1

Kabanata 1

ANG SULIRANIN AT KALIGIRAN NG PAG-AARAL

Panimula

Ang panitikan ang isa sa mga nagsilbing yaman ng mga Pilipino, kasama na ang

mga kultura at tradisyon ng bawat lahi o etnisidad nito. Bago pa man umusbong ang mga

mananakop sa ating bansa, ang Pilipinas ay mayaman na sa mga akdang pampanitikan at

gumamit ng sarili nitong iskrip na pampanitikan na tinatawag na Baybayin, na binubuo ng

tatlo (3) patinig kasama ng labing-apat (14) na katinig.

Isa sa pinakatanyag at pinakamatanda na panitikan ay ang Tulang Pilipino o ang

Tula. Ito ay maaaring sariling atin, at hiram na panitikan. Ang tula ay isang uri ng panitikan

na nagpapahayag ng isang mapanlikhang pag-unawa sa reyalidad na pinili at

nakabalangkas upang makakuha ng isang partikular na emosyonal na reaksyon sa

pamamagitan ng mga ritmo, mga salita, at layunin. Ngunit bago ito tuluyang umusbong,

dumaan muna ito sa limang (5) mahahalagang panahon ng Pilipinas, simula sa Matandang

Panahon, Panahon ng mga Kastila, Panahon ng Pambansang Pagkamulat, Panahon ng mga

Amerikano, at ang Panahong Patungo sa Pambansang Krisis. Sa matandang Panahon,

nagsimula ito noong dumating ang unang mga Negrito at Aeta hanggang sa taong 1521

(Admin, 2023). Sumunod naman ay ang mga grupo ng Indones at mga Malay. Dahil sa

mga taong ito nagsimulang nagkaroon ng sistema ng pagsusulat at pagsalita ang ating

bansa, at ito ay ang tinatawag na Baybayin. ang mga simbolo ng Baybayin ay nakasulat

lamang sa mga balat ng punong kahoy at mga dahon gamit ang mga matutulis at matitigas
 2

na bagay pang-ukit kagaya ng mga bato. Mayroon na ring panitikan na pasalita ang mga

sinaunang tao. Ayon kay Mahilom (n.d.), ang panitikang pasalita ay may anyong panulaan,

tuluyan, at dula. Ang mga ito ay unti-unting yuma-yabong hanggang sa dumating ang mga

Kastila sa pilipinas at sinunog ang bawat literatura na gawa ng mga sinaunang tao sa

Pilipinas at ang mga nakasulat naman sa mga kahoy at dahon ay tuluyan nang natunay

dahil na rin sa tagal ng panahon. Sa panahon naman ng mga Kastila sa Pilipinas, kahit hindi

nito pinahalagahan ang literatura ng Pilipinas, nagkaroon naman ito ng maraming

pagbabago lalo na sa mga uri at tema nito. Sa pananakop ng mga Kastila, ang pinaka

layunin nito ay ang ipakalat ang kanilang kultura lalo na ang Kristianismo. Sa kadahilanang

ang mga sinaunang mga Pilipino ay nasa kamay ng mga Kastila, ang ating pangunawa at

pagintindi sa mga turo ng Espanyol ay naisapuso at naikabit na natin sa ating mga buhay,

nadagdagan ang ating mga kultura at nakatulong ito sa pagyaman pa lalo ng ating bansa

lalo na sa literatura. Ang mga pagbabago ay pagdaragdag sa mga paksang panrelihiyon,

pangmoralidad, etika, panlibangan, pangwika, at pangromansa (Kasaysayan Ng Tula, n.d.).

Ang susunod na panahon naman ay ang Ang Panahon ng Pambansang Pagkamulat.

Sinasabi na ang panahon na ito ang pinakamaiksing pangyayari sa mahahalagang

kasaysayang ng Pilipinas ngunit ito rin ang pinaka-importante na panahon para sa

nakararami, dahil sa pangalan palang ng panahon na ito makikita o magkakaroon na ng

ideya ang mga tao kung ano ang nangyari sa panahon na ito. Sa mga tema ng literatura na

ipinapahayag ng mga unang Pilipino sa panahon na ito ay madalas patungkol sa

Koloniyalismong mentalidad, ang panglalabas ng tunay na kulay ng mga prayle ng mga

Kastila tungkol sa pangma-maltrato nito sa mga Pilipino, at ang paglalantad ng mga

Pilipino sa mga problemang dinadala buhat ng pananakop ng mga Kastila sa mga unang
 3

Pilipino sa ating bansa. Isa sa pinakasikat na manunulat ng Pilipinas ay si Dr. Jose Rizal,

siya ay naturingang bayani ng Pilipinas dahil isa siya sa mga nagpamulat sa mga

mamamayang Pilipino laban sa mga Kastila, nagsulat siya ng mga nobela at anong klase

ng panitikan na mayroong kinalaman sa mga pananakop ng mga Espanyol sa ating bansa.

