MODYUL 2

Ang Intelektwalisasyon ng Wikang Filipino

1.0 Mga Layunin

1. Maipaliwanag ang intelektwalisasyon ng wikang Filipino.

2. Masuri ang proseso hinggil sa pag-iintlektwalisa ng wika.
3. Magamit ang wikang Filipino bilang intelektwalisadong wika.

2.0 Paksa ng Pag-aaral

Ang Intelektwalisasyon ng Wika: Kaso ng Wikang Filipino

Ayon kay Constantino (1996), ang wika ang siyang pangunahing instrumento ng
komunikasyong panlipunan. Bilang instrumento, maaaring matamo sa pamamagitan
nito ang mga instrumental at sentimental na pangangailangan ng tao. Ang wika ay
behikulo para makisangkot at makibahagi ang tao sa mga gawain ng lipunan upang
matamo ang mga pangangailangang ito. Samakatwid, ang pahayag na ito ni Constantino
ay nagpapatunay lamang na napakahalaga ng papel na ginagampanan ng wika sa pang-
araw-araw na buhay ng tao. Gamit ang wika, nagagawa ng tao na masatisfay ang
kanyang mga pangangailangan maging ito man ay pansosyal o pampersonal. Nagiging
instrumento ang wika upang makisangkot ang tao sa mga nangyayari sa kanyang
paligid. Dahil dito, mahalaga para sa isang tao na maging maalam siya sa kanyang
wikang ginagamit upang ito ay magamit niya sa paraang tiyak at planado.

Para sa mga taong aral sa wika, hindi na bago ang katawagang pagpaplanong pangwika
o language planning. Sa larangang ito, tinatanaw ang mga maaaring pagpiliang wika
mula sa isang komunidad para gawing estandardisado. Sentro rin ng pag-aaral ng PP
ang konsyus na paggamit ng isang wika sa isang lipunan, kung saan, ito ay
kinapapalooban ng pagkalap ng mga datos o informasyon upang bumuo ng desisyon
kaugnay sa kung anong wika ang pinakaangkop na gagamitin sa isang lipunan
(Eastman, 1982).

Ang PP ay binubuo rin ng dalawang mahalagang meyjor komponent. Sa komponent na

ito mahihinuha natin ang mga konkretong batayan sa maayos na pagpili ng isang
wikang sasailalim sa estandardisasyon. Una, ang patakarang dapat sundin; ikalawa,
pagpili ng wika kaugnay sa napagkasunduang patakaran. Ang una ay binubuo ng apat
na mahahalagang salik. Ang mga ito ay ang sumusunod:

1. PORMULASYON – Ito ang yugto ng deliberasyon at/o pagdedesisyon kaugnay sa

wikang pipiliin. Mahalagang isaalang-alang dito ang layunin ng mga gagamit
nito.
2. KODIPIKASYON – Ito ang yugto kung saan nagkakaroon ng teknikal na
preparasyon ang mga language academies ng napagkasunduang patakaran.
 Mahalaga namang tingnan dito ang pananaw, paniniwala, saloobin ng kapwa
magpapatupad at tatanggap ng napagkasunduang patakaran.
3. ELABORASYON – Ito ay pinaiiral ng ahensyang pangwika na kung saan
inihahanda na ang mga materyal na kakailanganin sa pagpapalawak ng gamit ng
piniling wika.
4. IMPLEMENTASYON – Ito naman ang yugto ng pagtanaw sa epekto ng
plinanong pagbabago sa wikang pinili.

Sa kabilang banda, ang ikalawa, ang pagpili sa wika ang kadalasang nauuna sa
konsiderasyon bago pa man ito sumailalim sa formulasyon, kodifikasyon, elaborasyon at
implementasyon.

