BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ

MINH
KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ

TIỂU LUẬN MÔN HỌC

TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CON NGƯỜI VÀ SỰ VẬN DỤNG
TRONG VIỆC XÂY DỰNG CON NGƯỜI VIỆT NAM HIỆN NAY

GVHD: Th.S Ngô Thị Thu Hoài

SVTH:
1. Trương Mộng Trinh 21125356
2. Phan Nhật Trung 20151135
3. Võ Lê Minh Trung 21146347
4. Bùi Nguyễn Nhật Trường 19142409
5. Lê Minh Triết 21146337

Tp. Hồ Chí Minh, tháng 06 năm 2022

 Nhận xét của giáo viên:

...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
..........................................................................................

Ngày ............ tháng......... năm.......

Giáo viên chấm điểm

 Nội dung thực hiện Sinh viên thực hiện Nhóm tự đánh
hoàn th
(Tốt / Khá
PHẦN MỞ ĐẦU
Nội dung 1: Lý do chọn đề tài, mục tiêu và Bùi Nguyễn Nhật Trường Tốt
phương pháp nghiên cứu, in tiểu luận
PHẦN KIẾN THỨC CƠ BẢN
Nội dung 2: Quan niệm Hồ Chí Minh về con Võ Lê Minh Trung Tốt
người, Quan điểm Hồ Chí Minh về vai trò con
người
Nội dung 3: Quan điểm Hồ Chí Minh về xây Phan Nhật Trung Tốt
dựng con người.
Nội dung 4: Thực trạng con người Việt Nam Lê Minh Triết Tốt
hiện nay, chỉnh sửa hoàn chỉnh bài tiểu luận, tài
liệu tham khảo.
Nội dung 5: Định hướng và giải pháp xây dựng Trương Mộng Trinh Tốt
con người theo tư tưởng Hồ Chí Minh trong
công cuộc đổi mới hiện nay, Thực trạng sinh
viên vận dụng vấn đề xây dựng con người
PHẦN KẾT LUẬN
Nội dung 6: Viết kết luận Bùi Nguyễn Nhật Trường Tốt
PHỤ LỤC – BẢNG PHÂN CÔNG NHIỆM VỤ TRONG NHÓM

MỤC LỤ
 C

PHẦN MỞ ĐẦU..........................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài.......................................................................................................1

2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu..............................................................................2

3. Phương pháp nghiên cứu...........................................................................................3

PHẦN NỘI DUNG.......................................................................................................4

CHƯƠNG 1: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CON NGƯỜI................................4

1.1. Quan điểm của Hồ Chí Minh về con người............................................................4

1.2. Quan điểm Hồ Chí Minh về vai trò con người........................................................5

1.3. Quan điểm Hồ Chí Minh về xây dựng con người...................................................8
1.3.1. Ý nghĩa của việc xây dựng con người..............................................................8
1.3.2. Nội dung xây dựng con người..........................................................................9
1.3.3. Phương pháp xây dựng con người..................................................................14

CHƯƠNG 2: SỰ VẬN DỤNG TRONG VIỆC XÂY DỰNG CON NGƯỜI VIỆT
NAM HIỆN NAY.......................................................................................................18

2.1 Thực trạng con người Việt Nam hiện nay..............................................................18

2.2 Định hướng và giải pháp xây dựng con người theo tư tưởng Hồ Chí Minh trong
công cuộc đổi mới hiện nay.........................................................................................19

KẾT LUẬN................................................................................................................22

TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................23

 PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong lịch sử luôn có những vĩ nhân, những anh hùng,
những lãnh tụ mà cuộc đời và sự nghiệp, tư tưởng và hành động
gắn với một giai đoạn lịch sử tiêu biểu cho lý tưởng, ý chí và
nguyện vọng của dân tộc và xu thế phát triển đại thời gian. Hồ
Chí Minh là một trong số những người như vậy. Tên tuổi người
trở thành biểu tượng trường tồn trong lòng dân tộc, là niềm tự
hào của nhân loại tiến bộ.
Đánh giá những di sản vô giá của Người, Đại hội lần thứ
IX của Đảng Cộng sản Việt Nam định hướng: “Tư tưởng Hồ
Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và chuyên sâu
về những ký tự cơ bản của mạng Việt Nam, là kết quả của sự
vận dụng sáng tạo ra chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ
thể nước ta, kế thừa những giá trị tryền thống tốt đẹp của dân
tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại”. Và do đó, cùng với
chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trở thành nên kim
chỉ nam cho mọi hoạt động của Đảng và nhân dân Việt Nam.
Có thể nói, trong hệ thống mạng thông tin của Hồ Chí
Minh, tư tưởng về con người, về xây dựng con người vị trí
trung tâm, chứa những giá trị khoa học vô cùng to lớn. Quả
thực, suốt cuộc đời cách mạng của mình, từ thuở thiếu thời cho
đến phút cuối cùng, Hồ Chí Minh luôn đấu tranh không mệt
mỏi vì con người, cho con người. Trước khi từ biệt giới, Người
có căn dặn Đảng và Nhà nước ta phải luôn ghi nhớ điều đầu
tiên là công việc với con người. Những tư tưởng đúng đắn, sáng
suốt của Hồ Chí Minh về con người góp phần to lớn vào sự
nghiệp đấu tranh giải phóng giai cấp, dân tộc và con người tạo

1
nên thành công của cách mạng Việt Nam trong công cuộc
“kháng chiến, kiến quốc”. Nói cách khác, luôn tôn trọng con
người, chăm lo hết mực cho con người và biết dựa vào con
người,... là những nội dung chủ đạo, căn bản trong tư tưởng Hồ
Chí Minh xây dựng con người. Với những tư tưởng khoa học
và có giá trị nhân văn ấy, Hồ Chí Minh không chỉ là nhà lãnh tụ
thiên tài của cách mạng Việt Nam, mà còn là một danh nhân
văn hóa thế giới, một nhân tài cách mạng lớn mang tính thời
đại.
Ngày nay, do sự tác động, chi phối bởi thời đại và do
yêu cầu của sự phát triển đất nước, vị trí và vai trò của con
người trong sự nghiệp đổi mới được nhìn lại. Trong đó, con
người được coi là nhân tố nội tại, cơ bản, quyết định sự nghiệp
đổi mới.
Nhìn lại gần 30 năm đổi mới dưới sự lãnh đạo của Cộng
sản Việt Nam, vấn đề con người, xây dựng con người có những
bước phát triển nhất định, đời sống vật chất và đời sống tinh
thần của con người ngày càng được nâng cao. Tuy nhiên, để
đáp ứng xu thế phát triển của thời đại, thực hiện thành công sự
nghiệp đổi mới thì việc xây dựng con người toàn diện vẫn là
vấn đề đặt ra và cần được giải quyết.
Hiện thực đất nước ta đã chứng minh rằng, qua mọi lợi
ích của mạng Việt Nam đều gắn liền với sự nghiệp và tư tưởng
Hổ Chí Minh. Vì vậy, xây dựng con người toàn diện trong sự
thay đổi nghiệp đổi mới ở nước ta cần dựa trên những giá trị tư
tưởng của Hổ Chí Minh về con người và xây dựng con người.
Đúng như đồng chí Võ Nguyên Giáp đã nói: “chúng ta cần phải
phát triển sáng tạo tư cách tường Hồ Chí Minh, xây dựng cho

