (συγκλίνουσα εξέλιξη)
3) Τπολειμματικές δομές– ανατομικές δομές οι οποίες
κάποτε ήταν χρήσιμες στη πορεία του χρόνου και στην
ιστορία των ειδών, αλλά κατόπιν έγιναν μη λειτουργικές

D. Οι οργανισμοί αντιμετωπίζουν την ίδια περιβαλλοντική

πίεση (κλιματικές αλλαγές, ρύπανση)
1. Οι οργανισμοί προσαρμόζονται στις υπάρχουσες
συνθήκες ή αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της εξαφάνισης
2. Οικολογικά προβλήματα

a) Ρύπανση του αέρα και του νερού

b) Τπερπληθυσμός
c) Απώλεια οικοσυστημάτων
d) κλιματικές αλλαγές, υπερθέρμανση του πλανήτη εξ
αιτίας ανθρωπογενών δράσεων
e) Τπεραλίευση, θήρευση
f) Χρήση μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας
g) Μείωση των τροπικών δασών
Η ενέλινη δεμ ενηγεί μόμξ ηη μξοθή και ηιπ λειηξρογίεπ όπωπ ακοιβώπ

ζρμβαίμξρμ, αλλά και ηιπ ζςέζειπ εμηόπ μιαπ ηανιμξμικήπ ξμάδαπ.

Ζωολογία
Συστηματική-ταξινομία
 Man gives names to all the animals …..

• Man gave names to all the animals

In the beginning, in the beginning.
Man gave names to all the animals
In the beginning, long time ago.

He saw an animal that liked to growl,

Big furry paws and he liked to howl,
Great big furry back and furry hair.
"Ah, think I'll call it a bear."

Man gave names to all the animals

In the beginning, in the beginning.
Man gave names to all the animals
In the beginning, long time ago.

He saw an animal up on a hill

Chewing up so much grass until she was filled.
He saw milk comin' out but he didn't know how.
"Ah, think I'll call it a cow."

Συστηματική
 Αριςτοτζλθσ 384 π.Χ
• Κατζταξε τουσ οργανιςμοφσ
ςε
– Φυτά
– Ηϊα

Carolus Linnaeus 1707-1778

• Σφςτθμα ταξινόμθςθσ

• Ταξινομικζσ ομάδεσ
• Διωνυμικό ςφςτθμα (δφο
ονόματα names)
• Homo sapiens
• Dermacentor andersoni

4
 Ιεραρχικό σύστημα

• Η επιμέρους συνιστώσες διακρίνονται σε

επίπεδα

Εστιατόπια

Fast Food Πλήποςρ εξςπηπέτισηρ

Burgers Mexican Italian American Greek

Goodys McDonalds El Taco Taco Tico Piza Hut Spageteria Kentaky Kreg's Καστελόπιζο Το στέκι τος Μηνά

Βιολογικι ταξινόμθςθ
• Θ διεκνισ γλϊςςα για τθ βιολογικι ςυςτθματικι
είναι τα Λατινικά

• Ο Carolus Linnaeus ανζπτυξε ζνα ςφςτθμα

ονοματολογίασ φυτϊν και ηϊων.
 Η μέλισσα

• Κοινό όνομα
• Honeybee
• Διωνυμικό σφστημα
• Apis mellifera

Διωνυμικό ςφςτθμα - Γένος

• Περιλαμβάνει δυο λατινικζσ λζξεισ:

• Γένος (Genus)
–Αναφζρεται ςε άκροιςμα ςτενά όμοιων
ειδϊν
–Το όνομα του γζνουσ είναι ουςιαςτικό ςτθν
ονομαςτικι του ενικοφ.
–Το πρϊτο γράμμα είναι πάντα κεφαλαίο
 Διωνυμικό σύστημα- είδος

 είδος (Species)
•Συμφωνεί με το γένος
•Ποτέ δεν εμφανίζεται μόνο του
•Το πρώτο γράμμα του είναι πάντοτε μικρό
•Το όνομα του είδους μπορεί να είναι απλή ή
σύνθετη λέξη, είναι συνήθως ένα επίθετο.
• Όταν χρησιμοποιείται υποείδος γράφεται και
αυτό με μικρό αρχικό γράμμα.

Carolus Linnaeus ι Karl (ι Carl) Linné (1707-1778)

• Ειςθγθτισ του διωνυμικοφ ςυςτιματοσ ονοματολογίασ

– Το όνομα ενόσ οργανιςμοφ αποτελείται από δυο
ςυςτατικά

• Παράδειγμα: θ μζλιςςα Apis mellifera

• Γζνοσ: Apis (μικρι ομάδα οργανιςμϊν)
• είδοσ: mellifera (περιγραφι ενόσ ςθμαντικοφ
χαρακτθριςτικοφ)
Σφςτθμα ταξινόμθςθσ ςφμφωνα με τον
Linnaeus
• Species – πλθκυςμόσ οργανιςμϊν (domesticus)
• Genus – κοινά χαρακτθριςτικά (Felis)
• Family – Άλλοι οργανιςμοί με παρόμοια
χαρακτθριςτικά (μορφι) (Felidae)
• Order – παρόμοιεσ οικογζνειεσ (Carnivora)
• Class – ςυγγενείσ τάξεισ (Mammalia
• Phylum – ςυγγενείσ κλάςεισ (Chordata)
• Kingdom – ςυγγενι φφλα (Animalia)

Ο ςκφλοσ
• Kingdom: Animalia
• Phylum: Chordata
• Class: Mammalia
• Order: Carnivora
• Family: Canidae
• Genus: Canis
• Species: familiaris
 Ο Λφκοσ
• Kingdom: Animalia
• Phylum: Chordata
• Class: Mammalia
• Order: Carnivora
• Family: Canidae
• Genus: Canis
• Species: lupus

Είδοσ (Species)
• “Species are groups of actually or
potentially interbreeding
populations, which are
reproductively isolated from
other such groups.”

• Reproductively isolated group Ernst Mayr

 Σφγχρονθ Ταξινομικι διαβάκμιςθ
Αφξθςθ τθσ
Domain ποικιλότθτασ
Βαςίλειο
Φφλα (Μόνο ςτουσ ηωικοφσ οργανιςμοφσ)
Διαίρεςθ ι Άκροιςμα (Μόνο ςτα Φυτά)
Κλάςθ
Τάξθ
Οικογζνεια
Γζνοσ Μείωςθ τθσ
είδοσ ποικιλότθτασ

Classification
Man Chimp Gorilla
Domain Eukaryote Eukaryote Eukaryote
Kingdom Animalia Animalia Animalia
Phylum Chordata Chordata Chordata
Subphylum Vertebrata Vertebrata Vertebrata
Class Mammalia Mammalia Mammalia
Order Primata Primata Primata
Suborder Anthropoidea Cercopithecoidea Cercopithecoidea
Family Hominoidea Pongidae Ceropithecidae
Genus Homo Pan Gorilla
species sapiens troglodytes gorilla
 Classification
Orangutan Baboon Rhino. Beetle
Domain Eukaryote Eukaryote Eukaryote
Kingdom Animalia Animalia Animalia
Phylum Chordata Chordata Arthropoda
Subphylum Vetrebrata Vertebrata Uniramia
Class Mammalia Mammalia Insecta
Order Primata Primata Coleoptera
Suborder Cercopithecidea Cercopithecoidea
Family Ceropithecidae Ceropithecidae Scarabaeidae
Genus Pongo Papio Dynastes
species pygmaeus ursimus hercules

αλλά κάπου ζχουμε ξεφφγει….

 Gnathia marley

Acanthophthalmus hytleri

Sylvilagus palustris hefneri

Saptia beyonceaee
 • Hyloscirtus princecharles
• τι δυςτυχία…..
• Να είςαι βάτραχοσ … να ςε λζνε και
Κάρολο…

• Linnaeus
– Αφοφ ζδωςε όνομα ςτουσ οργανιςμοφσ τουσ
ταξινόμθςε ομάδεσ ςε ςχζςθ με τθ μορφι του
ςϊματόσ τουσ.
– Τισ ομάδεσ τισ ονόμαςε TAXA (πλθκ. taxum)
• Θ μελζτθ τθσ ομαδοποίθςθσ είναι θ
Ταξονομία ( TAXONOMY)
 Συστηματική - Ταξινομία

Χαρακτηριστικά της ζωής

Συστηματική
Ταξινομία
Φυλογένεση
Κατάταξη

Συστηματική :

– Είναι η μελέτη της βιολογικής ποικιλότητας και του

τρόπου με τον οποίο ο κάθε οργανισμός τοποθετείται σε
μια θέση, σε σχέση με τις εξελικτικές διαδικασίες.
– Μελετά τις εξελικτικές σχέσεις μεταξύ των
οργανισμών.
– Χρησιμοποιεί ένα μεγάλο αριθμό πληροφοριών

• Περιλαμβάνει:
– Ταξινομία
– Φυλογένεση
– Κατάταξη
• Ταξινομία, ταξινόμηση (taxonomy) η αναγνώριση και η διάκριση των ειδών.

• Φυλογένεση (Phylogeny) σχετίζεται με τον καθορισμό των αλληλοσυσχετίσεων

μεταξύ των ομάδων των ζωικών οργανισμών. Το βασικό κριτήριο για αυτή την
αλληλοσυσχέτιση χρησιμοποιείται στην εξέλιξη.Ο κοινός πρόγονος των πιγκουΐνων
και των δελφινιών είναι μακρινός και άγνωστος. Αλλά είναι αποδεδειγμένο ότι οι
πιγκουΐνοι και οι γλάροι είχαν κοινό πρόγονο ο οποίος έζησε σχετικά πιο πρόσφατα
από αυτόν των πιγκουΐνων και των δελφινιών.

• Κατάταξη: Περιλαμβάνει πληροφορίες από τους δυο άλλους χώρους και τοποθετεί
τους οργανισμούς σε Βασίλεια, Φύλα, Κλάσεις, Τάξεις και Οικογένειες

Ονοματολογία
• Κατάταξθ
– Θ ςυςχζτιςθ των οργανιςμϊν
ςε διαφορετικζσ κατθγορίεσ
βάςει των ςχζςεων τουσ
• Ταξινομία
– Θ επιςτιμθ τθσ ονοματοδοςίασ
των οργανιςμϊν
• Συςτθματικι
– Θ μελζτθ των εξελικτικϊν
ςχζςεων των οργανιςμϊν
• Φυλογζνεςθ
– Θ εξελικτικι ιςτορία των
οργανιςμϊν

26
 Κλαδόγραμμα
• Οι εξελικτικές σχέσεις μιας
ομάδας οργανισμών
• Κάθε κλάδος έχει κάτι κοινό

• Αρχαιότερα γνωρίσματα

προηγούνται
• Μεταγενέστερα γνωρίσματα
εξελίχθηκαν μετά

Κλαδόγραμμα για τισ μεταφορζσ

• Οι τροχοί είναι
αρχαιότεροι
• Τα φτερά είναι
μεταγενζςτερα

28
Φτιάχνουμε ζνα κλαδόγραμμα

29

Γορίλλασ
• 4 άκρα
• Τρίχωμα
• Απϊλεια ουράσ

30
Τίγρθσ
• 4 άκρα
• Τρίχωμα
• ουρά

31

ςαφρα
• 4 άκρα
• ουρά

32
 ψάρι
• ουρά

33

Χιμπατηισ
• 4 άκρα
• τρίχωμα
• απϊλεια ουράσ

34
Κλάδοσ 4 άκρα

35

Κλάδοσ τρίχωμα

36
 Κλάδοσ απϊλεια ουράσ

37

Χαρακτθριςτικά για τθ δθμιουργία

κλαδογράμματοσ
• Ουρά είναι το πλζον αρχαιότερο
• 4 άκρα είναι το αμζςωσ μεταγενζςτερο
• Τρίχωμα ακολουκεί
• Απϊλεια ουράσ είναι το πλζον νεϊτερο

38
 Γορίλλασ Χιμπατηισ

Τίγρθσ

Σαφρα
Ψάρι
Απϊλεια ουράσ

τρίχωμα
Τζςςερα άκρα

39

Ουρά ςτουσ γορίλλεσ ?

• Πωσ γνωρίηουμε ότι οι
γορίλλεσ απϊλεςαν τθν
ουρά τουσ;

40
 Υπολειμματικι ουρά

Γορίλλασ Ανκρωποσ

Synapomorphy Συν+από+μορφή
• Ενας τελικός χαρακτήρας που εμφανίζεται από
δυο ή περισσότερες ομάδες.
– Το τρίχωμα.
– Synapomorphies χρησιμοποιούνται για να
διερευνήσουμε εξελικτικές σχέσεις
Φυλογενετικά δζνδρα
• Δείχνουν εξελικτικζσ
ςχζςεισ
• Περιςςότερο ιςτορικά
από τα κλαδογράμματα

43
 Echinodermata Uniramia
Chordata Chelicerata
Lophophorates
Crustacea
Protochordates
Arthropoda Annelida
Hemichordata
Mollusca
Other
pseudocoelomates Nemertea
Platyhelminthes
Nematoda Ctenophora
Cnidaria
Mesozoa
Placozoa
Sarcomastigophora
Ciliophora
Porifera
Apicomplexa
Microspora Myxozoa

45

Πτθνά Θθλαςτικά

Ερπετά

Αμφίβια

Ψάρια
 Ψάρι
• πτερφγια
• ςπόνδυλοι
• Απλά αβγά
• δόντια

47

Αμφίβια
• 4 άκρα
• Σπόνδυλοι
• Απλά αβγά
• Δόντια

48
Ερπετά
• 4 άκρα
• Σπόνδυλοι
• Αμνιωτικά αβγά
• Δόντια

49

Πτθνά
• 4 άκρα
• Σπόνδυλοι
• Αμνιωτικά αβγά
• Όχι δόντια
• Πτζρωμα
• ομοιόκερμα
 Θθλαςτικά
• 4 άκρα
• Σπόνδυλοι
• Αμνιωτικά αβγά
• Δόντια
• Γοφνα ι τρίχωμα
• ομοιόκερμα

Πτθνά
Θθλαςτικά
Ερπετά πτζρωμα

Αμφίβια
τρίχωμα
Ψάρια
ομοιόκερμα

Αμνιωτικό αβγά
4 άκρα

Σπόνδυλοι
 Πτθνά
Θθλαςτικά
Ερπετά πτζρωμα

Αμφίβια
τρίχωμα
Ψάρια
ομοιόκερμα

Αμνιωτικό αβγά
4 άκρα

Σπόνδυλοι

• Synapomorphies
– 4 άκρα για αμφίβια, ερπετά,
Synapomorphy πτθνα και κθλαςτικά
• Ενασ τελικόσ χαρακτιρασ που εμφανίηεται
από δυο ι περιςςότερεσ ομάδεσ.
– Αμνιωτικό αβγό για ερπετά, πτθνά
–
–
Το τρίχωμα.
Synapomorphies χρθςιμοποιοφνται για
και κθλαςτικά
να διερευνιςουμε εξελικτικζσ ςχζςεισ

Symplesiomorphy
• Ο χαρακτιρασ εμφανίηεται από ζνα αρικμό
groups
• Κλθρονομείται από προγόνουσ παλαιότερουσ
του τελευταίου κοινοφ προγόνου.
– Symplesiomorphies δεν είναι χριςιμεσ ςτο
κακοριςμό εξελικτικϊν ςχζςεων
 Birds
Mammals
Reptile Feathers

Amphibian
Fur
Fish
Endothermic

Amniotic Egg
Four Limbs

Vertebrae

• Symplesiomorphies
– Σπόνδυλοι για Αμφίβια, ερπετά,
πτθνά, κθλαςτικά
– 4 άκρα για ερπετά, πτθνά,
κθλαςτικά

Μονοφυλετικό
• Μια ομάδα εξ όλων
που προκφπτει από
κοινό πρόγονο
• Ο κοινόσ πρόγονοσ
είναι ςε ζνα group
• Π.χ. : Θθλαςτικά
– Ο πρόγονοσ ιταν ζνα
κθλαςτικό ςαν ερπετό
Παραφυλετικό
• Ζνα group από
παράγωγα ενόσ κοινοφ
προγόνου
• Ο κοινόσ πρόγονοσ
είναι ςε ζνα group
• Δεν περιλαμβάνονται
όλα τα παράγωγα
• Π.χ.: Ερπετά
– Δεν περιλαμβάνει πτθνά
και κθλαςτικά

Πολυφυλετικό
• Ζνα group το οποίο ζχει
οριςμζνεσ ομοιότθτεσ
• Ο κοινόσ πρόγονοσ δεν
ανικει ςε ζνα group
• Δεν περιλαμβάνονται
όλα τα παράγωγα
• Π.χ.: ιπτάμενα
ςπονδυλωτά
 Θ διάκριςθ των οργανιςμϊν

• Το ουςιαςτικό βιμα για τθ μελζτθ τθσ

βιοποικιλότθτασ είναι θ ταξινόμθςθ των
οργανιςμϊν
• Σιμερα αποδεχόμαςτε τα 5 Βαςίλεια.

Σφστημα ταξινόμησης 2 Βασιλείων

• Παλιότερα οι οργανιςμοί ταξινομοφνταν ςε

2 Βαςίλεια

– Φυτά (Plantae)
– Ζϊα (Animalia)
 Τα πζντε Βαςίλεια

• Προτάκθκε από τον R.H. Whittaker το 1969

• Ουςιαςτικά βελτίωςθ του ςυςτιματοσ των 2 Βαςιλείων
• Περιλαμβάνει τα ...
– Monera Μονιρθ
– Protista Πρϊτιςτα ι πρωτόκτιςτα
– Fungi Μφκθτεσ
– Plantae Φυτά
– Animalia Ηϊα

Five Kingdom System

– Μονιρθ
• Προκαρυωτικοί
• μονοκφτταροι
• Αυτότροφοι και ετερότροφοι με διάφορουσ
τρόπουσ
• Μερικοί κινοφνται
• Συνικωσ αφυλετικι αναπαραγωγι
• Περιλαμβάνονται αρχαιοβακτιρια, βακτιρια,
κυανοβακτιρια (κυανοφφκθ)
 Five Kingdom System
– Πρϊτιςτα ι πρωτόκτιςτα
• ευκαρυωτικοί
• Κυρίωσ μονοκφτταροι
• Φωτοςυνκετικοί και ετερότροφοι
• Διάφορουσ τρόπουσ αναπαραγωγισ
• Μερικά κινοφνται
• Περιλαμβάνονται μονοκφτταρα άλγθ και
πρωτόηωα

Five Kingdom System

– Μφκθτεσ
• Ευκαρυωτικοί
• πολυκφτταροι
• Ετερότροφοι (με απορρόφιςθ)
• Ζλλειψθ κίνθςθσ
• Περιλαμβάνονται μφκθτεσ και ηφμεσ
 Five Kingdom System
– Φυτά
• Ευκαρυωτικοί
• πολυκφτταροι
• Αυτότροφοι με φωτοςφνκεςθ
• ακίνθτοι
• Εναλλαγι γενεϊν

Five Kingdom System

– Ηϊα
• Ευκαρυωτικοί
• πολυκφτταροι
• Ετερότροφοι με τροφολθψία
• κίνθςθ
• Διπλοειδείσ
• Περιλαμβάνονται ςπόγγοι, ψάρια, ερπετά,
αμφίβια, πτθνά, κθλαςτικά
 NEW 2 “Kingdom” System

• Two DOMAINS
• Prokaryotes (Bacteria and Cyanobacteria)
• Eukaryotes (Everything else)
• Is supported by much molecular genetic
evidence
 3 Domain System

• Eucarya
• Eubacteria
• Archaea

Archaea (Archaebacteria)

• Συναντϊνται ςε «ακραία» περιβάλλοντα :

• Θερμζσ πθγζσ, ςτα βάκθ των ωκεανϊν, όξινα
και αλκαλικά περιβάλλοντα.
• Ωςτόςο μποροφν να βρεκοφν και ςε λιγότερο
ακραία περιβάλλοντα.
• Μορφολογικά μοιάηουν με τα Eubacteria
• Το RNA τουσ διαφζρει από αυτό των άλλων
οργανιςμϊν.
 3 Domains or 5 Kingdoms?

• Ποιο είναι το ςωςτό;

• Μιπωσ και τα δυο κα μποροφςαν να είναι ςωςτά
;

Συςτθματικι των Ηϊων

• 35 Φφλα Ζωικϊν οργανισμϊν
Διάκριση με βάση την κυτταρική οργάνωση
– Παράηωα 2 Φφλα (Σπόγγοι, Πλακόηωα)
– Ευμεταηϊα 33 Φφλα
• 2 Φφλα ακτινωτι ςυμμετρία
• 31 Φφλα αμφίπλευρθ ςυμμετρία
Διάκριση με βάση το κοίλωμα:
– 3 Φφλα Ακοιλωματικά (Πλατυζλμινκεσ, Γνακοςτόμια, Νεμερτίνοι)
– 9 Φφλα Ψευδοκοιλωματικά (Νθματϊδεισ, Τροχόηωα, κ.ά)
– 17 φφλα Ευκοιλωματικά
• Πρωτοςτόμια 10 φφλα
• Δευτεροςτόμια 4 φφλα
• 3 φφλα ενδιάμεςα χαρακτθριςτικά (Λοφοφόρα, Βραγχιονόποδα,
Βρυόηωα)
Βαζίλειο Ζώα (Αnimalia)
Αζύμμεηρα Ζώα
Φύλο : Porifera
Ζώα με ακηινωηή ζσμμεηρία
Φύλο Cnidaria
Ζώα με αμθίπλεσρη ζσμμεηρία
Ακοιλωμαηικά
Φύλο Platyhelminthes
Κλάζη: Turbellaria
Κλάζη: Trematoda
Κλάζη :Cestoda
Ψεσδοκοιλωμαηικα
Φύλο: Nematoda
Φύλο: Rotifera
Κοιλωμαηικά
Πρωηοζηόμια
Φύλο: Mollusca
Κλάζη :Gastropoda
Κλάζη : Bivalvia
Κλάζη: Cephalopoda
Φύλο: Annelida
Κλάζη : Oligochaeta
Κλάζη : Polychaeta
Κλάζη: Hirudinea
Φύλο: Arthropoda
Υποθύλο: Chelicerata
Κλάζη: Arachnida
Υποθύλο: Crustacea
Υποθύλο: Uniramia
Κλάζη: Chilopoda
Κλάζη: Diplopoda
Κλάζη: Insecta
Γεσηεροζηόμια
Φύλο: Echinodermata
Φύλο: Chordata
Υποθύλο: Urochordata
Υποθύλο: Cephalochordata
Υποθύλο: Vertebrata
Κλάζη: Agnatha
Κλάζη: Chondreichthyes
Κλάζη: Osteichthyes
Κλάζη: Amphibia
Κλάζη: Reptilia
Κλάζη: Aves
Κλάζη: Mammalia

Βαςίλειο Protista

• Ευκαρυωτικοί οργανιςμοί
• Κυτταρικι οργάνωςθ
– Αποικίεσ κυττάρων
– Απλοί μονοκφτταροι οργανιςμοί

• «ηωικοφ τφπου» πρϊτιςτα – Πρωτόηωα-

 Πρωτόηωα
• Βαςίλειο Protista
– Animal type – Protozoa-
• Φφλο: Mastigophora
• Φφλο: Sarcodina
–Amoeba
–Foraminifera
–Radiolaria
• Φφλο Ciliata
• Φφλο Sporozoa

Φφλο Mastigophora
• Όνομα του φφλου εξαιτίασ τθσ παρουςίασ
μαςτιγίου
• Τρζφονται με φαγοκφτωςθ ι απορροφοφν
κρεπτικά μζςω τθσ μεμβράνθσ

• Trypanosoma sp.
Trypanosoma cruzi

Φφλο: Sarcodina

• Τρζφονται με algea,
βακτιρια και άλλα
πρωτόηωα με
φαγοκφτωςθ,
χρθςιμοποιοφν
ψευδοπόδια
 Amoeba proteus (Leidy, 1879)
Πως η αμοιβάδα ηρέθεηαι με ένα Paramecium

Amoeba proteus (Leidy, 1879)

Eating Tetrahymena sp.
 Foraminifera
Ζνα κφτταρο
κζλυφοσ

Foraminifera

Radotruncana calcarata Heterohelix planata Frondicularia rakauroana

Radiolaria

Φφλο: Ciliata

Paracecium caudatum
 Φφλο: Sporozoa

Isospora belli

Toxoplasma gondi Plasmodium falciparum

Toxoplasma gondi
Κύστεις σε εγκέυαλο

Περίληψη
• Διωνυμικό σφστημα ονοματολογίας
Homo sapiens ;
• Ιεραρχικό σφστημα
K, P,C,O,F,G,S
 Ζωολογία
Τύποι οργάνωσης σώματος

΢ωματικι οργάνωςθ Μεταηϊων

 ΢υμμετρία
• Σο ςϊμα των Ηϊων και των Πρϊτιςτων είναι
οργανωμζνο ςε χαρακτθριςτικοφσ τφπουσ.

