lOMoARcPSD|36343070

Some Historical Sources

Araling Pilipino (Bulacan State University)

Studocu is not sponsored or endorsed by any college or university

Downloaded by Gojo Dump (domainexpansion00000@gmail.com)
 lOMoARcPSD|36343070

Republika ng Filipinas
Pamahalaang Pampamantasan ng Benguet
KOLEHIYO NG ARTE AT SIYENSIYA
Graduate School
La Trinidad, Benguet

Asignatura: FL 392: Multidisiplinaryong Tunguhin ng Wikang Filipino

Mga mag-aaral: JERICK T. GONZALES

WENDELL A. LIVED

Propesor: DR. DOMINGA S. TOMAS

Ang Intelektwalisasyon at Pagpapayabong sa Wikang Filipino

A. MGA PAMAMARAAN NG
INTELEKTUWALISASYON

Introduksiyon:

Ang intelektuwalisasyon sa isang wika ay isa sa mga aspekto ng pagpaplanong pangwika.

Sa Filipinas, ang Filipino ay pinauunlad sapagkat ito ang dapat maganap at ito ay naayon sa
Artikulo XIV ng Konstitusyon ng ating bansa. Bukod dito, ang intelektuwalisasyon ng wikang
Filipino, hindi man lantad, ay mababasa rin sa iba’t ibang kautusang tagapagpapagap katulad ng
Kautusang Tagapagpaganap bilang 335 ni dating Pang. Corazon Aquino na nag-aatas na ang
lahat ng mga gusali at edipisyo ay dapat nasa Filipino. Ang ganitong hakbang ng pamahalaan ay
tumutungo sa layunin ng wika bilang wikang daluyan ng karunungan sa iba’t ibang disiplina.

Kaugnay ng nabanggit, bibigyang-diin sa papel na ito ang mga pamamaraan ng

intelektuwalisasyon ng wika. Bukod dito, ang pinakalayunin ng papel na ito ay matalakay nang
komprehensibo ang iba’t ibang mga pamamaraan ng intelektuwalisasyon, mga layunin, mga
hamon sa intelektuwalisasyon ng wikang Filipino.

Mga Modelo ng Paglinang ng Wika ayon kina Haugen at Ferguson

May apat na facets o paraan ang ipinaliwanag ni Einar Haugen (1972). At ito ay
ipinagpatuloy ni Charles Ferguson (1971).
Ayon sa kanila, ang paglinang ng isang wika ay binubuo ng: (1) Kodipikasyon o ng pagpili
ng wika at sistema ng pagsulat na gagamitin, (2) istandardisasyon, (3) diseminasyon o
pagpapalaganap, at (4) elaborasyon o pagpapayabong nito.

Mga Proseso ng Intelektuwalisasyon ng Wikang Filipino

Ayon kay Galileo Zafra (2006) sa kaniyang sipi mula sa Ilang Tala sa Estado at Direksiyon
ng Intelektuwalisasyon ng Wikang Filipino, isang mahalagang aspekto ang development ng wika
ang intelektuwalisasyon. Kaugnay nito, may mga teoretikal na modelo na nag-uugnay-ugnay sa
proseso ng intelektuwalisasyon. Ito ay nagsisimula sa seleksiyon at sinusundan ng diseminasyon,
istandardisasyon, at ang panghuli ay kultibasyon.

1. SELEKSIYON. Tumutukoy ito sa pagpili ng isang buhay na katutubong wika bilang

batayan ng wikang pambansa.

Intelektuwalisasyon Pahina 1 ng 12

Downloaded by Gojo Dump (domainexpansion00000@gmail.com)

 lOMoARcPSD|36343070

May inilahad si Eastman (1982) kaugnay sa paraan ng pagpili ng wika. Sa katunayan,

may sampung kategorya kung saan maaaring makapamili ng isang wika na sasailalim
sa istandardisasyon:

1. Indigeneous Language -Wikang sinasalita ng mga sinaunang tao na

nakapanirahan sa isang lugar.
2. Lingua Franca- Wikang gamitin ng mga taong may magkaibang unang wika na
may tiyak na layunin sa paggamit.
3. Mother Tongue- Wikang naakwayr mula sa pagkabata.
4. National Language- Wikang ginagamit sa politika, sosyal, at kultural na
pagkakakilanlan.
5. Official language- Wikang ginagamit sa transaksiyong pampamahalaan.

6. Pidgin- (Nabuo sa pamamagitan ng paghahalu-halo ng wika) Wikang kadalasang

ginagamit ng mga taong may magkaibang pinagmulang wika.
7. Regional Language- Komong wika na ginagamit ng mga taong may magkaibang
wikang pinagmulan na naninirahan sa isang partikular na lugar.
8. Second Language- Wikang natutunan bilang karagdagan sa unang wika.
9. Vernacular Language -Wika ng isang sosyal na grupo na nadomina ng ibang
wika.
10. World Language -Wikang ginagamit sa malawak na saklaw ng mundo.

Alinman sa mga nailahad na ito ay maaaring mapagpilian o maging batayan tungo

sa pag-iistandardays ng wikang napagkasunduan.

2. DISEMINASYON . Tumutukoy ito sa pagpapalaganap ng napiling wika. Sa patuloy na

paggamit lalo na sa pagsulat, sumasailalim ito sa proseso ng istandardisasyon.