2
 được một chiến lược con người, coi đó là vấn đề trung tâm của
chiển lược kinh tế - xã hội. Với những nghĩa trên việc nghiên
cứu TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CON NGƯỜI VÀ SỰ
VẬN DỤNG TRONG VIỆC XÂY DỰNG CON NGƯỜI
VIỆT NAM HIỆN NAY là rất cần thiết, có nghĩa đặc biệt
quan trọng về phương diện lí luận lẫn phương diện thực tiễn.”
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu mục tiêu của luận án là phân tích
một cách có hệ thống một số nội dung cơ bản trong tư tưởng
Hồ Chí Minh về con người và xây dựng con người. Từ đó làm
sáng tỏ một số vấn đề về xây dựng con người trong công cuộc
đổi mới ở nước ta hiện nay theo tư tưỏng Hồ Chí Minh qua sự
vận dụng của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Để đạt được mục đích trên thì nhiệm vụ của tiểu luận
là:
Thứ nhất, trình bày và phân tích tư tưởng Hổ Chí Minh
về con người và xây dựng con người.
Thứ hai, phân tích sự vận dụng tư tưởng Hô Chí Minh
về con người và xây dựng con người trong công cuộc đổi mới ở
nước ta hiện nay.
Thứ ba, nêu ra một số định hướng và giải pháp tiếp tục
xây dựng con người trong công cuộc đổi mới ở Việt Nam hiện
nay.
3. Phương pháp nghiên cứu
Để hoàn thành bài tiểu luận này nhóm đã sử dụng nhiều
phương pháp nghiên cứu khác nhau. Trên cơ sở vận dụng chủ
nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, nghiên cứu các tài
liệu báo đài, Internet, giáo trình, tạp chí. Phương pháp nghiên

3
cứu cụ thể: phương pháp so sánh, phương pháp logic phân tích,
tổng hợp và làm rõ vấn đề nghiên cứu.

4
 PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CON NGƯỜI
1.1 Quan điểm của Hồ Chí Minh về con người
Khi nhắc đến quan niệm Hồ Chí Minh về con người
chúng ta thấy rõ các quan niệm về con người được nhìn nhận
qua các góc độ như sau:
Thứ nhất, con người được nhìn nhận như một chỉnh
thể.
Con người là một chỉnh thể thống nhất giữa mặt sinh
học và mặt xã hội. Hồ Chí Minh xem con người như một chỉnh
thể thống nhất về tâm lực, thế lực và các hoạt động của nó. Dù
thế nào đi nữa, con người luôn có xu hướng vươn lên cái Chân -
Thiện - Mỹ. Ngoài ra Hồ Chí Minh xem xét con người trong sự
thống nhất của hai mặt đối lập: thiện và ác hay và dở, tốt và
xấu, hiền và dữ, … bao gồm cả tính người - mặt xã hội và tính
bản năng - mặt sinh học của con người. Theo Hồ Chí Minh, con
người có tốt có xấu, nhưng vẫn luôn có tính người.
Thứ hai: Con người được nhìn nhận dựa vào lịch sử cụ
thể.
Bởi lẽ, con người chủ thể của các mối quan hệ xã hội -
lịch sử. Người xem xét con người trong các mối quan hệ xã hội,
quan hệ giai cấp, theo giới tính (thanh niên, phụ nữ), theo lứa
tuổi (cao tuổi, nhi đồng), nghề nghiệp (công nhân, nông dân, trí
thức…), trong khối thống nhất của cộng đồng dân tộc (sĩ, nông,
công, thương) và quan hệ quốc tế (bầu bạn năm châu, các dân
tộc bị áp bức, bốn phương vô sản).
Thứ ba, con người nhìn nhận qua bản chất mang tính xã
hội.
5
 Đây là chủ thể sáng tạo và hưởng thụ các giá trị vật
chất và tinh thần của xã hội. Cụ thể là để sinh tồn, con người
phải lao động sản xuất. Trong quá trình lao động, sản xuất, con
người dần nhận thức được các hiện tượng, quy luật của tự
nhiên, của xã hội: hiểu về mình và hiểu biết lẫn nhau từ đó xác
lập các mối quan hệ giữa người với người. Trong quan niệm
của Hồ Chí Minh, con người là sự tổng hợp các quan hệ xã hội
từ hẹp đến rộng, chủ yếu bao gồm các quan hệ: anh, em; họ
hàng; bạn bè; đồng bào; loài người. Qua đó ta thấy con người là
sản phẩm của xã hội.
Trong vấn đề con người, điều mà Hồ Chí Minh quan
tâm nhất đó là con người Việt Nam, những quan hệ xã hội trong
xã hội Việt Nam. Quan điểm của Người về con người và bản
chất của con người đều xuất phát từ thực tiễn. Từ tiếp thu
những truyền thống văn hóa dân tộc, quan điểm chủ nghĩa Mác-
Lênin về con người mà Hồ Chí Minh đưa ra những quan điểm
chủ yếu về con người rất độc đáo mà rất thiết thực.

1.2 Quan điểm Hồ Chí Minh về vai trò con người

Trong quan điểm Hồ Chí Minh về con người, Hồ Chí Minh luôn khẳng định vai
trò quan trọng, nòng cốt của con người.
Con người là vốn quý nhất, nhân tố quyết định thành
công của sự nghiệp cách mạng.
Người luôn tin vào sức mạnh của quần chúng nhân dân.
Theo Hồ Chí Minh, “trong bầu trời không quý bằng nhân dân,
trong thế giới không gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân
dân”. Vì vậy, “vô luận việc gì, đều do người làm ra, và từ nhỏ
đến to, từ gần đến xa, đều thế cả”. Người cho rằng “việc dễ
mấy không có nhân dân cũng chịu, việc khó mẩy có dân liệu
6
 cũng xong”.
Nhân dân là người tạo ra mọi giá trị vật chất và tinh
thần. Hồ Chí Minh có niềm tin mãnh liệt về tài năng, trí tuệ của
nhân dân. Dân ta là tài năng, trí tuệ và sáng tạo, họ biết “giải
quyết nhiều vấn đề một cách giản đơn, mau chóng, đầy đủ, mà
những người tài giỏi, những đoàn thể to lớn, nghĩ mãi không
ra”. Đặc biệt là lòng căm thù giặc, hăng hái của dân để thực
hiện con đường cách mạng.

Hơn thế nữa, nhân dân có lòng yêu nước nồng nàn, ý chí kiên cường
bất khuất. Với những phẩm chất này chúng ta không chỉ thắng lợi mà nhất
định sẽ thắng lợi. Hồ Chí Minh cũng khẳng định vai trò của nhân dân nói
riêng và con người nói chung như sau: “Dân ta có một lòng nồng nàn yêu
nước. Đó là một truyền thống quý báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ
quốc bị xâm lăng thì tinh thần ấy lại sôi nổi. Nó kết thành một làn sóng vô
cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn
chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước”.

Con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của cách mạng: phải coi
trọng, chăm sóc, phát huy nhân tố con người.

Con người vừa là mục tiêu giải phóng, vừa là động lực của cách
mạng, cũng là nội dung quan trọng trong tư tưởng Hồ Chí Minh. Đây là
quan điểm của Người về vai trò của con người về sự phát triển lịch sử.

Đầu tiên, con người là mục tiêu của sự nghiệp cách mạng. Hồ Chí
Minh khẳng định rõ mục tiêu giải phóng dân tộc, giải phóng con người, công
cuộc phấn đấu cho tự do, hạnh phúc của con người phải do chính bản thân
con người thực hiện. Vì khi đất nước còn nô lệ, nghèo đói, phụ thuộc thì
mục tiêu trước hết, quan trọng là giải phóng dân tộc, giành được độc lập tự
do cho nhân dân. Khi đó, thì phải ưu tiên chú tâm đến việc chăm lo cho lợi
7
ích cho nhân dân. Con người là mục tiêu của sự nghiệp cách mạng thì mọi
chủ trương, chính sách của Đảng, Chính phủ phải phục vụ cho lợi ích chính
đáng của con người; có thể là lợi ích lâu dài cho cả dân tộc hoặc lợi ích của
một bộ phận, tầng lớp, cá nhân.