• Θ ζννοια τθσ ςυμμετρίασ είναι ςθμαντικι για τθν

κατανόθςθ τθσ οργάνωςθσ του ςϊματοσ των Ηϊων.

• Θ ΢υμμετρία περιγράφει πωσ τα διάφορα μζρθ του

ςϊματοσ ενόσ ηϊου διατάςςονται ςε ςχζςθ με ζνα
ςθμείο, άξονα ι επίπεδο.

• Θ διάταξθ των διαφόρων μερϊν του

• Αςυμμετρία (Asymmetry) ςϊματοσ χωρίσ τθν φπαρξθ ενόσ
κεντρικοφ άξονα ι ςθμείου (΢πόγγοι)

• Θ διάταξθ των μερϊν του ςϊματοσ

• Αμφίπλευρθ ΢υμμετρία (Bilateral
symmetry )
όπωσ όταν ζνα επίπεδο διζρχεται
μεταξφ άνω και κάτω επιφάνειασ ι
δια του κατά μικοσ άξονα
διαιρϊντασ το ηϊο ςε δεξί και
αριςτερό είδωλο (π.χ. ΢πονδυλωτά).

• Ακτινωτι ΢υμμετρία (Radial • Θ διάταξθ των μερϊν του ςϊματοσ

όπωσ όταν κάκε επίπεδο διζρχεται
symmetry) από τον ςτοματο-εδρικό άξονα.
Διαιρεί το ηϊο ςε κατοπτρικζσ
εικόνεσ (π.κ. Κοιλεντερωτά)

• Θ ακτινωτι ςυμμετρία μπορεί να

τροποποιθκεί με τθ διάταξθ
οριςμζνων δομϊν ςε ηεφγθ ι άλλουσ
ςυνδυαςμοφσ γφρω από τον κεντρικό
άξονα (διακτινωτι ςυμμετρία ςτα
κτενοφόρα, , ανκόηωα πεντακτινωτι
ςτα εχινόδερμα)

3
 Αςυμμετρία
• ΢πόγγοι
• ΢υςςϊρευςθ κυττάρων

1. Fluctuating asymmetry 4

Αςυμμετρία

5
Ακτινωτι ςυμμετρία
• Επίπεδα διζρχονται από τθ
ςτοματικό-εδρικό άξονα
• Διαιρεί το ηϊο ακτινωτά
(π.χ. ςωλινασ)

Ακτινωτι ςυμμετρία

7
Αμφίπλευρθ ςυμμετρία
• Επίπεδα δθμιουργοφν
κατοπτρικά μζρθ
• Ζνα ηϊο με αμφίπλευρθ
ςυμμετρία ζχει μόνο ζνα
επίπεδο ςυμμετρίασ
• Ζνα κάτοπτρο είναι το
μόνο που μπορεί να
χωρίςει το ηϊο ςε θμίςεα
μζρθ
•

Αμφίπλευρθ ςυμμετρία

9
 Όροι ανατομίασ
• Εμπρόςκιο (Anterior) :Head end (front side in
upright man)
• Οπίςκιο (Posterior) :Tail end (back side in upright
man)
• Ραχιαίο (Dorsal) :Back side
• Κοιλιακό (Ventral) :Belly side
• Μζςο (Medial) : Close to the middle
• Πλευρικό (Lateral): Close to the side
• Περιφερειακό (Distal) : Away from the main part
• Πλθςιζςτερο (Proximal): Close to the main part

10

Όροι ανατομίασ
• ΢τοματικό (Oral): End with the mouth
• Aboral: Opposite end of the mouth
• Κεφαλικι (Cephalic): Toward head
• Ουραία (Caudal) :Toward tail

11
 Μζγεκοσ ςϊματοσ
• Μετράει;
• Επιπτϊςεισ;

12

Μζγεκοσ ςϊματοσ • Οι διεργαςίεσ τθσ ηωισ αποςκοποφν

ςτο να εξαςφαλίςουν τθ διαρκι
ςυντιρθςθ και αφξθςθ των
οργανιςμϊν.

• Οι οργανιςμοί τείνουν, όςο το

επιτρζπουν οι ςυνκικεσ του
περιβάλλοντοσ και ο τρόποσ
διαβίωςθσ, να αυξάνουν ςυνεχϊσ τον
αρικμό, αλλά και το μζγεκόσ τουσ.

• νόμοσ τθσ φυλετικισ αφξθςθσ του

Cope: μια φυλογενετικι γραμμι ηϊων
ξεκινά ςυνικωσ από οργανιςμοφσ
μικροφ μεγζκουσ, καταλιγοντασ ςε
προοδευτικά μεγαλφτερεσ και, τελικά,
ςε γιγαντιαίεσ μορφζσ

Σι γίνεται όμωσ μετά; 13

 • Εξαιρζςεισ από τον νόμο του Cope :

• όταν το ςφνολο των προςαρμογϊν ενόσ

οργανιςμοφ δεν ευνοεί το μεγάλο μζγεκοσ.
– Π.χ. ζντομα ζνα ςφνολο από δομζσ (εξωςκελετόσ,
τραχειακό ςφςτθμα αναπνοισ κλπ.), οι οποίεσ δεν
επιτρζπουν ςθμαντικι αφξθςθ μεγζκουσ.
•

14

• Περαιτζρω μελζτθ:

• Μζγεκοσ του οργανιςμοφ

– Σι περιοριςμοφσ κζτει
– Σι ςυνζβθ με τουσ δεινόςαυρουσ;
– ΢χζςθ: μζγεκοσ ςϊματοσ-εξάρτθςθ από το περιβάλλον
15
Εμβρυικι ανάπτυξθ

16

ΕΜΒΡΤΪΚΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗ
• ΢τα πολυκυττάρα ηϊα, ο τρόποσ με τον
οποίον αναπτφςςονται πολφπλοκεσ δομζσ
από ζνα μόνο κφτταρο ςυχνά αντανακλά τισ
φυλογενετικζσ τουσ ςχζςεισ.

• Μετά τθν γονιμοποίθςθ το Ζυγωτό διαιρείται

χωρίσ να αυξάνει τισ διαςτάςεισ του. Θ
διαδικαςία αυτι ονομάηεται αυλάκωση, ενϊ
τα κφτταρα που προκφπτουν αυξάνονται
ςυνεχϊσ ςε αρικμό

• βλαστομερίδια. Θ ποςότθτα τθσ λεκίκου

(κρεπτικισ ουςίασ που εναποτίκεται ςτο
αυγό και χρθςιμεφει για τθ διατροφι του
εμβρφου) επθρεάηει τθν αυλάκωςθ.
ΕΜΒΡΤΪΚΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗ
• Από τθν άποψθ τθσ ποςότθτασ και τθσ τοποκεςίασ
τθσ λεκίκου, τα αυγά διακρίνονται ςε:

• Ισολεκιθικά - μικρι ποςότθτα ίςα κατανεμθμζνθσ

λεκίκου.

• Μεςολεκικικά - μζτρια ποςότθτα λεκίκου που

ςυγκεντρϊνεται ςε ζναν πόλο, ο οποίοσ καλείται
φυτικόσ πόλοσ, ενϊ ο αντίκετοσ ονομάηεται
ηωϊκόσ και περιζχει κυτταρόπλαςμα και πολφ λίγθ
λζκικο.

• Σελολεκικικά - μεγάλθ ποςότθτα λεκίκου, θ

οποία ςυγκεντρϊνεται ςτο φυτικό πόλο.

• Κεντρολεκικικά - κεντρικά τοποκετθμζνθ λζκικοσ

με περιφερικό ςτρϊμα κυτταρο-πλάςματοσ.

Κοίλωμα

19
 Ακοιλωματικά

Εκτόδερμα (εξϊδερμα) Ectoderm

Μεςόδερμα (Mesoderm)
Ενδόδερμα (Endoderm)

Ψευδοκοιλωματικά (Pseudocoelomate)

Εξϊδερμα
Μεςόδερμα
Ενδόδερμα
 Ευκοιλωματικά (Eucoelomate)

Εξϊδερμα
Μεςόδερμα
Ενδόδερμα

Κοίλωμα
• Σο κοίλωμα είναι ζνασ χϊροσ γεμάτοσ με υγρό που ςχθματίηεται μεταξφ του
μεςοδζρματοσ
• Αναπτφςςεται ςτα τριπλοβλαςτικά ηϊα και ςυχνά ςυνδυάηεται με τθ παρουςία
του πεπτικοφ ςυςτιματοσ.
• ΢υχνά λειτουργεί ωσ υδροςτατικόσ ςκελετόσ.
• Επιτρζπει ςε όργανα να αναπτφςςονται ανεξαρτιτων των ςωματικϊν
τοιχωμάτων. ΢υμμετζχει ςτο ςχθματιςμό του μεςεντζρου, του περιτοναίου ,
πλευρϊν, περικαρδιακισ κοιλότθτασ

23
 Αναπτφςςουν μόνο δφο επικθλιακά ςτρϊματα:
΢ωματικά • τθν επιδερμίδα (παράγωγο του εξωδζρματοσ)
• γαςτροδερμίδα (παράγωγο του ενδοδζρματοσ).
πρότυπα
Θ επιδερμίδα παρζχει τθν εξωτερικι προςταςία,
κοιλεντερωτά ενςωματϊνει ςυςταλτά και αιςκθτιρια κφτταρα, ενϊ
θ γαςτροδερμίδα ελζγχει τθν πεπτικι κοιλότθτα και
εξειδικεφεται ςτθ κρζψθ.

Ζχουν ακτινωτι ςυμμετρία.

Θ πεπτικι τουσ κοιλότθτα είναι τυφλι, εκτελεί
πολλζσ άλλεσ λειτουργίεσ, εκτόσ από τθν κρζψθ
(υδροςτατικόσ ςκελετόσ, αναπαραγωγι) αλλά κυρίωσ
αναλαμβάνει τθ λειτουργία του κυκλοφορικοφ, οπότε
ονομάηεται ακόμα γαςτραγγειακι κοιλότθτα ι
γαςτρόκοιλο.

Μεταξφ των δφο επικθλίων υπάρχει ζνα άμορφο

κολλϊδεσ ςτρϊμα (μεςογλοία), το οποίο ςυχνά
περιζχει κφτταρα.
Σο νευρικό ςφςτθμα, όταν υπάρχει, αποτελεί δίκτυο,
ενςωματωμζνο ςτθν επιδερμίδα.

Σριπλοβλαςτικά Εμφανίηουν αμφίπλευρθ ςυμμετρία.

ακοιλωματικά Σο μεςζγχυμα (παράγωγο του μεςοδζρματοσ) αποτελεί

ςυνδετικό ιςτό χωρίσ κοιλότθτεσ, ο οποίοσ πλθροί τον

ηϊα χϊρο μεταξφ τθσ επιδερμίδασ και τθσ γαςτροδερμίδασ.

Αντίκετα από τθν άμορφθ μεςογλοία, το μεςζγχυμα
ζχει εμφανι ιςτικι διάρκρωςθ - αποτελεί ςυνδετικό
ιςτό. Φιλοξενεί διάφορα όργανα, όπωσ τα νευρικά
γάγγλια και τισ γονάδεσ.

Σο υποδερμικό μυϊκό τοίχωμα αποτελεί ζνα άλλο

παράγωγο του μεςοδζρματοσ και ςυντελεί ςτθν κίνθςθ.

Σο διακλαδιηόμενο τυφλό πεπτικό εξακολουκεί να

εκτελεί επίςθσ τθ λειτουργία του κυκλοφοοικοφ.
Σο νευρικό ςφςτθμα κεντρικοποιείται ςε γάγγλια και
νευρικά ςχοινία που τοποκετοφνται ςτο χϊρο του
μεςεγχφματοσ, αν και ςυνεχίηει να υπάρχει ζνα εκτενζσ
υποδερμικό νευρικό πλζγμα.
Κακϊσ υπάρχουν ςωματικά διαμερίςματα,
απομακρυςμζνα από τθν επιφάνεια του ςϊματοσ,
εμφανίηεται ζνα απεκκριτικό ςφςτθμα, το οποίο οδθγεί
τθν περίςςεια νεροφ και τα άχρθςτα προϊόντα προ τα
ζξω.
•
 Εμφανίηεται ψευδοκοίλωμα, μια κοιλότθτα μεταξφ του
εντζρου και του ςωματικοφ τοιχϊματοσ (του ςυμπαγοφσ
Σριπλοβλαςτικά δθλαδι μεςεγχφματοσ). Αυτι δεν επιςτρϊνεται με
ψευδοκοιλωματι επικιλιο και είναι γεμάτθ με υγρό.
κά ηϊα Σο ψευδοκοίλωμα αποτελεί ζνα κατάλοιπο του
βλαςτόκοιλου, το οποίο δεν πλθροφται κατά τθν ανάπτυξθ
με μεςοδερμικά κφτταρα.
Σο υγρό του ψευδοκοιλϊματοσ ανακατεφεται με
ςυςπάςεισ του μυϊκοφ τοιχϊματοσ και ζτςι ςυμβάλλει
ςτθν κατανομι ουςιϊν, αποτελεί δθλαδι ζνα υποτυπώδεσ
κυκλοφορικό ςφςτθμα. Σαυτόχρονα λειτουργεί ωσ
υδροςτατικόσ ςκελετόσ, υποβοθκϊντασ τθν κίνθςθ.
Σο μζγεκοσ του ψευδοκοιλϊματοσ ςυςχετίηεται κετικά με
τισ διαςτάςεισ του ςϊματοσ: ςε μικρά ηϊα αυτό
περιορίηεται ι και ελλείπει.

Σο πεπτικό, απαλλαγμζνο από τθν λειτουργία τθσ κατανομισ, παφει να είναι

διακλαδιηόμενο και γίνεται πλιρεσ - εμφανίηεται δθλαδι ζδρα και θ κίνθςθ του
περιεχομζνου ςυντελείται μόνο προσ μία κατεφκυνςθ. Εμφάνιςθ τθσ ζδρασ κα είχε λίγθ
ςθμαςία για τα ηϊα με πολφ διακλαδιςμζνο πεπτικό, κακϊσ θ κίνθςθ προσ μια
κατεφκυνςθ κα επιβραδυνόταν και θ αποτελεςματικότθτά του κα μειωνόταν ανάλογα.

Χαρακτθρίηονται από μια κοιλότθτα μεςοδερμικισ

Ευκοιλωματικά με προζλευςθσ, το κοίλωμα. Αντίκετα από το
ψευδοκοίλωμα, το οποίο αποτελεί ςυνζχεια του
ανεπτυγμζνο εξωκυττάριου χϊρου του μεςεγχφματοσ, το κοίλωμα
περιβάλεται από ζνα επικιλιο και είναι κλειςτι
κοιλωμα κοιλότθτα. Σο επικιλιο του κοιλϊματοσ, μεςοκιλιο,
ρυκμίηει τθ ςφςταςθ του κοιλωματικοφ υγροφ, ςτα
ανϊτερα ηϊα εξελίςςεται ςτο περιτόναιο.
Σο κοίλωμα μετζχει ςε πολλζσ ςθμαντικζσ
λειτουργίεσ, όπωσ θ υδροςτατικι ςτιριξθ του
ςϊματοσ, κυκλοφορία, αναπαραγωγι και απζκκριςθ.
Ζνα ογκϊδεσ κοίλωμα υπθρετεί κατά πρϊτο λόγο ωσ
υδροςτατικόσ ςκελετόσ.
Σο κυκλοφορικό (αιμαγγειακό) ςφςτθμα αναλαμβάνει
τθν κατανομι ουςιϊν ςε μεγάλθ κλίμακα. Σο αίμα είναι
εγκλωβιςμζνο ςτα αγγεία κακ' όλο τον κφκλο τθσ
κυκλοφορίασ του και ο αγγειακόσ χϊροσ δεν ζρχεται ςε
επαφι με τισ υπόλοιπεσ ςωματικζσ κοιλότθτεσ. Με
άλλα λόγια το κυκλοφορικό ςφςτθμα είναι κλειςτό.

Ο χϊροσ που εγκλείεται από το κυκλοφορικό αποτελεί, όπωσ και το ψευδοκοίλωμα,

κατάλοιπο του βλαςτόκοιλου. ΢τα Αςπόνδυλα, με λίγεσ εξαιρζςεισ, τα αγγεία δεν ζχουν δικι
τουσ επικθλιακι επίςτρωςθ, ενϊ ςτα ΢πονδυλωτά επιςτρϊνονται από μια επικθλιακι
ςτοιβάδα που ονομάηεται ενδοκιλιο.
 • Σα κοιλωματικά
διαμερίςματα των ηϊων με
ανεπτυγμζνο κοίλωμα
αποτελοφν ςυνικωσ ςειρζσ
από ηυγοφσ ςάκκουσ. ΢ε
αυτι τθν περίπτωςθ, τα
τοιχϊματα των δφο ςάκκων,
που εγκλείουν ςτο μεςαίο
πλάνο το ζντερο και τα
κεντρικά αγγεία,
ονομάηονται μεςεντζριο,
ενϊ τα τοιχϊματα των δφο
διαδοχικϊν ςάκκων που
εφάπτονται ςτο κάκετο
πλάνο ςυνιςτοφν το
διάφραγμα.
28

Διπλοβλαςτικόσ τφποσ οργάνωςθσ

• Ιςτοί που προζρχονται από

εξϊδερμα και ενδόδερμα.
• Μεταξφ αυτϊν των δυο
ςτοιβάδων είναι το μθ
κυτταρικό μεςογλοία
• protostomia • defterostomia

30

• Πρωτοςτόμια είναι ζνα Τπερφφλο των ηωικϊν

οργανιςμϊν ςτθ ταξινομικι ομάδα των
αμφιπλευροςυμμετρικϊν . Περιλαμβάνει τα :
Αρκρόποδα, Μαλάκια, Νθματϊδεισ .

• ΢υγκρίνονται με τα Δευτεροςτόμια , τθν άλλθ μεγάλθ

ομάδα των Αμφιπλευροςυμμετρικϊν.
• Θ διάκριςθ ςχετίηεται με τθν εμβρυικι ανάπτυξθ
• Και ςτισ δυο ομάδεσ το Εμβρυο ξεκινά από μια μικρι
ςφαίρα κυττάρων : το βλαςτίδιο
΢τα Πρωτοςτόμια θ πρϊιμθ διαίρεςθ των κυττάρων γίνεται
διαγϊνια δθμιουργόντασ μια ςπειροειδι διάταξθ των κυττάρων
(΢πειροειδισ διαίρεςθ spiral cleavage). Μια ομάδα κυττάρων
μετακινείται προσ ζνα ςθμείο (Βλαςτοπόροσ ) που μελλοντικά κα
δϊςει το ςτοματικό
άνοιγμα.
Σα δευτεροςτόμια χαρακτθρίηονται από το γεγονόσ ότι το πρϊτο
άνοιγμα αποτελεί τθν ζδρα και ςτθ ςυνζχεια

32

Ζωολογία
Τύποι οργάνωσης σώματος
Ορισμένες βασικές αρχές

Σε αοηή ηεκ εκόηεηα μεηαλύ άιιωκ ζα ζοδεηεζμύκ:

1. Τη είκαη ε πμιοθοηηανηθή μνγάκωζε ηωκ δώωκ
2. Ακ ημ Ζωηθό βαζίιεημ είκαη μμκμθοιεηηθό, δηθοιεηηθό ή
πμιοθοιεηηθό
3. Σπεηηθά με Ζωηθμύξ μνγακηζμμύξ ηωκ μπμίωκ ημ ζώμα απμηειείηαη
από ζοκαζνμίζεηξ θοηηάνωκ ηα μπμία δεκ απμηειμύκ ηζημύξ
4. Ζώα ηωκ μπμίωκ ημ ζώμα είκαη δηπιμβιαζηηθό
5. Μέιε ημο Φύιμο ηωκ Κμηιεκηενωηώκ είκαη ζεμακηηθά ζηεκ ένεοκα
ηεξ Ζωμιμγίαξ θαζώξ πανμοζηάδμοκ ζπεηηθά απιή μνγάκωζε
ζώμαημξ

Ασύμμετρα διπλοβλαστικά πολυκύτταρα ζώα

 Διπλοβλαστικά: εμφανίζουν ασυμμετρία ή ακτινωτή συμμετρία

 Σριπλοβλαστικά: Εμφανίζουν αμφίπλευρη συμμετρία

 Διάκριση πολυκύτταρων οργανισμών

 Μεσόζωα
 Παράζωα
– Πλακόζωα
– ΢πόγγους
 Ευμετάζωα

Ρομβόζωα Rhombozoa
Πολική κάψα
Αξονικά κύτταρα
Κεντρικά κύτταρα
΢ωματικά κύτταρα

Εμβρυο
Αγαμέτες

Ζουν παρασιτικά σε θαλάσσια ασπόνδυλα

Salinella
΢ηόκα

Πεπηηθή θνηιόηεηα
Έδξα

Υπνβαζίιεην Παξάδσα (Parazoa)

Πνιπθπηηαξηθά δώα κε:

•ππνηππώδεηο ηζηνύο
•θαζόινπ όξγαλα.

΢ηα παξάδσα αλήθνπλ ηα θύια:

• ΢πόγγνη (Porifera)
• Πιαθόδσα (Plakozoa)
 Placozoa (Tricoplax adherens)
Μνλαδηθόο αληηπξόζσπνο ησλ πιαθνδώσλ

Μηθξνζθνπηθνί ζαιάζζηνη νξγαληζκνί

Πιαηπζκέλν ζώκα
Γπν επηζειηαθά ζηξώκαηα, αλάκεζά ηνπο κεζέγρπκα

Placozoa (Tricoplax adherens)

Ραρηαία επηθάλεηα
Μαζηίγηα

Μεζέγρπκα
Αδεληθά θύηηαξα

Μαζηίγηα

Κνηιηαθή επηθάλεηα
 Φύιν: ΢πόγγνη (Porifera)

Φύιν ΢πόγγνη (Porifera)

Porifera (po-rifer-ah) (L. porus, pore fera,),

Πρόκειηαι για κσρίως θαλάζζια ζώα με ταλαρή ζύνδεζη
κσηηάρων.
Υπάρτοσν περίποσ 900 είδη ζπόγγων
Παροσζιάζοσν μεγάλη ποικιλία μεγέθοσς και μορθής
Κπηηαξηθή νξγάλσζε

Μνλνθπηηαξηθή νξγάλσζε 60,500

Παξάδσα 10,000
Δπκεηάδσα 1,323,470

 Υύλο: ΢πόγγοι (Porifera)

• Pori εκ του πόρος + Fera εκ του φέρω
– Προσκολλημένοι στο υπόστρωμα
οργανισμοί
– Ασυμμετρικοί ή με ακτινωτή συμμετρία
– Σρεις τύπους κυττάρων :
• Πινακοκύτταρα, μεσεγχυματικά και χοανοκύτταρα
– Κεντρική κοιλότητα ή σειρές καναλιών και κοιλοτήτων μέσω
των οποίων κινείται το νερό και η τροφή τους
– Δεν έχουν όργανα και ιστούς
– Σρέφονται με φιλτράρισμα της τροφής
 Εξελικτική πορεία των σπόγγων

 Υαίνεται ότι προήλθαν από μια ομάδα μαστιγοφόρων

πρωτοζώων διαφορετικά από αυτή που έδωσε τα
υπόλοιπα πολυκύτταρα ζώα.