3. ISTANDARDISASYON. Tumutukoy sa pamamaraan o proseso kung paano maaaring

tanggapin at gamitin ng nakararaming taong gumagamit ng wika ang isang tiyak na talaan
ng mga talasalitaan o bokabularyon sa isang tiyak na disiplina ng karunungan.

Ang istandardisasyon ng wika naman o language standardization ay isang sangay

ng pagpaplanong pangwika na konsern sa kaisahan sa likod ng linggwistikong
pagkakaiba-iba ng mga wika. Ayon kay Eastman (1982) mula kay Haugen (1966), may
proseso ang pag-iistandardays ng wika.

Tungo sa pag-iistandardays ng wika, mahalagang makapamili muna ng wika,

makodifay ito sa pamamagitan ng paghahanda ng teknikal na preparasyon o ng mga
kagamitan (libro, ensaklopidya at iba pang mga nasusulat na materyal). Matapos nito,
kinakailangan na maging malawakan ang pagpapagamit nito sa ibat ibang domeyn tulad
ng: simbahan, paaralan, pamahalaan, midya at iba pa. Malaki ang papel ng domeyn sa
istandardisasyon dahil ito ang susukat sa lawak ng gamit ng wika.

Dahil sa mga pagbabagong nagaganap sa ating pang-araw-araw na pamumuhay,

pakikipagkalakalan, pakikipagkomunikasyon at iba pang pakikipag-ugnayan, maging sa
loob o labas ng bansa ay maraming salita o katawagan ang pumapasok sa Filipino.

Ang normalisasyon ng mga salita ay kusang nagaganap sa Filipino. Ito ay isang

mabuting katangian ng isang buhay na wika, madaling tumanggap at mag-asimila ng mga
salita na nagmumula sa ibang wika.

Intelektuwalisasyon Pahina 2 ng 12

Downloaded by Gojo Dump (domainexpansion00000@gmail.com)

 lOMoARcPSD|36343070

Kahalagahan ng Istandardisasyon
1. Maiiwasan ang kaguluhan sa paggamit ng mga salita o katawagan sa alin pa mang
disiplina ng karunungan.
2. Ang Filipino ay higit na uunlad at maitataas ang antas nito bilang wika.

Dalawang Aspekto ng Istandardisasyon

1. Istandardisasyon sa Ortograpiya ng Filipino. Ito ay tumutukoy sa istandardisasyon ng
mga grapema (o pasulat na simbolo) at mga tuntunin sa paggamit ng mga simbolong
ito.
2. Istandardisasyon sa Talasalitaan ng Filipino. Ito ay tumutukoy sa istandardisayson
ng mga salitang gagamitin sa mga partikular na larang.

4. KULTIBASYON. Dito pumapasok ang papel ng intelektuwalisasyon ng wika. Dito

pinayayaman ang bokabularyo ng isang partikular na wika upang maging kasangkapan
sa talakayang intelektuwal.

Ayon kay Zafra (2006), tumutukoy ito sa pagbuo ng korpus ng mga sulatin sa iba’t
ibang intelektuwal na disiplina. Sa korpus na ito ibabatay ang register ng wika, o ang tiyak
at tanging gamit ng wika sa piling larang.Sa paliwanag naman ni Neustupny (1970), ito ay
isang proseso na nagmumula sa kodipikasyon ng wika tungo sa kultibasyon at
elaborasyon nito. Malaki rin ang magiging ambag ng mga larangang pangwika tungo sa
pagpapalakas ng intelektwalisasyon. Maaaring sumailalim ang isang wika sa mga
sumusunod na larangan:

1. Larangang pangwika na nagkokontrol (Controlling domains of language) Ang

wika at varayti ng wikang ginagamit dito ay dinidikta kapwa pasulat at pasalita.
Nangangahulugan ito ng katiyakan at wastong gamit ng mga salita. Kadalasan itong
ginagawa sa matataas na antas ng karunungan gaya ng: simabahan, batas, midya,
paaralan, pamahalaan, industriya, negosyo, komersiyo at iba pa. Dahil nga nagiging
diktador kung ano ang wikang gagamitin, nadedevelop ang isang wika tungo sa
tinatatawag na estandardisado at intelektwalisado.

2. Nagkokontrol nang bahagya sa larangang pangwika (Semi-controlling

domains of language) Ang wika at ang mga varayting ginagamit naman dito ay
pasulat subalit tanging tagapakinig lamang ang mga gumagamit nito. Di-tulad ng
nauna, hindi kasinghigpit ang paggamit ng wika rito. Ipinahihintulot rin nito ang
pakikibahagi ng tao sa ibat ibang gawain subalit hindi kinakailangan na maging
dalubhasa ang isang tao sa paggamit ng wika. Halimbawa nito ay sa relihiyon at
enterteynment.

3. Di-nagkokontrol na mga larangan ng wika (Non-controlling domains of

language) Ang wikang gamit dito ay pasalita lamang na kadalasang makikita sa
tahanan at lingua franca ng isang bansa.

Apat na Katangian ng Intelektuwalisadong Wika

Ayon kay Sibayan, ang wika ay kailangang NASUSULAT para masabing intelektwalisado
ito. Gayumpaman, may apat na katangian ang isang intelektwalisadong wika.

1. Aktibo, marami at malawak ang gumagamit ng wika partikular na ang pasulat na anyo
kaysa pasalita.
2. Ang wika ay istandardisado. Ibig sabihin, walang kalituhan kaugnay sa palabaybayan
nito, nararapat na ito ay kodipikado sa mga diksiyonaryo at iba pang reperensiya.
3. Ang wika ay nararapat na may kakayahan na maisalin sa iba pang intelektwalisadong
wika.