Niềm tin vào sức mạnh của nhân dân được nhận thức ở mối quan hệ
giữa nhân dân với Đảng và Chính phủ. Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Nếu không có
nhân dân thì Chính phủ không đủ lực lượng, nếu không có Chính phủ thì
nhân dân không có ai dẫn đường. Lực lượng bao nhiêu là nhờ dân hết. Bởi vì
khi có được sự giác ngộ đầy đủ và lao động sáng tạo của hàng chục triệu
quần chúng nhân dân thì sự nghiệp cách mạng giành độc lập dân tộc mới
thực hiện được.”

Con người là động lực chỉ có thể thực hiện được khi hoạt động có tổ
chức, có lãnh đạo. Vì vậy, cần có sự lãnh đạo của Đảng cộng sản. Do đó
phải kiên quyết khắc phục kịp thời các phản động lực trong con người và tổ
chức. Điều này cho thấy, càng phải giữ vững niềm tin ở nhân dân; nếu không
yêu thương, tin tưởng nhân dân sẽ dẫn đến “căn bệnh” quan liêu, mệnh lệnh
cực kỳ nguy hiểm.
Thúc đẩy sự phát triển của lực lượng sản xuất:
Sự phát triển lực lượng sản xuất của các quốc gia phải
chịu tác động vô cùng to lớn bởi các cuộc cách mạng công
nghiệp. Không chỉ thế các cuộc cách mạng chọn tác động mạnh
mẽ tới quá trình điều chỉnh cấu trúc và vai trò của các nhân tố
trong lực lượng sản xuất. Máy móc ra đời thay thế cho lao động
tay chân, chuyển nền sản xuất sang giai đoạn tự động hóa, quá
trình tập trung hóa sản xuất được đẩy nhanh. Nó chịu tác động
lớn đến sự phát triển nguồn nhân lực, đòi hỏi về chất lượng
nguồn nhân lực ngày càng cao đồng thời cũng tạo điều kiện cho
nguồn nhân lực phát triển. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ
8
nhất thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, làm xuất hiện hai giai cấp cơ
bản trong xã hội là tư sản và vô sản. Việc máy móc thay thế cho
lao động thủ công vừa làm tăng nạn thất nghiệp, vừa tăng mức
bóc lột lao động, đã kéo theo sự mâu thuẫn đối kháng giữa giai
cấp vô sản và tư sản ngày càng trở nên gay gắt. Về đối tượng
lao động, cách mạng công nghiệp đã đưa sản xuất của con
người vượt qua những giới hạn về tài nguyên thiên nhiên.
Những đột phá của cách mạng công nghiệp 4.0 sẽ làm mất đi
lợi thế của nền sản xuất truyền thống nhất là những nước đang
phát triển. Cách mạng công nghiệp cần tạo điều kiện cho các
nước phát triển nhiều ngành kinh tế thông qua việc mở rộng
ứng dụng thành tựu về công nghệ thông tin, công nghệ số...
Thúc đẩy dịch chuyển cơ cấu kinh tế, hình thành cơ cấu kinh tế
mới theo hướng hiện đại hóa, hội nhập quốc tế.
Thúc đẩy hoàn thiện quan hệ sản xuất:
Cuộc cách mạng công nghiệp tạo sự phát triển nhảy vọt
về chất trong lực lượng sản xuất dẫn đến quá trình điều chỉnh,
phát triển và hoàn thiện quan hệ sản xuất xã hội và quản trị phát
triển. Đầu tiên là sự biến đổi về tư liệu sản xuất, quy luật giá trị
thặng dư và cạnh tranh gay gắt đã tác động đến quá trình tích tụ
và tập trung của tư bản tạo ra những xí nghiệp có quy mô lớn.
Tư bản liên kết lại với nhau dưới hình thức công ty cổ phần. Từ
đó, chế độ sở hữu của các nước được điều chỉnh phù hợp, thực
hiện đa dạng hóa sở hữu, lấy sở hữu tư nhân làm nòng cốt đồng
thời phát huy sức mạnh và ưu thế của sở hữu và khu vực kinh tế
nhà nước. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai tiếp tục
nâng cao năng suất lao động, thúc đẩy sự phát triển của lực
lượng sản xuất và chuyển dịch cơ cấu kinh tế mạnh mế, nông

9
nghiệp sang công nghiệp - dịch vụ, thương mại. Dẫn đến trình
đô thị hóa, dịch chuyển dân cư từ nông thôn sang thành thị.
Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai còn làm gia tăng mâu
thuẫn giữa các nước tư bản dẫn đến các cuộc chiến tranh thế
giới lần thứ nhất và thứ hai, gây ra những thiệt hại to lớn. Cách
mạng công nghiệp đã làm hoàn thiện dần thể chế kinh tế thị
trường, tạo điều kiện thuận lợi cho hội nhập quốc tế và trao đổi
thành tựu khoa học công nghệ giữa các nước. Lĩnh vực tổ chức,
quản lý kinh doanh cũng theo đó mà có sự thay đổi to lớn…
Các nước chậm phát triển có thể rút ra bài học từ các nước tiên
tiến để hạn chế những sai lầm và tìm được phương án phát triển
tốt nhất. Đồng thời mở rộng quan hệ giữa các nước, hội nhập
kinh tế quốc tế sâu rộng, ... Phát triển những mô hình kinh
doanh mới, nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế và các
doanh nghiệp.
Thúc đẩy đổi mới phương thức quản trị phát triển:
Qua các cuộc công nghiệp cách mạng, chính phủ đã có
những sự thay đổi nhanh chóng về phương thức quản trị, điều
hành để thích ứng với sự phát triển của nền công nghệ mới,
hình thành hệ thống tin học hóa trong quản lý và “Chính phủ
điện tử”. Các công ty xun quốc gia nắm giữ vai trò quan trọng
trong hệ thống tư bản chủ nghĩa. Các quốc gia cần chú tới việc
phối hợp chính sách kinh tế vĩ mô, điều tiết và phối hợp quốc tế
được tăng cường. Cách mạng công nghiệp 4.0 có tác động
mạnh mẽ đến phương thức quản trị và điều hành của các nhà
nước thông qua hạ tầng số và Internet. Bắt buộc các doanh
nghiệp phải thay đổi cách thức thiết kế, tiếp thị và cung ứng
dịch vụ hàng hóa theo cách mới, bắt nhịp với Không gian số.