 Δε θεωρούνται ως ενδιάμεση βαθμίδα στην εξελικτική

πορεία μεταξύ μονοκύτταρων και πολυκύτταρων
οργανισμών, αλλά ότι έχουν ακολουθήσει ανεξάρτητη
εξελικτική πορεία

Τποθέσεις σχετικά με την προέλευση των

σπόγγων

Σο ερώτημα είναι πως από

μονοκύτταρο περάσαμε σε
πολυκύτταρο

Α) colonial hypothesis
B) Syncytial hypothesis
 Porifera
Placozoa
Cnidaria
Ctenophora
Sipuncula
Mollusca
Annelida
Onychophora
Arthropoda
Tardigrada
Bryozoa
Platyhelminthes
Nemertea
Rotifera
Gnathostomulida
Chaetognatha
Gastrotricha
Nematoda
Nematomorpha
Priapulida
Kinorhyncha
Loricifera
Phoronida
Brachiopoda
Pterobranchia
Adapted from Animal Evolution: Echinodermata
Interrelationships of the Living Phyla
C. Nielsen. 2001
Enteropneusta
Chordata

Brachiopoda Uniramia
Echinodermata Phoronida
Crustacea
Vertebrata Annelida

Protochordata Mollusca Chelicerata

Bryozoa
Hemichordata Platyhelminthes
Rotifera
Apicomplexa Actinopoda Nematoda
Priapulida
Ciliophora Kinorhyncha
Loricifera
Euglenozoa
Cnidaria
Rhizopoda
Porifera
Granuloreticulosa
 Echinodermata Uniramia
Chordata Lophophorates Chelicerata
Protochordates Crustacea
Arthropoda Annelida
Hemichordata
Mollusca
Other
pseudocoelomates Nemertea
Platyhelminthes
Nematoda Ctenophora
Cnidaria
Mesozoa
Placozoa
Sarcomastigophora
Ciliophora Porifera
Apicomplexa
Microspora Myxozoa

Porifera Platyhelmithes Mollusca Arthropoda

Echinodermata Hemichordata
Cnidaria Nemertea Annelida Lophophores Chordata

Pseudocoelomates

Protozoans
Αριθμός ειδών στα διάφορα φύλα του
ζωικού Βασιλείου Arthropoda
Mollusca
Chordata
Platyhelminthes
Nematoda
Annelida
Porifera
Echinodermata
Other
Other protozoans
Apicomplexa
Ciliophora

Δίδε ζπόγγσλ
Δίδε ζπόγγσλ

Δίδε ζπόγγσλ
Δίδε ζπόγγσλ

Auxinella dissimilis
Γηάθνξεο κνξθέο ζπόγγσλ

Γηάθνξα είδε εκπνξηθώλ ζπόγγσλ ηεο Μεζνγείνπ

 Hyppospongia communis (Lamark, 1813) κοιν.: καπάδικο

•οικογένεια Spongidae.
•χρησιμοποιείται για καθάρισμα, είναι σκληρό γιατί οι ίνες του περιέχουν
μεγάλες ποσότητες ξένων σωματιδίων.
•Οι σφουγγαράδες μας το ονομάζουν Καπάδικο, είναι o μανός του αρχαίων.
•Έχει χρώμα καφέ και βρίσκεται σε βάθος 10-80 μ.

Spongia agaricina (Pallas, 1766) θνηλ.: Λαγόθπην

 Spongia zimocca (Schmidt,1862) θνηλ.: ηζηκνύρα

•Spongia zimocca, είναι η Τζιμούτα, ο πσκνός ηων αρταίων.

• οικογένεια Spongidae.
•Το τρώμα ηης είναι ζκούρο και πολλές θορές θσμίζει ηο τρώμα ηης
ζκοσριάς.

Spongia officinalis (Linnaeus, 1759) θνηλ.: Ψηιό ή κειάζε

•Οικ.: Spongidae.
•Το πιο όμορφο και γνωστό είδος σφουγγαριού είναι ο σπόγγος του
μπάνιου. Το λένε και Φίνο.
• Είναι ο Αχίλλειος των αρχαίων.
•Συναντάται σε σχετικά θερμά νερά και στη Μεσόγειο.
•Παρουσιάζει μεγάλη ποικιλομορcρία.
•Ένα από τα χαρακτηριστικά του είναι, όταν είναι ξηρό και έρθει σε
επαφή με το νερά αμέσως φουσκώνει και γίνεται ελαστικό με
«βελούδινη» υφή.
Spongia officinalis (Linnaeus, 1759) adriatica (Schmidt, 1862)
θνηλ.: κάηαπαο

• Spongia offinalis adriatica ή Euspongia officinalis adritica, "μάηαπας",

•Spongia offinalis mollissima, ποσ λέγεηαι μεθάλη, ηούρκικο θλιηζάνι, ή
λεπηός ζπόγγος ηης Σσρίας
•Spongia officinalis lamella, ηα λεγόμενα Ψαθούρια, λαγόθηια (ασηιά λαγών),
ή ασηιά ελεθάνηων.

1. Χρήση των σπόγγων ως αιμοστατικά

2. βιομηχανία επεξεργασία , παρασκευής σπόγγων
3. καλλιέργεια σπόγγων
Σαξινόμηση

Phylum. Porifera (΢πόγγοι)

Class. Calcarea (Ασβεστόσπογγοι)
Class. Demospongiae (Δημόσπογγοι)

Class. Hexactinellida (Ταλόσπογγοι)

Class. Sclerospongia (΢κληρόσπογγοι)

Φαρακτηριστικά των σπόγγων

 Κατώτερα πολυκύτταρα ζώα

 Προσκολλημένοι
 έλλειψη μετακίνησης (εκτός από τις λάρβες)
 Διπλοβλαστικά
 Δεν έχουν κοιλότητα και όργανα
 Ποικιλία μορφών, χρωμάτων, μεγεθών
 Θαλάσσιοι, εκτός από τα μέλη δυο
οικογενειών που ζουν στα εσωτερικά νερά
(Spongillidae)
Μορφή σώματος

 Ένας «σάκος»
 Κοιλότητα, το σπογγοκοίλωμα
 ΢τόμιο εξόδου
 Πόροι

Μορφή σώματος

΢τόμιο εξόδου

΢πογγοκοίλωμα

Πόρος
Κυτταρικά επίπεδα

Εξώδερμα (πινακοκύτταρα)

Μεσόδερμα (Ενδιάμεσο
στρώμα ή κολέγχυμα)

Ενδόδερμα
(Φοανοκύτταρα)

Πινακοκύτταρα

Εξώδερμα

Πολυγωνικά συσταλτά κύτταρα, περιβάλλουν το στόμιο

εξόδου
 Ποροκύτταρα
Πόρος

Βρίσκονται μεταξύ των πινακοκυττάρων και

«διατρυπώνται» από ένα πόρο

μαστίγιο
Φοανοκύτταρα

πυρήνας

•Με τους παλμούς του μαστιγίου κινείται το νερό

•Μικροσκοπικά σωματίδια φιλτράρονται στο χοανοειδές
περιλαίμιο
•Κατανάλωση με φαγοκύττωση
 Φοανοκύτταρο

΢κληροβλάστες

Αστεροειδή κύτταρα στο μεσέγχυμα

Ινοβλάστες εκκρίνουν μεσοκυταρική ουσία
΢κληροβλάστες εκκρίνουν βελόνες με πυρίτιο ή ανθρακικό
ασβέστιο
κύτταρα

 Υαγοκύτταρα: παραλαμβάνουν πεπτικά

κενοτόπια από τα χοανοκύτταρα
 Κολλεγχυματοκύτταρα: σχηματισμό της
ενδιάμεσης ζελλατινώδους ουσίας
 Μυοκύτταρα: βρίσκονται γύρω από το στόμιο
εξόδου
 Νευρικά κύτταρα

Άλλα κύτταρα

Αρχαιοκύτταρα
(Amebocytes)

Απαρχή των
αναπαραγωγικών
κυττάρων
 Ασκονοειδής τύπος

΢τόμιο εξόδου

΢πογγοκοίλωμα
Πόρος
Ποροκύτταρο

΢υκονοειδής τύπος

΢τόμιο εξόδου
΢πογγοκοίλωμα
Φοανοκύτταρα
Πλευρικό κόλπωμα

Δερμικός πόρος

Τποδερμικοί αγωγοί
 Λεπθνλνεηδήο ηύπνο
΢ηόκην εμόδνπ
Κεληξηθή θνηιόηεηα
Πιεπξηθόο πόξνο

Πιεπξηθό θαλάιη
Γηακεξίζκαηα κε
ρναλνθύηηαξα

Ίλεο ζπνγγίλεο
Ίλεο ζπνγγίλεο ζε έλαλ παιόζπνγγν
Γηάθνξεο κνξθέο αθίδσλ
Λεπθνλνεηδήο ζπόγγνο
(Encrusting)

Λεπθνλνεηδήο ζπόγγνο ΢ηόκην εμόδνπ

(encrusting)

Πιεπξηθνί πόξνη
Δζσηεξηθό θαλάιη
Θάιακνο κε
ρναλνθύηηαξα
Απαγσγό θαλάιη
Γηαηξνθή θαη πέςε

Μαζηίγην

Χναλνεηδέο
πεξηιαίκην
Πεπηηθό
θελνηόπην

Ακνηβαδνθύηηαξα
ζην θνιέγρπκα

Κάθεηη ηομή ζε ένα εμπορικό είδος ζπόγγοσ.

Διακρίνονηαι ηα εσμεγέθη κανάλια
 Ιζηολογική ηομή ζηο είδος Grantia (Schypha)

Ιζηολογικό παραζκεύαζμα ζηο είδος Grantia (Schypha)

 Α

Β Ιζηολογικό παραζκεύαζμα ζηο

είδος Grantia
Α περιθερειακά κανάλια
Β Χοανοκύηηαρα
Γ. Σπογγοκοίλωμα

Αλαπαξαγσγή ησλ ζπόγγσλ

Μηθξνπήιε
Αγελήο
Αθίδεο
αλαπαξαγσγή
Δθβιάζηεζε
Αλαγέλλεζε
΢ρεκαηηζκόο
βιαζηίδηα
Δγγελή
αλαπαξαγσγή
 Αναπαραγωγή των σπόγγων

 Σα περισσότερα είδη είναι μόνοικα

 Δεν συμβαίνει αυτογονιμοποίηση
– (ωρίμανση των γαμετών σε διαφορετικές χρονικές περιόδους)!!!!

Σι σημαίνει εξελικτικά η αποφυγή της αυτογονιμοποίησης;

Απελευθέρωση γαμετών

Σα χοανοκύτταρα χάνουν το περιλαίμιο

και το μαστίγιο.
Μετά από μειωτική διαίρεση προκύπτουν
μαστιγοφόρα σπερματοζωάρια
Φοανοκύτταρα (και αμοιβαδοκύτταρα σε
μερικά είδη) μετά από μείωση
μετασχηματίζονται σε αβγά.
Σα αβγά παραμένουν στη μεσογλοία των
μητρικών κυττάρων.
Σα σπερματοζωάρια απελευθερώνονται
από τον σπόγγο και εισέρχονται σε έναν
άλλο με τη ροή του νερού.
Παγιδεύονται από ένα χοανοκύτταρο,
εισέρχονται σε ένα κενοτόπιο. Σο
χοανοκύτταρο τότε χάνει το μαστίγιο και
το περιλαίμιο και γίνεται
αμοιβαδοκύτταρο που μεταφέρει ένα
σπέρμα στο αβγό .
 Poriferan larval forms
΢ηνκαηνβιαζηίδην

Γεξκηθή ζηνηβάδα
Γαζηξηθή
ζηνηβάδα

΢ρεκαηηζκόο ιάξβαο
Parenchymula
 Poriferan larval forms
Αλαζηξνθή – ζρεκαηηζκόο ακθηβιαζηηδίνπ

Γεξκηθή ζηνηβάδα
Γαζηξηθή
ζηνηβάδα

Poriferan larval forms

Πξνζθνιεκέλν ακθηβιαζηίδην

Γεξκηθή ζηνηβάδα

Γαζηξηθή ζηνηβάδα
 Poriferan larval forms
Ακθηβιαζηίδην

Γεξκηθή ζηνηβάδα

Γαζηξηθή
ζηνηβάδα

Αζζέλεηεο ησλ ζπόγγσλ

πξνζβεβιεκέλν άηνκν ζπόγγνπ

 Ζωολογία
Κοιλεντερωτά

Η Μέδουσα στην ελληνική

μυθολογία αναφέρεται ως μία
από τις τρεις Γοργόνες.
Από τις τρεις αυτές αδελφές η
Μέδουσα ήταν η θνητή. Το άλλο
της όνομα ήταν Γοργώ, που
σημαίνει άγρια ματιά.
…… και λίγο μυθολογία

Η Μέδουσα , κόρη του Φορκέα και της Κητούς, αδελφή των Γοργόνων,
Σθενώ και Ευρυάλη, και των Γραιών, Δεινώ, Ενυώ και Πεφρηδώ, ήταν στην
αρχή Κενταύρισσα.
Κατά μια εκδοχή ήταν τόσο όμορφη που ο Ποσειδώνας ήθελε να ενωθεί μαζί
της. Μεταμορφωμένος σε άλογο βρέθηκε σε επαφή μαζί της, στον ιερό χώρο
της Αθηνάς. Η θεά, εξοργισμένη με το γεγονός, δεν μπορούσε να έρθει σε ρήξη
με τον Ποσειδώνα και έτσι ξέσπασε πάνω στη Μέδουσα. Την μεταμόρφωσε σε
απεχθές τέρας, που αντί για μαλλιά είχε φίδια. Η ασχήμια της ήταν τέτοια,
που όποιος την κοιτούσε στο πρόσωπο πέτρωνε.

Τελικά τη σκότωσε ο Περσέας, με την βοήθεια της Αθηνάς. Το κεφάλι της, το

περίφημο «Γοργόνειο», το παρέλαβε η θεά από τον ήρωα και το επέθεσε στην
ασπίδα της, επειδή το κεφάλι της, ακόμη και νεκρό, πέτρωνε όποιον το
κοίταζε.
Radiate Phyla

Αθηηλνζπκκεηξηθά δηπινβιαζηηθά Εώα

Αθηηλνζπκκεηξηθά Φύια (Radiate phyla)

Φύιν. Cnidaria
Κιάζε. Hydrozoa
Κιάζε. Scyphozoa
Κιάζε. Cubozoa
Κιάζε. Anthozoa

Φύιν. Ctenophora
 Mnemiopsis leidyi (Agassiz 1865)
Τν θηελνθόξν Mnemiopsis ledyi είλαη ηζσο ν κεγαιύηεξνο
ζαξθνθάγνο ζεξεπηήο ηνπ δσνπιαγθηνύ
(πεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ κεξνπιαγθηνύ), πειαγηθώλ
αβγώλ ςαξηώλ, πξνλπκθώλ θαη ζρεηίδεηαη κε ηε
κεγάιε κείσζε ησλ αιηεπηηθώλ απνζεκάησλ.

Είλαη ελδεκηθό ησλ ππνηξνπηθώλ ιηκλνζαιαζζώλ θαηά

κήθνο ησλ αθηώλ ηεο Β. θαη Ν. Ακεξηθήο.

Σηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980s, εηζήρζε ζηε Μαύξε

ζάιαζζα ζαλ έξκα ησλ πινίσλ.

Η εηζαγσγή ηνπ είρε θαηαζηξνθηθέο επηπηώζεηο ζην λέν

νηθνζύζηεκα

Σηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο εηζέβαιε ζηελ Αδνθηθή

This species has been Θάιαζζα, ζηε ζάιαζζα ηνπ Μαξκαξά, ζην Αηγαίν θαη
nominated as among 100 of πξόζθαηα ζηε Καζπία Θάιαζζα.
the "World's Worst"
invaders

Porifera
Placozoa
Cnidaria
Ctenophora
Sipuncula
Mollusca
Annelida
Onychophora
Arthropoda
Tardigrada
Bryozoa
Platyhelminthes
Nemertea
Rotifera
Gnathostomulida
Chaetognatha
Gastrotricha
Nematoda
Nematomorpha
Priapulida
Kinorhyncha
Loricifera
Phoronida
Brachiopoda
Pterobranchia
Adapted from Animal Evolution: Echinodermata
Interrelationships of the Living Phyla
C. Nielsen. 2001
Enteropneusta
Chordata
 Echinodermata Uniramia
Chordata Lophophorates Chelicerata
Protochordates Crustacea
Arthropoda Annelida
Hemichordata
Mollusca
Other
pseudocoelomates Nemertea
Platyhelminthes
Nematoda Ctenophora
Cnidaria
Mesozoa
Placozoa
Sarcomastigophora
Ciliophora Porifera
Apicomplexa
Microspora Myxozoa

Porifera Platyhelmithes Mollusca Arthropoda

Echinodermata Hemichordata
Cnidaria Nemertea Annelida Lophophores Chordata

Pseudocoelomates

Protozoans
Σαμηλόκεζε

 Βαζίιεην: Εώα
– Τπνβαζίιεην: Παξάδσα
– Τπνβαζίιεην: Δπκεηάδσα
• Φύιν: Κνηιεληεξσηά
• Φύιν: Κηελνθόξα

Γενικά χαρακτηριστικά
 Ζουν ελεύθερα ή προσκολλημένα
– Μέδουσα: ελεύθερη μορφή
– Πολύποδας: προσκολλημένη μορφή
– Εναλλαγή μορφών
 Διπλοβλαστικό σωματικό περίβλημα
 Ενδόδερμα, εξώδερμα
 Ζελατινώδους μορφής μεσογλοία
 Γαστραγγειακή κοιλότητα
 Τποτυπώδες νευρικό σύστημα στη μορφή δικτύου
 Κνιδοκύτταρα: ειδικά κύτταρα που χρησιμοποιούνται στην
άμυνα, στην τροφοληψία και στην αντιμετώπιση κινδύνων
 Αθηηλσηή ζπκκεηξία

Αμφιακτινωτή συμμετρία (Biradial symmetry)

Σροποποιημένη μορφή
ακτινωτής συμμετρίας
με ζεύγη δομών σε
ακτινωτή συμμετρία
Μορφή σώματος
Αθηηλσηή
ζπκκεηξία
Ακθίπιεπξε
ζπκκεηξία
Αζπκκεηξηθνί

΢τοιβάδες ιστών και σωματική κοιλότητα

Διπλοβλαστικοί 20,151
Σριπλοβλαστικοί ψευδοκοιλωματικοί 18,320

Σριπλοβλαστικοί ακοιλωματικοί 25,500

Σριπλοβλαστικοί κοιλωματικοί 1,269,800
Υύλο: Κοιλεντερωτά, Κοιλεντερόζωα, Κνιδόζωα

Cnidaria
 Ζουν ελεύθερα ή προσκολλημένα

Πολύποδας Μέδουσα

…άντε κι άλλη μυθολογία

Η Λερναία Ύδρα
μυθικό όν με επτά ή εννέα κεφάλια, το οποίο
σκότωσε ο Ηρακλής στον δεύτερο από τους
δώδεκα άθλους του. Καρπός της Έχιδνας και
του Τυφώνα, η Λερναία Ύδρα ήταν αθάνατη.
Δρούσε στην περιοχή Λέρνη - βαλτότοπος που βρίσκεται νότια
του Άργους - απ'όπου πήρε και το όνομά της.
Σύμφωνα με τον μύθο, όταν ο Ηρακλής έκοβε ένα κεφάλι,
έβγαιναν δύο. Μόνο καίγοντάς το με φωτιά κατάφερε να
σταματήσει τον πολλαπλασιασμό και αυτό το κατάφερε με την
βοήθεια του ανηψιού του Ιολάου. Το τελευταίο κεφάλι, που ήταν
και το κεντρικό κι αθάνατο, το έκοψε και το έθαψε στη γη για να
μην ξαναζωντανέψει. Από το αίμα της ο Ηρακλής έκανε τα βέλη
του δηλητηριώδη.
Hydra
Εγκυστωμένο έμβρυο

Ωοθήκες
Εκβλαστήματα
΢περματοζωάρια

Εγγενής αναπαραγωγή
Αγενής αναπαραγωγή
Hydra: αναπαραγωγή

 ΢τα πλευρά του σώματος εμφανίζονται

εκβλαστήματα, αποκόπτονται και προκύπτουν
νέα άτομα
 Αναγέννηση: αν μια Ηydra κοπεί σε δυο τμήματα
τότε σχηματίζονται δυο νέα άτομα
 Σα περισσότερα είδη είναι γονοχωριστικά, λίγα
είναι ερμαφρόδιτα

΢ωματικό τοίχωμα

Γαστραγγειακή
κοιλότητα
Γαστροδερμίδα
Μεσογλοία
Επιδερμίδα
 ΢ωματικό τοίχωμα

Κνιδοκύτταρα Θρεπτικά κύτταρα

Επιδερμικά
νευρικά
κύτταρα Αδενικά κύτταρα

Μυο-επιθηλιακά
κύτταρα

Επιδερμίδα

Μυο-επιθηλιακά
κύτταρα

Αισθητήρια κύτταρα
Νευρικά κύτταρα
Μυικά ινίδια
Κνιδοκύτταρα

 Νηματοκύστεις
 ΢πειροκύστεις
 Πτυχοκύστεις

Έχουν περιγραφεί 30 διαφορετικά είδη νηματοκύστεων

6 ή περισσότερες νηματοκύστεις συναντώνται σε ένα άτομο.

Κνιδοκύτταρο

κνιδοβλεφαρίδα

καλύπτρα

Κνιδονημάτιο
Κνιδώδες υγρό

Πυρήνας
 Λειτουργία κνιδοκυττάρου

 Όταν η κνιβλεφαρίδα ερεθιστεί, τα ινίδια συσπώνται, η

καλύπτρα ανοίγει και το περιελιγμένο νημάτιο
εκτινάσσεται προς τα έξω. Το νημάτιο και οι αποφύσεις
εισχωρούν στο σώμα της λείας, εκκρίνοντας ταυτόχρονα το
κνιδώδες και δηλητηριώδες υγρό. Κάθε κνιδοκύτταρο
μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο μια φορά.

Λειτουργία του κνιδοκυττάρου

 Osmotic hypothesis
 Tension hypothesis
 Contractile hypothesis
Πολύποδας υδροζώων

Γαστροζωίδιο
(Τδρανθος)
Γονοζωίδιο
Κοινοσάρκιο
Περιδέρμιο
Τδροκαυλοί
Τδρόριζα

Athecate Thecate

Πολύποδας Athecate - Pennaria

Τποστοματικές κεραίες
Κεραίες
Γονοφόρο (ώριμο)

Νηματοειδείς κεραίες

Γονοφόρο Κοινοσάρκιο
(ανώριμο)
Πολύποδας Thecata - Obelia

Τδράνθος

Τδροθήκη Γονοφόρο
Γονοθήκη
Περισάρκιο

Κοινοσάρκιο

Class Scyphozoa:
Scyphozoa medusa - Aurelia
Κεραίες

Γονάδα

Διακλαδισμένοι
΢τόμα πεπτικοί σωλήνες

Canal system

Ροπάλιο

΢τοματικός βραχίονας
Class Scyphozoa: Aurelia medusa

Δευτερογενή
σωληνάρια
Κύρια ακτινωτά σωληνάρια
Περιφερειακό κανάλι

Class Scyphozoa: Aurelia

Γαστραγγειακή κοιλότητα
Μεσογλοία
Γαστρικά νημάτια
Αβγά
Γαστραγγειακή
κοιλότητα
΢τόμα
 Aurelia
Μέδουσα

Πλάνουλα
Εφύρα

΢τρόβιλα

Class Scyphozoa: Αurelia sp.

 Πρώιμο και μεταγενέστερο άτομο Εφύρα

στο στάδιο της στρόβιλας
Class Scyphozoa: Aurelia sp.

 Ρνπάιην

Class Hydrozoa: Obelia

 Γηαθξίλνληαη νη θεξαίεο
γύξσ από ην ζθηάδην, ην
ζηόκα θαη νη γνλάδεο.
Class Hydrozoa: Obelia

Class Hydrozoa: Obelia

Γνλνδσίδην Μέδνπζα

Γνληκνπνηεκέλν
αβγό
Γαζηξνδσίδην

Πιάλνπια

Πξνζθόιιεζε
Νεαξή απνηθία ηεο πιάλνπιαο
Class Hydrozoa: Obelia,

 Γηαθξίλνληαη ζηαηνθύζηεηο
ζηε πεξηθέξεηα ηνπ ζθηαδίνπ

Class Hydrozoa: Hydra

 Γηαθξίλνληαη ηα κπν-
επηζειηαθά θύηηαξα, ηα
ζξεπηηθά θύηηαξα θαη ηα
θληδνθύηηαξα ζηελ
εμσηεξηθή επηθάλεηα
 Ζ γαζηξαγγεηαθή
θνηιόηεηα
 Class Hydrozoa: Goniocnemus

Κεραίες με νηματοκύστεις και

προσκολλητικό σπόστρωμα.

