‫سنتز شیمی آلی‬

‫افیونی‬
‫برای تشکیل هسته ای که الکترون ها به دور آن می چرخند‪ .‬به راحتی می توان فهمید که چرا این مدل از اتم به یک منظومه‬
‫شمسی کوچک تشبیه شده است ‪ .‬هسته اتم "خورشيد" و الكترونها "سيارات " كوچك در حال چرخش هستند‪ .‬تعداد پروتون‬
‫های موجود در هسته یک اتم به نام _عدد اتمی_ شناخته می شود‪ .‬عدد اتمی یک اتم به ما می گوید که از کدام عنصر است‪.‬‬
‫برای مثال عدد اتمی ‪ 3‬به ما می گوید که به اتم لیتیوم نگاه می کنیم و عدد اتمی ‪ 9‬به ما می گوید که به اتم فلوئور نگاه می‬
‫کنیم ‪ .‬اتم ها‪ ،‬وقتی به عنوان یک کل در نظر گرفته شوند‪ ،‬از نظر الکتریکی خنثی هستند ‪ .‬این به این معنی است که تعداد‬
‫پروتون های هسته باید با تعداد مساوی الکترون های در حال چرخش مطابقت داشته باشد‪ .‬هر گونه مازاد یا کمبود در تعداد‬
‫الکترون‌هایی که به دور هسته می‌چرخند‪ ،‬در مقایسه با تعداد پروتون‌های هسته‪ ،‬یک عدم تعادل بار کلی ایجاد می‌کند ‪ .‬این‬
‫عدم تعادل به ازای هر الکترون اضافی که بیش از تعداد پروتون‌ها عرضه می‌شود ‪ -1 -‬اضافی خواهد بود ‪ .‬اگر دو الکترون‬
‫را به یک اتم خنثی اضافه کنیم‪ ،‬بار خالص ‪ -2‬بدست می آید ‪ .‬اگر الکترون‌ها از یک اتم خنثی جدا شوند‪ ،‬تعداد پروتون‌ها‬
‫بیش از تعداد الکترون‌ها باقی می‌ماند ‪ .‬از آنجایی که هر پروتون یک بار ‪ 1 +‬را حمل می کند‪ ،‬هر کمبود الکترون یک بار‬
‫اضافی ‪ 1 +‬به اتم می دهد ‪ .‬اگر سه الکترون را از یک اتم خنثی دور کنیم‪ ،‬بار خالص ‪ +3‬به دست می آید‪ .‬این اتم های‬
‫باردار به نام _یون_ شناخته می شوند‪.‬‬

‫یون های مثبت به نام کاتیون و یون های منفی به نام آنیون شناخته می شوند‪.‬‬

‫قبل از حرکت چند مثال به توضیح این ایده ها کمک می کند‪.‬‬

‫در صورت امکان یک کپی از جدول تناوبی عناصر پیدا کنید‪ .‬عناصر جدول به ترتیب افزایش عدد اتمی از چپ به راست‬
‫فهرست شده اند ‪ .‬ردیف های افقی به نام دوره های_ نیز شناخته می شوند‪ .‬هر عنصر در یک دوره یک پروتون بیشتر از‬
‫عنصر سمت چپ خود در هسته خود دارد ‪ .‬وقتی به انتهای سمت راست نقطه رسید‪ ،‬اضافه شدن پروتون بعدی ما را به سمت‬
‫چپ و یک ردیف به پایین می برد‪ .‬ستون های عمودی جدول با نام _ ‪ _groups‬شناخته می شوند ‪ .‬عناصری که گروه‌ها را‬
‫تشکیل می‌دهند خواص بسیار مشابهی با یکدیگر دارند و این صرفا ً تصادفی نیست‪ ،‬دالیل آن ریشه در چیزی دارد که در‬
‫ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت ‪ -‬روشی که الکترون‌های اتم در اطراف هسته‌اش قرار می‌گیرند‪.‬‬