May inilahad pa rin si Eastman (1982) kaugnay sa paraan ng pagpili ng wika. Sa

katunayan, may sampung kategorya kung saan maaaring makapamili ng isang wika na
sasailalim sa estandardisasyon;

1. Indigeneous Language – Wikang sinasalita ng mga sinaunang tao na

nakapanirahan sa isang lugar.
2. Lingua Franca – Wikang gamitin ng mga taong may magkaibang unang wika na
may tiyak na layunin sa paggamit.
3. Mother Tongue – Wikang natamo mula sa pagkabata.
4. National Language – Wikang ginagamit sa politika, sosyal at kultural na
pagkakakilanlan.
5. Official language – Wikang ginagamit sa transaksyong pampamahalaan.
6. Pidgin – (Nabuo sa pamamagitan ng paghahalu-halo ng wika) Wikang
kadalasang ginagamit ng mga taong may magkaibang pinagmulang wika.
7. Regional Language – Komong wika na ginagamit ng mga taong may
magkaibang wikang pinagmulan na naninirahan sa isang partikular na lugar.
8. Second Language – Wikang natutunan bilang karagdagan sa unang wika.
9. Vernacular Language – Wika ng isang sosyal na grupo na nadomina ng ibang
wika.
10. World Language – Wikang ginagamit sa malawak na saklaw ng mundo.

Alinman sa mga nailahad na ito ay maaaring mapagpilian o maging batayan tungo sa

pag-iistandardays ng wikang napagkasunduan.

Samantala, ang estandardisasyon ng wika naman o language standardization ay isang

sangay ng pagpaplanong pangwika na konsern sa kaisahan sa likod ng linggwistikong
pagkakaiba-iba ng mga wika. Ayon kay Eastman (1982) mula kay Haugen (1966), may
proseso ang pag-iistandardays ng wika. Ang prosesong ito ay binubuo ng mga
sumusunod:

1. Norm Selection
2. Codification
3. Elaboration
4. Implementation
Tungo sa pag-iistandardays ng wika, mahalagang makapamili muna ng wika,
makodipika ito sa pamamagitan ng paghahanda ng teknikal na preparasyon o ng mga
kagamitan (libro, ensaklopidya at iba pang mga nasusulat na materyal). Matapos nito,
kinakailangan na maging malawakan ang pagpapagamit nito sa iba’t ibang domeyn
tulad ng: simbahan, paaralan, pamahalaan, midya at iba pa. Malaki ang papel ng
domain sa estandardisasyon dahil ito ang susukat sa lawak ng gamit ng wika.

ATITUDES

Sa kaso naman ng modernisasyon, binigyang paliwanag ni Eastman (1982) na ito

ay ang paglago ng popular na pagkakakilanlan ng isang estandardisadong pambansang
wika mula sa mga gumagamit nito. Sa kabilang banda, inilahad naman sa jornal ng
Komisyon ng Wikang Filipino ang dalawang yugto para masabing modernisado ang
isang wika. Ang una ay tinawag na Popularly Modernized Language o PML at ang
pangalawa ay ang Intellectually Modernized Language o IML. Ayon dito, ang wika ay
maaaring maging moderno subalit hindi intelektwalisado. Ang wika na ginagamit sa
enterteynment ay pwedeng tawaging moderno subalit hindi ito masasabing
intelektwalisado, gayundin naman ang wikang ginagamit sa tabloyd ay hindi rin
maaaring iklasipika na intelektwalisado. Sa kabilang banda, masasabi nating
intellectually modernize ang isang wika kung ito ay nagagamit sa mga matataas na
karunungan gaya ng agham, teknolohiya, negosyo, kalakalan, industriya, medisina at
iba pa. Tunguhin ng dalawang yugtong ito na maintelektwalays ang wikang ginagamit
ng isang partikular na lipunan.

Malaki rin ang magiging ambag ng mga larangang pangwika tungo sa

pagpapalakas ng intelektwalisasyon. Maaaring sumailalim ang isang wika sa mga
sumusunod na larangan:

