TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI

HANOI MEDICAL UNIVERSITY
HANOI MEDICAL UNIVERSITY

BỘ MÔN HUYẾT HỌC

LEC MODULE 3.1

THIẾU MÁU

Hà Nội - 2022 1/27

 TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
HANOI MEDICAL UNIVERSITY

Mục tiêu
1. Trình bày được các cách phân loại thiếu
máu
2. Phân tích được các đặc điểm lâm sàng,
cận lâm sàng của bệnh nhân thiếu máu theo
từng nhóm nguyên nhân
3. Trình bày được nguyên tắc điều trị thiếu
máu và hướng điều trị cụ thể cho một số
nguyên nhân thường gặp
2/27
 TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
HANOI MEDICAL UNIVERSITY

Định nghĩa thiếu máu

Giảm nồng độ hemoglobin trong máu tuần
hoàn hoặc lượng oxy trong máu dưới mức
cho phép của người khỏe mạnh cùng độ
tuổi và giới tính trong cùng điều kiện môi
trường.

3/27
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
HANOI MEDICAL UNIVERSITY

Nồng độ Hemoglobin bình thường và bất

thường (WHO-2011)

4/27
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
HANOI MEDICAL UNIVERSITY

Nồng độ Hemoglobin và hematocrit

bình thường

5/27
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
HANOI MEDICAL UNIVERSITY

Các mức độ thiếu máu

6/27
 TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
HANOI MEDICAL UNIVERSITY

Nguyên nhân thiếu máu

Do giảm sinh hồng cầu:
Thiếu hụt các chất dinh dưỡng (sắt, Folic,
B12);
Suy tủy xương (bẩm sinh, mắc phải);
Bệnh ác tính tại tủy (bạch cầu cấp, mạn,…),
ngoài tủy (K di căn tủy xương);
Suy thận mạn (bệnh thận mạn tính);
Rối loạn sinh tủy (bẩm sinh, mắc phải);
Thiếu máu trong bệnh mạn tính;
7/27
 TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
HANOI MEDICAL UNIVERSITY

Nguyên nhân thiếu máu

 Thiếu máu do tiêu hủy ngoại vi:
 Bệnh lý bẩm sinh:
 Màng hồng cầu (hình cầu, elip…);
 Hemoglobin (thalassemia, HbS, HbC…);
 Enzyme (G6PD, PK);
 Bệnh lý mắc phải:
 Tan máu tự miễn;
 Tan máu vi mạch;
 Sốt rét;
 Đái HST kịch phát ban đêm;
 Cường lách;
 Do thuốc, van tim, bệnh tim mạch…
 Thiếu máu do mất máu:
8/27
 TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
HANOI MEDICAL UNIVERSITY

Các phân loại thiếu máu khác

 Phân loại thiếu máu theo đặc điểm huyết học:
 Thiếu máu hồng cầu nhỏ (nhược sắc);
 Thiếu máu hồng cầu bình thường (đẳng sắc);
 Thiếu máu hồng cầu to;
 Phân loại thiếu máu theo di truyền:
 Thiếu máu bẩm sinh;
 Thiếu máu mắc phải;
 Phân loại thiếu máu theo tốc độ thiếu máu:
 Thiếu máu cấp;
 Thiếu máu mạn tính;
 Phân loại thiếu máu theo mức độ thiếu máu:
 Thiếu máu nhẹ;
 Thiếu máu vừa;
 Thiếu máu nặng;
9/27
 TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
HANOI MEDICAL UNIVERSITY

Triệu chứng lâm sàng

Triệu chứng cơ năng:
Mệt mỏi;
Đánh trống ngực;
Thở nhanh;
Buồn ngủ;
Yếu cơ, giảm vận động;
Các triệu chứng khác tùy bệnh cảnh.

10/27
 TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
HANOI MEDICAL UNIVERSITY

Triệu chứng lâm sàng

Triệu chứng thực thể:

Da xanh, niêm mạc nhợt;
Mạch nhanh;
Tiếng thổi tâm thu cơ năng;
Huyết áp?
Nhịp thở;
Triệu chứng của nguyên nhân thiếu máu.