‫فلوئور را در جدول تناوبی‪ ،‬نماد ‪ F‬پیدا کنید ‪ .‬در کادری که جزئیات این عنصر را نشان می دهد‪ ،‬نماد‪ ،‬عدد اتمی و _عدد‬
‫جرمی _ آن خواهد بود‪ .‬عدد جرمی تعداد کل پروتون ها به اضافه نوترون ها در هسته یا تعداد کل نوکلئون ها است‪،‬‬
‫اصطالحی که در مجموع به پروتون ها و نوترون ها اشاره دارد‪ .‬گاهی اوقات این دو عدد به صورت زیرنویس و زیرنویس‬
‫در سمت چپ نماد عناصر ظاهر می شوند ‪ .‬رونوشت عدد جرمی است‪ ،‬تعداد کل پروتون ها به اضافه نوترون ها ‪ .‬زیرنویس‬
‫_عدد اتمی_ است‪ ،‬تعداد کل پروتون ها به تنهایی‪ .‬برای فلوئور این مقادیر ‪ 9‬و ‪ 19‬هستند ‪ .‬اکنون ما تمام اطالعات مورد‬
‫نیاز برای فرموله کردن تصویری از اتم فلوئور را داریم ‪ .‬در هسته‪ ،‬همانطور که با عدد اتمی مشخص است‪ 9 ،‬پروتون‬
‫وجود دارد ‪ .‬عدد جرمی ‪ 19‬به ما می گوید که تعداد کل نوکلئون ها ‪ 19‬است‪ ،‬بنابراین تعداد نوترون ها باید ( ‪10 = )9 - 19‬‬
‫نوترون باشد ‪ .‬اتم ها از نظر الکتریکی خنثی هستند‪ ،‬بنابراین برای متعادل کردن بار ‪ +9‬که ‪ 9‬پروتون وارد می کنند‪ ،‬باید ‪9‬‬
‫الکترون در حال چرخش وجود داشته باشد که بار خنثی کننده ای برابر ‪ -9‬داشته باشد‪ .‬الکترون ها توسط نیروی جاذبه‬
‫الکترواستاتیکی که از هسته با بار مثبت احساس می کنند در مدار نگه داشته می شوند‪ .‬به یاد داشته باشید که بارهای عالمت‬
 ‫مقابل یکدیگر را جذب می کنند‪ ،‬در حالی که بارهای عالمت همان را دفع می کنند ‪ .‬اگر اکنون یک الکترون به اتم فلوئور‬
‫اضافه کنیم‪ ،‬تعداد کل الکترون ها ‪ 10‬می شود‪ ،‬یک عدد بیشتر از تعداد‬

‫پروتون ها در هسته ‪ F‬این الکترون اضافی با خود یک بار ‪ 1 -‬می آورد که هیچ پروتون خنثی کننده ای در هسته ندارد‪.‬‬
‫اکنون اتم فلوئور دارای بار منفی ‪ -1‬است ‪ .‬ما دیگر «اتم» فلوئور نداریم‪ ،‬اما الف‬

‫یون فلوراید‪ ،‬در این مورد یک آنیون است زیرا بار منفی دارد‪.‬‬

‫یک نمودار این نکات را بیشتر نشان خواهد داد‪.‬‬

‫عدد جرمی = ‪FFFFFFFF 19‬‬

‫اف‬

‫‪FFFF‬‬

‫اف‬

‫‪ F‬عدد اتمی = ‪F 9‬‬

‫‪ xxxx‬در این نمودارها ‪ F xxx‬نشان دهنده هسته ‪ x F xxx F x‬با ‪ 9‬پروتون و ‪ xxx 10‬نوترون آن است ‪ .‬هر ‪ xxxxx‬نشان‬
‫دهنده یک الکترون در حال گردش است‪.‬‬

‫یک اتم فلوئور یک یون فلوراید‬

‫شارژ خالص الکتریکی خنثی ‪1 -‬‬

‫ایزوتوپ ها‬

‫________‬

‫پروتون‌ها و نوترون‌ها (نوکلئون‌ها ) یک اتم توسط نیرویی به نام نیروی هسته‌ای قوی به هم متصل می‌شوند ‪ .‬این نیرو بسیار‬
‫قوی است و برای غلبه بر نیروهای دافعه ای که پروتون ها به دلیل نزدیکی به یکدیگر اعمال می کنند الزم است ‪ .‬به یاد‬
‫داشته باشید که هر چه بیشتر تالش کنید و بارهای دارای عالمت مخالف را به هم نزدیک کنید‪ ،‬نیروی دفعی آنها بر یکدیگر‬
‫بیشتر است ‪ -‬دقیقا ً مانند تالش برای قرار دادن انتهای قطب شمال دو آهنربا ‪ .‬کاهش بخشی از این دافعه وظیفه نوترون ها‬
‫است ‪ .‬نوترون‌ها با «رقیق کردن» غلظت بار مثبت در هسته عمل می‌کنند و پروتون‌ها را مجبور می‌کنند تا به طور متوسط‬
‫بیشتر از هم فاصله بگیرند‪ .‬با افزایش عدد اتمی‪ ،‬نیروهای دافعه موجود در هسته نیز افزایش می‌یابند‪ ،‬در نتیجه نوترون‌های‬
‫بیشتری برای « رقیق‌کردن» غلظت بار مورد نیاز است‪.‬‬