1. Larangang pangwika na nagkokontrol (Controlling domains of language) – Ang

wika at varayti ng wikang ginagamit dito ay dinidikta kapwa pasulat at pasalita.
Nangangahulugan ito ng katiyakan at wastong gamit ng mga salita. Kadalasan
itong ginagawa sa matataas na antas ng karunungan gaya ng: simabahan, batas,
midya, paaralan, pamahalaan, industriya, negosyo, komersiyo at iba pa. Dahil
nga nagiging diktador kung ano ang wikang gagamitin, nadedevelop ang isang
wika tungo sa tinatatawag na estandardisado at intelektwalisado.
2. Nagkokontrol nang bahagya sa larangang pangwika (Semi-controlling domains of
language) – Ang wika at ang mga varayting ginagamit naman dito ay pasulat
subalit tanging tagapakinig lamang ang mga gumagamit nito. Di-tulad ng nauna,
hindi kasinghigpit ang paggamit ng wika rito. Ipinahihintulot rin nito ang
pakikibahagi ng tao sa iba’t ibang gawain subalit hindi kinakailangan na maging
dalubhasa ang isang tao sa paggamit ng wika. Halimbawa nito ay sa relihiyon at
enterteynment.
3. Di-nagkokontrol na mga larangan ng wika (Non-controlling domains of
language) – Ang wikang gamit dito ay pasalita lamang na kadalasang makikita sa
tahanan at lingua franca ng isang bansa.
 Gayumpaman, ang salitang intelektwalisasyon ay nagdudulot pa rin ng pagkalito
mula sa iba’t ibang taong sangkot sa paggamit ng wika. Sa paliwanag ni Sibayan (1999),
ang wika ay intelektwalisado kung ito ay nasusulat. Hindi sapat ang pasalitang paraan
para masabing intelektwalisado ang isang wika. Kinakailangang ang wika ay
nakapagpapalimbag ng iba’t ibang balon ng karunungan (libro, ensaklopidya at iba pa)
na magagamit ng tao tungo sa paglago ng kanyang kaalaman. Sa kaso ng Filipino, ani
Sibayan, ang pag-iintelektwalays dito ay nararapat ifokus sa mga lawak na kumokontrol
na wika o controlling domains of language, mga lawak na ayon sa kanya ay nagdidikta
ng wikang inaasam at pinapaboran ng mga taong gumagamit ng wikang iyan.
Halimbawa nito ay ang gamit ng wika sa mahahalagang larangan tulad sa edukasyon,
pamahalaan, batas, hukuman, agham at teknolohiya, negosyo, pangkalakalan,
industriya, mga propesyon na may bahaging larangan (sub domains) tulad ng medisina
at abogasya, mass media at literatura.

Sa paliwanag naman nina Espiritu at Catacataca (2005), nakaankla sa pagpaplanong

pangwika ang salitang intelektwalisasyon. Ito ay pumapaloob sa apat na dimensyon:
seleksyon, istandardisasyon, diseminasyon at kultibasyon. Sa kultibasyon papasok ang
konsepto ng intelektwalisasyon. Ani Neustupny (1970), ang kultibasyon ay isang proseso
na nagmumula sa kodifikasyon ng wika tungo sa kultibasyon at elaborasyon nito. Sa
kabuuan, nangangahulugan lamang na ang tanging layunin ng intelektwalisasyon ay
upang magampanan ng wika ang kanyang mga tungkulin sa mga gumagamit nito.

Samantala, inilahad ni Acuna (1994) na ang mga pambansang wika sa buong mundo ay
maaaring iuri sa tatlo: Intellectualized languages of wider communication; confined,
independent and intellectualized national languages; and developing national
languages. Ang unang uri ay tumutukoy sa popular na mga internasyunal na wika gaya
ng: Ingles, Pranses, Aleman at Espanyol. Ang mga wikang ito ay ginagamit bilang mga
kontroling na domeyn sa paggawa (work) at iba pa. Samantala, ang ikalawang uri
naman ay tumutukoy sa mga intelektwalisadong wika na saklaw lamang ang bansang
pinaggagamitan nito. Ang wikang ito ay sapat na upang magamit sa lahat ng domeyn ng
isang bansa. Halimbawa ng mga bansang ito ay ang Korea at Japan. At ang panghuling
uri naman ay tumutukoy sa mga bansang nasa proseso pa lamang ang
intelektwalisasyon ng wika gaya ng Indonesia, Malaysia at Pilipinas. Sa mga bansa
kasing ito ay patuloy pa rin ang pagdebelop sa tinawag ni Sibayan na idyomang
pedagojikal.