11/27
 TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
HANOI MEDICAL UNIVERSITY

Triệu chứng lâm sàng

Triệu chứng nguyên nhân thiếu máu:
Nguyên nhân tủy xương:
Thiếu máu;
Triệu chứng giảm các dòng khác (nhiễm trùng, xuất
huyết…);
Bằng chứng giảm các dòng khác.
Nguyên nhân tan máu:
Vàng da, vàng mắt;
Tiểu sẫm màu;
Nguyên nhân mất máu:
Vị trí mất máu.
Nguyên nhân khác:….
12/27
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
HANOI MEDICAL UNIVERSITY
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
HANOI MEDICAL UNIVERSITY

14/27
 TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
HANOI MEDICAL UNIVERSITY

Xét nghiệm
Tổng phân tích tế bào máu ngoại vi:
Đánh giá mức độ thiếu máu:
Hemoglobin;
Hematocrit;
Đánh giá tính chất thiếu máu:
MCV;
MCH;
MCHC;
RET (hồng cầu lưới);
15/27
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
HANOI MEDICAL UNIVERSITY

Các mức độ thiếu máu

16/27
 TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
HANOI MEDICAL UNIVERSITY

Xét nghiệm
Đánh giá nguyên nhân thiếu máu:
WBC;
Thành phần BC (N, M, L, Blast…);
PLT;
Xét nghiệm khác (tùy theo định hướng
nguyên nhân):
Sắt, ferritin, Folic, B12;
Bilirubin, LDH;
Tủy đồ, Sinh thiết tủy xương;
Chụp XQ, nội soi….
17/27
 TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
HANOI MEDICAL UNIVERSITY

Chẩn đoán
Triệu chứng lâm sàng;
Triệu chứng cận lâm sàng;

18/27
 TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
HANOI MEDICAL UNIVERSITY

Thiếu máu thiếu sắt

 Điều kiện:
 Giảm cung cấp, hấp thu;
 Tăng tiêu thụ;
 Rối loạn chuyển hóa, sử dụng.
 Thiếu máu:
 Hồng cầu nhỏ, nhược sắc (MCV < 80; MCHC < 300);
 HC lưới giảm hoặc không tăng;
 Triệu chứng đi kèm:
 Có thai;
 Mất máu mạn tính;
 Suy dinh dưỡng;
 Suy kiệt, bệnh ác tính;
 Cắt dạ dày….

19/27
 TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
HANOI MEDICAL UNIVERSITY

Thalassemia
Điều kiện:
Dân tộc miền núi;
Bẩm sinh;
Yếu tố gia đình;
Thiếu máu:
Hồng cầu nhỏ, nhược sắc;
Hồng cầu lưới tăng;
Vàng da, vàng mặt, tiểu sẫm màu;
Lách to;
Bộ mặt thalassemia.
20/27
 TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
HANOI MEDICAL UNIVERSITY

Lơ xê mi cấp
Điều kiện:
Không có gì đặc hiệu;
Mọi lứa tuổi;
Đột biến gen ung thư.
Thiếu máu; giảm hồng cầu lưới.
Nhiễm trùng  Giảm bạch cầu;
Xuất huyết  Giảm tiểu cầu;
Thâm nhiễm: Gan, lách, hạch to.
21/27
 TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
HANOI MEDICAL UNIVERSITY

Xơ gan
Điều kiện:
Uống rượu;
HBV, HCV;
Thiếu máu;
Hội chứng TALTMC:
XHTH;
Lách to;
Cổ trướng;
Tuần hoàn bàng hệ.
22/27
 TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
HANOI MEDICAL UNIVERSITY

Điều trị thiếu máu

Nguyên tắc chung:
Điều trị theo nguyên nhân;
Điều trị theo tiến triển của bệnh;
Điều trị theo khả năng bù trừ của cơ thể với
tình trạng thiếu oxy tổ chức.

23/27
 TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
HANOI MEDICAL UNIVERSITY

Điều trị nguyên nhân

 Nguyên nhân tủy xương:
 Thiếu sắt: bù sắt uống, tĩnh mạch;
 Thiếu vitamin B12: bù vitamin B12;
 Suy tủy xương: Ức chế miễn dịch, ghép TBG;
 Bệnh ác tính: hóa chất, tia xạ.
 Nguyên nhân tiêu hủy ngoại vi:
 Bẩm sinh: điều trị hỗ trợ, ghép TBG.
 Mắc phải:
 Sốt rét: quinin, artemisinin…;
 Tự miễn: corticoid…
 Nguyên nhân mất máu:
 XHTH;
 Rối loạn kinh nguyệt;
…
24/27
 TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
HANOI MEDICAL UNIVERSITY

Điều trị hỗ trợ

 Truyền máu:
 Triệu chứng thiếu máu nặng khó hồi phục;
 Thông thường:
 Truyền máu khi Hb < 70 g/l;
 Duy trì Hb >90-100 g/l;
 Tính cá thể:
 Nhóm bệnh;
 Giai đoạn bệnh;
 Tình huống cụ thể (cấp, mạn, tiên lượng…).
 Tránh lạm dụng:
 Tai biến truyền máu (phản ứng, truyền nhiễm, kháng thể);
 Truyền máu từng phần.
 Tuân thủ quy chế truyền máu.

25/27
 TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
HANOI MEDICAL UNIVERSITY

Giải đáp thắc mắc?

26/27
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
HANOI MEDICAL UNIVERSITY
HANOI MEDICAL UNIVERSITY

XIN TRÂN TRỌNG CẢM ƠN!

27/27