‫برخی از عناصر تعداد متفاوتی از نوترون ها را در هسته اتم های خود نشان می دهند‪.‬‬

‫به عنوان مثال‪ ،‬یک اتم هیدروژن یک پروتون در هسته خود دارد و نوترون ندارد‪.‬‬

‫اما اگر یک نوترون را به هسته معرفی کنیم چه؟ به یاد داشته باشید‪ ،‬این عدد است‬

‫پروتون‌ها که تعیین می‌کنند کدام عنصر را داریم‪ ،‬نه تعداد نوترون‌ها ‪ .‬پس این اتم جدیدی که ما ایجاد کردیم که دارای یک‬
‫پروتون‪ ،‬یک نوترون و یک الکترون در مدار است چیست؟ اتم جدید به عنوان ایزوتوپ هیدروژن شناخته می شود‪.‬‬
‫ایزوتوپ‌ها عناصری هستند که تعداد پروتون‌هایشان یکسان است اما تعداد نوترون‌ها در هسته‌هایشان متفاوت است ‪ .‬در‬
‫مورد هیدروژن‪ ،‬ایزوتوپ با نوترون ‪ 1‬به نام دوتریوم شناخته می شود ‪ .‬همچنین یک اتم هیدروژن با ‪ 1‬پروتون و ‪2‬‬
‫نوترون وجود دارد که به تریتیوم معروف است ‪ .‬با این حال‪ ،‬در مورد هیدروژن‪ ،‬کسر اتم‌های دوتریوم در هر نمونه معین‬
‫در مقایسه با تعداد اتم‌های هیدروژن «عادی » ناچیز است ‪ .‬ما می گوییم که فراوانی طبیعی دوتریوم در مقایسه با فراوانی‬
‫طبیعی هیدروژن کم است‪.‬‬

‫اگر به اعداد جرمی عناصر نگاه کنید‪ ،‬خواهید دید که بسیاری از آنها مقادیر اعداد کامل _نه _ هستند‪ .‬این به دلیل وجود‬
‫ایزوتوپ است ‪ .‬عدد نشان داده شده به عنوان عدد جرمی میانگین وزن ایزوتوپی برای فراوانی طبیعی است ‪ .‬برای مثال‪ ،‬کلر‬
‫به صورت مخلوطی از ‪ Cl-35‬و ‪ Cl-37‬وجود دارد‪ .‬وقتی این اعداد جرمی به طور میانگین محاسبه می شوند‪ ،‬با در نظر‬
‫گرفتن درصد هر ایزوتوپ موجود در یک نمونه‪ ،‬عدد جرمی ‪ 35.45‬به دست می آید‪ .‬از آنجایی که ایزوتوپ ها یک عنصر‬
‫هستند‪ ،‬از نظر واکنش شیمیایی یکسان هستند‪ ،‬بنابراین ما هرگز متوجه نمی شویم که کلر مخلوطی از ‪ 2‬ایزوتوپ است‪.‬‬
 ‫سطوح انرژی الکترون‬

‫_____________________‬

‫تا اینجا دیدید که اتم از پروتون‪ ،‬نوترون و الکترون تشکیل شده است ‪ .‬پروتون ها و نوترون ها با هم هسته اتم را تشکیل می‬
‫دهند که الکترون ها به دور آن می چرخند ‪ .‬تعداد الکترون ها باید دقیقا ً با تعداد پروتون ها مطابقت داشته باشد تا خنثی‬
‫الکتریکی کلی حاصل شود‪ .‬عملکرد نوترون ها تثبیت هسته با رقیق کردن نیروهای دافعه پروتون ها است و عناصری که‬
‫اتم های آنها می توانند تعداد نوترون های متفاوتی داشته باشند به عنوان ایزوتوپ شناخته می شوند‪.‬‬