Ngayon, ano naman ang hinaharap ng wikang Filipino kaugnay sa isyu ng

estandardisasyon at intelektwalisasyon? Ang tanong na ito ay nagdulot ng mga
kalituhan sa maraming Pilipino, kahit mga dalubwika ay patuloy na nagdedebate kung
estandardisado o intelektwalisado ba ang Filipino. Kadalasang sagot na maririnig sa
kanila ay ganito: Ang Filipino ay patuloy pa sa pagdevelop tungo sa estandardisasyon at
intelektwalisasyon nito. Ang pahayag na ito ay totoo. Sapagkat ayon na rin sa
Konstitusyon sa ilalim ng Artikulo XIV ng Seksyon 6:

“Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang, ito ay dapat

payabungin at pagyamanin pa batay sa iba pang mga wika sa Pilipinas.”
Nangangahulugan lamang ito na ang Filipino ay kailangang umasa sa mga
intelektwalisadong wika hindi lamang sa mga wika sa Pilipinas. Isang magandang
halimbawa na nito ay ang wikang Ingles. Ang Ingles man ay umasa rin sa mga
intelektwalisadong wika tulad ng Griyego, Latin at Pranses. Sa kabilang banda, tinukoy
sa jornal ng KWF ang mga kadahilanan kung bakit kailangan ng Filipino na umasa sa
Ingles. Narito ang mga kadahilanan:

1. Halos lahat ng nakasulat na bersyon ng makabagong Filipino kabilang na

iyong sa mga paaralan ay puno ng hiram na salita sa Ingles, may mga
binaybay ng tulad ng sa mga orihinal at karamihan naman ay isina-
Filipino ang pagbabaybay.
2. Malinaw na ipinakikita sa mga pag-aaral tungkol sa mga
intelektwalisadong varayti ng sinasalitang Filipino ng mga mag-aaral sa
anim na pamantasan sa Metro Manila (UP, DLSU, Araneta U, PNU, PUP
at PLM) na kayang talakayin ng mga mag-aaral ang kanilang mga takdang
aralin sa matematika, biyolohiya at iba pa sa pamamagitan ng
maramihang panghihiram sa Ingles.

Sa madaling salita, para masabing intelektwalisado ang wikang Filipino, kinakailangan

na magamit ito sa pagtuturo sa mga Pilipino sa halos lahat ng larangan o antas.

Kung kaya, ani Espiritu at Catacataca (2005) mula kay Sibayan (1988), para
maisakatuparan ito, pangunahing pangangailangan sa intelektwalisasyon ang
manunulat sa kurikulum at mga teksbuk at isang idyomang pedagojikal sa Filipino. Ang
idyomang pedagojikal ay ang kabuuan ng mga ginradong teksto, mga sanggunian,
patnubay at iba pang mga kagamitang panturo na magagamit mula sa unang baytang sa
elementarya hanggang antas tersyarya isinulat ng mga ekspertong manunulat ng mga
teksbuk at kagamitang pangkurikulum at mga iskolar at mga eksperto sa pamamaraan
ng pagtuturo. Kung babalikan natin ang unang pahayag ni Sibayan, ang wika ay
kailangang NASUSULAT para masabing intelektwalisado ito.

Gayumpaman, may apat na katangian ang isang intelektwalisadong wika. Una, aktibo,
marami at malawak ang gumagamit ng wika partikular na ang pasulat na anyo kaysa
pasalita. Pangalawa, ang wika ay estandardisado. Ibig sabihin, walang kalituhan
kaugnay sa palabaybayan nito, nararapat na ito ay kodipikado sa mga diksyonaryo at iba
pang referensiya. Pangatlo, ang wika ay nararapat na may kakayahan na maisalin sa iba
pang intelektwalisadong wika. At panghuli, ang wika ay nararapat na maunlad at
tanggap sa iba’t ibang rejister na ang ibig sabihin ay nagagamit ito sa iba’t ibang
larangan o bahaging-larangan. Mahalaga ito sa konsepto ng intelektwalisasyon dahil
tumutukoy ito sa lawak ng gamit ng wika.

Samantala, iminungkahi naman ni Sibayan ang mga tiyak na referensiya upang

masubok kung intelektwalisado ba talaga ang wikang Filipino.

1. Nagagamit ba ang Filipino bilang pangunahing wika ng instruksyon mula sa

kindergarten hanggang level pampamantasan?
 2. Ang Filipino ba ay ang pangunahing wika sa trabaho kung saan Ingles ang
kasalukuyang gamit?
3. Ang Filipino ba ay ang nais at mithiing wika ng mga Pilipino upang magamit sa
kanilang sosyo-ekonomiko at intelektwal na pag-unlad?