΢ηαηνθύζηεηο ζηε πεξηθέξεηα ηνπ

ζθηαδίνπ

Πιάλνπια larva
Tubularia
Αθηίλνπια ζην
εζσηεξηθό
Πιάλνπια ζην γνλνθόξνπ
εζσηεξηθό
γνλνθόξνπ
Αθηίλνπια

Γνλνθόξν

Πνιύπνδαο

Colonial Hydrozoans

Γνλνδσίδην
Γαζηξνδσίδην

Γαθηπινδσίδην
Κνξάιηα (Anthozoa)

Κνξάιηα
Αλεκόλεο

Anemone anatomy

Κεξαίεο
΢ηνκαηηθό
άλνηγκα
Φάξπγγαο
Γηάθξαγκα
Γαζηξηθή θνηιόηεηα
Αθόληηα
΢σκαηηθό ηνίρσκα

Αηειέο δηάθξαγκα
Πιήξεο δηάθξαγκα
Μπο
Γαζηξηθή θνηιόηεηα
΢ηθσλνγιπθέο
Φάξπγγαο

Anthozoa δηάθξαγκα

Μπτθέο ίλεο

Βιεθαξηδνθόξν όγθσκα

Κληδναδεληθό όγθσκα
Κιάζε : Cubozoa

Γνλάδα
΢ηνκαηηθόο θώλνο
Ρνπάιην
Πεδάιην
Κεξαία

Αηζζεηήξην ζύζηεκα θνηιεληεξσηώλ

Καιύπηξα
Οθζαικηθή θειίδα
Οθζαικίδην
΢ηνηνθύζηε
Chrysoara hysoscella
 class Scyphozoa Pelagia noctiluca

Πνιπκνξθηζκόο ησλ πνιππόδσλ ζηα πδξόδσα

 Ο πνιπκνξθηζκόο ησλ ώξηκσλ

αηόκσλ εκθαλίδεηαη ζηηο
κνξθέο ησλ κεδνπζώλ θαη ησλ
πνιππόδσλ. Απηέο νη κνξθέο
αληηπξνζσπεύνπλ δηάθνξεο
ιεηηνπξγίεο.
 Μεξηθέο κνξθέο εμππεξεηνύλ
ηελ άκπλα, άιιεο ηελ
ηξνθνιεςία (γαζηξνδσίδηα).
 Άιιεο κνξθέο εμππεξεηνύλ ηελ
παξαγσγή κεδνπζώλ
(γνλνδσίδηα).
 Anemonia viridis

΢πκβησηηθέο ζρέζεηο

Anemonia viridis

 ΢ηε πάλσ εηθόλα ζε νξηζκέλεο θεξαίεο ηνπ αλζόδσνπ

δηαθξίλνληαη θόθθηλεο ή ηώδεηο απνιήμεηο. Πνπ κπνξεί λα
νθείιεηαη απηό ην ρξώκα;

 Η παξνπζία ηνπ ρξώκαηνο νθείιεηαη ζηε ζπκβίσζε κε algea

πνπ πξνζδίδνπλ απηό ην ρξώκα ζηηο απνιήμεηο ησλ θεξαηώλ.
Φύιν : Ctenophora

Φύιν: Κηελνθόξα Ctenophora

 Θαιάζζηα θπξίσο πειαγηθά δώα

 ΢αξθνθάγα όπσο θαη ηα θληδόδσα
 Γαζηξαγγεηαθή θνηιόηεηα
 Κνινβιάζηεο (επαλαρξεζηκνπνηήζηκνη)
 Παξνπζία κεζνδέξκαηνο ζηηο εκβξπτθέο κνξθέο
 Ctenophora
Αηζζεηήξην ζύζηεκα
Κεξαία

Θήθε θεξαίαο

Κηέλεο

Φάξπγγαο

΢ηόκα

Mnemiopsis ledyi
 Το είδος Mnemiopsis ledyi ανήκει
στα κτενοφόρα.
 Έχει μήκος μεγαλύτερο των 100
mm.
 Σο σώμα του είναι πλευρικά
πλατυσμένο με μεγάλους λωβούς
κοντά στο στομοδαίο
 ΢χηματίζονται 4 βαθιές
χαρακτηριστικές αύλακες
χαρακτηριστικές τοτυ γένους.
 ΢το σώμα φέρει 4 σειρές από μικρές
κεραίες οι οποίες είναι
εφοδιασμένες με πολυάριθμες
βλεφαριδωτές ιριδίζουσες την
ημέρα που φαίνονται μάλλον
πράσινες τη νύχτα
 Σο σώμα της είναι συνήθως
διαφανές ή ελαφρά γαλακτόχρωμο.

http://www.caspianenvironment.org/mnemiopsis/
Αηζζεηήξην ζύζηεκα

΢ηαηόιηζνο

Ηζνξνπηζηήο

Κεξαίεο

Κνινβιάζηεο

Δθθξηηηθνί
πξνζθνιιεηηθνί θόθθνη

Νεκάηην
Κηελνθόξα θεξαίεο

Κνινβιάζηεο

Μπτθέο ίλεο

ππξήλαο θεξαίαο

Δξσηήζεηο απηνγλσζίαο

 Πνηεο είλαη νη ηξεηο ζηνηβάδεο ζην ζσκαηηθό ηνίρσκα

ελόο θνηιεληεξσηνύ;
 Τη είλαη ην θληδνθύηηαξν; Από ηη απνηειείηαη;
 Πσο ζα ραξαθηεξίδαηε ην λεπξηθό ζύζηεκα ελόο
θληδνδώνπ;
 Τη είλαη ν πδξνζηαηηθόο ζθειεηόο; Πσο ιεηηνπξγεί;
 Ζωολογία
Ακοιλωματικά ζώα

Αθνηιωκαηηθά
ηξηπινβιαζηηθά Εώα
Βαζηθέο αξρέο
 Σηα αθνηιωκαηηθά πεξηιακβάλνληαη ηα θύια ηωλ:
– Platyhelminthes,
– Nemertea,
– Gastrotricha.
 Απηά ηα θύια είλαη ζεκαληηθά θαζώο είλαη κεηαβαηηθά κεηαμύ ηεο αθηηλωηήο θαη ηεο ακθίπιεπξεο
ζπκκεηξίαο
 Τξία θπξίωο ραξαθηεξηζηηθά ζπλαληώληαη:
– Ακθίπιεπξε ζπκκεηξία
– Μεζόδεξκα
– Πξωηόγνλνο εγθέθαινο θαη λεπξηθή ρνξδή
 Τα Αθνηιωκαηηθά δελ παξνπζηάδνπλ ζωκαηηθή θνηιόηεηα θαζώο ην κεζόδεξκα θαιύπηεη πιήξωο ην
ρώξν κεηαμύ εμωηεξηθνύ δέξκαηνο θαη πεπξηηθνύ ζωιήλα.

 Οη Πιαηπέικπλζεο είλαη κηα κεγάιε νκάδα λωηνθνηιηαθά πιαηπζκέλωλ δώωλ

 Μέιε ηεο θιάζεο ηωλ Turbellaria είλαη ειεπζεξόβηα

– Αληηπξόζωπνη απηή ηεο θιάζεο είλαη :
• Monogenea,
• Trematoda,
• Cestoidea (παξαζηηηθά)
 Τν Φύιν ηωλ Nemertea πεξηιακβάλνπλ ζαιάζζηα , επίκεθεο ζώκα, πξνβνζθίδα, ζρεκαηηζκέλν πεπηηθό
θαη θπθινθνξηθό ζύζηεκα)
 Τν θύιν ηωλ Gastrotricha πεξηιακβάλεη ειεπζεξόβηα είδε ηωλ εζωηεξηθώλ πδάηωλ

Σριπλοβλαστικά
 Μεταξύ του εξωδέρματος και του ενδοδέρματος
παρεμβάλλεται το μεσόδερμα.
 ΢τρώμα συνεκτικό που σχηματίζει δομές όπως
μυς κ.ά.

Ακοιλωματικά

 Δεν σχηματίζονται κοιλότητες, εμφανίζεται

ακαθόριστη υφή το μεσέγχυμα ή παρέγχυμα
 ΢υμμετοχή στην οργανογένεση
Ακοιλωματικά

Εξώδερμα
Μεσόδερμα
Ενδόδερμα

Ψευδοκοιλωματικά

Εξώδερμα
Μεσόδερμα
Ενδόδερμα
Ευκοιλωματικά

Εξώδερμα
Μεσόδερμα
Ενδόδερμα

Αμφιπλευροσυμμετρικοί οργανισμοί

 Για πρώτη φορά εμφανίζεται

αμφίπλευρη συμμετρία στους
αντιπροσώπους του φύλου των
πλατυελμίνθων
Αμφίπλευρη ΢υμμετρία
Ραχιαία

Εμπρόσθια Οπίσθια

Κοιλιακή

΢ωματικός τύπος

Γηπινβιαζηηθά, 9100
Αθνηιωκαηηθά, 20900
Δπθνηιωκαηηθά, 1135058
Φεπδνθνηιωκαηηθά, 15420
Παρέγχυμα
 ΢τήριξη του σώματος (σαν υποτυπώδης υδροστατικός
σκελετός)
 Αποθήκευση θρεπτικών συστατικών
 Κίνηση
 Αναγέννηση (σαν απόθεμα κυττάρων για αναγέννηση)
 Μεταφορά θρεπτικών συστατικών
 Δομικό συστατικό για τις αλληλοσυσχετίσεις μεταξύ
οργάνων, σαν ιστός για την οργανογένεση
 Ιστός για την αποθήκευση οξυγόνου.
– ΢το είδος Paratomella rubra τα παρεγχυματικά κύτταρα
περιέχουν αιμογλοβίνη, το σώμα του ζώου λαμβάνει κόκκινο
χρώμα, αυτά τα κύτταρα πιθανώς λειτουργούν ως "αποθήκες"
οξυγόνου τις οποίες αξιοποιεί όταν μετακινείται σε
περιβάλλοντα με χαμηλή συγκέντρωση οξυγόνου

Παρέγχυμα

 ΢ε μερικά είδη κυρίως πλανάριας έχει βρεθεί ότι

υπάρχουν παρεγχυματικά χρωματοφόρα κύτταρα τα
οποία επηρεάζουν τον χρωματισμό του ζώου, όταν η
χρωστική συσσωρεύεται γύρω από τον πυρήνα των
κυττάρων τότε ο οργανισμός λαμβάνει ανοικτόχρωμη
εμφάνιση και αντίστροφα.
– πιθανώς να εξυπηρετεί και άλλες λειτουργίες οι
οποίες δεν έχουν ακόμη διερευνηθεί.
 Porifera
Placozoa
Cnidaria
Ctenophora
Sipuncula
Mollusca
Annelida
Onychophora
Arthropoda
Tardigrada
Bryozoa
Platyhelminthes
Nemertea
Rotifera
Gnathostomulida
Chaetognatha
Gastrotricha
Nematoda
Nematomorpha
Priapulida
Kinorhyncha
Loricifera
Phoronida
Brachiopoda
Pterobranchia
Adapted from Animal Evolution: Echinodermata
Interrelationships of the Living Phyla
C. Nielsen. 2001
Enteropneusta
Chordata

Porifera
Cnidaria
Ctenophora
Platyhelminthes
Gastrotricha
Gnathostomulida
Cycliophora
Rotifera
Annelida
Mollusca
Sipuncula
Nemertea
Bryozoa
Brachiopoda
Phoronida
Arthropoda
Onychophora
Tardigrada
Nematomorpha
Nematoda
Priapulida
Kinorhyncha
Loricifera
Adapted from Lesser Known Protostome Echinodermata
Phyla. SICB 2001. J.R. Garey. Hemichordata
Chordata
 Echinodermata Uniramia Crustacea

Vertebrata Chelicerata
Nematoda
Protochordata Priapulida
Kinorhyncha
Loricifera
Hemichordata Annelida
Mollusca
Bryozoa
Apicomplexa Actinopoda Brachiopoda
Phoronida
Ciliophora
Platyhelminthes
Euglenozoa Rotifera
Rhizopoda Cnidaria
Granuloreticulosa Porifera

Brachiopoda Uniramia
Echinodermata Phoronida
Crustacea
Vertebrata Annelida

Protochordata Mollusca Chelicerata

Bryozoa
Hemichordata Platyhelminthes
Rotifera
Apicomplexa Actinopoda Nematoda
Priapulida
Ciliophora Kinorhyncha
Loricifera
Euglenozoa
Cnidaria
Rhizopoda
Porifera
Granuloreticulosa
 Echinodermata Uniramia
Chordata Lophophorates Chelicerata
Protochordates Crustacea
Arthropoda Annelida
Hemichordata
Mollusca
Other
pseudocoelomates Nemertea
Platyhelminthes
Nematoda Ctenophora
Cnidaria
Mesozoa
Placozoa
Sarcomastigophora
Ciliophora Porifera
Apicomplexa
Microspora Myxozoa

Porifera Platyhelmithes Mollusca Arthropoda

Echinodermata Hemichordata
Cnidaria Nemertea Annelida Lophophores Chordata

Pseudocoelomates

Protozoans
Αξηζκόο εηδώλ
Arthropoda
Mollusca
Chordata
Platyhelminthes
Nematoda
Annelida
Porifera
Echinodermata
Other (includes Acoelomates)
Other protozoans
Apicomplexa
Ciliophora

Σαμηλόκεζε
Φύλο. Platyhelminthes
Κλάση. Turbellaria
Κλάση. Trematoda
Τπόθιαζε: Digenea
Τπόθιαζε: Aspidogastrea

Κλάση. Monogenea
Κλάση. Cestodoa

Φύλο. Nemertea
Γενικά χαρακτηριστικά του Φύλου
 Σοκήζςξ κςημθμηιηαθά πιαηοζμέκμη ζθώιεθεξ
(πιαηο-έιμηκζεξ)
 Τνηπιμβιαζηηθμί. Μεηαλύ ημο ελςδένμαημξ θαη ημο
εκδμδένμαημξ πανεμβάιιεηαη ημ μεζόδενμα.
 Αθμηιςμαηηθμί
 Πανμοζηάδμοκ αμθίπιεονε ζομμεηνία (πνώηε θμνά
ζηα μέιε αοημύ ημο θύιμο)
 Κεθαιμπμίεζε (δηαθμνμπμίεζε ζε θεθάιη θαη
ζογθέκηνςζε αηζζεηενίςκ μνγάκςκ, γαγγιίςκ)
– Είκαη θαιύηενμ γηα θάπμημκ κα λένεη πμο πεγαίκεη, από ημκ
κα λένεη από πμύ ένπεηαη.
 Εμθακίδμοκ πνόζζηα- μπίζζηα δηαθμνμπμίεζε

Η αμφίπλευση συμμετρία και η κεφαλοποίηση εμφανίστηκαν μαζί

Γεληθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ Φύινπ

 ΢κώληκες χωρις μεταμέρεια.
 Μη ανεπτυγμένος πεπτικός σωλήνας, συνήθως τυφλός
χωρίς έδρα, απουσιάζει στους Κεστώδεις.
 Νευρικό σύστημα καλά ανεπτυγμένο, παρουσιάζει
εγκεφαλικά γάγγλια και συνήθως επιμήκεις νευρικές
χορδές.
 Σο απεκκριτικό τους σύστημα αποτελείται από
πρωτονεφρίδια, από τα οποία εξυπηρετείται και η
ωσμορύθμιση.
 Είναι σχεδόν όλα ερμαφρόδιτα με πλήρως
ανεπτυγμένο αναπαραγωγικό σύστημα. Σο
αναπαραγωγικό τους σύστημα είναι ιδιαίτερα
πολύπλοκο.
 Η ανάπτυξη είναι άμεση ή έμμεση.
 Εμφανίζεται συχνά το φαινόμενο της αναγέννησης.
 Μήκος σώματος : 1 mm – 25 m
Planaria - free living
Turbellaria (΢ηξνβηιηζηηθνί)

 Ενπλ ζε γιπθά λεξά ή πγξά εδάθε,

ζε βξαρώδε κέξε
 Απνθεύγνπλ ην θωο
 Διεύζεξα, ιίγα παξάζηηα
 Μήθνο 5-25 mm

Πεπηηθόο ζωιήλαο ΢ηξνβηιηζηηθώλ

Αθνηιωκαηηθνί
Πεπηηθόο ζωιήλαο ΢ηξνβηιηζηηθώλ
Ραβδόθνηιν

Πεπηηθόο ζωιήλαο ΢ηξνβηιηζηηθώλ

Σξίθιαδνη ζηξνβηιηζηηθνί
Πεπηηθόο ζωιήλαο ΢ηξνβηιηζηηθώλ
Πνιύθιαδνη ζηξνβηιηζηηθνί

Πιαλαξηα Dugesia tigrina

΢ωκαηηθό ηνίρωκα

Ραβδίηεο

Αδεληθά θύηηαξα

Βιεθαξίδεο

΢ωκαηηθό ηνίρωκα

Βιεθαξίδεο
Ραβδίηεο
Δθπκελίδα
Κπθιηθέο κπϊθέο ίλεο
Γηαγώληεο κπϊθέο ίλεο
Ραρηαην-θνηιηαθέο
κπϊθέο ίλεο
Δπηκήθεηο κπϊθέο ίλεο
΢ωκαηηθό ηνίρωκα
Βιεθαξίδεο
Δθπκελίδα

Βαζηθή κεκβξάλε
Κπθιηθέο κπϊθέο
ζηνηβάδεο
Δπηκήθεηο κπϊθέο ίλεο
Κπηνπιαζκαηηθέο
πξνεθβνιέο

Κύηηαξα
κεζεγρύκαηνο

Πεπηηθό ζύζηεκα

Φάξπγγαο έληεξν
Κίλεζε

Γηαηξνθή ηεο Planaria

Planaria

Απεθθξηηηθό ζύζηεκα
Πξωηνλεθξίδηα (Φινγνθύηηαξα)
Ππξήλαο

Βιεθαξίδεο

Απνρεηεπηηθό
ζωιελάξην
Νεπξηθόο ζύζηεκα
Πιεπξηθή
λεπξηθή ρνξδή Δγθεθαιηθό γάγγιην
Δγθάξζηνη
ζύλδεζκνη

Οθζαικηθή θειίδα Κεξαία

«Δγθέθαινο»

θεξαίεο

Δγθεθαιηθό γάγγιην

Εεύγνο λεπξηθώλ
ρνξδώλ

Κεθαινπνίεζε
Οθζαικηθέο θειίδεο

Νεπξηθά θύηηαξα
Φωηνεπαίζζεηε
πεξηνρή

ρξωζηηθή

Αλαπαξαγωγηθό ζύζηεκα

Χνζήθε
Χαγωγόο
Λεθηζηθνί αδέλεο

΢πεξκαηηθή θύζηε
Όξρηο
Γελλεηηθόο πόξνο

΢πεξκαηαγωγόο
Πένο
Δγγελήο αλαπαξαγωγή

Αλαπαξαγωγή , αγελήο
 Κιάζε: Σξεκαηώδεηο (Trematoda)

Κιάζε Σξεκαηώδεηο
 Μήθνο 15-80 mm
 Μπδεηήξεο γηα πξνζθόιιεζε ζηνλ μεληζηή
 Φέξνπλ άγθηζηξα
 Σν ζώκα θαιύπηεηαη από εθπκελίδα πνπ δελ
θέξεη βιεθαξίδεο
 Τπνπιαζκέλα όξγαλα αίζζεζεο
 Πεπηηθόο ζωιήλαο ζρήκαηνο Τ
 Απεθθξηηηθό, πξωηνλεθξίδηα
 Νεπξηθό όκνην κε ηωλ ζηξνβηιιηζηηθώλ
 Δξκαθξόδηηνη
 Απηνγνληκνπνίεζε
 Κιάζε: Σξεκαηώδεηο (Trematoda)

Κιάζε: Μνλνγελή Monogenea

• Δμωπαξάζηηα ζπνλδπιωηώλ.
• Κύξην όξγαλν πξνζθόιιεζεο, (opisthaptor)
ζην πίζω κέξνο ηνπ ζώκαηνο
• Αιιά θαη ζηνκαηηθόο κπδεηήξαο
(posthaptor)
• Γηα λα νινθιεξώζνπλ ην βηνινγηθό ηνπο
θύθιν ρξεηάδνληαη έλαλ μεληζηή.
Κιάζε: Μνλνγελή
Prohaptor
(πξόζζηνο απηήξαο)
΢ηόκα
Πεπηηθόο ζωιήλαο

Χνζήθε
Όξρηο
Opisthaptor
(Οπίζζηνο απηήξαο)

Υπόκλαση: Aspidogastrea, Lobalostoma manteri

Δλδνπαξάζηηα καιαθίωλ.
Φέξνπλ θνηιηαθό κπδεηήξα ή ζεηξά κπδεηήξωλ
Υξεηάδνληαη έλαλ ή δπν μεληζηέο.
 Τπόθιαζε: Αζπηδνγάζηξεα

Κιάζε : Σξεκαηώδεηο, Τπόθιαζε Γηγελήο Digenea

 Δλδνπαξάζηηα
 Υξεηάδνληαη δπν ή πεξηζζόηεξνπο
μεληζηέο γηα λα νινθιεξώζνπλ ην
βηνινγηθό ηνπο θύθιν
 Δκθαλίδνπλ δηάθνξεο κνξθέο
πξνλπκθηθώλ ζηαδίωλ.
 Φέξνπλ ζηνκαηηθό θαη θνηιηαθό
κπδεηήξα
Κύθινο δωήο Γηγελώλ

– Πξώηνο ελδηάκεζνο μεληζηήο (καιάθην)

όπνπ ζπκβαίλεη ν πνιιαπιαζηαζκόο
– Δλδηάκεζνο μεληζηήο
– Σειηθόο μεληζηήο όπνπ αλαπαξάγεηαη
εγγελώο

Schistosoma haematobium

 Παξάζηην ηωλ αηκνθόξωλ αγγείωλ ηνπ

νπξνπνηεηηθνύ ζπζηήκαηνο ηνπ αλζξώπνπ
 Γνλνρωξηζηηθό
 Σν ζειπθό παξακέλεη ζε εηδηθή ζέζε ζην ζώκα
ηνπ αξζεληθνύ (γπλαηθνθόξν αύιαθα)
 (Schistosoma)

Acetabulum θνηιηαθόο κπδεηήξαο

Schistosoma
Μπδεηήξαο αξζεληθνύ

Μπδεηήξαο ζειπθνύ

Γπλαηθνθόξα αύιαθα
Schistosoma
Ώξηκα
(αλαπαξάγνληαη ζηηο αξηεξίεο θαη ζηα ηνηρώκαηα ηνπ εληέξνπ)

Αβγά
(ζηα πεξηηηώκαηα)

Μεηξαθίδην
(ειεπζεξόβην)
Κεξθάξηα
(ειεπζεξόβηα) ΢πνξνθύζηεηο
(γαζηεξόπνδν)

Schistosoma mansoni

S. mansoni egg S. mansoni egg S. mansoni egg;

tissue
Κύθινο δωήο ηνπ Clonorchis sinensis

Clonorchis

Γελλεηηθόο πόξνο
Μήηξα
Λεθηζηθνί αδέλεο
Χνζήθε
΢πεξκαηνζήθε
όξρεηο
 Clonorchis.sp

Clonorchis (Βιολογικός κύκλος)

Μεηξαθίδην
(ειεπζεξόβην)

Ώξηκν

Μεηαθεξθάξην

΢πνξνθύζηε
Κεξθάξην Ρεδία
(ειεπζεξόβην)
Fasciola
Γελλεηηθόο πόξνο
Μήηξα
Χνζήθε
΢πεξκαηηθόο Χόηππνο
αγωγόο Λεθηζηθόο αδέλαο
Λεθηζηθόο αγωγόο
Όξρηο

Πξνθαιεί ηελ επαηηθή δηζηνκίαζε «ριαπάηζα»

κπνξεί λα νδεγήζεη ζε ζάλαην
 Πανμοζηάδεηαη ζε ζειαζηηθά πμο
θαηακαιώκμοκ ράνηα: ζθοιηά, γάηεξ,
ακζνώπμ, αιιά θαη πηεκά
 Έπεη βνεζεί ζε Αίγοπημ, Ιζναήι,
Φηιηππίκεξ, Ιαπςκία, Κμνέα, Κίκα Τασβάκ,
Ικδία θαη Ειιάδα.
 Πνμθύιαλε : μεκ ηνώηε ράνηα πμο δεκ
έπμοκ μαγεηνεοηεί θαιά ζε αοηέξ ηηξ
πενημπέξ
 Αολεμέκα μέηνα ογηεηκήξ

Αλαπαξαγωγηθό ζύζηεκα
Paragonimus

Χνζήθε

Χόηππν

Μήηξα

Λεθηζηθόο αδέλαο

Όξρηο
Fasciola hepatica
 Παξάζηην ηνπ ήπαηνο ηωλ πξνβάηωλ θαη
ηωλ βννεηδώλ
 Παξνπζηάδεηαη θαη ζε άιια ζειαζηηθά
 Ζπαηηθή δηζηνκίαζε
 ριαπάηζα

Fasciola θύθινο δωήο

Μεηξαθίδην
Αβγό (ειεπζεξόβην)

΢πνξνθύζηε

Γαζηεξόπνδν
Ρεδία
Ώξηκα Πξόβαην (2 γεληέο)

Κεξθάξηα
(ειεπζεξόβηα)
Μεηαθεξθάξηα
Κύθινο δωήο ηνπ Fasciola hepatica

Κιάζε: Κεζηώδεηο

΢θωιεθνθεθαιή
Κιάζε: Κεζηώδεηο Cestoda

 Δλδνπαξάζηηα
 Ο βηνινγηθόο ηνπο θύθινο είλαη ζύλζεηνο
 Πεξηιακβάλεη δπν ή πεξηζζόηεξνπο μεληζηέο
 Σν ώξηκν δεη ζην έληεξν ηωλ ζπνλδπιωηώλ
 Σν ζώκα ηνπο δηαθέξεη από ηνπο άιινπο
πιαηπέικηλζεο
 Πεξηιακβάλεη ζθωιεθνθεθαιή θαη
πξνγιωηηίδεο
 Δξκαθξόδηηε πξνγιωηηίδεο
 Πξωηαλδξία
 Γελ ζπκβαίλεη απηνγακία ζηε πξωγιωηηίδα
 Δηεξνγακία κεηαμύ πξνγιωηηίδωλ
Κιάζε: Κεζηώδεηο

Κιάζε: Κεζηώδεηο, Taenia saginata

Taenia pisciformis

Taenia

Προγλωττίδα
Κιάζε: Κεζηώδεηο, Taenia solium

Κιάζε: Κεζηώδεηο, Echinococcus granulosus

Φύιν:Κεζηώδεηο

Πξνγιωηηίδα

όξρεηο
Μήηξα
΢πεξκαηηθόο αγωγόο
΢πεξκαηνζήθε
Χνζήθε
Λεθηζηθόο αδέλαο
Κύθινο δωήο θεζηωδώλ

Φύιν: Nemertea, Nemertina, Rhynchocephala Νεκεξηίλνη

Έδξα
Γνλάδα
Ρπγρνθνίιωκα
Πξνβνζθίδα
Ραρηαίν αηκνθόξν
αγγείν
Έληεξν
΢ωκαηηθό ηνίρωκα

Δθπκελίδα
Γέξκα
Πξνβνζθίδα
Ρπγρόθνηιν
Έληεξν
Μεζέγρπκα
Κπθιηθέο κπϊθέο ίλεο
Δπηκήθεηο κπϊθέο ίλεο

Πξνβνζθίδα
 Ζωολογία
Ψευδοκοιλωματικοί οργανισμοί

Ελεφαντίαση
Η ελεφαντίαση των κάτω άκρων (φιλαρίαση)

προκαλείται από ώριμους σκώληκες του

είδους Wuchereria bancrofti,

Τα οποία ζουν στη λέμφο και παρεμποδίζουν

τη κυκλοφορία του λεφμικού υγρού.

