1.1.

Tổng quan các nghiên cứu về các nhân tố hưởng hưởng đến quyết định lựa chọn
điểm đến của khách du lịch
1.1.1. Ở nước ngoài
Nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng quyết định lựa chọn điểm đến của khách du
lịch đã được nghiên cứu từ nhiều thập niên trước trên thế giới. Điển hình các nghiên cứu
của Chapin (1974), (Mathieeson & Wall, 1982a), (A. G. Woodside & S. Lysonski, 1989),
Seoho Um and John L Crompton (1990), Ercan Sirakaya, Robert W McLellan, and
Muzaffer Uysal (1996), Muzaffer Uysal (1998), Harrison-Hill (2000), B. Keating and A.
Kriz (2008). Nghiên cứu của Chapin (1974) đề xuất mô hình tham gia hành động du lịch
(Activity Pattern Model) trong tác phẩm “Mô hình hành động của con người trong thành
phố: Những điều mọi người thực hiện trong không gian và thời gian” về các nhân tố ảnh
hưởng đến quyết định lựa chọn điểm đến du lịch bao gồm sở thích (Personal
characteristics), kinh nghiệm (Roles), động cơ (Motivations), thái độ (Ways of thinking,
khả năng sẵn có về địa điểm, chương trình, dịch vụ (Availablibity of facilities and
services) và chất lượng về địa điểm, chương trình, dịch vụ (Quality of facilities and
services) (Chapin, 1974). Nghiên cứu của (Mathieeson & Wall, 1982b) đã đề xuất mô
hình tiến trình ra quyết định và các nhân tố ảnh hưởng đến sự lựa chọn điểm đến và các
dịch vụ du lịch, trong tác phẩm “Du lịch, kinh tế, tác động tự nhiên và xã hội” gồm 5 giai
đoạn (1) nhận biết nhu cầu và mong muốn đi du lịch, (2) tìm kiếm và đánh giá các thông
tin liên quan, (3) quyết định đi du lịch, (4) chuẩn bị và trải nghiệm chuyến đi, (5) đánh
giá sự hài lòng sau chuyến đi. Theo nhóm tác giả, trong mỗi giai đoạn đều có những tác
động nhất định từ các nhân tố bên trong và bên ngoài ở những mức độ khác nhau
(Mathieson & Wall, 1982). Nghiên cứu của Arch G Woodside and Steven Lysonski
(1989) đề xuất mô hình sự nhận thức và lựa chọn điểm đến tham quan giải trí trong bài
báo “Một mô hình chung về lựa chọn điểm đến của khách du lịch” công bố trên tạp chí
“Nghiên cứu du lịch”. Nhóm tác giả cho rằng quyết định lựa chọn điểm đến của khách du
lịch là kết quả của một quá trình nhận thức dẫn đến một sự yêu thích, ưu đãi đặc biệt
trong số các điểm đến khác nhau. Sự yêu thích, ưu đãi đặc biệt này bị chi phối bởi nhận
thức điểm đến và những tình cảm nhất định mà khách du lịch dành cho những điểm đến
khác nhau. Quyết định lựa chọn điểm đến cũng phụ thuộc vào đặc điểm giá trị, động lực
và thái độ của khách du lịch trước ảnh hưởng của các chiến lược chiêu thị, cũng như sự
ấn tượng từ hình ảnh ban đầu của điểm đến đủ để phân loại một cách có hiệu quả trạng
thái tình cảm tích cực, tiêu cực, hay trung tính đối với các địa điểm khác nhau (Arch G
Woodside & Steven Lysonski, 1989).
Nghiên cứu của (S. Um & J. L. Crompton, 1990) đề xuất mô hình tiến trình ra
quyết định lựa chọn điểm đến trong bài báo “Định hướng thái độ trong quyết định lựa
chọn điểm đến du lịch” công bố trên tạp chí “Biên niên sử về nghiên cứu du lịch” đã phát
triển mô hình của Chapin (1974) về các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn điểm
đến của khách du lịch gồm nhân tố bên ngoài và nhân tố bên trong. Nhân tố bên ngoài
gồm thuộc tính sản phẩm du lịch (Significative) như khả năng sẵn có, chất lượng, giá cả
điểm đến, biểu tượng (Symbolic) hay truyền thông, kích thích xã hội (Social stimuli) hay
nhóm tham khảo. Nhân tố bên trong gồm sở thích (Personal characteristics), động cơ
(Motives), giá trị (Values) và thái độ (Attitudes) (Um & Crompton, 1990). Nghiên cứu
của (E. Sirakaya, R. W. McLellan, & M. Uysal, 1996) trong bài báo “Mô hình hóa quyết
định điểm đến cho kỳ nghỉ: Tiếp cận theo khoa học hành vi” công bố trên tạp chí “Du
lịch và Marketing du lịch”, được Uysal (1998) khẳng định trong chương 5 có tên “Xác
định nhu cầu du lịch” trong tác phẩm “Địa lý kinh tế của ngành du lịch: Phân tích nguồn
cung”. Nhóm đã đưa ra các nhân tố ảnh hưởng quyết định lựa chọn điểm đến của khách
du lịch gồm nhóm nhân tố nhân khẩu (Demographic factors), động cơ (Motivations), sở
thích du lịch (Travel preferences), lợi ích tìm kiếm từ sản phẩm (Benefits sought), hình
ảnh điểm đến (Images of destinations), cảm nhận về điểm đến (Perceptions of
destinations), nhận thức về cơ hội (Awareness of opportunities), nhận thức khoảng cách
(Cognitive distance), thái độ về điểm đến (Attitudes about destinations), số tiền trả dịch
vụ giải trí (Amount of leisure time), số tiền trả dịch vụ đi lại (Amount of travel time),
ngày nghỉ có lương (Paid vacations), kinh nghiệm trước đây (Past experience), tuổi thọ
(Life span), sức khỏe thể chất và tinh thần (Physical capacity, health and wellness), văn
hóa tương đồng (Cultural similarities), gắn kết cộng đồng (Affiliations) (Sirakaya et al.,
1996; Uysal, 1998). Nghiên cứu của Harrison-Hill (2000) trong bài báo “Khảo sát nhận
thức về khoảng cách và vận chuyển đường dài đến các điểm đến” công bố trên tạp chí
“Phân tích du lịch” đã phát triển mô hình của Mathieson and Wall (1982) để đề xuất mô
hình các nhân tố tác động tới sự lựa chọn điểm đến gồm hai nhóm nhân tố khách quan và
chủ quan. Trong đó, tác giả tập trung vào nhóm nhân tố khoảng cách, thời gian đi du lịch,
chi phí cho chuyến đi, các rủi ro có thể gặp phải cũng như kiến thức và tính hấp dẫn của
điểm đến. Đặc biệt, sự lựa chọn điểm đến được chia thành 3 giai đoạn: (1) xem xét, (2)
cam kết, và (3) lựa chọn điểm đến cuối cùng. Khi khách du lịch biết về điểm đến, họ có
thể cam kết sẽ lựa chọn (Evoked set), hoặc nhóm điểm đến không được chấp nhận (Insert
set), hoặc nhóm điểm đến không muốn lựa chọn hay không quan tâm (Inept set)
(Harrison-Hill, 2000).]