10
 Các doanh nghiệp xây dựng chiến lược kinh doanh dựa trên
nguồn lực xuất phát chủ yếu là công nghệ, trí tuệ đổi mới, sáng
tạo. Định hướng các chiến lược và hoạch định kế hoạch phát
triển một cách hiệu quả, nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu
quả sản xuất kinh doanh.
1.3. Quan điểm Hồ Chí Minh về xây dựng con người
1.3.1. Ý nghĩa của việc xây dựng con người
Xây dựng con người là yêu cầu khách quan của sự
nghiệp cách mạng, vừa cấp bách vừa lâu dài, có ý nghĩa chiến
lược. Xây dựng con người là một trọng tâm, bộ phận hợp thành
của chiến lược phát triển đất nước, có mối quan hệ chặt chẽ với
nhiệm vụ xây dựng chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội. Hồ Chí
Minh nêu hai quan điểm nổi bật làm sáng tỏ sự cần thiết xây
dựng con người:
“Vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người”[1]. “Trồng
người” là công việc lâu dài, gian khổ, vừa vì lợi ích trước mắt
vừa vì lợi ích lâu dài, là công việc của văn hóa giáo dục.
Chủ tịch Hồ Chí Minh quan niệm rằng, con người, các
nhân cách vừa là sản phẩm của lịch sử, vừa là động lực phát
triển lịch sử con người sinh ra trong xã hội, do đó, các hoàn
cảnh xã hội làm nẩy sinh trong con người cả cái thiện và cái ác.
Mỗi xã hội đều có thước đo cái thiện, cái ác của nó. Vì lẽ đó,
khi kiến tạo một xã hội mới, theo quan niệm của Chủ tịch Hồ
Chí Minh, trước hết phải tích cực, chủ động xây dựng những
con người, những nhân cách cho xã hội đó. Xã hội nào cũng có
những con người đại diện cho nó. Xã hội phong kiến ở Việt
Nam, có những nhân cách kẻ sĩ, bậc trượng phu, người quân tử
1
Đây là lời của chủ tịch Hồ Chí Minh khi người đến dự và phát biểu tại “Lớp học chính trị của giáo viên cấp 2, cấp 3
toàn miền Bắc”, ngày 13/9/1958.
11
 làm nòng cốt xây dựng xã hội ấy. Xã hội tư sản đã coi các
thương gia, nhân sĩ các nhà tư bản là nòng cốt xây dựng xã hội
đó. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, mục tiêu phấn đấu của cuộc
cách mạng của chúng ta là chủ nghĩa xã hội, vì vậy “Muốn xây
dựng chủ nghĩa xã hội, trước hết cần phải có những con người
xã hội chủ nghĩa” [2]
. Chủ nghĩa xã hội sẽ tạo ra những con
người xã hội chủ nghĩa, con người xã hội chủ nghĩa là động lực
xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Trong quan điểm lãnh đạo của mình, Đảng Cộng sản
Việt Nam luôn chú trọng vai trò của nhân tố con người trong sự
phát triển kinh tế. Phát triển kinh tế là do con người và vì con
người. Thực tế phát triển của Việt Nam thời gian vừa qua thể
hiện rất rõ mối quan hệ đó. Phát huy nhân tố con người trong
phát triển kinh tế, hay con người vừa là mục tiêu, vừa là động
lực trong phát triển kinh tế theo định hướng xã hội chủ nghĩa ở
Việt Nam là một trong những quan điểm cốt lõi, xuyên suốt
trong đường lối lãnh đạo chính trị của Đảng cộng sản Việt
Nam.
1.3.2. Nội dung xây dựng con người
Con người xã hội chủ nghĩa vừa là sản phẩm sinh thành
của quá trình phát triển xã hội mới, vừa là kết quả của hoạt
động tích cực, chủ động của hàng triệu người trong xã hội. Con
người xã hội chủ nghĩa là những con người có các phẩm chất
rất mới mà xã hội cũ không có. Con người xã hội chủ nghĩa
khác với nhân cách của kẻ sĩ, thương gia, trượng phu, quân tử,
nhà tư bản. Đó là những con người được hình thành không chỉ
gắn với tiến trình cách mạng của nhân dân ta, mà nó còn phải
2
Hồ Chí Minh, NXB. Chính trị Quốc gia – Sự thật, H, 2011, tr.13, tr.66: Đó là lời Chủ tích Hồ Chí Minh khi Người
nói chuyện trước Đại hội Đảng bộ Thành phố Hà Nội, ngày 20/6/1960.
12
 đại diện cho các giá trị đạo đức mới, lý tưởng xã hội mới. Đó là
những con người kiên quyết chống áp bức và bóc lột; coi lao
động là nguồn sống, là trách nhiệm, là vinh dự, là nguồn tạo ra
hạnh phúc. Đó là những con người yêu nước sâu sắc kết hợp
với yêu đồng loại, yêu những người lao động và nghèo khổ trên
thế giới. Nhân tố cơ bản tạo thành tính cách của những con
người như vậy là tính cách mạng của nó. Nó vừa có đạo đức
trong sạch vừa có lý tưởng tiên tiến. 
Muốn có một cách phổ biến những con người như vậy
xuất hiện trong công nhân, nông dân, lao động trí óc, và các
tầng lớp xã hội khác, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, cần chủ động
xây dựng nó. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: “Ta xây dựng con
người cũng phải có ý định rõ ràng như nhà kiến trúc. Định xây
dựng ngôi nhà như thế nào rồi mới dùng gạch, vữa, vôi, cát, tre,
gỗ, ... mà xây nên” [3].
Ý định rõ ràng trong tư tưởng xây dựng con người của
Chủ tịch Hồ Chí Minh là giải phóng tính nǎng động xã hội, tính
tích cực sáng tạo của con người, nhằm đưa hàng chục triệu
quần chúng tham gia sáng tạo lịch sử, xây dựng cuộc sống mới
của mình. Con người mà Chủ tịch Hồ Chí Minh hướng đến xây
dựng trước hết là những con người có lý tưởng sống cao đẹp,
mà Người gọi là “hồng thắm”; có đạo đức trung thực, thẳng
thắn, mà Người gọi là “có đức”. Những con người có các phẩm
cách “hồng thắm” và “có đức” này phải biểu hiện thành hành
động, thành hiệu quả trong lao động cần cù, sáng tạo, mang lại
lợi ích cho mình và cho xã hội, mà chủ tịch Hồ Chí Minh gọi là
"chuyên sâu và có tài". Theo Người, “hồng thắm”, “chuyên
sâu”; “có đức”, “có tài” phải được kết hợp chặt chẽ với nhau.
3
Hồ Chí Minh, Toàn tập, tr.12, NXB. Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1996, tr.551.
13
 Có đức mà không có tài, hồng thắm mà không chuyên sâu chỉ
như ông bụt ngồi ở chùa, chả làm lợi gì cho ai và chẳng hại đến
ai thì xã hội ta không cần đến họ. Ngược lại, có tài mà chẳng có
đức, có chuyên sâu mà không hồng thắm thì như anh làm kinh
tế giỏi, nhưng lại hay tham ô, thụt két, chỉ có lợi riêng cho anh
ta, chẳng những không có ích gì cho xã hội mà còn ảnh hưởng
tiêu cực đến đời sống xã hội. 
Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Muốn chủ
nghĩa Cộng sản thực hiện được, cần phải có kỹ nghệ, nông
nghiệp và tất cả mọi người đều được phát triển hết khả năng
của mình”[4]. Đó chính là mục tiêu mà chủ nghĩa xã hội hướng
tới: giải phóng con người nhằm phát triển mọi tiềm năng, giá trị
nhân cách của con người.
Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên
chủ nghĩa xã hội năm 1991, Đảng ta đã xác định: xã hội xã hội
chủ nghĩa mà nhân dân ta đang xây dựng là một xã hội con
người được giải phóng, nhân dân lao động làm chủ đất nước; có
nền kinh tế phát triển cao và nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản
sắc dân tộc; mọi người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc,
có điều kiện để phát triển toàn diện cá nhân; công bằng xã hội
và dân chủ được bảo đảm.
Sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và xây dựng
con người là hai nhiệm vụ mang tầm chiến lược to lớn trong
thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Hai nhiệm vụ đó
có mối quan hệ biện chứng, tác động qua lại lẫn nhau, vừa là
điều kiện, vừa là tiền đề của nhau, trong đó xây dựng con người
vừa là mục tiêu, vừa là động lực để thực hiện công nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước. Ngược lại, sự nghiệp công nghiệp hóa,
4
Hồ Chí Minh, Toàn tập, NXB. Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1955, tr.4, tr.272.
14
 hiện đại hóa tạo những tiền đề vật chất, kỹ thuật và văn hóa, xã
hội phục vụ chiến lược con người.
Con người trong quan niệm của Hồ Chí Minh và của
Đảng ta không phải là con người trừu tượng mà là những cá
nhân, những tập thể, những tầng lớp người cụ thể. Vì hạnh phúc
của mỗi người “dân” của “đồng bào” và của cả dân tộc Việt
Nam là mục tiêu phấn đấu của Hồ Chí Minh và của Đảng Cộng
sản Việt Nam. Ngay trong thời kỳ cách mạng giành độc lập cho
dân tộc, Hồ Chí Minh đã nói: “Tôi chỉ có một sự ham muốn,
ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc
lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn,
áo mặc, ai cũng được học hành”[5].
Nội dung xây dựng con người Việt Nam theo nghĩa
rộng có mối quan hệ mật thiết với phát triển kinh tế, xã hội, văn
hóa, tinh thần. Theo nghĩa hẹp, xây dựng con người trước hết
và cơ bản dựa trên giáo dục và đào tạo. Bởi, thực chất nội dung
xây dựng con người là xây dựng về mặt nhân cách, cụ thể là
xây dựng một hệ thống giá trị về đạo đức, trí tuệ, thể lực, kỹ
năng, tâm hồn… làm cho con người có những phẩm chất và
năng lực mới đáp ứng được những yêu cầu của sự nghiệp cách
mạng.
Chủ tịch Hồ Chí Minh rất chú trọng xây dựng con
người Việt Nam một cách toàn diện, Người luôn đặt lên hàng
đầu mặt tư tưởng, đạo đức, lối sống. Theo Hồ Chí Minh, con
người mới xã hội chủ nghĩa được biểu hiện:
Yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, một lòng một dạ trung
thành với Tổ quốc, với nhân dân, với Đảng. Dũng cảm, mưu trí,
sáng tạo, dám nghĩ, dám làm. Có tinh thần quốc tế trong sáng.
5
Hồ Chí Minh toàn tập, NXB. Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1995, tập 4, tr.161-162.
15
 Có đạo đức cách mạng, cần, kiệm, liêm, chính, chí
công vô tư.
Sống theo đạo lý Việt Nam nhân ái, bao dung, hiếu
thảo, khiêm tốn, trung thực, cần cù, giản dị, đoàn kết cộng
đồng, hết lòng “mình vì mọi người”.
Yêu lao động, tận tụy, quên mình, lao động bền bỉ, tự
giác, sáng tạo, có ý thức tổ chức kỷ luật, ham học hỏi cầu tiến
bộ, có năng lực chuyên môn tốt, có tri thức hiện đại. Đời sống
văn hóa tình thần lành mạnh, phong phú.
Có năng lực để làm chủ bản thân, gia đình và công
việc. Không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, văn hóa,
khoa học kỹ thuật.
Nghị quyết Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung
ương (khóa VIII) đã xác định những tiêu chuẩn xây dựng con
người Việt Nam trong giai đoạn cách mạng mới với những đức
tính sau:
Có tinh thần yêu nước, tự cường dân tộc, phấn đấu vì
độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, có ý chí vươn lên đưa đất
nước thoát khỏi nghèo nàn lạc hậu, đoàn kết với nhân dân thế
giới trong sự nghiệp đấu tranh vì hoà bình, độc lập dân tộc, dân
chủ và tiến bộ xã hội.
Có ý thức tập thể, đoàn kết, phấn đấu vì lợi ích chung.
Có lối sống lành mạnh, nếp sống văn minh, cần kiệm,
trung thực, nhân nghĩa, tôn trọng kỷ cương phép nước, quy ước
của cộng đồng; có ý thức bảo vệ và cải thiện môi trường sinh
thái.
Lao động chăm chỉ với lương tâm nghề nghiệp, có kỹ
thuật, sáng tạo, năng suất cao vì lợi ích của bản thân, gia đình,