Susunod ay Ang Panahon ng mga Amerikano, sa pagpunta ng mga Amerikano sa ating

bansa, nadagdagan ang ating ginagamit na lengguwahe sa Pilipinas at tayo ay tuluyang

pinahintulutan na gumawa ng literatura gamit ang tatlong wika; ang wikang kastila,

tagalog, at Ingles (Leomille-C-Tubac, 2019). At ang panghuli ay ang Ang Panahong

Patungo sa Pambansang Krisis. Ang krisis sa pulitika o gobyerno ang pangunahing paksa

sa panahong ito dahil na rin sa patuloy na pag angkin at pamumuno ng mga Amerikano sa

ating bansa. Ayon kay Capangpangan (2015), sa panahong ito nanghihingi ng reporma ang

mga tao na mapabago ang pagpapatakbo ng bansa at pagbabagos a lipunan ng Pilipinas

dulot ng kapitalismo, imperyalismo, at piyudalismong paraan ng pamumuno.

Malinaw na ang pinagdaanan ng panitikan na Tulang Pilipino ay sadyang malawak

at may malaking ginampanan sa pagunlad ng bansang Pilipinas sa nakalipas na panahon,

pinatunayan na ito sa atin bago pa man dumating ang mga Español o ang tinatawag na Pre-

Spanish period. Sa kasalukuyan, ito ay patuloy paring ginagamit ng mga Pilipino bilang

simbolo ng pagmamahal sa bansa at sa sariling yaman ng bansa. Kitang-kita na ang tula

madalas na ginagamit o nililikha ng mga kabataan at ito ay depende sa isang damdamin at

inspirasyon. Ang tula ay umu-usbong mula sa damdamin ng makata. May koneksyon sa

pagpapahayag ng damdamin, kung wala ang damdamin ng makata, hindi maisusulat ang

tula. Ang maikli, ngunit malalim, at mahalagang talaan ng mga kaisipan, karanasan, at
 4

makasaysayang sandali o historikal na pangyayari ng isang may-akda o manunulat ay

matatagpuan sa ganitong uri ng panitikan.

Ang tula ay uri ng panitikan na gumagamit ng mga nagpapahayag, matatalinhaga,

at mga ekspresibong terminolohiya gayundin ang mga ritmikong elemento ng wika upang

maghatid ng mga kwento o maghatid ng ideya sa mambabasa, ang pagsulat ng tula ay

kapaki-pakinabang sa antas o lebel ng intelektwal at pansariling pag-unlad ng isang

indibidwal (Malaysia, 2020). Ayon naman kay Enlightio (2022), ng pagkonekta sa natural

na mundo o sa reyalidad, na maaaring maging pangunahing suplay ng imahinasyon at mga

ideya, ay isa sa mga layunin ng maraming makata. Sa sandaling naranasan natin ang

kayamanan ng kalikasan at masaksihan ang tunay na pamumuhay gamit ang ating mga

mata o sa pamamagitan ng ating mga pandama, makakaramdam tayo ng koneksyon dito.

Sa ganitong paraan, madaling ma-udyok ng isang bagay ang atensyon ng mga manunulat.

Dahil sa pagiging malikhain ng mga Pilipino, naimpluwensyahan din ito ng mga

dayuhan mula sa ibang bansa. Sa kasalukuyan, ang paglikha ng mga tula sa kahit anuman

ang anyo, kabilang ang mga tula na walang istraktura o free verses, ay isa sa mga bagay na

nakakaakit at madalas na nakakapukaw ng atensyon sa mga kabataan, ngunit karamihan

din sa mga kabataan ay itinatago ang kanilang angking talento sa paggawa at isinasantabi

ang pagkakaroon ng interes dito. Sa pag-aaral na ito, inaasahang masusuri at malalaman

ng mga mambabasa at mga mananaliksik ang karanasan ng mga napiling respondente sa

gagawing pag-aaral. Sa pamamagitan din ng pagkuha ng mga datos o impormasyon galing

sa mga napiling mag-aaral mapapatunayan na ang paggawa ng tula ay nakakatulong sa

bawat indibidwal at ang mga ganitong klase ng talento ay hindi tinatago at nararapat na

ipinagpapatuloy.
 5

Paglalahad ng Suliranin

Ang kasalukuyang pagaaral na ito ay magbibigay impormasyon hinggil sa mga

karanasan sa paggawa ng tula ng mga estudyante sa Jose V. Yap National High school.