Ανώριμα άτομα που ονομάζονται

μικροφιλάριες προσλαμβάνονται μαζί με

αίμα πο κουνούπια.

Αναπτύσσονται μέχρι το στάδιο προσβολής

και στη συνέχεια μεταφέρονται σε νέο

ξενιστή.
Ψεπδνθνηιωκαηηθνί νξγαληζκνί

Χωρίς αμφιβολία οι Νηματώδεις είναι οι σημαντικότεροι

ψευδοκοιλωματικοί οργανισμοί σε αφθονία και
επιπτώσεις στον άνθρωπο.
Πολλοί άνθρωποι, ζώα προσβάλλονται .
Δισεκατομμύρια αυτών των οργανισμών στο έδαφος ,
στους ωκεανούς, στα εσωτερικά νερά, στα φυτά και σε
όλα τα είδη ζώων.
Αξηζκόο εηδώλ
Arthropoda
Mollusca
Chordata
Platyhelminthes
Nematoda
Annelida
Porifera
Echinodermata
Other
Other protozoans
Apicomplexa
Ciliophora

΢ωκαηηθόο ηύπνο

Γηπινβιαζηηθά, 9100
Αθνηιωκαηηθά, 20900
Δπθνηιωκαηηθά, 1135058
Ψεπδνθνηιωκαηηθά, 15420
Αθνηιωκαηηθά

Δμώδεξκα
Μεζόδεξκα
Δλδόδεξκα

Ψεπδνθνηιωκαηηθά

Δμώδεξκα
Μεζόδεξκα
Δλδόδεξκα
Δπθνηιωκαηηθά

Δμώδεξκα
Μεζόδεξκα
Δλδόδεξκα

ακοιλωματικά ψευδοκοιλωματικά ευκοιλωματικά

 

Ψευδοκοιλωματικά και
 Nematoda Νηματώδεις άλλα φύλα
 Rotifera Τροχόζωα
 Gastrotricha Γαστρότριχα
 Kinorhyncha Κινόρυγχα
 Nematomorpha Νηματόμορφα
 Acanthocephala Ακανθοκέφαλα
 Entoprocta Ενδοπρωκτά
 Priapulida Πριαπουλίδα
 Loricifera Λορισίφερα
Αζθέικηλζεο
 Οι περιλαμβάνουν 7 φυλά: Rotifera, Kinorhyncha, Nematoda, Nematomorpha,
Acanthocephala, Loricifera, and Priapulida.
 Επειδή τα περισσότερα φύλα είχαν μια διαφορετική εξελικτική ιστορία, η
παραπάνω ομαδοποίηση είναι μάλλον πλασματική

 Το κυριότερο χαρακτηριστικό των Ασκέλμινθων είναι το ψευδοκοίλωμα

 Το ψευδοκοίλωμα είναι μια μορφή σωματικής κοιλότητας η οποία
αναπτύσσεται από το βλαστόκοιλο (πρώτη κοιλότητα του εμβρύου), δεν
συνδέεται άμεσα με το μεσόδερμα σαν ένα τυπικό κοίλωμα
 Στα Ψευδοκοιλωματικά Ζώα οι μυες, οι άλλες δομές του σωματικού τοιχώματος
και τα εσωτερικά όργανα είναι σε άμεση επαφή με τα υγρά του
ψευδοκοιλώματος

 Άλλα βασικά χαρακτηριστικά των Ασκέλμινθων είναι :

– Πλήρης πεπτικός σωλήνας
– Φάρυγγας
– Σταθερός αριθμός κυττάρων (eutely)
– Πρωτονεφρίδια
– Μεμβράνη
– Προσκολλητικοί αδένες

 Aschelminthes
 Αζθέικπλζεο = Αζθνο + έικπλζαο
 Porifera
Cnidaria
Ctenophora
Platyhelminthes
Gastrotricha
Gnathostomulida
Cycliophora
Rotifera
Annelida
Mollusca
Sipuncula
Nemertea
Bryozoa
Brachiopoda
Phoronida
Arthropoda
Onychophora
Tardigrada
Nematomorpha
Nematoda
Priapulida
Kinorhyncha
Loricifera
Echinodermata
Hemichordata
Chordata

 Έχουν συγκεχυμένη εξελικτική ιστορία.

 Έχουν διατυπωθεί δυο κυρίως θεωρίες σχετικά με τη
φυλογένεση:
– 1η αυτά τα φύλα σχετίζονται γιατί περιλαμβάνουν κάποια
κοινά χαρακτηριστικά:
• Ψευδοκοίλωμνα, μυώδη φάρυγγα, προσκολλητικούς αδένες
– 2η διάφορα φύλα Ασκελμύνθων δεν σχετίζονται μεταξύ τους
κατά συνέπεια πρόκειται για πολυφυλετική ομάδα.
– Η απουσία ενός κοινού χαρακτηριστικού που να υπάρχει σε
όλα τα φύλα συνηγορεί στην ανεξάρτητη εξελικτική πορεία
του κάθε φύλου. Οι ομοιότητες μεταξύ των φύλων είναι
μάλλον αποτέλεσμα συγκλίνουσας εξελικτικής πορείας
καθώς διάφορα ζώα προσαρμόζονται σε παρόμοια
περιβάλλοντα.
Ασκέλμυνθες

 1. Το ψευδόκοιλο είναι μια διακριτή μορφή σώματος σε σχέση με

την ενιαία δομή των ακοιλωματικών.
 Το ψευδόκοιλο μπορεί να είναι γεμάτο με υγρό ή ζελατινώδη δομή
με διάσπαρτα μεσεγχυματικά κύτταρα .
 Όπως και στα κοιλωματικά ζώα παρουσιάζει προσαρμογές οι
οποίες όμως δεν εμφανίζονται σε όλα τα μέλη:
– Μεγαλύτερη ελευθερία κίνησης
– Δυνατότητα ανάπτυξης και διαφοροποίησης του πεπτικού,
απεκκριτικού, αναπαραγωγικού συστήματος
– Ένα απλοποιημένο σύστημα κυκλοφορίας και διανομής συστατικών
στο σώμα
– Τα προϊόντα του μεταβολισμού απομακρύνονται με απεκκριτικούς
αδένες
– Η παρουσία υδροστατικού οργάνου

 Καθώς τα Ψευδοκοιλωματικά είναι μάλλον μικρόσωμα ζώα, η

πλέον σημαντική λειτουργία του ψευδοκοιλώματος είναι η
κυκλοφορία και η διατήρηση εσωτερικής υδροστατικής πίεσης

 Σημαντικό είναι η παρουσία πλήρους πεπτικού σωλήνα (στόμα-

έδρα)
Eutely

 Πολλοί Ασκέλμυνθες παρουσιάζουν σταθερό

αριθμό κυττάρων (πυρήνων ή συγκυτίων) στο
σώμα τους και σε όργανα του σώματος.
 Π.χ. ο αριθμός κυττάρων στο είδος
Caenorhabditis elegans είναι 959,
 Ο αριθμός κυττάρων στο φάρυγγα του ζώου
είναι 80.

 Το είδος Caenorhabditis elegans ως οργανισμός μοντέλο στην έρευνα

 Trichinella spiralis

Ascaris ζωκαηηθό ηνίρωκα

Νεπξηθή ρνξδή
Μπϊθά θύηηαξα
Δπηδεξκίδα
Ψεπδνθνίιωκα
Δθπκελίδα
Πιεπξηθή ρνξδή
Απεθθξηηηθόο αγωγόο
Έληεξν
Νεπξηθή ρνξδή
΢ωκαηηθό ηνίρωκα, ιεπηνκέξεηα

Ππξήλαο

Κπηνπιαζκαηηθή
πξνεθβνιή

Νεπξηθή ρνξδή

΢πζηαιηά κπϊθά ηλίδηα

Μπνεπηζπιηαθά θύηηαξα

Πιεπξηθή
ρνξδή
Απεθθξηηηθόο
αγωγόο
Νεκαηώδεο ΢ηόκα

Χείιε
΢ηόκα
Χεηιηθέο ζειέο
Αθίδηα
Θειέο

Ascaris sp. Νεπξηθό ζύζηεκα

 Πεξηθαξπγγηθόο
λεπξηθόο
δαθηύιηνο

 Νεπξηθέο ρνξδέο
΢ηνκαηηθό άλνηγκα

Βνιβόο θάξπγγα
Φάξπγγαο

Απεθθξηηηθόο αγωγόο

Αξζεληθό άηνκν

Θειπθό άηνκν
Αλαπαξαγωγηθό ζύζηεκα

Ωνζήθε Όξρηο
Ωαγωγόο
Μήηξα

΢πεξκαηηθόο
αγωγόο
Θειπθό Αξζεληθό

Γνλεκνπνίεζε λεκαηωδώλ

Αξζεληθό

Όξρηο
Ascaris lumbricoides

Enterobius (Oxiurus) vermicularis

Enterobius (Oxyuris) vermicularis

 Αβγά ζηελ
πεξηεδξηθή
πεξηνρή

Η σημασία των νηματωδών στην :

οικολογία
υγεία
έρευνα
Gastrotricha
΢ηόκα

Φάξπγγαο
΢ωιήλαο λεθξηδίνπ

Πξωηνλεθξίδην

Έληεξν
Άβγά
έδξα

Πξνζθνιιεηηθνί αδέλεο

Φύιν Kinorhyncha Κπλόξπγρα

΢ηόκα
πεξηβαιιόκελν από
ζθαιίδηα
Ραρηαία πιάθα

Πιεπξηθέο άθαλζεο
Φύιν Kinorhyncha Κηλόξπγρα

Ραρηνθνηιηαθόο κπο Δθπκελίδα

Δπηδεξκίδα
Νεθξίδην
Όξρηο
Έληεξν

πιεπξνθνηιηαθνί κπο Ψεπδνθνίιωκα

Σξνρόδωα Rotifera
Βιεθαξηδωηή ζηεθάλε
΢ηόκα
Μάζηαθαο
Κνξκόο
Λεθηζηθνί αδέλεο
΢ηόκαρνο
Έληεξν
Πόδαο
Έδξα
Γάθηπια
Πνδηθνί αδέλεο
 Rotifer Πεπηηθόο ζωιήλαο

΢ηόκα ΢ηνκαηηθή θνηιόηεηα

Μάζηαθαο ΢ηεινγόλνη αδέλεο

Γαζηξηθνί αδέλεο
Οηζνθάγνο
΢ηόκαρνο
Έληεξν
Νεθξηδηνζωιήλαο
Κινάθα Έδξα

Rotifera Μπϊθό ζύζηεκα

Απαγωγόο ηεο
Απαγωγόο ηεο θεθαιήο βιεθαξηδωηήο
ζηεθάλεο

Κπθιηθέο κπϊθέο ίλεο Ραρηαίνο απαγωγόο

Πιεπξηθόο απαγωγόο

Απαγωγόο Πνδόο
 Κύθινο δωήο Σξνρόδωνπ Παξζελνγέλεζε
Μείωζε

Ακηθηηθά Ακηθηηθά
Θειπθά (2n) ζειπθά (2n)

Αβγά (2n) Αβγά (2n) Αβγά (n) Αβγά (n)

Ακηθηηθά Αξζεληθά Γνληκνπνίεζε

ζειπθά (2n) ζπέξκα (n)

Επγωηό ζε δηάπαπζε
(2n)

Φύιν Acanthocephala Αθαλζνθέθαια

Όξρηο
΢πεξκαηηθόο αγωγόο Λεκλίζθνη

Πξνζθνιιεηηθνί αδέλεο

΢πεξκαηηθή θύζηε
Κύζηε
Πξνζθνιιεηηθόο
αγωγόο Πξνβνζθίδα
Θύιαθαο
Loricifera ΢ηόκα

Clavoscalid
΢ηπιίδην
Spinoscalid
Φάξπγγαο
Thoracic scalid

Lorica Ωάξηα

Πξωηνλεθξίδηα
Midgut

Έδξα

Φύιν Νεκαηόκνξθα

Elephantiasis Caused by the Filarial

Worm, Wuchereria bancrofti.
It takes years for elephantiasis to
advance to the degree shown in this
photograph.
Wuchereria bancrofti

Σε τροπικές περιοχές περισσότερα από

250.000 άτομα προσβάλλονται από τη
φιλαρίαση.
Δυο χαρακτηριστικοί σκώληκες που
προσβάλουν τον άνθρωπο είναι: Wuchereria
bancrofti και W. malayi.
Επιμήκεις νηματόμορφοι
Ζουν στο λεμφικό σύστημα και τους αδένες,
φράσσουν αγγεία, σχηματίζουν ογκώδη
συσσωματώματα.
Εξαιτίας της απόφραξης συγχωνεύονται
υγρά του κυκλοφορικού συστήματος με το
συνδετικό ιστό.
Αυτή η συγχώνευση υγρών και συνδετικού
ιστού προκαλεί τη διόγκωση πολλών ιστών
γνωστή με το όνομα ελεφαντίαση

horsehair worms ή Gordian worms.

 Ζωολογία
Δακτυλιοσκώληκες
 Φύλο: Annelida Δακτυλιοσκώληκες

 μηθμιμγηθή αλία
 Θνεπηηθή αλία θαη μη πνμηημήζεηξ ηςκ
ρανηώκ
 Ρόιμξ ζηηξ οδαημθαιιηένγεηεξ
 Εναζηηεπκηθή επαγγειμαηηθή αιηεία
 Τη έγηκε θαη ηη μπμνεί κα γίκεη
Φύλο : Annelida
 Σο φύλο των
δακτυλιοσκωλήκων
περιλαμβάνει περίπου 9000 είδη.
 Παρουσιάζουν μεταμέρεια

 Το είδος Sriro branchus) παρουσιάζει

μια δομή την οποία χρησιμοποιεί για
διατροφή και ανταλλαγή αερίων.

Κοιλωματικά ή Ευκοιλωματικά Ζώα

΢χιζοκοιλωματικά (Schizocoelomata)
–Annelida
–Mollusca
–Arthropoda
–Onychophora
–Tardigrada

–΢χοιζόκοιλο: ΢χηματισμός μεσοδέρματος ως στρώματα κυττάρων

μεταξύ εξωδέρματος και ενδοδέρματος. Από το διαχωρισμός αυτών
των στρωμάτων δημιουργείται ο κοιλωματικός χώρος
Εντεροκοιλωματικά (Enterocoelomata)
–Ζώα που διαθέτουν εντερόκοιλο (Εχινόδερμα, ΢πονδυλωτά)
–Εντερόκοιλο: Σύπος κοιλώματος που σχηματίζεται από την
προεκβολή ενός μεσοδερμικού σάκου από το ενδόδερμα του
πρωτογενούς πεπτικού σωλήνα
 Porifera
Placozoa
Cnidaria
Ctenophora
Sipuncula
Mollusca
Annelida
Onychophora
Arthropoda
Tardigrada
Bryozoa
Platyhelminthes
Nemertea
Rotifera
Gnathostomulida
Chaetognatha
Gastrotricha
Nematoda
Nematomorpha
Priapulida
Kinorhyncha
Loricifera
Phoronida
Brachiopoda
Pterobranchia
Adapted from Animal Evolution: Echinodermata
Interrelationships of the Living Phyla
C. Nielsen. 2001
Enteropneusta
Chordata

Echinodermata Uniramia
Vertebrata Lophophores Chelicerata
Other Chordata Crustacea
Arthropoda Annelida
Hemichordata
Mollusca
Other
pseudocoelomates Nemertea
Platyhelminthes
Nematoda Ctenophora
Cnidaria
Mesozoa
Placozoa
Sarcomastigophora
Ciliophora Porifera
Apicomplexa
Microspora Myxozoa
Porifera Platyhelmithes Mollusca Arthropoda
Echinodermata Hemichordata
Cnidaria Nemertea Annelida Lophophores Chordata

Pseudocoelomates

Protozoans

Αριθμός ειδών
Arthropoda
Mollusca
Chordata
Platyhelminthes
Nematoda
Annelida
Porifera
Echinodermata
Other
Sarcomastigophora
Apicomplex
Ciliophora
 Phylum. Annelida
Class. Polychaeta Πολύχαιτοι
Class. Oligochaeta Ολιγόχαιτοι

Class. Hirudinida Βδελλοειδή

Γενικά χαρακτηριστικά δακτυλιοσκωλήκων

 Αμφίπλευρη συμμετρία
 Μεταμερική οργάνωση σώματος
 Σκωληκοειδής μορφή σώματος
 Προτοστομικά χαρακτηριστικά
 Σπειροειδής αυλάκωση
 Τροχοφόρος λάρβα (όταν υπάρχει)
 Σχιζόκοιλο
 Ζυγές επιδερμικές άκανθες
 Κλειστό κυκλοφορικό σύστημα
 Νωτιαία υπερφαρυγγικά γάγγλια και νευρική χορδή (ες) με
γάγγλια
 Απέκκριση με μετανεφρίδια (συνήθως) ή πρωτονεφρίδια

΢πειροειδής αυλάκωση: τύπος εμβρυικής αυλάκωσης στον οποίο τα επίπεδα

αυλάκωσης είναι πλάγια προς τον πολικό άξονα. Παράγονται άνισα κύτταρα από τις
εναλλασσόμενες αυλακώσεις
Προστόμιο: Πρόσθιο μέρος μεταμερικού ζώου το οποίο βρίσκεται μπροστά από το
στόμα
Μεηαμεπιζμόρ

Πςγίδιο, έδπα

Γιαθπάγμαηα

Πποζηόμιο
Πεπιζηόμιο

Μεταμερισμός

 Παναηενώκηαξ ημ ζώμα εκόξ δαθηοιημζθώιεθα θαίκεηαη

όηη απμηειείηαη από επακαιαμβακόμεκα δαθηοιημεηδή
ημήμαηα.
 Ο δηαπςνηζμόξ ημο ζώμαημξ ημο δώμο ζε επάιιεια
δαθηοιημεηδή ημήμαηα μκμμάδεηαη μεηαμενηζμόξ.
 Ο δηαπςνηζμόξ γίκεηαη με ηε βμήζεηα θαζέηςκ ζημκ
επημήθε άλμκα ημο ζώμαημξ δηαθναγμάηςκ.
 Τμ θάζε μεηαμενέξ πανμοζηάδεη ημ δηθό ημο ακελάνηεημ
απεθθνηηηθό, κεονηθό θαη θοθιμθμνηθό ζύζηεμα.
 Ο μεηαμενηζμόξ (segmentation, metamerism) εμθακίδεηαη
γηα πνώηε θμνά ζημοξ δαθηοιημζθώιεθεξ.






 Nereis

Σποσοθόπορ λάπβα
Αιζθηηική πλάκα

΢ηόμασορ

Βλεθαπιδυηή ζηεθάνη

΢ηόμα

Έδπα

Ελεύθερη κολυμβητική θαλάσσια βλεφαριδοφόρος λάρβα

Ανάπτυξη Πολύχαιτου

Τροχοφόρος λάρβα Πλαγκτονική λάρβα ,

διακρίνονται τα πρώτα Νεαρό άτομο
μεταμερή. Καθώς τα
μεταμερή αυξάνονται η
λάρβα εγκαθίσταται στο
υπόστρωμα


 Επιμήκεις μυϊκές ίνες
Κοίλωμα
Κυκλικές μυϊκές ίνες
Διαφραγμα
Ραχιαία αρτηρία

Πεπτικός
σωλήνας

Κοιλιακή αρτηρία
Νευρική χορδή

Νεφροστόμιο Νεφριδιοπόρος Μετανεφρίδιο

΢υμαηικό ηοίσυμα Νεπεφδαρ

Δπιμήκειρ μςφκέρ ίνερ
Νυηοπόδιο

Νεςποπόδιο Γιαγώνιοι μςρ

Κίνηζη Νεπεφδαρ

Σομή Νεπεφδαρ
Ανατομία πολύχαιτου

Κυκλοφορικό σύστημα πολύχαιτου

Σριχοειδή
Ραχιαία αρτηρία
Ραχιο-κοιλιακή

Μεσοπλευρική
Κοιλιακή αρτηρία Μεσοκοιλιακή
 Διατροφή και πέψη πολυχαίτων
Predatory (raptorial)
΢ιαγώνες
Κεραίες
Εκτατός φάρυγγας
Προσακτρίδες
Οφθαλμίδια
Περιστοματικές
κεραίες

Παραπόδιο

Οθθαλμίδιο Νεπεφδαρ
Πποεκβολή ζιαγώνυν πολύσαιηος

Δξαπηήμαηα κεθαλήρ πολύσαιηος

Νεςπική σοπδή πολύσαιηος

Δδπαίορ πολύσαιηορ
Γιαηποθή και πέτη πολςσαίηυν
Deposit feeding

Έδπα
΢ηόμα

Γιαηποθή και πέτη πολςσαίηυν

Deposit feeding
 Γιαηποθή και πέτη πολςσαίηυν
Deposit feeding

Chaetopterus
Suspension feeding
Κεπαίερ

΢ηόμα
Πηεπςγιόμοπθο
παπαπόδιο 12ο μεηαμεπέρ
Βλεθαπιδυηή αύλακα

14ο μεηαμεπέρ Υώπορ ζςλλογήρ

ηποθήρ
Βλεθαπιδυηό παπαπόδιο

Παπαπόδιο
 Chaetopterus
Suspension feeding

΢ηόμα

Πηεπςγιόμοπθο
παπαπόδιο

Βλεθαπιδυηό παπαπόδιο

Βλεννώδηρ ζάκορ με ηποθή

Polychaete reproduction
ολιγόσαιηοι
 Ο νόιμξ ηςκ μιηγόπαηηςκ ζηεκ
μηθμιμγία ηςκ εδαθώκ
– Ρύζμηζε pH
– Αενηζμόξ
– Αλημπμίεζε ηεξ μνγακηθήξ ύιεξ

΢υμαηικό ηοίσυμα
ολιγόσαιηος

Κςκλικέρ μςφκέρ ίνερ

Δπιμήκειρ μςφκέρ ίνερ

κοίλυμα
ζμήπιγγερ
 ΢υμαηικό ηοίσυμα

Δπιθήλιο

Κςκλικέρ μςφκέρ ίνερ

επιμήκειρ μςφκέρ ίνερ

Πεπιζηαληική κίνηζη ολιγόσαιηος

 ΢ςζηολή επίμηκυν μςών

έκηαζη ζμηπίγγυν
 ΢ςζηολή κςκλικών μςών
πποζαγυγή
Δακτυλιοσκώληκες: Lumbricus terrestris

Κςκλοθοπικό ζύζηημα ολιγοσαίηυν

Ρασιαιο-κοιλιακά
αγγεία Ρασιαίο αγγείο

Κοιλιακό αγγείο Αοπηικά ηόξα

(“τεςδοκαπδιέρ”)
Αναπνεςζηικό και κςκλοθοπικό ζύζηημα

 Κλειζηό κςκλοθοπικό ζύζηημα με αοπηικά ηόξα

(“τεςδοκαπδιέρ”)
 Αιμοσπυζηικέρ (Hemoglobin)

Κςκλοθοπικό ζύζηημα ολιγόσαιηος

Ρασιαίο αγγείο
Δνηεπικό αγγείο

Νεθπιδιακό
αγγείο

Κοιλιακό αγγείο
Τπονεςπικό αγγείο
Πεπηικό ζύζηημα ολιγόσαιηος

Υλυπογενήρ ιζηόρ
ηςθλοζυλήναρ
Δνηεπικόρ αςλόρ
Δνηεπικό ηοίσυμα

Πεπηικό ζύζηημα
Πποζηόμασορ
Αζβεζηιηικοί αδένερ ΢ηόμασορ

Οιζοθάγορ

Φάπςγγαρ Ένηεπο
Μεηανεθπίδιο

Ρασιαίο αγγείο

Κύζηη

Νεθπιδιοπόπορ

Νεθποζηόμιο

Κοιλιακό αγγείο

Μεηανεθπίδιο
Αναπαπαγυγικό ζύζηημα απζενικού

΢πεπμαηοκύζηη

Όπσιρ

΢πεπμαηικέρ σοάνερ

΢πεπμαηαγυγόρ

Αναπαπαγυγικό ζύζηημα θηλςκού

΢πεπμαηοκύζηειρ

Ωοθήκη

Υοάνη υοθήκηρ
 Αναπαπαγυγικό ζύζηημα Ολιγόσαιηος

΢πεπμαηοκύζηη

Όπσιρ

΢πεπμαηοθήκη

΢πεπμαηική ΢πεπμαηικόρ Υοάνη

σοάνη αγυγόρ Ωοθήκη υοθήκηρ

Γονιμοποίηζη ολιγόσαιηυν
 ΢σημαηιζμόρ βομβςκίος

Νεςπικό ζύζηημα Ολιγόσαιηος

Πλεςπικά νεύπα
Τπεπθαπςγγικό γάγγλιο

Πεπθαπςγγικόρ
δακηύλιορ
ςποθαπςγγικό Κοιλιακή νεςπική
γάγγλιο σοπδή
 Νεςπικό ζύζηημα

 Γιγανηιαίορ άξοναρ
 Κοιλιακή νεςπική
σοπδή

΢υμαηικό ηοίσυμα βδέλλαρ

Κςκλικέρ μςικέρ ίνερ

Δπιμήκειρ μςικέρ ίνερ

Ρασαιο-κοιλιακέρ
μςφκέρ ίνερ
Κίνηζη βδέλλαρ

΢υμαηικό ηοίσυμα βδέλλαρ

Ρασιαίορ ζυλήναρ
Ρασιαίο αγγείο

Κοιλιακό αγγείο

Κοιλιακόρ
Πλεςπικόρ ζυλήναρ
ζυλήναρ Νεςπική σοπδή
Γιαηποθή και πέτη βδελλοειδών

΢ιαγώνερ

Φάπςγγαρ

Οιζοθάγορ

Γιαηποθή και πέτη βδελλοειδών

ηςθλά Ένηεπο
ζηόμασορ
Δνηεπικά ηςθλά

Έδπα
Για να δούμε ηι μάθαμε !!!