16
tập thể và xã hội.
Thường xuyên học tập, nâng cao hiểu biết, trình độ
chuyên môn, trình độ thẩm mỹ và thể lực.
Nội dung xây dựng con người Việt Nam hiện nay, thể
hiện trên ba mặt:
Thứ nhất, về tư tưởng: kiên định trong việc lựa chọn
con đường xã hội chủ nghĩa, gắn liền độc lập dân tộc với chủ
nghĩa xã hội. Giữ vững bản chất giai cấp công nhân, phát huy
vai trò lãnh đạo của Đảng để đưa sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa
xã hội ở nước ta thắng lợi hoàn toàn, thực hiện mục tiêu dân
giàu, nước mạnh, dân chủ, xã hội công bằng, văn minh.
Thứ hai, về đạo đức: Một lòng một dạ phục vụ Tổ
quốc, phụng sự nhân dân; luôn luôn trung thực, khiêm tốn, giản
dị, trong sạch; đoàn kết tương thân tương ái, tôn sư trọng đạo,
tôn vinh những người có công với nước; giữ đạo hiếu trong gia
đình, biết ơn tổ tiên, cha ông; sống thủy chung, tình nghĩa, hợp
đạo lý.
Cụ thể: Đối với thiếu niên nhi đồng là yêu Tổ quốc, yêu
lao động, yêu học tập, khiêm tốn, thật thà, dũng cảm, giữ gìn vệ
sinh, vâng lời cha mẹ và thầy cô giáo; đối với thanh niên là
phấn đấu, rèn luyện, cống hiến đức - tài, xứng đáng là người kế
tục sự nghiệp cách mạng; đối với phụ nữ là đảm đang, trung
hậu, đảm việc nhà, giỏi việc nước; đối với công nhân, nông
dân, trí thức là tích cực tham gia vào mọi công việc xây dựng
kinh tế, phát triển văn hóa, là những chiến sĩ trên mặt trận của
mình, vì Tổ quốc xã hội chủ nghĩa; đối với phụ lão là hăng hái
động viên con cháu tham gia vào việc nước, nêu gương đạo
đức, lối sống cho con cháu noi theo.

17
 Thứ ba, về lối sống: Yêu lao động, tận tụy, quên mình,
lao động bền bỉ, tự giác, sáng tạo vì lợi ích chung của xã hội.
Sống trung thực, trọng sự thật, trọng chân lý, yêu lẽ phải, ghét
sự giả dối. Can đảm, đấu tranh bảo vệ lẽ phải, sự thật công lý;
chống cách sống tùy thời, cơ hội chủ nghĩa. Sống giản dị, tiết
kiệm, trọng sự thiết thực, trọng thực chất, không phù phiếm
hình thức, phô trương một cách giả tạo. Giữ gìn bản sắc văn
hóa truyền thống, không sao chép, bắt chước thị hiếu, nhu cầu
có tính chất đua đòi. Sống khiêm nhường, bao dung, nhân ái,
thủy chung, nhân hậu. Trọng tình nghĩa, đề cao đạo lý và các
giá trị tinh thần, nâng niu, tôn trọng giá trị con người. Cư xử có
lý có tình, thấu tình đạt lý, ăn ở với nhau có tình có nghĩa. Bên
cạnh đó, chúng ta phải thường xuyên tuyên truyền những nội
dung cơ bản, giá trị cốt lõi tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ
Chí Minh.
1.3.3. Phương pháp xây dựng con người
Có nhiều cách thức xây dựng con người mới. Theo Hồ
Chí Minh, xây dựng con người mới là bộ phận hợp thành chiến
lược phát triển kinh tế - xã hội: trong thực hiện cần chú ý ba
phương pháp sau: xây dựng đời sống mới để xây dựng con
người mới, thi đua yêu nước để xây dựng con người mới, giáo
dục - đào tạo con người mới.
Về xây dựng đời sống mới, năm 1947 sau hơn một năm
giành được chính quyền. Hồ Chí Minh hoàn thành hai tác phẩm
Đời sống mới bút danh Tân Sinh và Sửa đổi lối làm việc bút
danh X.Y.Z. Nội dung hai tác phẩm bổ sung cho nhau nhằm
xác định các tiêu chuẩn của con người mới của cán bộ, đảng
viên trong thực hiện nhiệm vụ cách mạng mới, vừa kháng chiến