‫وقتی می‌خواهیم آرایش الکترون‌ها را در اطراف هسته بررسی کنیم‪ ،‬یک الگوی مشخص ظاهر می‌شود‪ .‬مشخص شد که‬
‫الکترون‌ها پوسته‌هایی را اشغال می‌کنند که انرژی و فاصله آنها از هسته کامال ً مشخص است ‪ .‬الکترون هایی که پوسته های‬
‫مختلف را اشغال می کنند انرژی ها و فواصل متفاوتی از هسته دارند‪ .‬تعداد الکترون هایی که یک پوسته می تواند نگه دارد‬
‫ثابت است و نمی توان از این تعداد تجاوز کرد‪ .‬اولین الیه پر شده‪ ،‬پوسته ‪ K‬است که حداکثر می تواند دو الکترون را در‬
‫خود جای دهد‪ .‬پوسته ‪ K‬همچنین نزدیکترین الیه به هسته است‪ ،‬به این معنی که الکترون‌های موجود در آن محکم‌تر نگه‬
‫داشته می‌شوند‪ .‬هنگامی که پوسته ‪ K‬توسط ‪ 2‬الکترون پر شد‪ ،‬پوسته بعدی که باید پر شود‪ ،‬الیه ‪ L‬است ‪ .‬پوسته ‪ L‬قادر است‬
‫_ هشت_ الکترون را قبل از پر شدن نگه دارد ‪ .‬الکترون‌های الیه ‪ L‬نسبت به الیه ‪ K‬از هسته دورتر هستند‪ ،‬بنابراین نیروی‬
‫جاذبه هسته آن‌قدر محکم نگه داشته نمی‌شوند ‪ .‬برای ایجاد تصویری از اشغال این پوسته ها در اتمی که عدد اتمی آن را می‬
‫دانیم‪ ،‬از قوانین زیر استفاده می کنیم‪.‬‬

‫پوسته ها به ترتیب از کمترین انرژی (نزدیک به هسته) تا انرژی باالتر (بیشتر از هسته) پر می شوند‪.‬‬ ‫‪.1‬‬

‫قبل از حرکت برای پر کردن پوسته فعلی _باید _ کامال ً پر شود‬ ‫‪.2‬‬

‫بعدی انرژی باالتر‬

‫هنگامی که این کار انجام می شود‪ ،‬گفته می شود اتم در حالت _پایه _ خود است‪ ،‬اتم در حداقل انرژی قرار دارد‪ ،‬همه‬
‫الکترون ها پایین ترین سطوح انرژی موجود را اشغال می کنند‪ .‬تعداد الکترون‌های هر پوسته را می‌توان با فهرست کردن‬
‫پوسته‌ها به ترتیب افزایش انرژی‪ ،‬همراه با تعداد الکترون‌های آن پوسته نشان داد ‪ .‬هیدروژن یک پروتون در هسته خود‬
‫دارد‪ ،‬بنابراین باید فقط یک الکترون داشته باشد ‪ .‬این تک الکترون باید پوسته ای با کمترین انرژی ‪ -‬نزدیکترین به هسته ‪-‬‬
‫را اشغال کند و این پوسته ‪ K‬است ‪ .‬این ممکن است به عنوان ‪ K1‬نوشته شود‪ ،‬که نشان دهنده اشغال تنها پوسته ‪ K‬است‪.‬‬
‫عنصر بعدی‪ ،‬هلیم‪ ،‬دارای عدد اتمی ‪ 2‬است که نشان دهنده ‪ 2‬پروتون در هسته آن است ‪ .‬این با ‪ 2‬الکترون در حال چرخش‬
‫مطابقت دارد‪ .‬با پیروی از قوانین ما باید _ هر دو_ از این الکترون ها را در پوسته ‪ K‬قرار دهیم که پس از آن پر می شود‪.‬‬
‫بنابراین پیکربندی الکترونیکی هلیوم ‪ K2‬است ‪ .‬با عنصر سوم‪ ،‬لیتیوم‪ ،‬پر کردن پوسته ‪ L‬را آغاز می کنیم که قادر به نگه‬
‫داشتن ‪ 8‬الکترون است ‪ .‬شروع پوسته جدید را می توان در جدول تناوبی مشاهده کرد‪ ،‬جایی که ما از هلیوم در سمت راست‬
‫به لیتیوم در سمت چپ می پریم ‪ .‬اگر تمام عناصر ردیف ‪ Li‬از جمله ‪ Li‬را بشمارید‪ ،‬خواهید دید که ‪ 8‬عدد وجود دارد‪ ،‬همان‬
‫تعداد الکترون هایی که پوسته ‪ L‬ممکن است قبل از پر شدن نگه دارد ‪ .‬بنابراین پیکربندی الکترونیکی ‪ ،Li‬عدد اتمی سه‪K2 ،‬‬
‫‪ L1‬است ‪ .‬پوسته ‪ L‬همچنان به پر شدن از ردیف ادامه می دهد تا زمانی که به عنصر با پیکربندی ‪( K2 L8‬نئون) برسیم‪.‬‬
‫نئون مانند هلیوم دارای یک الیه بیرونی پر از الکترون است ‪ .‬این الکترون ها در بیرونی ترین الیه اتم هستند که مسئول‬
‫واکنش شیمیایی عناصر هستند‪ .‬پوسته بعدی که باید پر شود‪ ،‬پوسته ‪ M‬است که قادر است ‪ 18‬الکترون را قبل از پر شدن‬
‫نگه دارد‪ .‬عنصر پس از نئون‪ ،‬سدیم‪ ،‬با عدد اتمی ‪ ،11‬بنابراین دارای پیکربندی الکترونیکی ‪ K2 L8 M1‬است ‪ .‬سدیم نیز‬
‫مانند لیتیوم تنها یک الکترون در بیرونی ترین پوسته خود دارد‪ .‬همچنین‪ ،‬هر دو سدیم و لیتیوم‪ ،‬مانند بقیه گروه‪ ،‬فلزات نرم‬
‫با واکنش پذیری مشابه هستند ‪ .‬اگر بنشینید و پیکربندی های الکترونیکی همه فلزات گروه ‪ Li، Na، K ( I‬و غیره) را بررسی‬
‫کنید‪ ،‬خواهید دید که همه آنها دارای یک الکترون در بیرونی ترین الیه اتم های خنثی خود هستند‪ .‬همین شباهت در ساختار‬
‫الکترونیکی است که باعث تشابه خواص در فلزات گروه ‪ I‬و سایر گروه ها در جدول تناوبی می شود‪.‬‬