Ani Sibayan, mahirap makamit ito subalit ito ang mga katangian ng isang
intelektwalisadong wika na maaring magamit bilang kontroling na domeyn ng isang
bansa. Sa kasalukuyan, ang Filipino ay kinakaharap ang napakaraming problema, kung
kaya, hindi maiiwasang maging mabagal ang tinatahak nitong landas tungo sa
intelektwalisasyon. Ilan sa mga problema ay ang mga sumusunod:

1. Kulang ang “political will” sa pag-iintelektwalays nito.

2. Kulang ang suportang ibinibigay ng mga nasa industriya, komersyo, negosyo at
iba pa. Ingles pa rin ang ginagamit sa mga larangang ito bilang pangunahing
midyum ng komunikasyon.
3. Kulang sa pondo mula sa pamahalaan kaugnay sa pagpapalawak ng gamit ng
Filipino sa iba’t ibang ahensiya nito gayundin ang mga sapat na treyning.
4. Mismong ang akademiya ay may kakulangan tungo sa intelektwalisasyon ng
Filipino. Ito ay sa apektong pagdevelop ng mga libro na naka-Filipino.
5. Dagdag pa ang mismong Pangulo ng bansa na nagnanais na ibalik ang Ingles
bilang pangunahing midyum ng pagtuturo. Mula ito sa kanyang EO 210 na
pagpapalakas sa gamit ng Ingles.

Ang mga ito ay repleksyon ng realidad na kasalukuyang kinakaharap ng wikang Filipino.

Isang nakakalungkot na pangyayari dahil hindi masalamin ang kahalagahan ng
pagkakaroon ng isang pambansang wika na siyang makapagbubuklod at magbibigkis sa
isang kulturang maka-Pilipino na kakikitaan sana ng ating identidad.

Isang hamon sa kasalukuyan sa mga Pilipino partikular na sa mga akademisyan kung

paano ba maiintelektwalays ang wikang Filipino? May iminungkahi kaugnay rito si
Sibayan.

1. Kinakailangan ng mga tagatangkilik at tagapagpaunlad nito.

2. Kinakailangan ng mga praktisyuner at employer na naniniwala sa epektibong
gamit ng Filipino sa anyong pasulat hindi lamang sa pagtuturo gayundin sa
pagkatuto.
3. Hindi lamang sa mga disiplinang teknikal gamitin ang Filipino, bagkus, magamit
ito sa iba pang disiplina.
4. Kinakailangan ng mga pablisher na handang maglathala ng mga publikasyon sa
Filipino.
5. Kinakailangan din ng mga taong handang ponduhan ang programang pang-
intelektwalisasyon.
6. Ang Filipino ay kailangang tanggap ng nakararaming bilang ng mga Pilipino lalo
na sa erya ng kontroling na domeyn ng wika.
7. Pasensiya ay higit na kailangan din. Ang Filipino ang hindi magiging ganap na
intelektwalisado sa madaling panahon.
 8. Huwag magturo ng Filipino kung walang libro o materyal na nakasulat sa
Filipino.

Ang mga mungkahing ito na inilahad ni Sibayan ay ang mga maaaring mapagnilayan ng
bawat Pilipino habang patuloy na dinidibelop ang wikang Filipino. Magsilbi sana ito
gabay nating lahat tungo sa mabilis at malawakang estandardisasyon at
intelektwalisasyon ng ating wika – ang wikang magsisilbing tagapagbuklod sa lahat ng
mamamayan ng bansang ito tungo sa iisang mithiin makabansa.

3.0 Gawain

Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na tanong:

1. Magbigay ng mga patunay na ang wikang Filipino ay isa nang intelektwalisadong

wika.
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________

2. Ano-anong hadlang ang maituturing mong sagabal sa pag-iintelektwalisa ng

wikang Filipino?
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________

3. Bakit sinasabing pangunahing instrumentong panlipunan ang wika? Totoo kaya

ito sa kaso ng wikang Filipino?
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________

4. Sa iyong palagay, marami bang tagatangkilik ang wikang Filipino? Makakatulong

kaya ito upang mapabilis ang debelopment nito?
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
 _______________________________________________________
_______________________________________________________

5. Talakayin ang pagkakaiba-iba ng mga sumusunod na kategorya ng wika:

1. Intellectualized languages of wider communication
2. Confined, independent, and intellectualized languages
3. Developing national languages
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________