วิทยาศาสตร์ ม.

3 เทอม 2
หน่วยที่ 5 ปฏิกิริยาเคมีและวัสดุในชีวติ ประจาวัน
บทที่ 1 ปฏิกิริยาเคมี
บทที่ 2 วัสดุในชีวิตประจาวัน
หน่วยที่ 6 ไฟฟ้า
บทที่ 1 วรจรไฟฟ้าอย่างง่าย
บทที่ 2 ไฟฟ้าในชีวิตประจาวัน
หน่วยที่ 7 ระบบนิเวศและความหลากหลายทางชีวภาพ
บทที่ 1 ระบบนิเวศ
บทที่ 2 ความหลากหลายทางชีวภาพ
เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 1
 บทที่ 1 ปฏิกิรยิ าเคมี
เรื่องที่ 1 การเกิดปฏิกริ ยิ าเคมี
ทบทวนความรูก้ อ่ นเรียน เขียนเครือ่ งหมาย ✓หน้าข้อความทีถ่ กู ต้องต่อไปนี้

การเกิดสนิมของตะปูเหล็ก การผสมน้าหวานสีแดงกับน้า การจุดไม้ขีดไฟ

❑การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ ❑การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ ❑การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ
❑การเปลี่ยนแปลงทางเคมี ❑การเปลี่ยนแปลงทางเคมี ❑การเปลี่ยนแปลงทางเคมี

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 2

 บทที่ 1 ปฏิกิรยิ าเคมี
เรื่องที่ 1 การเกิดปฏิกริ ยิ าเคมี
ทบทวนความรูก้ อ่ นเรียน เขียนเครือ่ งหมาย ✓หน้าข้อความทีถ่ กู ต้องต่อไปนี้

การหลอมเหลวของน้าแข็ง การผสมน้าอัญชันกับมะนาว การต้มน้า

❑การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ ❑การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ ❑การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ
❑การเปลี่ยนแปลงทางเคมี ❑การเปลี่ยนแปลงทางเคมี ❑การเปลี่ยนแปลงทางเคมี

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 3

 บทที่ 1 ปฏิกิรยิ าเคมี
ปฏิกิริยาเคมี (Chemical Reaction)
เป็นการเปลี่ยนแปลงของสารที่ทาให้เกิดสารใหม่ เขียนแทนได้ด้วยสมการข้อความ ดังนี้
สารตั้งต้น → ผลิตภัณฑ์
เช่น กรดไฮโดรคลอริก + แคลเซียมคาร์บอเนต → แคลเซียมคลอไรด์ + น้า + แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์

เมื่อเกิดปฏิกิริยาเคมี อะตอมของสารตั้งต้นจะแยกตัวออกจากกัน แล้วจัดเรียงตัวเป็นสารใหม่

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 4

 บทที่ 1 ปฏิกิรยิ าเคมี
กฎทรงมวล (Law of Conservation of Mass)
“มวลรวมของสารก่อนทาปฏิกิริยาจะเท่ากับมวลรวมของสารหลังทาปฏิกิริยา”

เกิดปฏิกิริยาในระบบปิด เป็นไปตามกฎทรงมวล

เกิดปฏิกิริยาในระบบเปิด ไม่เป็นไปตามกฎทรงมวล

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 5

 บทที่ 1 ปฏิกิรยิ าเคมี
การถ่ายโอนความร้อนขณะเกิดปฏิกิรยิ าเคมี
ระบบ คือ สิ่งที่ต้องการศึกษา เช่น สารตั้งต้น ผลิตภัณฑ์
สิ่งแวดล้อม คือ ส่วนที่อยู่นอกระบบ เช่น ภาชนะ เทอร์โมมิเตอร์ อุปกรณ์อื่น ๆ
ปฏิกิรยิ าเคมีมี 2 ประเภท คือ
1. ปฏิกริ ยิ าดูดความร้อน ใช้มือจับจะรู้สึกเย็น
สารตั้งต้น + ความร้อน→ ผลิตภัณฑ์