‫اگر بخواهید پیکربندی های الکترونیکی اتم های گازهای نجیب ( ‪ He، Ne، Ar‬و غیره) را تعیین کنید‪ ،‬می بینید که بیرونی‬
‫ترین پوسته های همه آنها کامال ً پر است ‪ .‬گازهای نجیب نیز به شدت غیر فعال هستند ‪ .‬این را می توان به پوسته بیرونی‬
‫کامل الکترون ها نسبت داد که پایداری و عدم واکنش را فراهم می کند ‪ .‬این ایده از یک الیه بیرونی کامل از الکترون ها که‬
‫پایداری ایجاد می کند‪ ،‬می تواند به عنوان یک ابزار منطقی قوی در هنگام بحث در مورد پیوند بین اتم ها استفاده شود‪،‬‬
‫جایی که یک اتم در تالش برای به دست آوردن یک پوسته بیرونی کامل است‪ ،‬چه با به دست آوردن الکترون‪ ،‬از دست‬
‫دادن الکترون ها یا اشتراک گذاری ‪ .‬از الکترون ها من نظریه پیوند را در فایل دیگری پوشش خواهم داد‪ ،‬اما ابتدا باید به‬
‫چند ویژگی دیگر اتم ها نگاه کنیم که به ما در پیش بینی واکنش پذیری کمک می کند‪.‬‬

‫**‬ ‫*‬
 ‫*‬ ‫*‬

‫* سی * * * نه *‬ ‫*‬

‫*‬ ‫*‬

‫**‬ ‫*‬

‫کربن ‪ K2 L4‬نئون ‪K2 L8‬‬

‫انرژی یونیزاسیون‬

‫_________________‬

‫اولین انرژی یونیزه شدن یک اتم مقدار انرژی مورد نیاز برای حذف یک الکترون از بیرونی ترین پوسته تا فاصله بی‬
‫نهایت است‪.‬‬

‫این ممکن است با معادله نشان داده شود‪:‬‬

‫‪)-(E ========> E(+) + e‬‬

‫توجه داشته باشید که بار کل در هر دو طرف هر معادله همیشه برابر است‪ ،‬در این مورد خاص هر دو طرف خنثی هستند‬
‫(بار مثبت کاتیون‪ ،‬بار منفی الکترون را متعادل می کند)‪.‬‬

‫انرژی یونیزاسیون دوم انرژی مورد نیاز برای حذف الکترون دوم از یونی است که اکنون یک مثبت است ‪ .‬این فرآیند ممکن‬
‫است با معادله نشان داده شود‪:‬‬

‫‪)-(E(+) ========> E(2+) + e‬‬

‫مجدداً ‪ ،‬بارهای هر طرف تعادل معادله‪ ،‬در این مورد یک بار به عالوه یک در هر طرف وجود دارد (بار ‪ 1 -‬روی تک تک‬
‫الکترون یکی از دو بار مثبت )‪ E(2+‬را خنثی می کند و یک شبکه ‪ +‬باقی می گذارد‪.1 .‬‬