Ang pag-aaral na ito ay naglalayong siyasatin o suriin ang mga pananaw at saloobin ng

mga maga-aral sa paggawa ng kanilang tula.

Ang pag-aaral ay naghahanap ng mga sagot sa mga katanungang ibinibigay:

1. Ano ang tula para sa kanila?

2. Ano ang pamamaraang ginagamit nila para maka-gawa ng isang tula? (paano ka

gumagawa)

3. Ano ang mga posibleng nararamdaman nila kapag sila ay lumilikha ng tula?

4. Paano nakaka-apekto ang paggawa ng tula sa mga estudyante batay sa kanilang;

4.1 Emosyonal na kagalingan (Emotional well being)

4.2 Kagalingan sa pag-iisip (Mental well being)

4.3 Epekto sa Pag-aaral (Academic Performances)

5. Sa tingin ba nila ay mahalaga ang pagpili ng maayos na lugar para sa paglikha ng tula,

bakit?

6. Ano-ano ang mga nakukuhang asal o aral ng mga manunulat sa paggawa ng tula?

7. Tukuyin o alamin ang mga implikasyon ng karanasan ng bawat mag-aaral sa Jove V.

Yap National High School sa paglikha ng mga tula.

 6

Kahalagahan ng Pag-aaral

Ang paggawa ng tula ay isa sa paboritong libangan ng marami, alam ng nakararami

na ang pagtula ay mayroong pinaghuhugutan o inspirasyon mula sa isang taong

nakakasaksi sa paligid at nararamdaman sa iba't ibang aspeto ng mundo. Mahalaga ang tula

para sa lahat dahil dito madalas binubuhos ang mga kakayahan, kalakasan ng loob, at

pagkakaroon ng tiwala sa sarili, sa pamamagitan ng tula ay naipapamalas ang angking

malikhain sa pagbuo at pagbahagi ng kaisipan ukol sa isang bagay. Kaya naman, ang

pagsasagawa ng pag-aaral na ito ay makakatulong sa mga sumusunod:

Para sa Paaralan, mas lalong mabibigyan ng pansin at mapapahalagahan ang mga mag-

aaral o mga manunulat na mayroong ganitong angking talento at talagang mahusay sa

pagsusulat ng tula. Maaari ring mamulat ang paaralan na ang mga gawa ng mag-aaral ay

pwedeng maging susi sa maayos na relasyon ng paaralan sa iba pang paaralan, posibleng

mahikayat ng pag-aaral na ito ang bawat paaralan na pagtuonan ng pansin ang kanilang

estudyante at hikayatin ang mga ito na sumali sa mga paligsahan at ipamalas ang kanilang

mga tinatagong talento.

Para sa mga mag-aaral maaaring makatulong ang pananaliksik na ito sa mga mag-aaral

upang magkaroon sila ng sapat na kaalaman o makasagap ng iba pang impormasyon

tungkol sa isa sa mga yaman ng ating bansa na tinatawag na tula. Upang maunawaan nila

kung paano naiiba ang kontemporaryong tula sa mga lumang anyo at teknik para sa pagbuo.

Mapapaunlad nila ang kanilang kakayahan sa pagsulat ng kontemporaryo o makabagong

mga tula sa ganitong paraan.

 7

Para sa mga magulang, ang pag-aaral na ito ay maaaring makatulong sa mga magulang na

tulungan at suportahan pa lalo ang kanilang mga anak na lumikha ng mga tula. Mas

maiintindihan nila ang kanilang mga anak kung bakit nakakalikha at lumilikha ng mga tula

ang kanilang mga anak sila na may mga ganoong uri o klase ng paksa, mabibigyan nila ang

mga ito ng suporta sa bawat tula na gagawin ng kanilang anak.