2. ปฏิกริ ยิ าคายความร้อน ใช้มือจับจะรู้สึกร้อน

สารตั้งต้น → ผลิตภัณฑ์ + ความร้อน

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 6

 บทที่ 1 ปฏิกิรยิ าเคมี
เรื่องที่ 2 ปฏิกิรยิ าเคมีรอบตัว
กรด + เบส ➔ เกลือ + น้า
1. ปฏิกิรยิ าเคมีของกรดกับเบส (acid-base reaction)
ตัวอย่างสมการเคมี
กรดซัลฟิวริก + แบเรียมไฮดรอกไซด์ ➔ แบเรียมซัลเฟต + น้า
กรด เบส เกลือ(ตะกอน)

กรดแอซีติก + โซเดียมไฮดรอกไซด์ ➔ โซเดียมแอซีเตต + น้า

กรด เบส เกลือ(ตะกอน)

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 7

 บทที่ 1 ปฏิกิรยิ าเคมี
2. ปฏิกิรยิ าของกรดกับโลหะ กรด + โลหะ ➔ เกลือของโลหะ + แก๊สไฮโดรเจน

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 8

 บทที่ 1 ปฏิกิรยิ าเคมี
3. ปฏิกิรยิ าของเบสกับโลหะ

เบส + โลหะ ➔ เกลือของโลหะ + แก๊สไฮโดรเจน

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 9

 บทที่ 1 ปฏิกิรยิ าเคมี
4. การเกิดสนิมเหล็ก (Rusting)

เหล็ก + แก๊สออกซิเจน + น้า ➔ สนิมเหล็ก

เมื่อเหล็กสัมผัสกับแก๊สออกซิเจน และน้าหรือความชื้นในอากาศ จะเกิดปฏิกิริยาเคมี ได้

ผลิตภัณฑ์ เป็น สนิมเหล็ก ทาให้เกิดการผุกร่อน

วิธีการป้องกันการเกิดสนิม
1. ทาสีบนผิวของวัสดุ
2. การเคลือบผิววัสดุด้วยน้ามัน
เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 10
 บทที่ 1 ปฏิกิรยิ าเคมี
5. การเผาไหม้ (Combustion)

สารประกอบไฮโดรคาร์บอน + แก๊สออกซิเจน ➔ น้า + แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์

การเผาไหม้แบ่งออกเป็น 2 กรณี
1. แก๊สออกซิเจนไม่เพียงพอ ส่งผลให้ เกิดการเผาไหม้ไม่สมบูรณ์ (เกิดเขม่า, ควันดา)
2. แก๊สออกซิเจนมากเกินพอ ส่งผลให้ เกิดการเผาไหม้สมบูรณ์ (ไม่เกิดเขม่า, ไม่เกิดควันดา)

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 11

 บทที่ 1 ปฏิกิรยิ าเคมี
6. การเกิดฝนกรด (Acid Rain Formation)
แก๊สไนโตรเจนไดออกไซด์ + น้า ➔ กรดไนตริก + แก๊สไนโตรเจนมอนอกไซด์
แก๊สซัลเฟอร์ไตรออกไซด์ + น้า ➔ กรดซัลฟิวริก
ฝนกรดทีเ่ กิดขึ้นจะมีคา่ pH ต่ากว่า 5.6
ตัวอย่างผลกระทบทีเ่ กิดจากฝนกรด
1. เกิดการระคายเคืองต่อผิวหนัง
2. ทาให้พืชตาย
3. ความเป็นกรดของแหล่งน้าเพิ่มขึ้น

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 12

 บทที่ 1 ปฏิกิรยิ าเคมี
7. การสังเคราะห์ดว้ ยแสง (Photosynthesis)