‫حذف الکترون از یک اتم نیازمند انجام کار است‪ ،‬یعنی باید انرژی کافی را تامین کنیم تا بر نیروی جاذبه بین هسته و‬
‫الکترون غلبه کنیم ‪ .‬همانطور که قبال ً دیدیم‪ ،‬الکترون‌ها پوسته‌هایی را اشغال می‌کنند که در فاصله‌های متفاوتی از هسته‬
‫قرار دارند ‪ .‬در نتیجه الکترون‌ها در پوسته‌های مختلف نیروهای جاذبه متفاوتی را از هسته تجربه می‌کنند و بنابراین در‬
‫مقدار انرژی مورد نیاز برای حذف آنها متفاوت خواهند بود‪ .‬به یاد داشته باشید‪ ،‬هرچه الکترون ها به هسته نزدیکتر باشند‪،‬‬
‫حذف آنها دشوارتر خواهد بود‪ .‬اگر اولین انرژی یونیزاسیون را به عنوان تابعی از عدد اتمی بررسی کنیم‪ ،‬یک الگوی‬
‫منظم ظاهر می شود‪.‬‬

‫‪ .1‬در طول یک دوره یک _افزایش _ پیوسته در انرژی یونیزاسیون اول وجود دارد که در هر گاز نجیب به اوج خود می‬
‫رسد‪.‬‬

‫‪ .2‬در یک گروه‪ ،‬اولین انرژی یونیزاسیون به طور قابل توجهی از عنصری به عنصر دیگر کاهش می یابد‪.‬‬

‫افزایش ‪ IE‬در طول یک دوره به دلیل افزایش بار هسته ای است که نیروی بیشتری بر الکترون های در حال گردش اعمال‬
‫می کند ‪ .‬در طول یک دوره‪ ،‬الکترون ها به یک پوسته تغذیه می شوند‪ ،‬بنابراین همه آنها دورتر از هسته نیستند ‪ .‬با این حال‪،‬‬
‫بار هسته ای در حال افزایش است و این به طور طبیعی اثر اتصال محکم تر آن الکترون ها را دارد ‪ .‬این سپس منجر به‬
‫افزایش ‪ IE‬می شود که در عبور از یک دوره مشاهده می شود‪.‬‬

‫بر اساس استدالل افزایش بار هسته ای‪ ،‬ممکن است انتظار داشته باشید که ‪ IE‬یک گروه را نیز کاهش دهد‪ ،‬زیرا هر یک از‬
‫اعضای گروه دارای پروتون های بیشتری نسبت به هسته باالی خود هستند ‪ .‬به نظر شما این باعث افزایش نیروهای جاذبه‬
‫ای می شود که الکترون های بیرونی احساس می کنند و در نتیجه ‪ IE‬افزایش می یابد‪ ،‬اما فراموش می کنیم که برای هر‬
‫عضو گروه متوالی‪ ،‬بیرونی ترین الکترون ها در پوسته هایی هستند که به تدریج از الیه دورتر هستند‪ .‬هسته ‪ .‬این افزایش‬
‫فاصله الکترون تا هسته باعث کاهش نیروی جاذبه می شود که بیشتر از افزایش عدد اتمی است ‪ .‬نتیجه کاهش ‪ IE‬در نزول‬
‫هر گروه است‪.‬‬

‫از بحث باال اکنون باید روشن شود که عناصری با باالترین انرژی یونیزاسیون عناصری هستند که در باال و سمت راست‬
‫جدول تناوبی قرار دارند (به عنوان مثال ‪ .)O, F, Ne, Cl‬این عناصر دارای انرژی یونیزاسیون بیش از ‪ eV 15‬هستند‪.‬‬
 ‫عناصری که کمترین ‪ IE‬را دارند‪ ،‬عناصری هستند که در سمت چپ و پایین جدول تناوبی قرار دارند (مانند ‪ .)،Cs، Fr‬این‬
‫عناصر دارای ‪ IE‬در اطراف یا کمتر از ‪ eV 5‬هستند‪ .‬دانستن ارقام دقیق تا زمانی که ایده ای از روندها داشته باشید مهم‬
‫نیست ‪ .‬دانش یک عنصر ‪ IE‬می تواند به ما این امکان را بدهد که مثال ً پیش بینی کنیم که آیا آن عنصر یک عامل اکسید کننده‬
‫یا کاهنده خواهد بود ‪ .‬به عنوان نمونه ای از تفاوت ‪ IE‬ها در یک گروه در اینجا اولین و دومین ‪ IE‬از فلزات گروه ‪ I‬است‪.‬‬

‫فلز اول اینترنت اکسپلورر دوم اینترنت اکسپلورر‬

‫‪ Li 520 7296‬اندازه گیری ها در اینجا بر حسب کیلو ژول در هر مول است ‪ .‬مول ‪ Na 496 4563‬واحد اندازه گیری ماده‬
‫است‪.‬‬