Σομή ολιγόσαιηος
 Ζωολογία
Μαλάκια

Ενας σημαντικός
Πολλά χρόνια πριν, στη Προκάμβριο
χώρος εποχή, τα περισσότερο «σύνθετα» ζώα που
κυριαρχούσαν στις θάλασσες ήταν τα
ακοιλωματικά.
Δεν μπορούσαν εύκολα να προφυλαχθούν,
και δεν είχαν τη δυνατότητα να
εκμεταλλευτούν το πλούσιο στρώμα
ιζήματος που ήταν κοντά στην επιφάνεια
του πυθμένα.
Όποιο ζώο μπορούσε να αναπτύξει χώρους
πλήρεις με υγρά εντός του σώματός του, θα
είχε σημαντικό προσαρμοστικό
πλεονέκτημα. Θα μπορούσε να
χρησιμοποιηθεί ως ένας υδροστατικός
σκελετός και να βελτιώσει την κρυπτική
του ικανότητα.
Ο απλούστερος και πιθανώς πρώτος τύπος
ανάπτυξης κοιλοτήτων γεμάτων με υγρό
εντός του σώματος ήταν η διατήρηση του
εμβρυικού βλαστόκοιλου, όπως στα
ψευδοκοιλωματικά.
…συνέχεια
 Αυτό εξελικτικά δεν ήταν η καλύτερη λύση , γιατί τα όργανα θα
μπορούσαν να χαθούν εντός του σωματικού κοιλώματος.
 Ορισμένοι οργανισμοί που προέρχονται από προκάμβριους
ακοιλωματικούς προγόνους ανέπτυξαν μια περισσότερο «κομψή»
διάταξη: ένα χώρο γεμάτο με υγρό μεταξύ του μεσοδέρματος το
κοίλωμα.
 Αυτό σημαίνει ότι ο χώρος σχετίζονταν με το μεσόδερμα και τα
όργανα αναρτώνταν από μεσοδερμικές μεμβράνες , το μεσεντέριο. Το
κοίλωμα εξυπηρετούσε όχι μόνο ως ένας αποδοτικός υδροστατικός
σκελετός με κυκλικούς και επιμήκεις μυς στο σωματικό τοίχωμα που
δρουν ανταγωνιστικά , αλλά μια περισσότερο σταθερή διευθέτηση
οργάνων και με λιγότερο συνωστισμό.
 Η ανάπτυξη του κοιλώματος ήταν ένα μεγάλο βήμα στην εξέλιξη
μεγαλύτερων και περισσότερο σύνθετων μορφών .

 Όλες οι ταξινομικές ομάδες που ακολουθούν ανήκουν στα

κοιλωματικά ζώα.

Phylum Mollusca
Υύλο Μαλάκια
 Porifera
Cnidaria
Ctenophora
Platyhelminthes
Gastrotricha
Gnathostomulida
Cycliophora
Rotifera
Annelida
Mollusca
Sipuncula
Nemertea
Bryozoa
Brachiopoda
Phoronida
Arthropoda
Onychophora
Tardigrada
Nematomorpha
Nematoda
Priapulida
Kinorhyncha
Loricifera
Echinodermata
Adapted from Lesser Known Protostome Hemichordata
Phyla. SICB 2001. J.R. Garey. Chordata

Echinodermata Uniramia Crustacea

Vertebrata Chelicerata
Nematoda
Protochordata Priapulida
Kinorhyncha
Loricifera
Hemichordata Annelida
Mollusca
Bryozoa
Apicomplexa Actinopoda Brachiopoda
Phoronida
Ciliophora
Platyhelminthes
Euglenozoa Rotifera
Rhizopoda Cnidaria
Granuloreticulosa Porifera
 Brachiopoda Uniramia
Echinodermata Phoronida
Crustacea
Vertebrata Annelida

Protochordata Mollusca Chelicerata

Bryozoa
Hemichordata Platyhelminthes
Rotifera
Apicomplexa Actinopoda Nematoda
Priapulida
Ciliophora Kinorhyncha
Loricifera
Euglenozoa
Cnidaria
Rhizopoda
Porifera
Granuloreticulosa

Echinodermata Uniramia
Vertebrata Lophophores Chelicerata
Other Chordata Crustacea
Arthropoda Annelida
Hemichordata
Mollusca
Other
pseudocoelomates Nemertea
Platyhelminthes
Nematoda Ctenophora
Cnidaria
Mesozoa
Placozoa
Sarcomastigophora
Ciliophora Porifera
Apicomplexa
Microspora Myxozoa
Porifera Platyhelmithes Mollusca Arthropoda
Echinodermata Hemichordata
Cnidaria Nemertea Annelida Lophophores Chordata

Pseudocoelomates
Μαλάκια και Δακτυλιοσκώληκες
έχουν τροχοφόρες λάρβες.
Και τα δυο φύλα φαίνεται ότι
προέκυψαν από πλατυέλμινθες

Protozoans

Αριθμός ειδών
Arthropoda
Mollusca
Chordata
Platyhelminthes
Nematoda
Annelida
Porifera
Echinodermata
Other
Sarcomastigophora
Apicomplex
Ciliophora
Σι σημαίνει μαλάκια;

 Ζώα με μαλακό σώμα

 Αν και τα περισσότερα καλύπτονται

με σκληρό κέλυφος

Ποικιλότητα μαλακίων

 Μύδια
 ΢τρείδια
 Πεταλίδες
 ΢αλιγκάρια
 Φταπόδια
 ΢ουπιές
 Καλαμάρια
Πνηθηιόηεηα καιαθίωλ

Πνηθηιόηεηα καιαθίωλ
Πνηθηιόηεηα καιαθίωλ

Πνηθηιόηεηα καιαθίωλ
Πνηθηιόηεηα καιαθίωλ

Πνηθηιόηεηα καιαθίωλ
Πνηθηιόηεηα καιαθίωλ

Phylum. Mollusca
Class. Caudofoveata
Class. Solenogastres
(Παλαιότερα οι δυο παραπάνω κλάσεις αποτελούσαν τα Aplacophora)

Class. Monoplacophora
Class. Polyplacophora
Class. Scaphopoda
Class. Gastropoda
Class. Bivalvia
Class. Cephalopoda
Γενικά χαρακτηριστικά Μαλακίων
 Αμφίπλευρη συμμετρία  ασυμμετρία (γαστερόποδα)
 Δεν εμφανίζουν μεταμέρια
 Σο κοίλωμα έχει περιοριστεί (περιβάλλει την καρδιά)
 Σο σωματικό τοίχωμα είναι μαλακό και μυώδες (μαλάκια)
 Σο κοιλιακό σωματικό τοίχωμα έχει μετατραπεί σε μυώδες όργανο
που εξυπηρετεί την κίνηση (πόδι, πόδας)
 Σο νωτιαίο σωματικό τοίχωμα σχηματίζει πτυχή ή πτυχές
(μανδύας)
 Ο μανδύας εκκρίνει το κέλυφος
 Πεπτικός σωλήνας καλά ανεπτυγμένος
 ΢τοματική κοιλότητα εφοδιασμένη με ξύστρο (radula)
 ΢υνήθως αναπνέουν με κτενίδια (βράγχια)
 Καρδιά : 1 κοιλία 1- 4 κόλπους
 Αίμα : αιμοχρωστική αιμοκυανίνη, αιμογλοβίνη, ερυθροκρουονίνη

Γενικά χαρακτηριστικά
Μαλακίων
 Νευρικό σύστημα: περιοισοφαγικός δακτύλιος και
δυο ζεύγη νευρικών σχοινιών, ένα στον πόδα και ένα
στα σπλάχνα και το μανδύα
 3-5 ζεύγη νευρικών γαγγλίων
 Σα εγκεφαλικά τα ποδικά και τα σπλαχνικά γάγγλια
σχηματίζουν δυο τρίγωνα δεξιά και αριστερά του
πεπτικού σωλήνα
 Αισθητήρια όργανα
– ΢τατοκύστεις για ισορροπία
– Οφθαλμοί για όραση
– Κεραίες για αφή
– Φημειοϋποδοχείς για γεύση, όσφρηση
Προέλευση των Μαλακίων?

Πρόγονος με μορφή
πλατυέλμινθα με κέλυφος στη
ραχιαία επιφάνεια, βλεφαρίδες
στη κοιλιακή .

Προέλευση των Μαλακίων?

Κέλυφος άρχισε να
σχηματίζεται στη ραχιαία
επιφάνεια βλεφαρίδες στη
κοιλιακή και
ραχιαιοκοιλιακοί μυς
Προέλευση των Μαλακίων?

Γονάδες και απεκκριτικοί

πόροι άρχισαν να
σχηματίζονται στην μανδιακή
κοιλότητα.

Προέλευση των Μαλακίων?

Κτενίδια άρχισαν να εμφανίζονται

στην μανδιακή κοιλότητα.
Τποθετικός τυπικός πρόγονος των μαλακίων
Περικαρδιακή κοιλότητα
Μετανεφρίδιο
Μανδιακή κοιλότητα
Γονάδα
Κτενίδιο
Ράντουλα

΢τόμαχος και πεπτικοί αδένες Πόδας

Βλεφαριδωτός κοιλιακός πόδας

Ο μανδύας καλύπτει τα εσωτερικά
όργανα

Έκκριση του κελύφους

Κτενίδιο (Αναπνοή)

Πλήρης πεπτικός σωλήνας

Ζεύγος νευρικών χορδών

Radula (ξύστρο)
Κοιλωμα - μετανεφρίδια

Radula

Μεκβξάλε μύζηξνπ

Οδνληνθόξν

Γόληη
Γνκή Ράληνπιαο

Μπο Ράληνπιαο

Ράληνπια

Οδνληνθόξα

Μπο νδνληνθόξωλ ΢ηόκα

Πεπηηθόο ζωιήλαο Μαιαθίωλ

Πεπηηθόο αδέλαο

΢ηύινο Οηζνθάγνο

΢άθνο

Βιεθαξηδωηή πεξηνρή

Έληεξν
 Περικαρδιακή κοιλότητα

Αρτηρία

Περικαρδιακή κοιλότητα

Κόλπος

Κοιλία
Αρτηρία

Κτενίδιο
Μανδυακή
κοιλότητα

Απεθθξηηηθό θαη αλαπαξαγωγηθό ζύζηεκα

Πεξηθαξδηαθή θνηιόηεηα

Γνλάδα
Οπξνγελλεηηθόο Νεθξίδην
αγωγόο

Οπξνγελλεηηθόο Νεθξηδηαθόο αγωγόο

πόξνο
Νεθξηδηνπόξνο

Μαλδπαθή
θνηιόηεηα
 Κέλυφος

Περιόστρακο
Εξωτερικό
πρισματικό στρώμα
Εσωτερικό μαργαριτοφόρο
στρώμα
Επιθήλιο μανδύα

Λοβοί μανδύα

Σο κέλυφος εκκρίνεται από την εξωτερική επιφάνεια του

μανδύα

΢ρεκαηηζκόο καξγαξηηαξηνύ

Πεξηόζηξαθν

Πξηζκαηηθό ζηξώκα

Μαξγαξηηνθόξν
ζηξώκα
΢ρεκαηηδόκελν
καξγαξηηάξη
Δπηζήιην
Veliger larva
Μεηαθξίδην
Κέιπθνο Πέπιν

΢ηόκαρνο

Πεπηηθόο
ζωιήλαο

Πόδαο

Οηζνθάγνο

Σαμηλνκηθέο νκάδεο
 Aplacophora

Βξαγρηαθή αλαδίπιωζε ΢ηόκα

Πνδηθή αύιαθα Πνδηθή θνηιόηεηα

Monoplacophora

΢ηόκα
Νεθξίδην
Νεπξηθή ρνξδή Κηελίδην

Γνλάδα
Κόιπνο
Πνδηθόο
απαγωγόο κπο
Έδξα

•Εωα αξραϊθά ζαιάζζηα

•ππάξρνπλ κόλν 12 είδε ζε κεγάια βάζε
•Παξνπζηάδνπλ κεηακέξεηα
 Monoplacophora

΢ηόκα
Πόδαο
Κηελίδην
Μαλδύαο
Έδξα
Κέιπθνο

Σν πξώην δωληαλό άηνκν βξέζεθε ην 1952.

Τπάξρνπλ πνιιά είδε ζε απνιηζώκαηα

Nepolina sp.
Polyplacophora

Lepidochiton cinereus
Polyplacophora

΢ηόκα Μαλδπαθή θνηιόηεηα

Κηελίδην

Πόδαο

Έδξα

Polyplacophora

΢ηόκαρνο Γνλάδα Πεξηθαξδηαθή θνηιόηεηα

Πεπηηθόο
αδέλαο
΢ηόκα
Νεθξίδην

Έδξα
Bivalvia Γίζπξα

Δζωηεξηθή νξγάλωζε
Διαζηηθόο ζύλδεζκνο

Πξνζαγωγόο κπο
Κηελίδην
΢ίθωλαο εμόδνπ

Πόδαο

΢ίθωλαο εηζόδνπ
 Αλαηνκία
Πεξηθαξδηαθή θνηιόηεηα
Μεηαλεθξίδην
Καξδηά

Έληεξν

΢ίθωλαο
΢ηόκαρνο εμόδνπ
΢ίθωλαο
εηζόδνπ

Έληεξν Γνλάδα

Αλαηνκία Γίζπξνπ

Πεπηηθόο
αδέλαο

Δμνδνο
΢ηόκαρνο
Δηζνδνο

Δληεξν Γνλάδα
Αλαηνκία Γίζπξνπ
Πεξηθαξδηαθή θνηιόηεηα

Καξδηά

Έληεξν

Έμνδνο

Δίζνδνο

Αλαηνκία Γίζπξνπ
Μεηαλεθξίδην Πεξηθαξδηαθή θνηιόηεηα

θαξδηά

Δληεξν

Δμνδνο

Δίζνδνο

Γνλάδα
 Clam Κηελίδην

Κηελίδην
΢ύλδεζκνο κεηαμύ
βξαγρίωλ

Δθξνή λεξνύ

Πόξνη
Αηκνθόξα αγγεία

Πξόζζηεο βιεθαξίδεο
Κπθινθνξηθό ζύζηεκα
Πεξηθαξδηαθή θνηιόηεηα
Αξηεξία
Καξδηά

Κνηιία

Αξηεξία

Κηελίδην
Πόδαο

Κίλεζε
Freshwater clam

Rhodeus sericeus

Gastropoda
΢πεηξνεηδήο πεξηέιημε

Έδξα
Πέπιν
΢ηόκα
Πόδαο

΢πεηξνεηδήο πεξηέιημε

΢ηόκα
΢ηόκα
Μαλδπαθή
Καξδηά θνηιόηεηα

Κηελίδην
Έδξα
Έδξα
Κηελίδην
Καξδηά
Μαλδπαθή θνηιόηεηα
Gastropod shells

Κνξπθαία απόιεμε

΢πείξα

΢πξξαθή

Columella

Άλνηγκα

Snail

Δπίπωκα , επίθξαγκα
Κέιπθνο Κεξαίεο
(νθζαικηθνί
κίζρνη)
Έδξα
Κεξαίεο
Πόδαο
΢ηόκα

Γελλεηηθόο πόξνο
Snail – Πεπηηθό ζύζηεκα

Πεπηηθόο αδέλαο

Έληεξν Οηζνθάγνο
Έδξα ΢ηεινγόλνη
αδέλεο

΢ηόκα

Αλαπαξαγωγή Δξκαθξόδηηνπ γαζηεξόπνδνπ

(Helix sp. Stylomatophora, Pulmonata)

Γνλάδα Δξκαθξνδηηηθόο αγωγόο

΢πεξκαηηθή Λεπθνκαηνγόλνο
θύζηε αδέλαο

΢πεξκαηαγωγόο
θαη ωαγωγόο

Βιελλνγόλνη
αδέλεο
Πένο Κόιπνο Γελλεηηθόο πόξνο
Θήθε αθνληίνπ
 Snail – Αλαπαξαγωγηθόο ζύζηεκα

Μαζηίγην Κόιπνο

Πένο
΢πεξκαηηθόο αγωγόο
Βιελλνγόλνο
Ωαγωγόο
αδέλαο
Δξκαθξνδηηηθόο Θήθε αθνληίνπ
αγωγόο
΢πεξκαηηθή θύζηε
Λεπθνκαηνγόλνο
αδέλαο
Όρηο Ωνζήθε

Ση κπνξεί λα είλαη απηό ;

 Σν πένο από έλα ελδεκηθό είδνο ρεξζαίνπ

γαζηεξόπνδνπ πνπ δεη ζηηο Azores
Cephalopoda
Υξωκαηηζκνί ηεο ΢νππηάο
Eledone moschata
 Loligo vulgaris

Cephalopoda

Δκπξόζζηα επηθάλεηα

Γεμηά

Κνηιηαθή
Ραρηαία

Αξηζηεξή
Cephalopoda
΢πιιεπηήξηνο βξαρίνλαο
Βξαρίνλαο
΢ίθωλαο

Μαλδπαθή ζρηζκή Πηεξύγην

Οθζαικόο

Cephalopod Αληαιιαγή αεξίωλ

θέιπθνο

Καξδηά

Βξαγρηαθή θαξδηά
Κηελίδην
΢ίθωλαο
Πεπηηθό ζύζηεκακα ΢ηαγώλα

Ράληνπια Έδξα
Μειαλνθόξνο ζάθνο
΢ηεινγόλνη αδέλεο
έληεξν
Πεπηηθόο αδέλαο
(΢πθώηη)
Παγθξεαο
΢ηόκαρνο Έληεξν (ηπθιό)

Cephalopoda male

Όξρηο
Πένο

Δθηνθνηύιε
Cephalopod female

Ωνζήθε κε αβγά
Ωνθνιιαγόλνο αδέλαο
Δπηθνπξηθνί αδέλεο

Γελλεηηθή νπή

Cephalopod
λεπξηθό ζύζηεκα
Οθζαικηθόο βνιβόο

Πξόζζηα λεύξα
Οπηηθόο ινβόο

Τπεξθαξπγγηθή
πεξηνρή
΢ηαηνθύζηε
Οηζνθάγνο

Τπνθαξπγγηθή πεξηνρή
Βξαγρηαθά λεύξα πξνο
ηνπο βξαρίνλεο
 Γνκή καηηνύ θεθαιόπνδνπ

Ίξηδα
Ακθηβιεζηξνεηδήο
ρηηώλαο Φαθόο

Οπηηθό λεύξν Κεξαηνεηδήο

ρηηώλαο

Octopus vulgaris

 Νεαρό άηομο ηλικίας μιας ημέρας. Εκκολάθθηκε ζηο Mote

Marine Aquarium ηον Οκηώβριο ηοσ 1995.
 Μήκος 2.2 mm.
 Χρειάζηηκαν 38 ως 45 ημέρες πλαγκηονικής διαβίωζης πριν
days εγκαηαζηαθεί ζηον πσθμένα.
 Διακρίνονηαι οι ηρεις καρδιές !!!!.
Scaphopoda
Γνλάδα
Μαλδηαθή θνηιόηεηα
΢ηόκαρνο
Πεπηηθόο αδέλαο

Δδξα
Νεκάηηα
΢ηόκα
Πξνζθνιεηηθόο
Πόδαο ηζηόο

Γαζηεξόπνδα - Opisthobranchia
Geitodoris planata

Archidoris pseudoargus

Γηα λα δνύκε ηη κάζακε!

Πνηα από ηα παξαθάηω

ραξαθηεξηζηηθά ζπλαληώληαη κόλν
ζηα καιάθηα;
a) Ράληνπια
b) Κέιπθνο από αλζξαθηθό αζβέζηην
c) Νεθξίδηα
Γηα λα δνύκε ηη κάζακε!

Πνηα από ηηο παξαθάηω θιάζεηο δελ

έρνπλ ξάληνπια;
a) Scaphopoda
b) Bivalvia
c) Cephalopoda

Γηα λα δνύκε ηη κάζακε!

Argonauta argo
Linnè, 1758

Ση κπνξεί λα πξνζθέξεη απηό ην θέιπθνο;

a) Πξνζηαζία από ζεξεπηέο
b) Υώξν απόζεζεο αβγώλ
c) Βνήζεηα ζηε πιεύζε
Γηα λα δνύκε ηη κάζακε!

Σα κάηηα ηωλ θεθαιόπνδωλ θαη ηωλ

ζπνλδπιωηώλ παξνπζηάδνπλ ζεκαληηθέο
νκνηόηεηεο κεηαμύ ηνπο. Πωο ιέγεηαη ε
εμειηθηηθή δηαδηθαζία πνπ νδήγεζε ζηελ
αλάπηπμε απηή ηεο νκνηόηεηαο;
a) Παξάιιειε εμέιημε
b) ΢πγθιίλνπζα εμειηθηηθή πνξεία
c) Απνθιίλνπζα εμειηθηηθή πνξεία

Γηα λα δνύκε ηη κάζακε!