Intelektuwalisasyon Pahina 3 ng 12

Downloaded by Gojo Dump (domainexpansion00000@gmail.com)

 lOMoARcPSD|36343070

4. Ang wika ay nararapat na maunlad at tanggap sa iba’t ibang rehistro na ang ibig sabihin
ay nagagamit ito sa ibat ibang larangan o bahaging-larangan. Mahalaga ito sa konsepto
ng intelektuwalisasyon dahil tumutukoy ito sa lawak ng gamit ng wika.

Mga Paraan ng Pagdevelop ng Wikang Filipino

1. Pagsasabatas at Pagsunod sa Batas Tungkol sa Wika

- Ang pormal na mga hakbang sa pagdevelop ng Wikang Pambansa ay nagsimula
nang isaad sa 1935 Konstitusyon na ang Kongreso ay gagawa ng hakbang
tungo sa pagpapaunlad at pagpapatibay ng isang wikang pambansa na batay sa
sa isa sa mga umiiral na wikang katutubo.

2. Tulong ng iba’ ibang organisasyong pangwika sa pangunguna ng Komisyon sa

Wikang Filipino sa pamamagitan ng iba’t ibang wika.
- Sa pamamagitan ng mga seminar at mga kumperensiyang pangwika, lalo pang
nadevelop ang Filipino sa tulong ng bagong kaalaman na nagpapalawak sa pag-
unawa ng mga kalahok sa kanilang tungkulin.

- Ilan sa mga halimbawa ng organisasyong pangwika ay ang Komisyon sa Wikang

Filipino (KWF); Filipinas Institute of Translation (FIT); Sentro ng Wikang Filipino
(SWK); Pambansang Samahan ng Linggwistika at Literaturang Filipino (PSLLF);
Ang Alyansa ng mga Tagapagtanggol ng Wika, Inc. (TANGGOL WIKA).

- Bilang isang ahensiya na nangangasiwa sa pagpapaunlad ng wikang Filipino at sa

iba pang wika sa Filipinas, ang KWF ay nagsasagawa rin ng mga pambansang
palihan tungo sa intelektuwalisasyon ng wikang Filipino. Bukod dito, ang proyekto
ng ahensiya na Aklat ng Bayan ay malaking tulong din para sa pagpapaunlad ng
wika.

- Ganito ang paliwanag ng KWF tungkol sa proyektong ito:

“Ang Aklat ng Bayan ay bahagi ng isang pangmatagalang proyekto ng
Komisyon sa Wikang Filipino upang masimulan at maaaring ituring na “Aklatan
ng Karunungan” (Library of Knowledge) na magtatampok sa kakayahan ng
wikang Filipino bilang wika ng paglikha at saliksik. Sa ilalim ng proyekto, muling
ililimbag ng KWF ang mga katangi-tanging pag-aaral sa wika, panitikan, at
kultura ng Filipinas; isasalin ang mga mahusay na akda mula sa wikang
katutubo, panitikang bayan man o bagong malikhaing pagsulat; isasalin ang mga
dakilang akdang banyaga; ipasusulat o tatangkilikin ang mga bagong pag-aaral
pangkultura; at ilalathala ang mga mahusay na tesis at disertasyon hinggil sa
wika at panitikan ng bansa.”

- Mayroon ding isinasagawang Ambagan sa Unibersidad ng Pilipinas-Diliman. Sa

ilalim ng programang ito, itinatampok ng mga katutubong wika sa Filipinas ang
kani-kanilang mga salita upang mailahok sa mga salitang maaaring gamitin sa
diskursong Filipino at gayon din ay mapabilang sa diksiyonaryong Filipino. Sa
pamamagitan nito, nabibigyan ng pagkakataon ang mga etnolingguwistikong
grupo upang itanghal din ang kanilang mga salita. Ang batayan ng pagsasagawa
ng programang ito ay dahil sa probisyon ng Konstitusyon ng 1987 na pauunlarin
ang Filipino na nasasalig sa mga wika sa Filipinas at iba pang mga wika.

3. Paggamit ng Wikang Filipino sa Iba’t ibang Domeyn ng Wika

- Magiging modernisasdo at intelekuwalisado ang wikang Filipino kung gagamitin
ito sa iba’t ibang domeyn ng wika- gobyerno, kalakalan, edukasyon, propesyon at
iba pa.

Intelektuwalisasyon Pahina 4 ng 12

Downloaded by Gojo Dump (domainexpansion00000@gmail.com)

 lOMoARcPSD|36343070

- Dito pumapasok ang mga rehistro na ginagamit sa iba’t ibang larang. Sa

pamamagitan ng wika, maaaring makalahok ang mga ordinaryong mamamayan
para sa pagkamit ng literasi at karungan.

4. Iba pang Paraan

4.1 Panghihiram ng mga Salita
- Dati pang humihiram tayo ng mga salita. Ang karamihan sa mga salitang ito ay
nagmula pa noong unang panahon at ito ay naganap dahil sa mga kalakalan
katulad ng pakikipagkalakalan noon mga Tsino, Indian, Malay, at mga Indones. Sa
pagdaan ng panahon, ang mga salitang ito ay naging bahagi na ng pamumuhay
ng mga Filipino.