เป็นกระบวนการสร้างอาหารของพืช
ประโยชน์ของการสังเคราะห์ด้วยแสง
1. ได้แก๊สออกซิเจนซึ่งจาเป็นต่อการดารงชีวิต
ของพืชและสัตว์
2. ลดปริมาณของแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์
ซึ่งเป็นสาเหตุหนึ่งของภาวะโลกร้อน
เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 13
 บทที่ 2 วัสดุในชีวติ ประจาวัน
เรื่องที่ 1 วัสดุรอบตัว
ข้อใดไม่ใช่วัสดุ ก. ยาง ข. ไม้ ค. เหล็ก ง. เก้าอี้
เลือกตัวอักษรหน้าวิธที ดสอบแล้วเติมลงในช่องว่างหน้าสมบัตทิ างกายภาพทีก่ าหนดให้
............. ความแข็ง ก. นาวัสดุที่แขวนไว้ผูกกับถุงทราย จากนั้นนาถุงทรายออก เปรียบเทียบ
ความยาวของวัสดุก่อนผูก ขณะผูก และหลังจากนาถุงทรายออก
............. การนาไฟฟ้า ข. ติดก้อนดินน้ามันไว้ที่ปลายด้านหนึ่งของวัสดุแล้วให้ความร้อนที่ปลาย
อีกด้านหนึ่งของวัสดุ สังเกตการเปลี่ยนแปลงของก้อนดินน้ามัน
............. การนาความร้อน ค. ใช้ตะปูหรือเข็มหมุดขีดลงบนวัสดุ สังเกตรอยที่ปรากฏบนผิววัสดุ
............. สภาพยืดหยุ่น ง. นาวัสดุไปต่อกับวงจรไฟฟ้าอย่างง่ายที่มีหลอดไฟฟ้า สังเกตความ
สว่างของหลอดไฟฟ้า
เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 14
 บทที่ 2 วัสดุในชีวติ ประจาวัน
1. พอลิเมอร์ (Polymer)
เป็นสารประกอบที่มีโมเลกุลขนาดใหญ่ เกิดจากโมเลกุลขนาดเล็กจานวนมากมาทาปฏิกิริยาเคมีกัน
มอนอเมอร์ (monomer) คือ โครงสร้างของพอลิเมอร์ที่ประกอบด้วยหน่วยซ้า ๆ กัน
พอลิเมอร์ (Polymer) มีโครงสร้าง 3 ประเภทคือ

ก. พอลิเมอร์แบบเส้น ข. พอลิเมอร์แบบกิง่ ค. พอลิเมอร์แบบร่างแห

ตัวอย่างพอลิเมอร์ในชีวิตประจาวัน
ขวด PET ท่อ PVC ถุงมือยาง

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 15

 บทที่ 2 วัสดุในชีวติ ประจาวัน
2. เซรามิก (Ceramic)
ที่ใช้งานกันทั่วไปเป็นวัสดุที่ผลิตจากหิน ดิน ทราย และแร่ธาตุต่าง ๆ จากธรรมชาติ ผ่านการ
ขึ้นรูปแล้วนาไปเผาที่อุณหภูมิสูง ทาให้โครงสร้างเปลี่ยนไปจากเดิม
คุณสมบัตขิ องเซรามิก
1. แข็งแต่เปราะ
2. ทนต่อการสึกกร่อน
3. จุดหลอมเหลวสูง
4. ไม่นาความร้อนและไม่นาไฟฟ้า

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 16

 บทที่ 2 วัสดุในชีวติ ประจาวัน
3. โลหะ (Metal)
เป็นวัสดุที่ได้จากการถลุงสินแร่ในธรรมชาติ เช่น ทอง ทองแดง เงิน อะลูมิเนียม
คุณสมบัตขิ องโลหะ
1. มีความแข็ง
2. มีความเหนียว
3. ตีออกเป็นแผ่นได้
4. นาความร้อนและนาไฟฟ้าได้ดี
5. มีจุดเดือดจุดหลอมเหลวสูง

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 17

 บทที่ 2 วัสดุในชีวติ ประจาวัน
4. วัสดุผสม หรือ วัสดุคอมโพสิต (Composites)
เป็นการนาวัสดุต่างชนิดที่มีสมบัติต่างกัน มาผสมกัน ได้เป็นวัสดุใหม่ที่ดีกว่าเดิม
ตัวอย่างของ วัสดุผสม หรือ วัสดุคอมโพสิต (Composites)
1. ผ้าคอมโพสิต
2. ชุดกันฝน
3. ชุดดาน้า
4. ชุดสกี
5. คอนกรีตเสริมเหล็ก
6. ยางเรเดียล

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 18

 บทที่ 2 วัสดุในชีวติ ประจาวัน

เกร็ดน่ารู้ : วัสดุผสมที่ใช้ทาเครือ่ งบิน

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 19