Πνην από ηα παξαθάηω ζα κπνξνύζε λα ζεωξεζεί

ζαλ πξνζαξκνζηηθόο κεραληζκόο ζηελ εληόο
θειύθνπο δηαβίωζε ηωλ καιαθίωλ;

a) Ζ αύμεζε ηνπ κεγέζνπο ηωλ βξαγρίωλ

b) Ζ αλάπηπμε ηνπ ζίθωλα
c) Ζ παξνπζία ηνπ πόδα
 Ζωολογία
Πτηνά και θηλαστικά

Φύλο: Arthropoda
 Υποφύλο: Trilobitomorpha

 Υποφύλο: Crustacea

 Υποφύλο: Chelicerata

 Υποφύλο: Uniramia

Εξϋλιξη Αρθροπόδων
 Porifera
Placozoa
Cnidaria
Ctenophora
Sipuncula
Mollusca
Annelida
Onychophora
Arthropoda
Tardigrada
Bryozoa
Platyhelminthes
Nemertea
Rotifera
Gnathostomulida
Chaetognatha
Gastrotricha
Nematoda
Nematomorpha
Priapulida
Kinorhyncha
Loricifera
Phoronida
Brachiopoda
Pterobranchia
Adapted from Animal Evolution: Echinodermata
Interrelationships of the Living Phyla
C. Nielsen. 2001
Enteropneusta
Chordata

Porifera
Cnidaria
Ctenophora
Platyhelminthes
Gastrotricha
Gnathostomulida
Cycliophora
Rotifera
Annelida
Mollusca
Sipuncula
Nemertea
Bryozoa
Brachiopoda
Phoronida
Arthropoda
Onychophora
Tardigrada
Nematomorpha
Nematoda
Priapulida
Kinorhyncha
Loricifera
Adapted from Lesser Known Protostome Echinodermata
Phyla. SICB 2001. J.R. Garey. Hemichordata
Chordata
Porifera Platyhelmithes Mollusca Arthropoda
Echinodermata Hemichordata
Cnidaria Nemertea Annelida Lophophores Chordata

Pseudocoelomates

Protozoans

Αριθμόσ ειδών
Mollusca
Chordata
Platyhelminthes
Arthropoda Nematoda

Porifera

Annelida
Echinodermata
Sarcomastigophora
Apicomplex
Ciliophora
Αριθμόσ ειδών

 Τα αρθρόποδα αποτελούν το 78 % των

γνωςτών ζωικών ειδών
 Υπϊρχουν περύπου 1.100.000 εύδη
 Τα 3/4 αντιπροςωπεύονται από τα ϋντομα

Προςαρμοςτικό επιτυχύα των αρθροπόδων

 Θεωρούνται τα πλϋον επιτυχημϋνα ζώα ςτη γη, από ϊποψη

δομικών και προςαρμοςτικών χαρακτηριςτικών.
 Κατανομό:
– Ζουν ςτη ςτεριϊ
– Στον αϋρα
– ςτη θϊλαςςα
– ςτα εςωτερικϊ νερϊ
– Μϋχρι 10000 m βϊθοσ και 6000 ύψοσ
 Παρϊςιτα ζώων & φυτών
 Μερικϊ ζουν ςε οργανωμϋνεσ κοινωνύεσ με καταμεριςμό
εργαςύασ (μυρμόγκια, μϋλιςςεσ)
 Σε ςχϋςη με τον ϊνθρωπο:

– Παρουςιϊζουν υψηλό εμπορικό ενδιαφϋρον

– Υπϊρχουν εύδη ωφϋλιμα για τον ϊνθρωπο (π.χ.
Krill oil)
– Eπικύνδυνα για την υγεύα (παρϊςιτα)
– Eπικύνδυνα για την ζωικό και φυτικό παραγωγό

Μεταμϋρεια - ετερώνυμη μεταμϋρεια

(tagmosis, tagma)

Κατϊ την οντογϋνεςη των αρθροπόδων

οριςμϋνα διαδοχικϊ μεταμερό και τα
εξαρτόματϊ τουσ εξειδικεύονται και πολλϋσ
φορϋσ ςυγχωνεύονται για να επιτύχουν
καλύτερη εκτϋλεςη ειδικών λειτουργιών
(π.χ. θώρακασ, κοιλιϊ)
Ετερώνυμη μεταμϋρια (Tagmosis)
Crustacea
Πϋρεον Πλϋον
Κεφαλοθώρακασ

Πλεοπόδια

Περεοπόδια

Tagmosis (chelicerates)

Πρόςωμα

Οπιςθόςωμα
Tagmosis - Chelicerata

Πρόςωμα

Μεςόςωμα
Οπιςθόςωμα
Μετϊςωμα

Uniramia - ϋντομα

Κεφαλό Θώρακασ Κοιλιϊ

Πρόγονοσ των καρκινοειδών

Κεφαλό

κορμόσ

Πρόγονοσ των αρθροπόδων

θώρακασ
κεφαλό
κοιλιϊ
Δομό εξωςκελετού

 Βαςικό μεμβρϊνη
 Επιδερμύδα
 Εφυμενύδα
– Ενδο-εφυμενύδα
– Έξω - εφυμενύδα

Δομό εξωςκελετού

Επιεφυμενύδα
Εξωεφυμενύδα
(procuticle)
Ενδοεφυμενύδα
(procuticle)

Επιδερμύδα

Βαςικό μεμβρϊνη
 Σςιμεντώδεσ ςτρώμα Επιεφυμενύδα
Προεφυμενύδα
Κηρώδεσ ςτρώμα Άκανθεσ
Εξωεφυμενύδα

Ενδοεφυμενύδα

Βασική μεμβράνη

αδενοκύτταρο
΢μηριγγογόνα κύτταρα

Υατνιακϊ κύτταρα Μυώκϋσ ύνεσ

Επιεφυμενύδα
Σςιμεντώδεσ ςτρώμα

Κηρώδεσ ςτρώμα

Εξωεφυμενύδα

Ενδοεφυμενύδα

Κηρώδεισ αγωγού

Εξωεφυμενύδα
Χιτύνη
O=C-CH3 O=C-CH3

NH CH2OH NH

O
OH OH
OH
O O
O O

CH2OH NH CH2OH

O=C-CH3

Εξωςκελετόσ

 Εξυπηρετεύ:
– πρόςφυςη μυών
– προςταςύα του ζώου από μηχανικϋσ και χημικϋσ
προςβολϋσ και από την ακτινοβολύα
– αφυδϊτωςη
 Σαν ϋκκριςη (μη ζωντανό) περιορύζει την
αύξηςη μεγϋθουσ
 Παρακϊμπτεται με την ϋκδυςη
 Η ϋκδυςη ςχετύζεται και με την αναπαραγωγό
 Έκδυςη (Molting – apolysis)

Η παλιϊ εφυμενύδα αρχύζει να ξεχωρύζει από την

εφυμενύδα και εμφανύζονται καινούργιοι δερμικού
αδϋνεσ

Σχηματιςμόσ νϋασ επιεφυμενύδασ

Πϋψη τησ παλιϊσ επιεφυμενύδασ

Παραμονό μϋρουσ τησ παλιϊσ εφυμενύδασ

Έκδυςη

Έκκριςη του εξωτερικού κηρώδουσ

ςτρώματοσ
Διαδικαςύα ϋκδυςησ ςτο εύδοσ Callinectes sapidus
Το ςώμα του οργανιςμού μετϊ την ϋκδυςη
εύναι περύπου 33% μεγαλύτερο
 Τα βρϊγχια ϋχουν παραμεύνει ςτο παλιό κϋλυφοσ.
Ο οργανιςμόσ ϋχει όδη δημιουργόςει μια πλόρη ςειρϊ νϋων
βραγχύων

Ο οργανιςμόσ μετϊ την ϋκδυςη εμφανύζει

μαλακό περύβλημα
Οξγάλσζε κπτθνύ ζπζηήκαηνο
Δθηείλνληαο κπο
ηεο θλήκεο
κεξόο
ηξνραληήξαο

Ιζρίν
Δθηείλνληαο
κπο ηνπ ηαξζνύ Κακπηήξαο
κπο ηεο θλήκεο
Σαξζόο
Κακπηήξαο
Νύρη κπο ηνπ ηαξζνύ

Αιςθητόριεσ ςμόριγγεσ

΢κήξηγγα (Seta)

Νεπξώλαο (Neurone)

«Σξηρνγόλα» θύηηαξα
(Trichogen cell)

Φαηληαθά θύηηαξα
(Tormogen cell)
 ΢ύλζεηνο νθζαικόο

νκαηίδηα

Κεξαηνεηδή θύηηαξα

Ακθηβιεζηξνεηδή
θύηηαξα
Κξπζηαιιηθόο
θώλνο
Νεπξηθέο ίλεο θαη
νπηηθό λεύξν

Ομματύδιο
θεξαηνεηδήο

Κξπζηαιιηθόο θώλνο

Υξσζηηθνθόξα θύηηαξα
Ακθηβιεζηξνεηδή
θύηηαξα
Ραβδίν
Γενικϊ χαρακτηριςτικϊ των αρθροπόδων
 Εξαρτόματα.
ϊκρα. Ένα τμόμα ςτα ϋντομα, δυο ςτα καρκινοειδό
 Εφυμενύδα- εξωςκελετόσ
 κούλωμα : περιοριςμϋνο
 πεπτικό ςύςτημα
πλόρεσ, φϋρει γνϊθουσ, μαςητικϋσ ό μυζητικϋσ
ςυςκευϋσ
 κυκλοφορικό ςύςτημα: πλόρεσ, καρδιϊ
 απεκκριτικό ςύςτημα
πρϊςινοι ό κεραικού αδϋνεσ ό ιςχιακού αδϋνεσ ό
μαλπιγγειανϊ ςωληνϊρια (χερςαύα)
Γενικϊ χαρακτηριςτικϊ των αρθροπόδων
 Αναπνευςτικό ςύςτημα
• βρϊγχια, τραχεύεσ, τραχειακού πνεύμονεσ, μϋςω
επιδερμύδασ
 Νευρικό ςύςτημα
• γϊγγλια ςυγκεντρωμϋνα ςτο κεφϊλι,
υπεροιςοφαγικό γϊγγλιο ςτο κεφϊλι
 Αιςθητόρια όργανα:
• ςύνθετοι οφθαλμού, κεραύεσ
 Αναπαραγωγό
• γονοχωριςτικϊ
• παρθενογϋνεςη (ςε κϊποια καρκινοειδό και ϋντομα)
 ανϊπτυξη ϊμεςη ό ϋμμεςη ό παρεμβολό ενδιϊμεςων
προνυμφικών ςταδύων
• Μεταμόρφωςη

Άκρα και λειτουργύεσ που εξυπηρετούν

 Κύνηςη
 Σροφοληψύα - διατροφό
 Αναπνοό
 Αιςθόςεισ - αντύληψη του περιβϊλλοντοσ
Παρουςύαςη Φύλων

Φύλα ςυγγενικϊ ό/και προγονικϊ

των Αρθροπόδων
Φύλο: Onychophora (velvet worms)
 Πιθανού πρόγονοι των μονοεξαρτηματικών Αρθροπόδων

 Φερςαύοι οργανιςμού
 Επιμηκυςμϋνο κυλινδρικό ςώμα, 10-15 cm ςωματικό
μόκοσ

 Καφϋ, γκρι χρωματιςμόσ με κόκκινεσ ό γαλαζοπρϊςινεσ κηλύδεσ

IUCN Red list – απειλούμενα εύδη

Αςυνεχό, διϊςπαρτη γεωγραφικό κατανομό

Oliveira et al., 2012. A world checklist of Onychophora (velvet worms), with notes on
nomenclature and status of names. ZooKeys, 211: 1–70.

Κεξαία

΢ηνκαηηθέο ζειέο

΢ηαγώλεο

Νύρη

 ΢τοματικϋσ θηλϋσ: ςιελογόνοι αδϋνεσ

(Κολλώδεσ ϋκκριμα για ςύλληψη λεύασ)
 Πεπτικό και νευρικό ςύςτημα παρόμοιο με των Annelida
 Απϋκκριςη με μετανεφρύδια
 Αναπνοό με τραχειακό ςύςτημα
 Φύλο: Pentastomida ό Linguatulida

 Σα πιο αρχϋγονα παρϊςιτα του αναπνευςτικού ςυςτόματοσ

των ςπονδυλωτών
 ΢ε τροπικϋσ και υποτροπικϋσ περιοχϋσ

 ΢κωληκόμορφο ςώμα με μόκοσ 2mm ϋωσ 16cm

 Πρόςθιο ϊκρο με 5 προεκβολϋσ
 ΢τόμα ςτην 5η προεκβολό
 Περιοριςμϋνο νευρικό ςύςτημα
 Απουςύα αναπνευςτικού, κυκλοφορικού και απεκκριτικού
ςυςτόματοσ
 Γονοχωριςτικϊ ζώα
 Φύλο: Tardigrada (water bears)

Μικροςκοπικϊ ζώα ϋωσ 1 mm

Θαλϊςςια μεςοδιαςτηματικϊ τησ
μεςοπαραλιακόσ ζώνησ και βαθύβια (5.000
m)
Τδρόβια των εςωρερικών υδϊτων
Ημι-υδρόβια πϊνω ςε βρύα και λειχόνεσ
Αμφύπλευρη ςυμμετρύα, μεταμϋρεια ςε 4
πόδια
Αντϋχουν ςε ςυνθόκεσ ανοξύασ
Γονοχωριςτικϊ ζώα
  Η λιγότερο μελετημϋνη ταξινομικό ομϊδα

 Για πολλούσ
επιςτόμονεσ η
ςυλλογό των
βραδυβαμόνων ϋχει
γύνει ϋμμονη ιδϋα...

Μορφολογικϋσ εποχικϋσ αλλαγϋσ

Υποφύλο: Τριλοβιτόμορφα
(Trilobitomorpha)
 Έζηςαν ςτο κϊτω
Παλαιοζωικό (Κϊμβριο-
΢ιλούριο-570-500 εκ. Έτη
πριν)
 Έχουν εκλεύψει από το
Πϋρμιο και μετϊ (285 εκ.
Έτη πριν)
 Διακρύνονται :
Κεφϊλι, θώρακασ, πυγύδιο (
κοιλιϊ)
Ομοιομορφύα ςτα
εξαρτόματα (πρωτόγονο
γνώριςμα)
Ποικιλύα ςτον ενδιαύτημα

Υποφύλο: Crustacea (Καρκινοειδό)

Εξαρτόματα καρκινοειδών

Εξωποδύτησ

Ενδοποδύτησ

Σα εξαρτόματα ϋχουν ςχόμα Τ .

Με τη βϊςη να προςφύεται ςτο ςώμα

Πρωτοποδύδιο
κοξοποδύδιο
βαςιποδύδιο
Δμίηεο Δλδίηεο

Δμσπνδίδην Δλδνπνδίδην
Διηθηματοφϊγοι οργανιςμού
 Daphnia - Branchiopoda
Κεξαία
Πεπηηθόο ζσιήλαο νθζαικόο
΢ηόκα
Θάιακνο επώαζεο Θσξαθηθά
εμαξηήκαηα
Ωνζήθε
Κνηιηαθή
Ωαγσγόο πξνεμνρή
Έδξα

Copepoda
Maxillopoda Δλδηάκεζνο νθζαικόο

Κεξαία

Ωνζήθε

Ωόζαθθνο
Εξαρτόματα των Δεκαπόδων
Eλ-ελδνπνδίηεο, Eμ-εμσπνδίηεηο, Πξ-πξνηνπνδίηεο

Βξάγρην
Δλ
Δλ
Πξ
Πξ
Βξάγρην

Γλάζνο Δλ
Πξ

΢ηαγνλίδην Δλ
Δλ
Πξ
Δμ
Δλ

Πξ Πξ Δλ
Κεξαηηδην Πξ Δμ
Κεξαία
Δμ

΢ηαγόλα
 Εξωτερικό μορφολογύα

Κυκλοφορικό ςύςτημα
Καξδηά
Πξόζζηεο αξηεξίεο Ραρηαία αξηεξία

Κεξαηθέο αξηεξίεο

βξάγρηα
΢ηεξληθή αξηεξία

Κνηιηαθή αξηεξία

 Ανοιχτό ςτα μικρϊ καρκινοειδό

 Πιο οργανωμϋνο ςτα μεγϊλα καρκινοειδό
Κυκλοφορικό ςύςτημα

Πεξηθαξδηαθή θνηιόηεηα

θαξδηά

βξάγρηα

΢ηεξληθή αξηεξία

Κπθινθνξηθό ζύζηεκα

Οπέο (ostia)

αξηεξίεο
 Απεκκριτικό ςύςτημα
Κεραιικόσ αδϋνασ (πρϊςινοσ αδϋνασ)

ιαβύξηλζνο Απεθθξηηηθή νπή

ζαθθίδην

θύζηε
Νεθξηδηαθόο αγσγόο

Στα ενόλικα παραμϋνει 1 δομό

Ωςμωρύθμιςη (βρϊγχια, πεπτικόσ ςωλόνασ)

Πεπτικό ςύςτημα (Gastric mill)

Καξδηαθόο ζηόκαρνο Ππισξηθόο ζηόκαρνο

Γαζηξηθόο
κύινο Έληεξν

Γαζηξόιηζνο

Πεπηηθόο αδέλαο
Οηζνθάγνο
 ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΣΤΞΗ
Γονοχωριςτικϊ
Γονιμοπούηςη ςυνόθωσ εςωτερικό
Το θηλυκό φϋρει τα γονιμοποιημϋνα αυγϊ για ϋνα χρονικό
διϊςτημα (π.χ Caridea) ό τα απελευθερώνει ςτο υδϊτινο μεςο (π.χ.
Penaeidea)
ΖΩΗ
ΝΑΤΠΛΙΟ΢

Οντογϋνεςη ςτα Arthropoda και Crustacea

Ονηογένεζε: ε θάζε ανάμεζα ζηο δςγωηό και
ηο αναπαπαγωγικά ώπιμο ενήλικο άηομο

Περηιακβάλεη ηελ εμβπςονική θάζε θαη ηελ μεηεμβπςονική θάζε.

Εμβπςονική θάζε: ε θάζε ελός αλαπησζζόκελοσ οργαληζκού, ελός
εκβρύοσ, κέζα ζηο αβγό
Μεηεμβπςονική θάζε: ε θάζε κηας ειεύζερα δώζας ιάρβας ή ελός
ειεύζεροσ λεαρού αηόκοσ κέτρη ηο ζηάδηο ηοσ ελήιηθοσ αηόκοσ
 1. Αναμόρφωςη: η μετεμβρυονικό ανϊπτυξη ξεκινϊ με μια
ολιγομερικό λϊρβα (segment poor)

2. Επιμόρφωςη: η ανϊπτυξη λαμβϊνει χώρα ςε ϋνα

προςτατευμϋνο λεκιθικό ςϊκο μϋχρι την εκκόλαψη ενόσ
ατόμου πλόρουσ εξαρτημϊτων

Ονοματολογύα των οντογενετικών

ςταδύων
Στϊδια ανϊπτυξησ του
Penaeus esculentus
Συμπερϊςματα περύ εξϋλιξησ και όχι μόνο ...

Σηάδια ανάπηςξερ
7ο

1ο

4ο

2ο 7ο
5ο

3ο
6ο Atyaephyra
thyamisensis
 Palaemonetes antennarius

Κύκλοσ ζωόσ Penaeidea

Adult
Egg

Nauplius
Postlarva

Zoea

Mysis
Cirripedia Θυςανόποδα

Σαμηλόκεκα
ρσξίο
παξαζηηηθέο
κνξθέο
Λάξβα ζπζαλνπόδνπ

Μεταμόρφωςη Θυςανοπόδων
Θυςανόποδα

Δίδε ηνπ γέλνπο Lepas

Ostracoda (Οςτρακώδη)
΢ηόκαρνο
Οθζαικόο

Κεξαίεο

Οπξαία έθθπζε
Θσξαθηθά πόδηα

…δίζπξν θέιπθνο
Οζηξαθώδε

θαίλνληαη θάησ από ην δηαθαλέο θέιπθνο ηα πεξηζζόηεξα εζσηεξηθά

όξγαλα
(400x)

Οζηξαθώδε

Έλα άηνκν θηλείηαη γύξσ από ηνλ εαπηό ηνπ ελώ ηαπηόρξνλα θηλεί ηηο θεξαίεο
ηνπ.
400x
Υποφύλο: Chelicerata

Subphylum Chelicerta
Class Merostomata
Class Pycnogonida
Class Arachnida
 Γενικϊ χαρακτηριςτικϊ Χηληφόρων
 Απουςύα κεραιών
 1ο ζϋυγοσ εξαρτημϊτων: χηλόκερα ό χηληκϋρατα
 Πρόςωμα, οπιςθόςωμα
 Απουςύα δευτερεγκεφϊλου

Συγκριτικό μορφομετρύα 3 Κλϊςεων

 Συνεχόσ νωτιαύοσ  Μεγϊλο αρθρωτό  Μονόσ ό διπλόσ

εξωςκελετόσ πρόςωμα εξωςκελετόσ
 Σύνθετοι + απλού  4 απλού οφθαλμού  Απλού οφθαλμού
οφθαλμού  Χηληκϋρατα +  Χηληκϋρατα
 Χηληκϋρατα + 5, 6 ποδοπροςακτρύδεσ +ποδοπροςακτρύδεσ +
ζϋυγη εξαρτημϊτων  Ωοφόρα πόδια, +4-6 βαδιςτικϊ πόδια
 Απουςύα βαδιςτικϊ πόδια  11-13 ςωμύτεσ + τϋλςο
ποδοπροςακτρύδων  Προβοςκύδα  Αρϊχνιεσ θηλϋσ,
 12-18 ςωμύτεσ + τϋλςο  Πολύ περιοριςμϋνο υπολειμματικϊ
 Γεννητικό καλύπτρα + οπιςθόςωμα εξαρτόματα
5 οπιςθοςωμικϊ  Καθόλου οπιςθ.
εξαρτόματα εξαρτόματα
Merostomata
Πξόζσκα
(κε 5 βαδηζηηθά
πόδηα)

Οπηζζόζσκα

Σέιζν

Απνπζία πνδνπξνζαθηξίδσλ: πξσηόγνλνο ραξαθηήξαο

Xiphosura
(αρτύγονα θαλϊςςια καβούρια)
Έωσ 60 cm ςωματικό μόκοσ

Limulus polyphemus
 Pycnogonida ό Pantapoda
Πξνβνζθίδα
ρειεθέξαο

πνδνπξνζαθηξίδα

Μάδεο αβγώλ
ζε σνθόξν πόδη

Θαλϊςςιοι οργανιςμού ζουν ανϊμεςα ςε αποικύεσ βρυοζώων ό ςτο εςωτερικό

διθύρων. Σωματικό μόκοσ: λύγα χιλιοςτϊ ϋωσ 40 cm. Εύναι γονοχωριςτικϊ. Τα
αρςενικϊ γονιμοποιούν τα ωϊρια που αφόνουν τα θηλυκϊ πϊνω ςτα πόδια τουσ

Σα πξώηα αξζξόπνδα
Arachnida πνπ επνίθηζαλ ην
ρεξζαίν πεξηβάιινλ

1 δεύγνο:
Υειεθέξαηα
Πξόζσκα 1 δεύγνο
πξνζαθηξίδεο
4 δεύγε βαδηζηηθά
πόδηα
Οπηζζόζσκα

Πρόςωμα αποτελεύται από κεφϊλι, ςτοματικϊ εξαρτόματα, ςωμύτεσ

με βαδιςτικϊ πόδια
Οπιςθόςωμα ϋχει περιοριςμϋνα ό τροποποιημϋνα εξαρτόματα
Τραχειακόσ πνεύμονασ (Book lung)

ΑΝΑΠΝΕΤ΢ΣΙΚΟ ΢Τ΢ΣΗΜΑ ΣΩΝ ΧΕΡ΢ΟΒΙΩΝ ΑΡΘΡΟΠΟΔΩΝ

 Σραχειακού
ςωλόνεσ

Πεπηηθό ζύζηεκα

Δληεξηθέο Υπιέληεξν Μαιπηγγεηαλά

πηπρώζεηο ζσιελάξηα
Γειεηεξηώδεο
αδέλαο
Δθπηύρσζε
ηειηθνύ
εληέξνπ

΢ηόκα ΢ηόκαρνο
Αλαπαξαγσγηθό ζύζηεκα ζειπθνύ

΢πεξκαηνζήθε Ωνζήθε

Ωαγσγόο

Tagmosis - Chelicerata

Πξόζσκα

Μεζόζσκα
Οπηζζόζσκα
Μεηάζσκα
Scorpiones
Υειεθέξαηα

Πξνζαθηξίδεο

Οθζαικνί

θεληξί
(Sting)

Scorpiones
Κηεληνθόξνο
πιάθα
(αλίρλεπζε γηα
απόζεζε
ζπεξκαηνθόξνπ)

΢ηίγκα
Book lungs
(Opening)
 Acari
(Σζηκπνύξηα θαη ςείξεο)