- Bukod sa kalakalan, ang mga salitang hiniram at ang iba na’y naging bahagi ng
ating wika ay naganap sa pamamagitan ng pananakop. Ito ang dahilan kung bakit
napakaraming mga salitang Espanyol ang matatagpuan sa ating diksiyonaryo.
Bukod sa mga salitang sa Espanyol, may mga salitang hiram din na kinuha mula
sa mga mananakop na mga Amerikano at mga Hapon.

- Bukod sa kalakalan at pananakop, ang panghihiram ng mga salita ay nagaganap

din dahil sa mga puwerasang sosyolohikal, kultural, at politikal. May mga salitang
ginagamit sa lipunan na naging bahagi na ng ating wika. Ang mga salitang ito ay
maaaring produkto pa rin ng kolonyalismo subalit ang ilan sa mga ito ay nagmula
sa ibang larang at sa ibang wika. Ang ilan sa mga ito ay ginagamit natin katulad
ng salitang Pranses na coup d’état; mga salitang Latin na ginagamit sa batas
katulad ng habeas corpus at iba pang mga salita.

- Kailangan ng panghihiram upang mabigyan ng isang partikular na katawagan ang

partikular na sitwasyon na nagaganap sa isang bansa. Napakahalaga nito para sa
intelektuwalisasyon ng Filipino.

4.2 Pagreporma ng alpabeto

- Kailangang-kailangan ang repormasyon ng alpabeto upang makasunod sa
modernisasyon at globalisasyon. Ang repormasyon sa alpabeto ay isang
manipestasyon na ang wika ay dinamiko o nagbabago.

- Ang palabaybayang Filipino ay maaaring makita batay sa pag-unlad nito:

1. Baybayin
- Ito ang unang sistema ng pagsulat ng mga Tagalog at ng iba pang
mga etnolingguwistikong grupo na gumagamit din ng ganitong uri ng
pagsulat.

- Ang baybayin ay binubuo ng 17 karakter: tatlong patinig at labing-

apat na katinig.

- Batay sa pananaliksik ni Dr. Bonifacio Comandante, may teorya

siya na ang pinagmulan ng mga karakter sa baybayin ay mula sa mga
higanteng taklobo na makikita sa karagatan noong Panahon ng Pre-
kolonyal.

- Mahalagang Paalala: HINDI lamang baybayin ang sistema ng

pagsulat sa panahon ng pre-kolonyal. Mayroon ding sariling sisteman ng
pagsulat ang mga Tagbanua at mga Mangyan at ng iba pang
etnolingguwistikong grupo.

Intelektuwalisasyon Pahina 5 ng 12

Downloaded by Gojo Dump (domainexpansion00000@gmail.com)

 lOMoARcPSD|36343070

2. Abecedario
- Unti-unting ipinaaral ng mga Espanyol ang Romanisadong mga
letra. Ganoon pa man, ito ay hindi naging madali dahil isinalin pa sa
baybayin ang Doctrina Cristiana upang mapalawig ang pagsakop.
Matatandaang ayaw ng mga Espanyol na turuan ang mga mamamayan ng
wikang Espanyol kung kaya’t sinikap ng mga prayle na pag-aralan ang
wika ng mga katutubo.

- Ang abecedario ay ang romanisadong uri ng pagbabaybay na

ipinakilala ng mga Espanyol.

- Ang panahon ng mga Espanyol ang naging simula ng

Romanisasyon sa palatitikang Filipino.

3. Abakada
- Ang Abakada ay binuo ni Lope K. Santos nang kaniyang sulatin ang
Balarila nalathala noong 1940. Idinagdag sa mga orihinal na titik ng
baybayin ang katinig na R at ginawang lima ang patinig: A, E, I, O at U.

4. Alpabetong Filipino
- Ang Alpabetong Filipino ay binubuo ng 28 letra. Ito na ang
kasalukuyang ginagamit. Napasama rito ang dagdag na walong letra
katulad ng C, F, J, Ñ, V, X, at Z.
- Binabasa ang mga titik sa tunog-Ingles maliban sa Ñ.

Kultibasyon ng Filipino Bilang Wika ng Akademikong Diskurso

▪ Sa konstitusyon ng Komonwelt ng Filipinas, noong 1935, bilang paghahanda sa kalayaan
ng sampung taon pagkaraan, pinagtibay na ang Wikang Pambansa ay batay sa isa sa
mga umiiral na wika sa Filipinas.
▪ Nakapaloob sa pahayag na ito ang pagtatag ng isang akademya ng wika na pinagtibay
sa batas sa pagtatapos ng 1935 na tinawag na National Language Institute na siyang
pumili ng opisyal na wika noong 1936.
▪ Ang paggamit ng Filipino sa pagtuturo sa level tersiyaryo ay hindi nagsimula sa pambansa
o opisyal na level ng DepEd kundi inisyatiba ng mga nasyonalistikong propesor at
estudyante sa Unibersidad ng Pilipinas, Pamantasang Ateneo de Manila at De la Salle
University.

Intelektuwalisasyon: Produkto at Proseso

▪ Nang ginamit ng Linguistic Society of the Philippines ang terminong intelektuwalisasyon,
ilang sensitibong liberal ang naghinanakit sa salitang intelektuwalisasyon na para bang
hindi puwedeng maging intelektuwal sa Filipinas kung walang Ingles o kaya ay hindi
makakagawa ng mga gawaing pampag-iisip na kognitibo o kritikal sa mga lokal na wika,
kundi sa Ingles.