18
 vừa kiến quốc, nhiệm vụ của một Đảng cầm quyền. Đồng thời,
nêu các phương pháp bồi dưỡng, đào tạo người Việt Nam mới
thông qua hoạt động:
Xây dựng đời sống mới (ăn, mặc, ở, đi lại. làm việc),
môi trường sống vệ sinh bảo vệ sức khỏe.
Chống giặc dốt, nâng cao dân trí, xây dựng nền giáo
dục dân chủ.
Giáo dục đạo đức công dân, xây dựng nền đạo đức
cách mạng Việt Nam, chống chủ nghĩa cá nhân.
Xây dựng phương pháp làm việc khoa học, hiệu quả
của cán bộ, đảng viên nói riêng và toàn dân nói chung.
Đặc biệt, sửa đổi lối làm việc góp phần to lớn vào việc
giáo dục, cán bộ, đảng viên về tư tưởng, đạo đức, phương pháp
và phong cách Lênin để họ trở thành người cán bộ cách mạng
trung thành với sự nghiệp của Đảng và của nhân dân, góp phần
đẩy mạnh kháng chiến và kiến quốc thắng lợi.
  Phát động phong trào thi đua yêu nước để rèn luyện, xây dựng con người mới.
Trong lời kêu gọi thi đua yêu nước, Hồ Chí Minh không trực tiếp đề cập đến vấn đề xây
dựng con người mới trong phong trào thi đua. Qua phong trào thi đua và trải qua rèn
luyện, thử thách trong thi đua đã hình thành mỗi người những việc tốt, phẩm chất tốt để
hình thành một lớp người tốt, lớp người mới để “dân tộc ta là một rừng hoa đẹp”. Điều
này cũng đồng nghĩa với việc mỗi chúng ta muốn trở thành người tốt, trở thành người
Việt Nam mới thì chỉ có gắn mình vào phong trào thi đua yêu nước sôi nổi và chính qua
phong trào đó bản thân tự đánh giá, tự điều chỉnh để có nhiều việc tốt mà trở thành người
tốt.
Hồ Chí Minh đã đề cập tới tác dụng nhiều mặt của
phong trào thi đua yêu nước trong việc xây dựng, phát triển các
phẩm chất và năng lực của những con người mới Việt Nam.

19
Trong thi đua yêu nước ai nấy phát huy được mọi khả năng của
mình, sáng kiến xuất hiện trong công việc, người tài xuất hiện.
Do đó thi đua cải tạo con người và phát triển tài năng của con
người trong lao động, trong công việc tiến tới cải tạo xã hội làm
cho xã hội tiến hóa, phát triển.
Như vậy, theo Hồ Chí Minh, thi đua yêu nước là một
phương thức trong xây dựng con người Việt Nam mới, còn xây
dựng con người mới là mục tiêu xét đến cùng của phong trào
thi đua. Nói cách khác. Hồ Chí Minh đánh giá rất cao vai trò
của phong trào thi đua yêu nước trong chiến lược xây dựng con
người, thậm chí quan trọng đến mức “Thi đua là yêu nước. Yêu
nước phải thi đua’’, nhưng đây chỉ là một phương thức chứ
không phải là phương thức duy nhất trong chiến lược xây dựng
con người Việt Nam mới, nó là động lực thúc đẩy quá trình.
Phát triển giáo dục - đào tạo, biện pháp quan trọng để
xây dựng con người mới. Giáo dục là quá trình đào tạo, rèn
luyện con người trở thành người lao động, thành các công dân
đủ năng lực làm chủ - những con người Việt Nam phát triển
đức, trí, thể, mỹ và có nghề thông qua việc dạy và học. Việc
dạy và học không chỉ giới hạn trong các trường đào tạo, mà còn
là quá trình tự học, tự đào tạo và đào tạo lại. học trong cuộc
sống, học suốt đời. Trong giáo dục không chỉ dạy chữ, dạy
nghề mà chủ yếu dạy làm người. Muốn vậy, cần chú ý mấy
điểm sau:
Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện: đổi mới nội
dung, phương pháp dạy và học thực hiện “chuẩn hoá, hiện đại
hoá, xã hội hóa giáo dục. Xây dựng và hoàn thiện hệ thống
chuẩn quốc gia cho giáo dục. Xây dựng danh mục ngành nghề

20
và chương trình phát triển nguồn nhân lực quốc gia. Tiếp tục
đổi mới chương trình giáo dục. Tập trung đổi mới phương pháp
dạy và học. Xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo
và cán bộ quản lý giáo dục. Tiếp tục thực hiện chương trình
kiên cố hoá trường, lớp học. Tiếp tục mở rộng quy mô giáo dục
đại học và giáo dục nghề nghiệp. Hoàn thiện hệ thống giáo dục
theo hướng liên thông. Tạo điều kiện để duy trì, củng cố và
phát triển các trường ngoài công lập. Tiếp tục triển khai Đề án
xây dựng xã hội học tập. Lấy Hội khuyến học và các đoàn thể
làm nòng cốt để thực hiện đề án này. Tổng kết, rút kinh nghiệm
việc xây dựng các trung tâm học tập cộng đồng để tiếp tục phát
triển có hiệu quả. Củng cố tăng cường phát triển hệ thống giáo
dục cho người lớn. Xây dựng kênh giáo dục truyền hình và các
nội dung giáo dục trên mạng để phát triển giáo dục từ xa.
Vấn đề xây dựng và phát triển con người cũng được thể
hiện qua các Nghị quyết của TW Đảng như: Hội nghị lần thứ 5
Ban Chấp hành Trung ương khóa VIII (7-1998); Cương lĩnh
xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã
hội (bổ sung, phát triển năm 2011); Nghị quyết Hội nghị Trung
ương 9 khóa XI về xây dựng và phát triển văn hóa, con người
Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước (Nghị
quyết số 33-NQ/TW ngày 9-6-2014) và Nghị quyết Đại hội đại
biểu toàn quốc lần thứ XII (1-2016). Đại hội XII nêu các nhiệm
vụ cụ thể:
Xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện là
mục tiêu của chiến lược phát triển. Tạo môi trường và điều kiện
để phát triển về nhân cách, đạo đức, trí tuệ, năng lực sáng tạo,
thể chất, tâm hồn, trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân, ý

21
 thức tuân thủ pháp luật. Đấu tranh phê phán đẩy lùi cái xấu, cái
ác, thấp hèn, lạc hậu, chống các quan điểm, hành vi sai trái, tiêu
cực ảnh hưởng xấu đến xây dựng nền văn hóa, làm tha hóa con
người.
Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, phù hợp với bối cảnh phát triển kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Xây dựng môi trường văn hóa
trong hệ thống chính trị, trong các địa phương, làng bản… Thực hiện chiến lược phát triển
gia đình Việt Nam. Phát huy truyền thống tốt đẹp, xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh
phúc, văn minh.
Xây dựng văn hóa trong chính trị và kinh tế. Chú trọng
chăm lo xây dựng văn hóa trong Đảng, trong các cơ quan nhà
nước và các đoàn thể, coi đây là nhân tố quan trọng để xây
dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh.
Nâng cao chất lượng hoạt động văn hóa.
Làm tốt công tác lãnh đạo, quản lý báo chí, xuất bản.
Phát triển công nghiệp văn hóa đi đôi với xây dựng,
hoàn thiện thị trường dịch vụ và sản phẩm văn hóa.
Chủ động hội nhập quốc tế về văn hóa, tiếp thu tinh
hoa văn hóa nhân loại.
Tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng và
nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với lĩnh vực
văn hóa.