Πνδνπξνζαθηξίδεο
Πξνηεξόζσκα

Τζηεξόζσκα

 Φπηνθάγα
 ΢αξθνθάγα
 Παξάζηηα (αίκα μεληζηή)

Υποφύλο Μονοεξαρτηματικϊ (Uniramia)

 Uniramia:
 1 ζεύγοσ κεραιών
 Μη αρθρωτϋσ γνϊθοι
 Μονοςχιδό εξαρτόματα

Subphylum Uniramia
Class Chilopoda
Class Diplopoda
Μυριόποδα
Class Pauropoda
Class Symphyla
Class Insecta (Hexapoda)

Τα πιο πρωτόγονα αρθρόποδα

Πιθανού λόγοι για την «επιτυχύα» των

εντόμων
 Μικρό μϋγεθοσ
 Εξωςκελετόσ ανθεκτικόσ ςτο νερό
 Μεταμόρφωςη
 Επιτυχημϋνη αναπαραγωγικό ςτρατηγικό
 Συνεξϋλιξη με φυτϊ
 Ανϊπτυξη πτερύγων
 (δεν υπόρχαν ςε προγονικϋσ μορφϋσ)
 Chilopoda (Εκατοντϊποδα)

νθζαικόο
Κεξαία Πξώην πόδη

2ν δεύγνο θάησ
γλάζσλ
1ν δεύγνο θάησ
γλάζσλ

Υεηιηθή πξνζαθηξίδα
(δειεηεξηώδεο αδέλαο)

΢αξαληαπνδαξνύζεο

Diplopoda (Διπλόποδα)

Ιλίν
νθζαικόο

θεξαία

Άλσ γλάζνο

Κάησ γλάζνο
 Απιόο νθζαικόο
θεξαία

΢ύλζεηνο νθζαικόο

Άλσ γλάζνο
Κάησ γλάζνο

Insect - Tagma

Κεθαιή Θώξαθαο Κνηιηά

l Κεθαιή
– Αηζζεηήξηα θαη ηξνθνιεςία
l Θώξαθαο
– Κίλεζε
l Κνηιηά
– Αλαπαξαγσγή θαη δηάθνξεο ιεηηνπξγίεο

΢ηνκαηηθά εμαξηήκαηα
Άλσ ρείινο

Αλσ
γλάζνο
Τπνθάξπγγαο

Κάησ
γλάζνο
Υεηιηθή
πξνζαθηξίδα
΢ηόκα εληόκνπ

Άλσ ρείινο

Τπνθάξπγγαο

Πξνζηνκαηηθή
θνηιόηεηα

΢ηεινγόλνο αγσγόο Κάησ ρείινο

Μπδεηηθά ζηνκαηηθά εμαξηήκαηα

Κγπ
Αρ
Αρ
Τθ

Πβ Κρ
Κρ

Αρ – Αλσ ρείινο
Κγπ – Κάησ γλαζηθή πξνζαθηξίδα
Τθ – Τπνθάξπγγαο
Κρ – θάησ ρείινο
Πβ- πξνβνζθίδα
 Νύζζνληα ζηνκαηηθά κόξηα

Αρ
Αγ
Τθ
Κγ
Κρ
Κγπ Αρ
Αγ
Τθ
Κρ
Αρ – Αλσ ρείινο
Αγ – Αλσ γλάζνη
Κγπ –Κάησ γλαζηθή πξνζαθηξίδα
Τθ – Τπνθάξπγγαο
Κρ –Κάησ ρείινο

΢ηνκαηηθά εμαξηήκαηα ιεπηδόπηεξνπ

Κγ – Κάησ γλάζνο
Πξ Πξ - Πξναζαθηξίδα

Κγ
Κγ
 Μορφϋσ κεραιών

Ελαςματοειδόσ
Πτεροειδόσ

Ροπαλοειδόσ

Νηματοειδόσ
΢ταχυοειδόσ

Πόδη εληόκνπ

Μεξόο
Κλήκε

Σξνραληήξαο
Ιζρίν Σαξζόο

5 άξζξα
 Σύποι ποδιών

 Βϊδιςη
 Άλμα
 Αρπαγό
 Κολύμβηςη
 ΢κϊψιμο

Σύποι πτερύγων

 Isoptera  Ίςα
 1ο ζεύγοσ μεγαλύτερο
 Hymenoptera
 1 ζεύγοσ μόνο
 Diptera
 Ετερογενόσ υφό
 Heteroptera
πτερύγων
 Lepidoptera
 Να καλύπτονται από
λϋπια
 Κνηιηά εληόκνπ

΢ηίγκα Ραρηαία επηθάλεηα

θεξθίδηα

Ωναπνζεηήξαο

Πιεπξηθή ΢ηέξλν
κεκβξάλε

Κνηιηά εληόκνπ

΢ηίγκα Ραρηαία επηθάλεηα

θεξθίδην

Ωναπνζεηήξαο

Πιεπξηθή κεκβξάλε ΢ηέξλν

 Πεπηηθό ζύζηεκα εληόκνπ

Μαιπηγγεηαλά ζσιελάξηα Μεζέληεξν ΢ηόκαρνο

Οηζνθάγνο
Απεπζπζκέλν

Έδξα

Οπηζζέληεξν
΢ηεινγόλνη αδέλεο

Μαιπηγγεηαλά ζσιελάξηα- απέθθξηζε

Cl- K+
H2O
H2O

Οπξηθό νμύ
Μεζέληεξν

νπίζζην κέξνο
ηνπ εληέξνπ
 Σξαρεηαθό αλαπλεπζηηθό ζύζηεκα

Αεξνθόξνο ζάθνο
Σξαρεηαθόο ζσιήλαο

Σξαρεία
κπο
΢ηίγκα
(Αλαπλεπζηηθόο αγσγόο) Σξαρεηαθό ζσιελάξην

Αλαπαξαγσγηθό ζύζηεκα ζειπθνύ

Ωνζήθε

Ωνζσιήλεο
Πιεπξηθόο σαγσγόο
θάιπθαο
Κνηλόο σαγσγόο
΢πεξκαηνζήθε
θόιπνο

Βνεζεηηθόο αδέλαο
Αλαπαξαγσγηθό ζύζηεκα αξζεληθνύ

Όξρηο

΢πεξκαηηθόο αγσγόο

Βνεζεηηθόο αδέλαο

΢πεξκαηνθύζηε

Δθζπεξκαηηθόο αγσγόο

πένο

Κηλήζεηο ησλ κπώλ θαηά ηελ πηήζε

΢πζηνιή ησλ
ηεξγνζηεξληθώλ
κπώλ θαηέξρεηαη ν
ηεξγίηεο, νπόηε νη
πηέξπγεο αλέξρνληαη.

Υαιάξσζε ησλ
ηεξγνζηεξληθώλ
κπώλ, ν ηεξγίηεο
αλέξρεηαη θαη νη
πηέξπγεο
θαηέξρνληαη
 Άκεζε αλάπηπμε
(ακεηάβνινο κεηακόξθσζε)
Ametabolous metamorphosis

΢ηαδηαθή κεηακόξθσζε
(εκηκεηάβνινο κεηακόξθσζε Hemimetabolous metamorphosis)

Σα λενεθθνιαπηόκελα άηνκα (λύκθεο) κνηάδνπλ κε

ηα αληίζηνηρα ώξηκα έληνκα (εθηόο ηνπ κεγέζνπο θαη
ησλ πιήξσο αλεπηπγκέλσλ πηεξύγσλ)
Οιηθή κεηακόξθσζε
(νινκεηάβνινο κεηακόξθσζε Holometabolous
metamorphosis)

Σα λενεθθνιαπηόκελα άηνκα δελ κνηάδνπλ

θαζόινπ κε ηα ώξηκα

Ζωολογία
Αμφίβια
 Υπέρκλαση Τετράποδα (Tetrapoda)

 Αμφίβια
 Ερπετά
 Πτηνά
 Θηλαστικά

– Είναι σπονδυλωτά που φέρουν σωματικά εξαρτήματα

χειριδία (και όχι πτερύγια, όπως τα ψάρια)
– Μερικά έχουν χάσει ένα ή δυο ζεύγη εξαρτημάτων
(φίδια) ή έχουν υποστεί τροποποιήσεις (πτέρυγες),
πτερυγιόποδα (κήτη)

 Φύλο : Χορδωτά (Chordata)

– Ομάδα Σπονδυλωτά (Craniata) (Vertebrata)
•Υποφύλο: Γναθοστόματα (Gnathostomata)
– Υπέρκαλση: Τετράποδα (Tetrapoda)
• Κλάση: Αμφίβια (Amphibia)
Αμφίβια Amphibians

Amphibians
Αμφίβια

 Περιλαμβάνονται:
– Βατράχια, σαλαμάνδρες, τρίτωνες

 Περιλαμβάνονται : 250 γένη και 4000

είδη
 Μέγεθος ως 1.5 m (σαλαμάνδρα)
 30 cm (βάτραχος)

Που συναντώνται

 Τα περισσότερα ζουν στη ξηρά και στο νερό

 Συναντώνται σε υγρότοπους, στα εσωτερικά
νερά, σε ελώδεις περιοχές, στις όχθες ποταμών
με μικρή ροή, ακόμη και στη θάλασσα
(σπάνια).
 Στη ξηρά (νυκτόβια)
 Μερικά ζουν αποκλειστικά στο νερό
(ουροδελή)
 Η μετάβαση στη ξηρά

Γενικά χαρακτηριστικά

 Σωματικό τοίχωμα:
– λεπτό, μαλακό, χωρίς εξωδερμικούς σχηματισμούς,
φέρει πολλούς αδένες, χρωματοφόρα κύτταρα.
– Προσφύεται στο σώμα σε συγκεκριμένα σημεία
– Δερμική αναπνοή (απαραίτητη η υγρασία του
δέρματος)
– Μερικά είδη έχουν δερμικούς δηλητηριώδεις αδένες.
Δεν υπάρχουν όργανα ενοφθαλμισμού (παθητική
άμυνα)
– Έκδυση της επιδερμικής στοιβάδας
Γενικά χαρακτηριστικά

 Φέρουν δυο ζεύγη μελών που

χρησιμοποιούνται για βάδιση ή κολύμβιση
– με εξαίρεση τα Apoda (δεν φέρουν καθόλου)
– τα Sirenidae (δεν φέρουν πίσω)
– Οι προνύμφες των άνουρων δεν φέρουν
καθόλου
 Τα πρόσθια μέλη καταλήγουν σε τέσσερα
δάκτυλα και πίσω σε πέντε

Γενικά χαρακτηριστικά

 Κεφάλι
– Συνδέεται με ένα είδος λαιμού σχετικά ευκίνητου
– έχουν δυο ρινικές οπές (επικοινωνούν με τη στοματική
κοιλότητα)
– όραση
• δυο πλευρικούς οφθαλμούς
• δυνατότητα προσαρμογής του φακού
• φέρουν βλέφαρα ( το πάνω κινητό)
• εσωτερική μεμβράνη (σκαρδαμικτική μεμβράνη)
προστατεύει τον οφθαλμό
– ακοή
• έχουν δυο τυμπανικές μεμβράνες
• μέσο ους
 Γενικά χαρακτηριστικά

– Στόμα
• φέρει λεπτά δόντια
• γλώσσα. Σε μερικά είδη η γλώσσα ενώνεται στο
εμπρόσθιο μέρος του στόματος έτσι ώστε να
εξέρχεται και να συλλαμβάνει τη λεία.

Ichthyostega

Το πρώτο γνωστό απολιθωμένο τετράποδο. Έζησε το μέσο

Δεβόνιο στα εσωτερικά νερά της Γροιλανδίας. Έμοιαζε με
ψάρι, είχε σκέλη και μέσο ούς.
Πρόγονος των ερπετών

Σκελετός

Πυελική ζώνη
Σπονδυλική στήλη

Cervical vert. Sacral vert.

Trunk vert.
Caudal vert.
with ribs

Οστά και αρθρώσεις

 Θωρακική ζώνη  Πυελική ζώνη

– Αρθρώσεις: – Αρθρώσεις
• Ωμου • Ισχίου
• αγκώνα • Γόνατος
• καρπού • πέλματος
– Οστά (αστραγάλου)
• Βραχιόνιο – Οστά
• κερκίδα • Μηρός
• ωλένη • περόνη
• Κνήμη
 Σκελετός

Ουρόστυλο

Στέρνο

Σωματικό τοίχωμα

Επιδερμίδα
Βλεννογόνος αδένας

Χρωμματοφόρα κύτταρα

Δηλητηριώδης αδένας Δερμίδα

 Paedomorphosis

Paedomorphosis: Είναι η φυλογενετική εξελικτική διαδικασία

σύμφωνα με την οποία τα ώριμα άτομα ενός είδους
παρουσιάζουν ορισμένα από τα χαρακτηριστικά ενός
προγονικού τύπου.
Είναι συνηθισμένο φαινόμενο στις σαλαμάνδρες (βλ. βράγχια,
ουρά με μορφή πτερυγίου κ.ά)

Αναπνοή και ανταλλαγή αερίων

1.Ο αέρας μπαίνει στη στοματική
κοιλότητα από τις ρινικές οπές.
2. Κλείνουν οι ρινικές οπές, ανέρχεται
το δάπεδο της στοματικής κοιλότητας
3. Ο αέρας ωθείται κατά σειρά στο
λάρυγγα, στις τραχείες στους βρόγχους
και καταλήγει στους πνεύμονες
4. Γίνεται ανταλλαγή των αεριών
5. Ο αέρας εξέρχεται από τους
πνεύμονες με σύσπαση των μυών του
σωματικού τοιχώματος
Αναπνοή

 Οι υδρόβιες προνύμφες αναπνέουν με βράγχια

 Στα ώριμα τα βράγχια αντικαθίστανται με
πνεύμονες
 Συμμετοχή στην αναπνοή έχουν το δέρμα και η
στοματοφαρυγγική κοιλότητα
 Απαραίτητη η υψηλή σχετική υγρασία της
επιδερμίδας

Παραγωγή φωνής

 Ο λάρυγγας φέρει δυο ελαστικές χορδές, τις

φωνητικές χορδές
 Οι φωνές των βατράχων παράγονται από τις δονήσεις
των ελεύθερων άκρων των φωνητικών χορδών
 Κυκλοφορικό σύστημα

κόλποι
Πνεύμονες ή δέρμα

Αορτικός κώνος κοιλία

Σώμα

Καρδιά τρίχωρη.

Εκτίναξη γλώσσας
 Ζωολογία
Ερπετά

 Φύιν : Φνξδσηά (Chordata)

– Οκάδα Σπνλδπισηά (Craniata) (Vertebrata)
• Υπνθύιν: Γλαζνζηόκαηα (Gnathostomata)
– Υπέξθιαζε: Τεηξάπνδα (Tetrapoda)
• Κιάζε: Εξπεηά (Reptilia)
Πξνζαξκνγή ζηε ρεξζαία δηαβίσζε
ράξηο:
 Ακλησηηθό αβγό
 θεξαηηλνπνηεκέλν δέξκα κε:
• θνιίδεο
• ιέπηα
• δεξκηθέο νζηέηλεο πιάθεο
 Τα πεξηζζόηεξα έρνπλ κέιε ώζηε λα
θηλνύληαη γξήγνξα
 αλαπλνή κε πλεύκνλεο
Τν αβγό ηνπ θηδηνύ

Το αμνιωτικό αβγό

 Η προσαρμογή στη ζωή στο χέρσο απαιτεί

προσαρμογές στη δομή του αβγού ώστε να ζήσουν
έξω από το νερό.
 Κέλυφος, λεπτό στα ερπετά σκληρό στα πτηνά
αδιαπέραστο από το νερό.
 Αλβουμίνη, υδαρής ζελατίνη που περιβάλλει τη
λέκιθο
 Έχουν τέσσερις εμβρυϊκές μεμβράνες.
– Τα ψάρια μια εμβρ. Μεμβράνη (αναμνίωτα)
– Ερπετά, Πτηνά και θηλαστικά τέσσερις (αμνιωτά)
Εμβρυικές μεμβράνες

 Μεμβράνες
– Λεκιθικός σάκος
– Άμνιο
– Αλλάντιο
– Χόριο

Το αμνιωτικό αβγό

 Το χόριο (εξωτερικός σάκος) περιβάλλει

έμβρυο και λεκιθικό σάκο
 Άμνιο (εσωτερικός σάκος) περιβάλλει το
έμβρυο και περιέχει το αμνιωτικό υγρό,
αποτελεί το υδάτινο περιβάλλον του
εμβρύου.
 Αλλαντοιδα, εξυπηρετεί την αναπνοή,
απορρόφηση αλβουμίνης, απέκκριση
(ουρικό οξύ)
Αμνιωτικό αβγό

Άμνιο Αλλαντοϊκή
Αμνιωτική κοιλότητα
κοιλότητα
Αλλαντοϊδα

Αλβουμίνη
χόριο
Λέκιθος
Κέλυφος

Θερμορύθμιση

 Η θερμοκρασία είναι αποτέλεσμα του ισοζυγίου μεταξύ

πρόσληψης και απώλειας θερμότητας.
 Εξώθερμα ζώα, η θερμοκρασία του σώματός τους
καθορίζεται από το περιβάλλον, παρά από τον οξειδωτικό
μεταβολισμό. Έχουν υψηλή θερμική αγωγιμότητα (ερπετά).
 Ενδόθερμα ζώα, η θερμότητα που καθορίζει τη
θερμοκρασία του σώματος προέρχεται από τον οξειδωτικό
μεταβολισμό (πτηνά, θηλαστικά).
 Ετεροθερμικά, περιοδικά ενδόθερμα ζώα, ρυθμίζουν τη
φυσιολογική θερμοκρασία του σώματος, αλλά όχι πάντα.
 Λέπια

Κερατινοποιημένο Λέπια
στρώμα

επιδερμίς

δερμίς

Χρωματοφόρα

Καρδιά ερπετών

Από τους πνεύμονες

Προς τους
πνεύμονες

Από το σώμα Προς το σώμα

Διακρίνονται δυο κόλποι και μια κοιλία. Η κοιλία

διαχωρίζεται με ένα διάφραγμα (πλήρως) στους
κροκόδειλους, μερικά στα υπόλοιπα.
 Αλαπλνή θαη θπθινθνξία

 Πλεύκνλεο
 Μεζνπιεύξηνη κπο

Σπζηεκαηηθή θαηάηαμε

Δηάθξηζε αλάινγα κε ηα θξνηαθηθά βνζξία

 Αλάςηδα
– Φειώλεο
 Δηάςηδα
– Δεηλόζαπξνη, πηεξόζαπξνη,
πηελά, θίδηα, ζαύξεο
 Σπλάςηδα
– Θειαζηηθά
Μεηαβνιηθόο ξπζκόο

 Έρνπλ πεξηνξηζκέλεο απαηηήζεηο ζε νμπγόλν.

 Ο κεηαβνιηθόο ξπζκόο ηνπο είλαη ην 1/10-1/20
ηνπ αληίζηνηρνπ ησλ ζειαζηηθώλ.
 Αληέρνπλ γηα πνιύ ζε ρακειέο ζπγθεληξώζεηο
νμπγόλνπ.
 Παξαηεξνύληαη κεγάιεο ζπγθεληξώζεηο
γαιαθηηθνύ νμέσο ζην αίκα ηνπο.

Ερπετά

 Τάξη Squamata
– Σαύρες, φίδια
 Τάξη Chelonia
– Χελώνες
 Τάξη Crocodilia
– Κροκόδειλοι
 Τάξη Phynchocephalia
– Τουατάρα (Sphenodon punctatus)
Φειώλεο

Σθειεηόο ρειώλαο
θέιπθνο
Σπόλδπινη (ελσκέλνη)

πιεπξά

ζώξαθαο
Αιηγάηνξεο θαη Κξνθόδεηινη

Δηαηξνθή θαη πέςε

Φίδηα

Δηαηξνθή θαη πέςε

Εξγαζηήξην Ζσνινγίαο: Ισάλλεο Λενλάξδνο Επ. Καζεγεηήο

Δειεηεξηώδεηο αδέλεο

•Οη ζηεινγόλνη αδέλεο έρνπλ ηξνπνπνηεζεί ζε δειεηεξηώδεηο αδέλεο

•Τν δειεηήξην δηνρεηεύεηαη κέζσ απιάθσλ ή ζσιήλσλ πνπ ππάξρνπλ
ζηα δόληηα
Σηαγώλεο θηδηνύ

Τάμε Phynchocephalia (Sphenodon punctatus)

 Tuatara (Τνπαηάξα) ζηε γιώζζα

ησλ Maori ζεκαίλεη «αθαλζσηή
ξάρε». Είλαη εξπεηά κε εληειώο
δηαθνξεηηθή κνξθή ζώκαηνο από
ηα ζαύξεο, θξνθνδείινπο, θαη ηα
ακθίβηα.
 Από ηε κνξθή ηνπ ζώκαηόο ηνπο
εμεγείηαη ε απνςε όηη πξόθεηηαη γηα
δσληαλά απνιηζώκαηα. Πνπ πνιύ
ιίγν έρνπλ αιιάμεη ηα ηειεπηαία 220
εθαη. ρξόληα.
 Τν ζώκα ηνπο θαιύπηεηαη από
καιαθό, ρσξίο ιέπηα δέξκα. Είλαη
πνηθηιόζεξκα, θξύβνληαη θαη είλαη
λπθηόβηα.
 Τξέθνληαη κε ζθνπιήθηα, ζαύξεο,
θαη κηθξά πνπιηά.
Age of dinosaurs

Archaeopteryx
 Ζωολογία
Πτηνά και θηλαστικά

πηηνα
 Θεπμοκπαζια ζυμαηορ
Πηγη θεπμοηηηαρ
Eξυηεπικη Εζυηεπικη

εξυθεπμα
οσι

Eνδοθεπμα
εηεποθεπμικα εηεποθεπμικα

Eξυθεπμα Ενδοθεπμα
ναι

ομοιοθεπμικα ομοιοθεπμικα

Πποελεςζη πηηζηρ

 2 Θευπίερ
– Tree down theory
– ground up theory
Πποζαπμογερ για πηηζη

 θηεπα
 Μειυμενο βαπορ
 Αςξημενη δςναμη για πηηζη

Φηεπα
πηεπςλιερ-απηεπιερ
θηεπα

γενεια

παση

καλαμορ

Δομη θηεπος

παση

γενεια
γενειδια
αγγιζηπα
θηεπα

Μειυζη βαποςρ
Τςποι θηεπυν

 πεπιμεηπος
 Πηιλα(κοιλιακα)
 ζμηπιγγοπηεπα
 ηπισοπηεπα

 Οςπαια-πηδαλιυδη
 Επεηικα,καλςπηηπια

Οπγανυζη ζκελεηος

θυπακικοι
Αςσενικοι ζπονδςλοι ζπονδςλοι

ηποπιδα πςγοζηςλο
Δομη ηος οζηος

πηεπςγα

κεπκιδα

2ο καππομεηα
βπασιονιο καππικο
υλενη

3ο καππομεηα
4ο μεηακαππι
καππικο
κο
Οζηα ζηεπνος
υμοπλαηη
βπασιονιο
Tενονηαρ
Κινηηικοι μςερ ανοπθυζηρ
(κοπακοειδειρ μςερ)

Κινηηικοι μςερ ζςμπηςξηρ

ηποπιδα

Πεπηικο ζςζηημα
οιζοθαγορ

ππολοβορ
ηπαπ
πποζηομασορ
παγκπεαρ
ζηομασορ

ενηεπο

κλοακη
Γεννηηικο ζςζηημα θηλςκος
υα
υοθηκη

νεθπορ
υαγυγορ

οςπηηηπαρ Κελςθικορ αδεναρ

κλοακη

Aεποζακοι

Tπασεια

Εμπποζθιορ αεποζακορ

Πνεςμονερ
Οπιζθιορ αεποζακορ
Πνεςμονερ-λειηοςπγια

Mammalia
θηλαζηικα

θηλαζηικα
Δονηια

 κοπηηπερ
 κςνοδονηερ
 παπειακοςρ
 νεογιλοι

θςηοθαγα
ζαπκοθαγα

παμθαγα
Σκελεηικο ζςζηημα

Δομη δεπμαηορ
Εκκπιηικορ
ποπορ Σμηγμαηο
Γονορ αδεναρ
ιδπυηοποιορ
αδεναρ
Οπθυηηπαρ
Ιδπυηοποιορ μςρ
αδεναρ

θηλη
Αναπνεςζηικο ζςζηημα

Tπασεια πνεςμονερ

Bπογσοι

Bπογσιολια
διαθπαγμα

Bπογσιολια και κςτελιδερ

Αναπαπαγυγη

 Ωοηοκα
– Mονοηπημαηα
 Ζυοηοκα
– Mαπζιποθοπα
– Πλακοςνηοθοπα

νεθπορ