Mga Produkto ng Intelektuwalisasyon

▪ May mga batayang operasyunal para sukatin ang tagumpay ng ibang element ng
pagpaplanog pangwika.
▪ Ang estandardisasyon ay naipakita ng mga tinanggap na kumbensiyon ng gamit
sa mga manwal na estilo diksiyonaryo, mga handbook na retorikal, tuntunin sa
ispeling at aktuwal na gamit ng mga manwal at diksiyonaryo sa pamamagitan ng mga
espesipikong korpus o literatura sa iba’t ibang domeyn.
▪ Ang pagpapalaganap ay mas madaling gawan ng ebalwasyon batay sa mga
resuta ng sensus, report, tagapagsubok sa larangan at iba’t ibang awtput (diyaryo,

Intelektuwalisasyon Pahina 6 ng 12

Downloaded by Gojo Dump (domainexpansion00000@gmail.com)

 lOMoARcPSD|36343070

magasin, radyo, TV at pormal na gamit). Maaari nating sabihing intelektuwalisado

ang wika kapag may mayaman itong korpus ng literatura.

Proseso
▪ Isang susing dimensiyon ng intelektuwalisasyon ang pagbuo ng estandardisadong
anyo ng wika na magagamit sa akademikong diskurso. Magagawa ito ng isang
deskriptibong grammar- mas ideal ang reperensiyang grammar na tutungo sa pagbuo
ng pedagohikal na grammar na magagamit ng mga guro sa pagtuturo, pagtalakay sa
klase, at sa aktuwal na pagbuo ng mga materyal na panturo.
▪ Mahalaga rin ang diksiyonaryo at mga manwal ng rehistro para sa akademikong
pagsulat.
▪ Kasabay sa istandardisasyon o mas kasunod nito ang pagpapalaganap ng wika
sa hatirang pangmadla, paaralan, mga worksyap at seminar sa mga guro at sa
publikong hindi ang wikang ito ang una nilang wika.
▪ Ang proseso ng intelektuwalisasyon ng wika ay nabuo sa paglikha ng domeyn sa
korpus na pagpaplano sa lipunan habang dinedevelop ang domeyn o kaya’y bilang
resulta ng pagpaplano para maipasok ang domeyn kung hindi pa ito nagagamit.
▪ Sa pagpaplanong pangwika para sa intelektuwalisasyon, maaaring bumuo ng mga
nakasulat na teksto sa pamamagitan ng sistema ng insensitibong pinansiyal at
sikolohikal. Mula sa mga nabuong ito, maaaring gawin ang kodipikasyon at promosyon
ng register sa diskursong akademiko.

Panloob na Dimensiyon ng Intelektuwalisasyon ng Wika

Pananaw na Sikolohikal
▪ Sa proseso ng pagsasalin, kailangan ang higit pa sa linya-linyang paglilipat.
Kailangan dito ang rekonseptuwalisasyon.
▪ Ang pinakamahirap na bahagi nito ay ang paglalarawan nang detalyado at ng
pagpapangalan sa isang pisikal na realidad. Halimbawa sa anatomy, kailangan
ang mga espesipikong tawag sa mga konsepto na sa Filipino ay tatawagin lang
ugat ngunit sa Ingles ay hiwalay na arteries at veins.

Panlabas na Dimensiyon ng Intelektuwalisasyon ng Wika

Pananaw Sosyolohikal
▪ Gaya ng ibang penomenong pangwika, ang paraan ng intelektuwalisasyon sa loob
ng isang larangan (na makikita sa mga bilingguwal na wordlist, monolingguwal na
listahan ng mga terminolohiya ), aktuwal na halimbawa ng intelektuwalisadong
varayti ng wika sa mga libro at publikasyonay kailangang dumaan sa utak ng
indibidwal na mag-aaral sa disiplina sa tinatarget na wika.
▪ Kung maulit man ang prosesong ito sa ilang tao ay isa nang bagay na kailangan
ng ugnayan sa tao, pamumuno at karisma ng isang tao o grupo ng tao at ang
lakas ng impluwensiya nila sa kasalukuyan at sa darating na henerasyon na
magiging bahagi ng tradisyon sa paggamit ng intelektuwalisadong varayting ito at
magdedevelop pa rito sa pamamagitan ng mga lektura at pagbasa ng papel,
pulong, kumperensiya, seminar, kumbensiyon at ng paggaya sa iba, sa pagbuo
ng mga kaisipang panggrupo (school of though) sa prosesong sinusunod ang mga
tuntuning sosyolohikal ng “paglaganap” na intelektuwal.
▪ Sa madaling salita, kung gagamitin ang mga termino, magdadagdag pa at
gagamitin ang bagong varayti sa mga diskurso, uusad ang paglaganap, magiging
napapanahon ang mga termino, at bunga nito, lalawak at lalaganap sa bansa ang
naturang varayti.

Intelektuwalisasyon Pahina 7 ng 12

Downloaded by Gojo Dump (domainexpansion00000@gmail.com)

 lOMoARcPSD|36343070

Tungo sa Pagbuo ng Filipinong Diskursong Pangkalinangan

Hanggang sa kasalukuyan, inaabala ang mga tagapagtaguyod ng wikang Filipino ang problema
ng intelektuwalisasyon ng Filipino. Ito ay konektado sa mga problema at sa mga hakang:

1. Ang intelektuwalisasyon ay mas mataas na antas ng pag-unlad ng isang wika katulad ng

naabot ng wikang Ingles- ang wikang kakompitensiya ng wikang Filipino.
2. Hindi pa rin intelektuwalisado ang wikang Filipino ngunit kaya nitong marating ang antas
ng pag-unlad na ito.
3. Ang malaganap na paggamit ng wikang Filipino sa mga kolehiyo at unibersidad ay
susunod sa pangyayaring intelektuwalisado na ang wikang Filipino (o ang kabaligtaran
nito).