‫‪K 419 3069‬‬

‫‪Rb 403 2650‬‬

‫‪Cs 375 2420‬‬

‫برای سدیم‪ ،‬اولین ‪ IE 496‬کیلوژول بر مول است‪ ،‬این مقدار انرژی مورد نیاز برای حذف تک الکترون ‪ M‬برای خروج از‬
‫کاتیون )‪ Na+ (K2 L8‬است ‪ .‬مقدار انرژی مورد نیاز برای حذف الکترون دوم در مقایسه با اولی بسیار زیاد است ‪4563 -‬‬
‫کیلوژول بر مول‪ .‬دو دلیل برای این وجود دارد‪.‬‬

‫الکترون دوم از یک پوسته اوربیتال _ ‪ _full‬که حاوی الکترون هایی است که به هسته نزدیک تر از تک الکترون‬ ‫‪.1‬‬
‫‪ M‬اصلی که قبال ً حذف شده است‪ ،‬حذف می شود‪ ،‬یعنی فرآیند ‪ K2 L8 ====> K2 L7‬است که در آن ما به یک پوسته _‬
‫کامل می شکنیم‪ .‬الکترون ها به هسته نزدیک تر هستند‪.‬‬

‫الکترون دوم در حال حذف شدن از یک کاتیون دارای بار مثبت است و در نتیجه باید کارهای بیشتری انجام دهیم‬ ‫‪.2‬‬
‫تا بر این نیروی جذاب غلبه کنیم‪.‬‬

‫‪ )-(Na ========> Na(+) + e‬به انرژی _کمتر از‪:‬‬

‫‪)-(Na(+) ========> Na(2+) + e‬‬

‫اندازه اتم ها و یون ها‬

‫_____________________‬

‫در طول یک دوره در جدول تناوبی‪ ،‬الکترون ها به همان پوسته تغذیه می شوند‪ ،‬بنابراین ممکن است انتظار داشته باشید که‬
‫با عبور از دوره‪ ،‬هیچ تغییری در اندازه اتمی وجود نداشته باشد ‪ .‬با این حال‪ ،‬در پیمودن این دوره‪ ،‬بار هسته‌ای مثبت‌تر و‬
‫بیشتر را معرفی می‌کنیم‪ ،‬در نتیجه الکترون‌هایی که وارد پوسته فعلی می‌شوند‪ ،‬کشش هسته را قوی‌تر احساس می‌کنند‪،‬‬
‫بنابراین در اندازه اتمی انقباض وجود دارد ‪ .‬در گروه های پایین‪ ،‬اندازه اتمی _افزایش_ می شود‪ ،‬زیرا با رفتن از یک‬
‫عنصر به عنصر بعدی در گروه‪ ،‬بیرونی ترین الکترون ها در پوسته هایی هستند که به تدریج دورتر از هسته هستند‪.‬‬

‫آنیون ها (یون های منفی) همیشه بزرگتر از اتم های مادر خود هستند‪ .‬دلیل آن این است که افزودن یک الکترون به اتم‬
‫باعث افزایش میدان دفعی می شود که الکترون های در حال چرخش متقابال ً احساس می کنند ‪ .‬این افزایش باعث می شود که‬
‫الکترون ها بیشتر در فضا پخش شوند و در نتیجه اندازه یون در مقایسه با اندازه اتم افزایش می یابد‪.‬‬

‫کاتیون ها (یون های مثبت ) همیشه کوچکتر از اتم های اصلی خود هستند ‪ .‬از دست دادن یک یا چند الکترون باعث کاهش‬
‫نیروهای دافعه بین الکترون ها و در نتیجه انقباض کلی شعاع می شود ‪ .‬همچنین‪ ،‬الکترون‌هایی که از دست می‌روند ممکن‬
‫است پوسته بیرونی را کامال خالی کنند‪ ،‬که طبیعتا ً منجر به کاهش شعاع خواهد شد زیرا الیه داخلی بعدی به هسته نزدیک‌تر‬
‫است ‪ .‬برای مثال یک اتم سدیم دارای پیکربندی الکترونیکی ‪ K2 L8 M1‬است ‪ .‬از دست دادن یک الکترون منفرد یک یون‬
‫سدیم به نام ‪ +Na‬ایجاد می کند که دارای پیکربندی الکترونیکی گاز نجیب پایدار نئون‪ K2 L8 ،‬است ‪ .‬از دست دادن تک‬
‫الکترون از پوسته ‪ M‬باعث کاهش طبیعی شعاع کاتیون در مقابل اتم می شود‪ ،‬زیرا بیرونی ترین الکترون ها اکنون در‬
‫پوسته ‪ L‬هستند و نه در پوسته ‪ .M‬عالوه بر این‪ ،‬نسبت بارهای مثبت روی هسته به تعداد الکترون های مداری افزایش می‬
‫یابد ‪ .‬بنابراین بار موثر هسته ای افزایش می یابد و الکترون ها به داخل کشیده می شوند‪.‬‬

