T2 Atencion Guion 2019 20

Neurociencia
cognitiva. 2º Grao en Psicoloxía
Tema 2
Atención
Curso 2019‐20
Neurociencia cognitiva. T2: Atención
OBXECTIVOS E COMPETENCIAS:
 Coñecer e comprender as bases biolóxicas da atención.
 Aproximarse ao rexistro psicofisiolóxico de correlatos (periféricos e centrais) da
atención en humanos.
CONTIDOS:
 Formas básicas da atención: Atención esóxena vs. endóxena.
 Bases neurais da atención: Substratos neuroanatómicos e neurofuncionais das
redes atencionais. Alerta, orientación e atención executiva.
 Influencia das emocións na atención.
 Rexistro de correlatos psicofisiolóxicos da atención en humanos mediante
electrofisioloxía non invasiva.
Coñecementos previos necesarios:
 Convén recordar as bases neurais da percepción, sobre todo a nivel cortical.
 Anatomía xeral do encéfalo.
1
METODOLOXÍA:
 Catro sesións expositivas (aprox) para a explicación dos contidos (4 h).
 Unha sesión interactiva dedicada ao rexistro de índices psicofisiolóxicos
periféricos da atención (Resposta de Orientación – Actividade electrodérmica)
(1,5 h).
 Unha sesión interactiva dedicada ao rexistro de índices psicofisiolóxicos centrais
da atención (orientación involuntaria e atención voluntaria – Potenciais evocados)
(1,5 h).
 Traballo individual de estudo dos materiais, a partir da bibliografía básica
recomendada; completar os informes das sesións interactivas (12 h).
AVALIACIÓN:
 O coñecemento e comprensión sobre os contidos do tema avaliaranse nos
exames (parcial e final).
 O material das sesións interactivas debe entregarse o día da seguinte sesión.
 Poderán formularse cuestións de repaso/síntese na clase, que deberán entregarse
no curso da mesma e se terán en conta para a valoración da asistencia a clase.
REFERENCIA BÁSICA PARA ESTUDO DO TEMA:
Texto dispoñible a través do Campus Virtual.
Bibliografía complementaria:
Bear, M.F., Connors, B., Paradiso, M. (2016). Neurociencia. La exploración del cerebro, 4ª edición.
Barcelona: Wolters Kluwer, Lippincott Williams & Wilkins. Capt. 21, Cerebro en reposo, atención y
consciencia (sección 'Atención': pp. 723‐741).
Carretié, L. (2016). Anatomía de la mente. Madrid: Pirámide. Capt. 5. Atención (pp. 129‐147).
Castillo Moreno, A., Paternina Marín, A. (2006). Redes atencionales y sistema visual selectivo. Universitas
Psychologica Bogotá‐Colombia, 5, 305‐325 [309‐314].
En inglés:
Breedlove, S.M., Watson, N.V. (2018). Behavioral Neuroscience. Int. 8th Ed. New York: Oxford University
Press/Sinauer. Capt. 18. Attention and higher cognition (pp. 573‐608).
Gage, N.M., Baars, B.J. (2018). Fundamentals of Cognitive Neuroscience. A begginer's guide, 2nd Ed.
London: Academic Presss/Elsevier. Capt. 8, Attention and consciousness (apdo. 4, Attention, pp.260‐
269).
Ward, J. (2015). The student's guide to Cognitive Neuroscience. 3th Ed. New York: Psychology Press. Capt.
7, The attending brain (pp. 165‐194).
2
FORMAS BÁSICAS DA ATENCIÓN: ATENCIÓN ESÓXENA
vs. ENDÓXENA
ATENCIÓN ESÓXENA. CAPTURA DA ATENCIÓN POR
ESTÍMULOS IRRUPTIVOS
A resposta de orientación (RO). Índices periféricos.
O noso organismo reacciona cando algo extrano Taxa cardíaca
sucede no contorno.
Avaliamos o que ocorre e preparámonos para
responder.
Resposta de condutancia da pel
Diferénciase segundo o tipo de E: RO, RD, RS, RDT
Imaxe 2: modificada de Andreassi (2000). Psychophysiology, 4th Ed.
3
A resposta de orientación. Índices centrais (PE):
O cerebro detecta a ocorrencia de cambios no contorno sensorial.
Aos 100‐200 ms. identifícase a Negatividade de disparidade (MMN)
Imaxes: (1) modificada de Näätänen et al, Clin Neurophysiol (2007), 118, 2544‐2590
A resposta de orientación. Índices
centrais: potenciais evocados (PE):
Se a magnitude do cambio é grande,
prodúcese a RO, e aparece outro
compoñente, a P3a
4
vs. ENDÓXENA
ATENCIÓN ENDÓXENA. VOLUNTARIA, GUIADA POR
OBXECTIVOS
ATENCIÓN ENDÓXENA. VOLUNTARIA, GUIADA POR OBXECTIVOS
A atención provoca un incremento da activación dos córtex sensoriais: Ganancia sensorial
Estúdase mediante tarefas de
atención selectiva nas que se debe
atender a unha fonte de estímulos e
ignorar outra simultánea.
Nos PE apréciase en forma de maior
amplitude dos compoñentes
sensoriais (P1, N1) no lado atendido
(hemicampo, ouvido).
Efecto P1 N1 en PE visuais nunha tarefa de
sinalización central
Imaxe adaptada de Doallo et al, Clin Neurophysiol (2005), 116, 807‐820
10
5
A ganancia sensorial tamén se aprecia
mediante neuroimaxe, nos córtex sensoriais,
segundo o tipo e ubicación dos estímulos
atendidos.
E, mediante rexistros de neurona única
(estudos con animais) nas neuronas dos
córtex sensoriais.
Imaxe adaptada de (1) Bear et al (2016), Barcelona: Wolters Kluwer, Lippincott Williams & Wilkins
11
Atención selectiva: o procesamento posterior da información.
Tarefas para estudiala: información atendida vs. non atendida
12
6
Atención selectiva: o procesamento posterior da información. Índices centrais (PE)
Cando atendemos aos estímulos, procesámolos máis profundamente a partir dos
150 ms e até 500 ms máis tarde: Negatividade de procesamento (NP)
[tamén chamada Negatividade diferencial (Nd) na modalidade auditiva e Negatividade de
selección na modalidade visual].
Orixe neural:
• córtex sensoriais secundarios
• córtex prefrontal
Potenciais evocados auditivos ante estímulos
atendidos e non atendidos: NP
Imaxe modificada de Muller‐Gass e Campbell, Int J Psychophysiol (2002), 46, 177‐195
13
vs. ENDÓXENA
INTERACCIÓN ENTRE ATENCIÓN ENDÓXENA E ESÓXENA
14
7
Búsqueda visual entre múltiples estímulos:
‐ En paralelo ou en serie. Dirixida polos estímulos ou polas metas. Os modelos
da Psicoloxía Cognitiva
Buscar o número 7 na seguinte imaxe
15
Buscar unha T azul na seguinte imaxe
16
8
Búsqueda visual entre múltiples estímulos: índices nos PE.
‐ Os estímulos que son posibles obxectivos capturan a atención (N2pc).
‐ Os estímulos distractores destacados tamén capturan a atención (N2pc):
‐ Dependendo da carga perceptiva
‐ Dependendo das condicións da tarefa
Índice de captura esóxena