Mahahango sa kasalukuyang literatura tungkol sa salitang intelektuwalisasyon sa mga

kahulugang:

1. Ginagamit na ang wikang Filipino ng mga intelektuwal at dalubhasa sa kanilang diskurso.

2. May sapat na terminong teknikal na maitatapat sa mga hiniram sa wikang Ingles o iba
pang wikang dayuhan;
3. May sapat na bokabularyong magagamit sa pagpapahayag ng abstraktong kaisipan;
4. May modernong alpabetong makaaangkop sa pagpasok ng mga salitang hiniram sa ibang
wika.

Filipino nga ba ang wika ng dalubhasa?

A. Walang dudang gumigiling na ang proseso ng intelektuwalisasyon mula pa noong gamitin

ang wikang Filipino sa iba’t ibang disiplina;
B. May modern nang alpabeto ang wikang Filipino na inaasahang sasagot sa pagbabagong
magaganap dito;
C. Ginagamit na rin ito ng mga dalubhasa at iskolar. Isaalang-alang ang katunayan sa
Unibersidad ng Pilipinas, mula pa noong 1974 ay may tatlo hanggang limang tesis
pangmaster na isinulat sa wikang Filipino.
D. Ginagamit na rin ang wikang Filipino sa mga pagtalakay sa mga abstraktong kaisipan sa
Agham Panlipunan at sa pagpapaliwanag sa mga konseptong banyaga katulad ng need
achievement, personality, autarchy, absolutism, langue, parole at marami pang iba.
E. Maging sa pag-aaral ng wika panitikan at wika ay nangyayari na rin ang paggamit ng
pamamaraan sa semyotika, hermenyutika at pag-aaral ng ideolohiya.
F. Isaalang-alang pa rin ang sarbey ng Sentro ng Wikang Filipino ng UP. Sinasabi nitong
malaganap

Ilang mga Hakbang na Naisagawa o Dapat Maisagawa sa Pag-intelektuwalays ng Wikang

Filipino

1. Paglalathala ng mga korespondensiya, sirkular o memo ng pamahalaan sa wikang

Filipino;
2. Pagdaragdag ng bilang ng aytem o tanong sa Filipino sa mga pagsusulit sa Serbisyo Sibil
at PRC;
3. Pagtuturo, riserts, at pagsulat sa larangan ng edukasyon
4. Paglalathala ng mga pananaliksik at mga publikasyon sa gradwado o higit na mataas na
edukasyon;
5. Pagtuturo o pagsusulat ng mga publikasyon o mga definitive text sa batas at medisina;
6. Pagbuo ng idyomang pedagojikal sa batayang edukasyon;
7. Pagsulat ng mga panukalang o ipinasang batas sa Wikang Filipino sa kongreso, senado
o sa official gazette;
8. Pagsulat ng mga desisyon sa korte sa wikang Filipino;
9. Paglilimbag ng mga instruksiyon, memo, o liham ng mga negosyo o korporasyon sa
Filipinas sa wikang Filipino;
10. Paglakip ng mga seksiyong Filipino sa pahayagan;

Intelektuwalisasyon Pahina 8 ng 12

Downloaded by Gojo Dump (domainexpansion00000@gmail.com)

 lOMoARcPSD|36343070

11. Pagkakaroon ng mga siyentikipo, teknikal, at popular na bersiyon ng mga limbag sa

industriyang pampublikasyon;

B. MGA LAYUNIN NG INTELEKTUWALISASYON

NG WIKANG FILIPINO

Mabisang Magkaroon ng Magamit ang

Maitaas at mailagay
magamit ang wika istandardisasyon Filipino sa
sa antas na
sa sopistikadong sa paggamit ng pagtuturo at mga
intelektuwalisado
lawak ng mga salita sa diskusyong
ang wika;
karunungan isang partikular akademiko
(Santiago, 1990) na larang; (Almario, 2014)

C. MGA HAMON SA INTELEKTUWALISASYON NG

WIKANG FILIPINO

Ayon kay Sibayan (1999), mahirap makamit ito subalit ito ang mga katangian ng isang
intelektwalisadong wika na maaring magamit bilang kontroling na domeyn ng isang bansa. Sa
kasalukuyan, ang Filipino ay kinakaharap ang napakaraming problema, kung kaya, hindi
maiiwasang maging mabagal ang tinatahak nitong landas tungo sa intelektwalisasyon. Ilan sa
mga problema ay ang mga sumusunod:

1. Kulang ang political will sa pag-iintelektwalays nito.

2. Kulang ang suportang ibinibigay ng mga nasa industriya, komersyo, negosyo at iba pa. Ingles
pa rin ang ginagamit sa mga larangang ito bilang pangunahing midyum ng komunikasyon.

3. Kulang sa pondo mula sa pamahalaan kaugnay sa pagpapalawak ng gamit ng Filipino sa ibat

ibang ahensiya nito gayundin ang mga sapat na treyning.