22
CHƯƠNG 2: SỰ VẬN DỤNG TRONG VIỆC XÂY DỰNG CON NGƯỜI VIỆT
NAM HIỆN NAY
2.1 Thực trạng con người Việt Nam hiện nay
Trên cơ sở tiếp thu tư tưởng Hồ Chí Minh, trong suốt
quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng ta luôn coi con
người là vốn quý nhất, là mục tiêu, là động lực của cuộc cách
mạng. Quan điểm này đươc thể hiện thông qua các kỳ đại hội,
đặc biệt tại Đại hội XII, Đảng đã bổ sung, phát triển nhiều quan
điểm mới về xây dựng, phát triển con người. Những quan điểm
này được cụ thể hóa thành các nhiệm vụ, giải pháp, định hướng
cụ thể trong hoạt động thực tiễn và phát triển kinh tế - xã hội.
Thực trạng và một số vấn đề xây dựng con người Việt
Nam:
Sau 30 năm đổi mới, sự nghiệp “trồng người” ở Việt
Nam đã có nhiều chuyển biến tích cực, đạt nhiều kết quả. Nhà
nước đã quan tâm thực hiện các chính sách xã hội để nâng cao
đời sống cho người dân, thể hiện sâu sắc tính ưu việt của chế độ
xã hội chủ nghĩa. Hệ thống an sinh xã hội nói chung, hệ thống
bảo hiểm nói riêng ở Việt Nam thay đổi theo hướng mở rộng
đối tượng, loại hình như bảo hiểm bắt buộc (bảo hiểm xã hội và
bảo hiểm y tế, bảo hiểm tự nguyện); Nhà nước thực hiện chính
sách cấp bảo hiểm y tế hỗ trợ chăm sóc sức khỏe miễn phí cho
trẻ em đến 6 tuổi, hỗ trợ một số đối tượng chính sách, người
nghèo. Các chính sách trợ giúp xã hội được mở rộng về quy mô
và đối tượng, với mức trợ giúp ngày càng tăng… 
Việc thực hiện mục tiêu xóa đói, giảm nghèo những
năm qua của Viêt Nam được thế giới ghi nhận và đánh giá cao.
Nhà nước đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng cho các vùng nghèo,

23
nâng cấp, làm mới, cải tạo các tuyến giao thông, tạo điều kiện
thuận lợi để phát triển kinh tế; đồng thời tiếp tục quan tâm tạo
nguồn lực để dân cư đẩy mạnh sản xuất, phát triển ngành nghề
tăng thu nhập. Tại Đại hội XII, Đảng ta xác định một trong
những mục tiêu quan trọng là: “Xây dựng con người Việt Nam
phát triển toàn diện phải trở thành mục tiêu của của chiến lược
phát triển”
Thực trạng sinh viên vận dụng vấn đề xây dựng con
người:
Ưu điểm:
Trong thời đại công nghiệp hóa hiện đại hóa ngày nay,
sinh viên đã có nhiều đóng góp tích cực cho sự nghiệp phát
triển của đất nước, thông qua đó đã cho ta thấy được những ưu
điểm nổi bật của sinh viên ngày nay như:  
Nhiệt tình, năng động, có nhiều ước mơ, hoài bão cao
đẹp, muốn làm những công việc có ích cho xã hội, họ là một bộ
phận có trình độ học vấn phổ thông, có vốn hiểu biết nhất định
về chính trị, xã hội.
Phát huy tốt vai trò của bản thân trong việc xây dựng
và phát triển con người toàn diện; tích cực, chủ động công tác
tuyên truyền, vận động để người dân hiểu rõ hơn về đường lối,
chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về con người Việt
Nam; hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao và thường xuyên
được khen thưởng, tuyên dương với các danh hiệu như: Sinh
viên 5 tốt, Cháu ngoan Bác Hồ, Thanh niên tiên tiến làm theo
lời Bác,... phát hành các ấn phẩm tuyên truyền gương người tốt,
việc tốt, đấu tranh chống lại các tệ nạn xã hội. 
Cá nhân sinh viên luôn ý thức được vai trò của việc

24
 học, luôn tự hoàn thiện mình, cải tiến và ngày càng nâng cao
hiệu suất học tập, chủ động bồi dưỡng năng lực tự học, tự rèn
luyện bản thân. 
Nhược điểm:
Sinh viên ngày nay ít được thực hành, rèn luyện, thử
thách trong cuộc sống, trong hoạt động cách mạng nên những
quan điểm về lập trường chính trị chưa được củng cố và chưa
được phát triển đầy đủ. Vì thế, họ dễ bị ảnh hưởng bởi những
thói hư tật xấu của xã hội cũ, mặt trái của mô hình kinh tế thị
trường trong thời kỳ quá độ ở nước ta.
2.2 Định hướng và giải pháp xây dựng con người theo tư tưởng
Hồ Chí Minh trong công cuộc đổi mới hiện nay
Theo Nghị quyết Hội nghị Trung ương 9 khóa XI về
xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng
yêu cầu phát triển bền vững đất nước (Nghị quyết số 33
NQ/TW ngày 9-6-2014) và Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn
quốc lần thứ XII (1-2016) của Đảng đã nêu ra phương hướng
nổi bật để làm sáng tỏ vấn đề xây dựng con người: “Xây dựng
con người Việt Nam phát triển toàn diện, hướng đến chân-
thiện-mỹ, thấm nhuần tinh thần dân tộc, nhân văn, dân chủ và
khoa học”[6]. Thông qua đó, Đại hội XII cũng đề ra các nhiệm
vụ cụ thể:
Thứ nhất: mục tiêu của chiến lược phát triển là xây
dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện. Tạo môi trường
và điều kiện để phát triển tốt về nhân cách, đạo đức, trí tuệ,
năng lực sáng tạo, thể chất, tâm hồn, trách nhiệm xã hội, nghĩa
vụ công dân, có ý thức tuân thủ pháp luật. Đồng thời, phải đấu
tranh phê phán đẩy lùi cái xấu, cái ác, thấp hèn, lạc hậu, chống
6
Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Sđd, tr.126.
25
các quan điểm, hành vi sai trái, tiêu cực ảnh hưởng xấu đến xây
dựng nền văn hóa, làm tha hóa con người. 
Thứ hai: làm tốt công tác lãnh đạo, quản lý báo chí,
xuất bản.
Hiện nay, bên cạnh những thành tựu to lớn đã đạt được
trong những năm đổi mới, tuy nhiên vẫn còn tồn tại nhiều bất
cập, hạn chế. Đặc biệt, tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị
của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên; tham nhũng,
lãng phí, tiêu cực vẫn còn rất nghiêm trọng. Trước những khó
khăn, thách thức đó, cần tiếp tục vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ
Chí Minh để xây dựng con người toàn diện. Để thực hiện được
điều đó, cần tập trung thực hiện tốt các giải pháp như sau:
Một là, phát triển con người Việt Nam một cách toàn
diện, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc trong thời kỳ hội nhập quốc tế. Trước mắt, cần xây dựng
hệ giá trị chuẩn mực của con người Việt Nam theo Nghị quyết
Đại hội XII của Đảng, đồng thời tạo môi trường thuận lợi để
mỗi người tự rèn luyện, phấn đấu. Ngoài ra, cần tập trung xây
dựng con người Việt Nam với đầy đủ các phẩm chất như: yêu
nước, nhân ái, trung thực, đoàn kết, cần cù, sáng tạo. Nâng cao
chất lượng nguồn nhân lực, bồi dưỡng tri thức cho người Việt
Nam, đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế tri thức. Đấu tranh phê
phán những hành vi tiêu cực, đẩy lùi cái xấu, cái ác, cái thấp
hèn, lạc hậu, chống các quan điểm và hành vi sai trái, tiêu cực,
ảnh hưởng xấu đến xây dựng con người Việt Nam.
Hai là, xây dựng con người có thế giới quan khoa học,
hướng tới chân - thiện - mỹ. Gắn xây dựng, rèn luyện đạo đức
với thực hiện quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của