Para sa mamamayan, ang pag-aaral na ito ay mayroong malaking tulong sa mamamayan

o sa komunidad dahil sa pamamagitan nito ay magkakaroon pa ng mas malawak na mga

kaalaman at ideya ang bawat indibidwal na makakabasa ng pag-aaral na ito, hindi lang ang

mga mag-aaral. Maaari ring mapagtanto ng mga tao sa isang komunidad o sa bansa natin

mismo kung gaano kahalaga ang ganitong klase ng sariling yaman na mayroon ang ating

bansa.

Para sa mga mananaliksik, ang pananaliksik na ito ay maaaring maging gabay sa mga

susunod pang mga mananaliksik na mayroong kaparehas na paksang tatalakayin,

magkakaroon sila ng karagdagang mga impormasyon na maaari nilang gamitin at idagdag

para masuportahan ang mga impormasyong nilagay nila sa pag-aaral na kanilang gagawin.

Para sa mga mambabasa, sa pagbabasa at pagintindi sa ganitong klase ng pag-aaral ay

maaaring may malaking tulong sa kanila, may mga posibleng epekto rin ito sa kanila o

maaaring maging dahilan at mahikayat sila na ang paggawa ng tula ay mayroong

magandang dulot sa pagpapa-unlad sa ating sarili, hindi lang sa bansa. Malalaman nila na

ang panitikang tula ay hindi lamang ginagawa panglibangan o pang aliw, mayroong

malaking tulong at ambag din ito sa mga manunulat at sa mga nakakabasa ng tula.
 8

Saklaw at Lawak ng Pag-aaral

Ang pag-aaral na ito ay tumatalakay sa mga Karanasan ng Estudyante sa paggawa

ng kanilang mga malilikhaing tula. Sumasaklaw lamang ang pag-aaral na ito sa mga mag-

aaral ng Jose V. Yap National High School na kung saan ang mga mananaliksik ay hahanap

ng anim (6) na repondente na may kakayahang makapagbigay ng mga datos o

impormasyong kinakailangan upang makumpleto ang pag-aaralna nabanggit.

Ang mga gagamitin naman sa pagkuha ng mga datos galing sa mga napiling

respondente ay ang Personal Interview o Individual Interview, Ito ay ang paraan ng

pakikipag usap o pakikipanayam sa mga espesipikong tao na sasagot sa mga nakahandang

katanungan na ginawa ng tagapakinayam. Batay sa Department of Health and Human

Services (n.d.), nakikipag-usap ang isang tagapanayam sa isang respondente sa loob ng

tatlumpong (30) minuto hanggang isang (1) oras. Binibigyan ng mga indibidwal ng

permiso ang tagapakinayam na suriin ang kanilang mga saloobin, paniniwala, hangarin, at

karanasan sa buhay upang makakuha ng mas malalim na pag-unawa sa kinakapanayam

nito.

Kalakip ng pag-aaral na ito ang mga saloobin, pananaw, pati na rin ang mga

karanasan ng mga piling mag aaral at ang pag aaral na ito ay gagawin lamang saloob ng

nasabing pamantasan.

Depenisyon ng mga terminolohiyang ginagamit

Maraming terminolohiya ang ginagamit sa kasalukuyang pananaliksik, dahil dito,

sinuri ng mga mananaliksik ang mga sumusunod upang matiyak na malalaman ng mga tao
 9

kung ano ang ibig sabihin ng bawat termino na ginamit at maaaring magkaroon ng malinaw

na pag-unawa sa mga salitang hindi pamilyar sa pag-aaral. Ang mga sumusunod na

kahulugan ay ay:

Atensyon. Ito ay ang pa-pukaw ng interes ng isang indibidwal sa isang bagay, maaaring

nagustuhan nito ang kalidad ng paggawa. Paglalaan ng oras sa isang bagay upang mapansin

o mapagtuonan ng pnsin ng kagandahan nito.

Baybayin. Ang Baybáyin ay ang sinaunang alpabeto ng mga Pilipino bago pumasok ang

mga Espanyol sa Pilipinas at ipinakilala ang alpabetong Romano.

Dayuhan. Grupo ng mga tao mula sa ibang mga bansa na bumisita sa iba pang nasyon,

posibleng dahil sa trabaho o para sa paglilibang.

Etnisidad. Ang etnisidad ng isang indibidwal ay isang elemento ng kanilang

pagkakakilanlan. Ito ay naglalarawan ng isang klasipikasyon ng mga indibidwal ayon sa

kanilang ibinahaging pagkakakilanlan, tulad ng wika, kasaysayan, kultura, nasyonalidad,

o kahit na relihiyon.