4. Mismong ang akademiya ay may kakulangan tungo sa intelektwalisasyon ng Filipino. Ito ay sa

aspektong pagdevelop ng mga libro na naka-Filipino.

5. Dagdag pa ang mismong dating Pangulo ng bansa na nagnanais na ibalik ang Ingles bilang
pangunahing midyum ng pagtuturo. Mula ito sa kanyang EO 210 na pagpapalakas sa gamit
ng Ingles.

Ang mga ito ay repleksiyon ng realidad na kasalukuyang kinakaharap ng wikang Filipino.

Isang nakakalungkot na pangyayari dahil hindi masalamin ang kahalagahan ng pagkakaroon ng
isang pambansang wika na siyang makapagbubuklod at magbibigkis sa isang kulturang maka-
Filipino na kakikitaan sana ng ating identidad.

Isang hamon sa kasalukuyan sa mga Filipino partikular na sa mga akademisyan kung

paano ba maiintelektwalays ang wikang Filipino? May iminungkahi kaugnay rito si Sibayan.
1. Kinakailangan ng mga tagatangkilik at tagapagpaunlad nito.
2. Kinakailangan ng mga praktisyuner at employer na naniniwala sa epektibong gamit ng Filipino
sa anyong pasulat hindi lamang sa pagtuturo gayundin sa pagkatuto.
3. Hindi lamang sa mga disiplinang teknikal gamitin ang Filipino, bagkus, magamit ito sa iba pang
disiplina.
4. Kinakailangan ng mga pablisher na handang maglathala ng mga publikasyon sa Filipino.
5. Kinakailangan din ng mga taong handang ponduhan ang programang pang-intelektwalisasyon.

Intelektuwalisasyon Pahina 9 ng 12

Downloaded by Gojo Dump (domainexpansion00000@gmail.com)

 lOMoARcPSD|36343070

6. Ang Filipino ay kailangang-tanggap ng nakararaming bilang ng mga Pilipino lalo na sa erya ng

kontroling na domeyn ng wika.
7. Pagkamahinahon ay higit na kailangan din. Ang Filipino ang hindi magiging ganap na
intelektwalisado sa madaling panahon.
8. Huwag magturo ng Filipino kung walang libro o materyal na nakasulat sa Filipino.

Ang mga mungkahing ito na inilahad ni Sibayan ay ang mga maaaring mapagnilayan ng
bawat Filipino habang patuloy na dinidivelop ang wikang Filipino. Magsilbi sana ito gabay nating
lahat tungo sa mabilis at malawakang estandardisasyon at intelektwalisasyon ng ating wika ang
wikang magsisilbing tagapagbuklod sa lahat ng mamamayan ng bansang ito tungo sa iisang
mithiin makabansa.

KARAGDAGANG BABASAHIN

The Intellectualization of Filipino

By Bonifacio P. Sibayan

Language has domains, ones that have human populations and support institutions,
structures, and services. There are three classes of language domains, namely: non-
controlling domains (NCDs) those of the home and the lingua franca; semi-controlling
domains (SCDs) which include religion, politics, and entertainment; controlling domains (CDs)
chief of which are (1) government with sub-domains of executive, judiciary, and legislature,
(2) education with sub-domains of elementary, secondary, vocational-technical, and higher
education; (3) the professions such as law, medicine, accountancy, etc.; (4) science and
technology; (5) business, commerce and industry; (6) information technology which includes
mass media, (7) literature and (8) international relations (Sibayan 1991, 1994a).
The language(s) and language varieties used in the NCDs, SCDs, and CDs differ in many
significant respects. In the NCDs of the home and the lingua franca, there is no restriction on
what language or language variety that may be spoken or written although reading and writing
are optional. Any language, for example, English, Filipino, Ilocano or any mixture may be used
in the NCDs. The lingua franca of the Philippines before 1940 was English. Today it is Filipino
or a “mix-mix”, what is technically called code-switching variety popularly called Taglish. The
rules of acceptability and correctness are very liberal. A ‘fractured’ variety may be acceptable.
One does not need to go to school to learn the language of the home and the lingua franca.
The language(s) and language varieties used and the rules that apply in the SCDs of
religion, entertainment, and politics are more strict than those in the NCDs of the home and
the lingua franca. The population in religion, for example, consists of various categories of
persons and different levels of education such as the well-educated priests, nuns and
ministers who have to learn an intellectualized language required in their denomination for
their education. On the other hand, many of the participants in religious services may be
passive as to the language used. Many participants may not be able to read and write.
The main language used in the CDs of language is always an intellectualized language.
An intellectualized language is that language that can be used for giving and obtaining a
complete education in any field of knowledge from kindergarten to the university and beyond.
An intellectualized language is written, thus making reading and writing necessary skills.
Knowledge and information on any subject are stored in and retrieved from various written
sources and information storage such as books and CD-ROMs and most recently, with some
languages, the internet. New knowledge and information as a result of research are reported
in an intellectualized language. By this definition, English, Russian, German, French,
Japanese, to name just five, are intellectualized languages. By the same definition, Filipino is
not (yet) an intellectualized language. The only CD of language where Filipino is
intellectualized is literature. There is a respectable body of literature in Filipino, there are
substantial writers in Filipino literature and there are support organizations and publications