‫هر چه بار کاتیون بیشتر باشد‪ ،‬کوچکتر می شود‪.‬‬

‫برای سدیم ‪:‬‬

 ‫شعاع اتمی ‪ Na (K2 L8 M1) = 1.57‬آنگستروم ‪ 1‬آنگستروم =‬

‫شعاع یونی ‪ Na+ (K2 L8) = 0.98‬آنگستروم ‪ 0.0000000001‬متر‬

‫الکترونگاتیوی‬

‫_________________‬

‫الکترونگاتیوی یک اتم معیاری از توانایی آن در جذب الکترون ها به سمت خود است‪ ،‬زمانی که اتم به عنوان بخشی از یک‬
‫ترکیب به دیگران پیوند می خورد ‪ .‬توانایی یک اتم برای جذب الکترون به سمت خود بستگی زیادی به اندازه آن دارد ‪ .‬به‬
‫طور کلی‪ ،‬هرچه اتم کوچکتر باشد‪ ،‬الکترونگاتیوی آن بیشتر است‪ ،‬یعنی توانایی آن در جذب الکترون بهتر است ‪ .‬قبال ً‬
‫دیده‌ایم که در طول یک دوره کاهشی در اندازه اتمی وجود دارد که با افزایش بار هسته‌ای مطابقت دارد‪ .‬گروه‌های پایین‬
‫جدول افزایش قابل توجهی در اندازه دارند زیرا بیرونی‌ترین الکترون‌ها در الیه‌های مداری به تدریج دورتر از هسته‬
‫هستند ‪ .‬این روندها نشان می دهد که در طول دوره ها یک _افزایش_ در الکترونگاتیوی و گروه های پایین تر یک _کاهش_‬
‫در الکترونگاتیوی وجود دارد‪ .‬بنابراین بیشترین الکترونگاتیو عناصر در سمت راست باالی جدول تناوبی ( ‪ )N, O, F, Cl‬و‬
‫کمترین الکترونگاتیو در پایین سمت چپ ( ‪ )Rb, Cs‬هستند‪.‬‬

‫الکترونگاتیوی عناصر را می توان در مقیاس ‪ 4 -0‬قرار داد‪ ،‬با فلوئور‪ ،‬الکترونگاتیوی ترین عنصر‪ ،‬که مقدار ‪ 4‬را به‬
‫خود اختصاص داده است ‪ .‬جدول تناوبی جزئی زیر برخی از مقادیر الکترونگاتیوی را فهرست می کند‪.‬‬

‫________________________________________________________________ )‪H (2.1‬‬

‫________________________________________________________________‬

‫)‪Li (1.0) Be (1.5) B (2.0) C (2.5) N (3.0) O (3.5) F (4.0‬‬

‫________________________________________________________________‬

‫)‪Na (0.9) Cl (3.0‬‬

‫________________________________________________________________‬

‫)‪K (0.8) Br (2.8‬‬

‫________________________________________________________________‬

‫)‪Rb (0.8) I (2.5‬‬

‫______________________________________________________________________________‬
‫)‪__ Cs (0.7‬‬

‫______________________________________________________________________________‬
‫__ این ترازو به نام ابداع کننده اش به مقیاس پاولینگ معروف است‪.‬‬

‫اتم هایی که الکترونگاتیوی آنها کمتر از عالمت ‪ 2.1‬است‪ ،‬برای الکترون ها رقابت ضعیفی دارند‪ ،‬در واقع این عناصر‬
‫گاهی اوقات به عنوان الکترومثبت نامیده می شوند زیرا قدرت کشش بسیار کمی دارند ‪ .‬آنها همچنین عناصری با انرژی‬
‫یونیزاسیون پایین هستند ‪ .‬هرچه مقدار ‪ EN‬کمتر از ‪ 2.1‬باشد‪ ،‬عنصر الکترومثبت بیشتری خواهد داشت‪ ،‬به طوری که ‪Cs‬‬
‫با مقدار ‪ EN‬حدود ‪ 0.7‬در واقع بسیار الکترومثبت است (انرژی یونیزاسیون بسیار پایینی دارد و زمانی که بخشی از یک‬
‫ترکیب است برای الکترون ها رقابت ضعیفی دارد)‪. .‬‬

‫[ بازگشت به ‪ [ ] ps y choactives‬بازگشت به شیمی ]‬

‫درباره این سند‬