26
công dân. Nâng cao trí lực, bồi dưỡng tri thức đáp ứng yêu cầu
của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Ba là, đẩy mạnh phát triển kinh tế-xã hội, nâng cao mọi
mặt đời sống của nhân dân, củng cố, tăng cường khối đại đoàn
kết toàn dân tộc. Đây là điều kiện quan trọng để xây dựng con
người, tạo nền tảng vững chắc để bảo vệ độc lập, tự do của Tổ
quốc. Do vậy, cần đẩy mạnh phát triển kinh tế trên cơ sở khai
thác hiệu quả tiềm năng, thế mạnh của từng vùng, đi đôi với
bảo vệ môi trường sinh thái. Tích cực huy động mọi nguồn lực
để tạo đột phá trong công tác xóa đói, giảm nghèo. Kiên quyết
đấu tranh với tệ quan liêu, tham nhũng, vi phạm quyền làm chủ
của nhân dân và các hoạt động chia rẽ, phá hoại khối đại đoàn
kết toàn dân tộc.
Bốn là, xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh. Sự lãnh
đạo của Đảng có ý nghĩa quyết định đối với quá trình phát huy
sức mạnh, xây dựng con người Việt Nam. Đảng ta cần phải
không ngừng nâng cao năng lực và sức chiến đấu, thường
xuyên tự đổi mới, tự chỉnh đốn, tự phê bình và tăng cường đoàn
kết, thống nhất và kiên quyết đấu tranh với các phần tử cơ hội.
Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Kết hợp
chặt chẽ phê bình và tự phê bình trong Đảng với phê bình của
quần chúng đối với các tổ chức Đảng, đội ngũ cán bộ đảng
viên, luôn lắng nghe ý kiến đóng góp và nghiêm túc tiếp thu,
sửa đổi.
Hơn bất cứ dân tộc nào trên thế giới, dân tộc Việt Nam
thấu hiểu sự vô giá của độc lập dân tộc. Để giành được độc lập
dân tộc, ông cha ta phải đánh đổi bằng xương máu và nước mắt.
Đó là sự hy sinh tự nguyện và anh dũng, là biểu tượng sáng

27
ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Chủ nghĩa yêu nước
ấy được dẫn dắt bởi nhà tư tưởng lỗi lạc của Hồ Chí Minh.
Trong quá trình đổi mới ở nước ta hiện nay, tư tưởng này của
Người vẫn còn nguyên giá trị, tuy nhiên trong điều kiện mới,
cần tiếp tục quán triệt sâu sắc, vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ
Chí Minh về xây dựng con người để biến truyền thống, bản lĩnh
và trí tuệ người Việt Nam thành sức mạnh to lớn nhằm bảo vệ
vững chắc độc lập, tự do của Tổ quốc.

28
 KẾT LUẬN
Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng con người mới có lý luận và thực tiễn rất
quan trọng. Hồ Chí Minh đã đề cao giá trị con người, chủ trương xây dựng con người mới
với những chuẩn mực cụ thể, đó là tư tưởng phấn đấu cho độc lập, tự do, hạnh phúc của
con người, của dân tộc và của nhân loại. Nói cách khác, tất cả vì con người, do con người.
Hồ Chí Minh khẳng định, con người là vốn quý nhất, nhân tố quyết định thành công của
sự nghiệp cách mạng. Theo Người, vô luận việc gì, đều do người làm ra, và từ nhỏ đến to,
từ gần đến xa, đều thế cả. Con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của cách mạng.
Quan niệm của Hồ Chí Minh về con người mới xã hội chủ nghĩa gồm hai mặt gắn bó chặt
chẽ với nhau. Một là, kế thừa những giá trị tốt đẹp của con người truyền thống (Việt Nam
và phương Đông). Hai là, hình thành những phẩm chất mới như: có tư tưởng xã hội chủ
nghĩa; có đạo đức xã hội chủ nghĩa; có trí tuệ và bản lĩnh để làm chủ (bản thân, gia đình,
xã hội, thiên nhiên...); có tác phong xã hội chủ nghĩa; có lòng nhân ái, vị tha, độ lượng.
Chiến lược trồng người là một trọng tâm, một bộ phận hợp thành của chiến lược phát triển
kinh tế - xã hội. Để thực hiện chiến lược trồng người, cần có nhiều biện pháp, nhưng giáo
dục và đào tạo là biện pháp quan trọng bậc nhất. Bởi vì, giáo dục tốt sẽ tạo ra tính thiện,
đem lại tương lai tươi sáng cho thanh niên. Ngược lại, giáo dục tồi sẽ ảnh hưởng xấu đến
thanh niên. Nội dung và phương pháp giáo dục phải toàn diện, cả đức, trí, thể, mỹ; phải
đặt đạo đức, lý tưởng và tình cảm cách mạng, lối sống xã hội chủ nghĩa lên hàng đầu.
Trồng người là công việc trăm năm, không thể nóng vội một sớm một chiều, việc học
không bao giờ cùng, còn sống còn phải học.

29
 TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ giáo dục và đào tạo, Giáo trình tư tưởng Hồ Chí Minh, Nhà xuất bản Chính trị
quốc gia sự thật, Hà Nội, 2021. [Truy cập ngày 26/05/2022]
2. Ban phong trào và Tuyên giáo (30/5/2019), Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về
phát
huy nhân tố con người và bảo vệ đất nước hiện nay
https://ubmttq.backan.gov.vn/Pages/tin-tuc-su-kien-387/cac-cuoc-
van-dong-522/hoc-tap-va-lam-theo-tgdd-hcm-524/van-dung-tu-
tuong-ho-chi-minh-v8-eecf9a273a23571e.aspx [Truy cập ngày
26/05/2022]

3. https://lytuong.net/tu-tuong-ho-chi-minh-ve-con-nguoi/#:~:text=
%E2%80%93%20X%C3%A2y%20d%E1%BB%B1ng%20con%20ng
%C6%B0%E1%BB%9Di%20l%C3%A0,%2C%20v%C4%83n%20h%C3%B3a
%2C%20x%C3%A3%20h%E1%BB%99i [Truy cập ngày 26/05/2022]

4. https://btgtu.binhthuan.dcs.vn/Tintuc/post/21774/xay-dung-con-nguoi-viet-nam-
theo-tu-tuong-ho-chi-minh#:~:text=Ch%E1%BB%A7%20t%E1%BB%8Bch
%20H%E1%BB%93%20Ch%C3%AD%20Minh%20r%E1%BA%A5t%20ch
%C3%BA%20tr%E1%BB%8Dng%20x%C3%A2y%20d%E1%BB%B1ng,v
%E1%BB%9Bi%20nh%C3%A2n%20d%C3%A2n%2C%20v%E1%BB%9Bi
%20%C4%90%E1%BA%A3ng [Truy cập ngày 26/05/2022]

5. https://tuyengiao.vn/dua-nghi-quyet-cua-dang-vao-cuoc-song/con-nguoi-la-muc-
tieu-va-dong-luc-trong-duong-loi-phat-trien-kinh-te-134202
[Truy cập ngày 25/05/2022]
6. https://tulieuvankien.dangcongsan.vn/c-mac-angghen-lenin-ho-chi-minh/ho-chi-
minh/nghien-cuu-hoc-tap-tu-tuong/tu-tuong-ho-chi-minh-ve-xay-dung-con-nguoi-
phat-trien-giao-duc-nang-cao-dan-tri-1993 [Truy cập ngày 27/05/2022]

30
7. https://loigiaihay.com/quan-diem-cua-ho-chi-minh-ve-cac-phuong-phap-xay-dung-
con-nguoi-moi-c124a20289.html [Truy cập ngày 25/05/2022]
8. Tư tưởng Hồ Chí Minh về con người (luathoangphi.vn)
9. https://baothanhhoa.vn/thoi-su/quan-diem-cua-ho-chi-minh-ve-con-nguoi/
118914.htm [Truy cập ngày 25/05/2022]
10. https://loigiaihay.com/quan-diem-cua-ho-chi-minh-ve-vai-tro-cua-con-nguoi-va-
chien-luoc-trong-nguoi-c124a20453.html [Truy cập ngày 25/05/2022]

11. Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh (09/02/2022), Phát triển con người toàn diện,
một định hướng tiến bộ, https://hcmcpv.org.vn/tin-tuc/phat-trien-con-nguoi-toan-
dien-mot-dinh-huong-tien-bo-1491891524, [Truy cập ngày 26/05/2022]

31