modulado pola atención endóxena
Potenciais evocados visuais ante E obxectivo nunha tarefa de
búsqueda visual
Imaxes: modificada de (1) Ward (2010), The student's guide to cognitive neuroscience; (2) Kappenman et al (2014) Front Psychol, Dec 4;5:1368
17
CIRCUÍTOS NEURAIS DA ATENCIÓN
AS REDES DA ATENCIÓN
18
9
[Anexo] Anatomía do lóbulo parietal posterior
O suco intraparietal (SIP), indicado

pola liña vermella, divide o lóbulo
parietal superior (LPS) do lóbulo
parietal inferior (LPI), que está
formado por boa parte do xiro
supramarxinal (XSM) e do xiro
angular (XA). Debaixo do LPI está a
unión temporoparietal (UTP)
Imaxes: (1) modificada deBanich e Compton (2018); (2) Gray's Anatomy
19
[Anexo] Anatomía do lóbulo frontal
Imaxes: modificadas de Gazzaniga, Ivry e Mangun (2019)
20
10
O MODELO DAS REDES DA ATENCIÓN DE POSNER
REDE DA ALERTA: (rede da vixilancia)
 Córtex parietal (inferior) dereito
 Córtex prefrontal (dorsolateral)
dereito
 Sistema reticular talámico
REDE DA ORIENTACIÓN: (rede posterior)
• Lóbulo parietal superior
• Unión temporoparietal
• Núcleo pulvinar do tálamo
• Campos oculares frontais
• Colículos superiores
REDE EXECUTIVA: (rede anterior)
▲ Córtex prefrontal dorsolateral
▲ Córtex cingulado anterior (dorsal)
21
REDES FRONTOPARIETAIS DORSAL E VENTRAL DA ATENCIÓN (Corbetta e Shulman)
(orientación e reorientación da atención)
REDE DORSAL (orientación endóxena)
• Córtex parietal dorsal
‐ Lóbulo parietal superior e
suco intraparietal (IPs)
• Córtex frontal dorsal
‐ Campos oculares frontais (FEF)
REDE VENTRAL (detección E inesperados)
• Unión temporoparietal (TPJ) dta.
• Córtex prefrontal ventrolateral (VFC) dto.
‐ Xiro frontal medio (MFG)
‐ Xiro frontal inferior
‐ Opérculo frontal
• Ínsula anterior (AI) dta.
A activación da rede ventral por estímulos relevantes
inesperados ou estímulos moi chamativos, provoca a
reorientación da rede dorsal cara eles.
Imaxe tomada de Corbetta et al., Neuron (2008), 58, 306‐324
22
11
INFLUENCIA DAS EMOCIÓNS SOBRE A ATENCIÓN
23
Estímulos afectivos (especialmente os negativos):
Procesamento perceptivo e atencional preferente vía conexíons tálamo‐amígdala‐
áreas perceptivas.
24
12
• Os estímulos atendidos non emocionais activan a rede
frontoparietal dorsal (córtex prefrontal dorsolateral, córtex
cingulado anterior dorsal).
• Os estímulos emocionais activan, vía amígdala, unha rede
ventral específica (córtex prefrontal orbital e ventromedial,
córtex cingulado anterior ventral).
Azul: estímulos emocionais • Ambas interaccionan no córtex cingulado anterior
Amarelo/vermello: estímulos neutros
Azul: estímulos atendidos non emocionais

Amarelo/vermello: estímulos aversivos
Imaxes tomadas de (1) Yamasaki et al, PNAS, 2002, 99, 11447‐11451; (2) Fichtenholtz et al, Cog Brain Res, 2004, 20, 67‐80
25
13

T2 Atencion Guion 2019 20

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

T2 Atencion Guion 2019 20

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Neurociencia

Resposta de condutancia da pel

Buscar o número 7 na seguinte imaxe

Buscar unha T azul na seguinte imaxe

Índice de captura esóxena

O suco intraparietal (SIP), indicado

Azul: estímulos atendidos non emocionais

You might also like