Inspirasyon. Ang Inspirasyon ay maaaring mailarawan bilang isang proseso ng mga tao

sa pamamagitan ng paggawa o pagtapos ng isang bagay ayon sa kagustuhan o sa layunin

nila, mayroon silang mga bagay na pinagbabasehan para matapos samagandang resulta ang

kanilang gawa.

Karanasan. Ang karanasan ay kaalaman na nakuha ng isang indibidwal mula sa

pagsasagawa o pagsaksi ng isang bagay. Isa itong pag-aaral o pagkatuto sa pamamagitan

 10

ng mga gawa, galaw, o kilos. Ang Salitang "Karanasan' ay isang pangyayari na nasubukan

o nagawa na.

Layunin. Ang Layunin ay ang intensyon, adhikain o ang mga bagay na gustong gawin o

isakatuparan ng isang tao maaring pangsariling kapakanan o para sa ikabubuti ng

karamihan.

Libangan. Ang libangan ay isang gawain na isinasagawa ng mga tao para sa libangan o

kasiyahan. Dahil tinatangkilik nila ito, ipinagpapatuloy ito ng mga indibidwal. Ito ay isang

ginustong paraan ng paggugol ng tagal ng panahon. Ang isang libangan ay isang aktibidad

na ginagawa nang regular sa oras ng paglilibang para sa kasiyahan.

Makata. Ang makata ay isang tao na nagsusulat o gumagawa ng tula, ang indibidwal na

ito ay maaaring isang tagapalabas na gumaganap para sa madla stage performer o isang

makata na nagsusulat lamang ng tula.

Malikhain. Ang pangyayari kung saan ang isang tao ay gumagawa o natututo ng anumang

bagay na ganap na kakaiba sa pananaw o sa mata ng ibang tao, ang kakayahang makabuo

ng mga bagong konsepto o ideya ng indibidwal. Ang isang tao ay maituturing na malikhain

kung ito ay nagpapakita ng kakayahang o abilidad makaisip o makabuo ng mga ideya,

alternatibo o mga posibilidad na maging kapaki-pakinabang sa kaniyang sarili at sa paligid

niya.

Matatalinhaga. Ito ay gumagamit ng mga hindi karaniwang termino bilang halimbawa.

Itong ay madalas kumplikado pati na rin ang iba't ibang kahulugan ng bawat salita. Ang

mga ito ay ang malalalim na salita at hindi madalas na pamilyar sa mata ng madla.
 11

Pakikipanayam. Ito ay ang paraan ng pakikipag-usap sa isa o grupo ng tao upang

masagutan ang mga nakahandang tanong ng tagapakinayam at mkakuha o makakalap ito

ng mga datos o impormasyon na kinakailangan nito. Ang pakikipanayam ay isang pormal

na pamamaraan na pakikipagkita at pagkakaroon ng interaksyon sa mga tao o sa

kinakapanayam upang makakuha ng mga karagdagang kaalaman.

Panitikan. Ang terminong "panitikan" ay tumutukoy sa mga nai-labas o binubuo na mga

salita na karaniwang kumakatawan o napre-presinta sa mga karanasan, damdamin,

pananaw, at iba pang ideya na nais ipahiwatig ng may-akda o manunulat. Inilalarawan nito

ang buhay, kultura, pamahalaan, relihiyon, at iba pang karanasan na nakukulayan ng iba't

ibang damdamin.

Permiso. Ang pagpayag ng isang indibidwal na gawin sa kaniya ang isang bagay. Kung

ang isang tao ay binigyan ng pahintulot na gawin ang isang bagay, pinapayagan silang

gawin ito. Ang pagpayag o pagbibigay pahintulot sa tao na gawin ang isang bagay sa

kaniya. Ang karapatan ng isang tao na magdesisyon sa kung anong maaaring gawin sa

kaniya ng iba pang indibidwal.

Ritmo. Ay isang termino na karaniwang tumutukoy sa "pattern" o anyo ng mga tunog na

lumilitaw o umaalingawngaw sa kabuuan ng tula. Ito rin ay madalas na tinutukoy ang tono

na ginagawa ng isang tula habang ito ay binabasa.

Talento. Ito ay isang kakayahan na gumawa ng mahusay sa isang bagay nang natural, lalo

na nang walang gabay na kasama. isang espesyal na kakayahan na nagpapahintulot sa isang

tao na gumawa ng isang bagay nang maayos at hindi masyadong nahihirapan.