Intelektuwalisasyon Pahina 10 ng 12

Downloaded by Gojo Dump (domainexpansion00000@gmail.com)

 lOMoARcPSD|36343070

for the development of Filipino literature. However, one cannot acquire a college or university
degree with the use of Filipino only; the needed subjects to fulfill the requirements of a B. S.
in Filipino such as math and social science subjects are not available in Filipino.
Process of Intellectualization
The process of intellectualizing a language, say Filipino, so that it may be used as the
language in the CDs of language involves, among other processes, the building up of (1)
various populations who possess different knowledges and skills in Filipino, who have a good
command of the registers needed in the domain and sub-domain, for example, agricultural
scientists, medical doctors, lawyers, accountants, etc. The language used in medicine differs
from the language of law, that is, the two differ in registers so that even if both use English,
the medical doctor may not understand the register of law and vice versa. This is what is
crucial in the development of an intellectualized language: each domain, sub-domains and
sub-sub-domains (fields of specialization) have specific registers. The registers for practically
all areas of knowledge are available in intellectualized languages, but not in Filipino. The task
of developing the registers of the various areas of knowledge in Filipino and educating the
populations who can command and use these registers are formidable tasks in the
intellectualization of Filipino.
A second task is the building of (2) support institutions and various structures such as
colleges and universities, hospitals; learned organizations that publish journals in Filipino;
service agencies such as publishing houses and other structures. The population of a CD,
say the sub-domain of medicine, consists of physicians, nurses, technicians, nurse aids, and
others who speak and write the language required in medicine, in the Philippine case, English,
an intellectualized language. One cannot learn medicine in the Philippines with the use of
Filipino. The principal support institutions in medicine are Colleges of Medicine, hospitals,
pharmaceutical labs, etc. The computer programs for CT scans, hospital records are in
English. The intellectualization of Filipino as the language of medicine and the medical
profession and other CDs of language is a giant undertaking. Medical doctors say that it is
impractical and impossible.
Consider the other CDs of language such as the sub- and sub-sub domains of science
and technology, e.g. mathematics, physics, chemistry, the agricultural sciences, and other
areas of knowledge. The task of building the populations, support institutions and services
using Filipino to replace English is a task of the greatest magnitude.
Source Language(s) for Intellectualization
A developing language needs a source language for intellectualization (SLI). The source
languages in the intellectualization of English were Greek, Latin, Old French, Arabic, among
others (see etymological entries in large dictionaries of English). The SLI of Tagalog during
the 16th to the 19th centuries was Spanish (Hispanismos 1972; Gonzalez 1985). The SLI of
Filipino in the 20th century and beyond is mainly English. One can’t read modern and
intellectualized Filipino (nee Tagalog) without encountering borrowings from English. Those
who have a good command of written and spoken English and other intellectualized
languages may fully contribute to the intellectualization of Filipino; monolingual speakers of
Filipino can hardly do so.
Language Replacement and Language Shift
The replacement of English and the shift to Filipino as the national lingua franca was easy
because the variety of language, a mixture of Filipino, English, and the local language, known
as Taglish did/does not require schooling nor reading and writing; the rules of acceptability
are loose. On the other land, the replacement of English by Filipino in the CDs of language
require a high level of education, a mastery of the register or registers in the domains and
sub-domains (areas of specialization). The rules of acceptability in reading and writing and
mastery of both subject matter and register are strict; there are various “gatekeeping
agencies” and requirements for entry into the domains, e.g. College entrance examinations,
the Professional Regulation Commission, Civil Service examinations, etc. In addition there is
the matter of attitude by the people on the replacement of English with Filipino. At present,

Intelektuwalisasyon Pahina 11 ng 12

Downloaded by Gojo Dump (domainexpansion00000@gmail.com)

 lOMoARcPSD|36343070

English is the perceived language for socio-economic advancement and is the language of
aspiration in the CDs of language.
In order that Filipino may be intellectualized it must be used in the CDs of language which
means it must replace English. But for Filipino to replace English, it should be intellectualized.
Therein lies the dilemma in the intellectualization of Filipino.

Mga sanggunian:

Acuna, J. et.al. (1994). The language issue in education. Manila & QC: Congress of the
Philippines.

Atienza, M at Constantino, P. (1996). Mga piling diskurso sa wika at lipunan.QC: UP press

Bautista, Ma. Lourdes S. 1988. The parameters of intellectualization – Applications to Filipino.

Philippine Journal of Linguistics. 19.2. 35-44

Catacataca P. at Espiritu C. (2005). Wikang Filipino: kasaysayan at pag-unlad. Manila: Rex

bookstore.

Constantino, P. (n.d.) Mga suliranin sa intelektuwalisasyon ng Filipino.

http://www.seasite.niu.edu/Tagalog/translation_project/Artikulo%20Tungkol%20sa%20Lingu
a/wika.htm

Eastman, C. (1982). Language planning: an introduction. San Francisco, USA:Chandler and

sharp publishers, inc.

Gonzalez, Andrew. 1985. The sixteenth century Tagalog of the Doctrina Cristiana (1593): A
first step in intellectualization. Likha. 8.2. 1-36

Gonzalez, Andrew. 1988. The intellectualization of Filipino: Agenda for the twenty-first
century. Philippine Journal of Linguistics. 19.2. 3-6

Sibayan, Bonifacio P. 1974. Language standardization as a component of language planning:

A suggested typology. Proceedings of the conference on The Standardization of Asian
Languages. Compiled by A. Q. Perez and A. O. Santiago. Manila: Pambansang Samahan sa
Linggwistikang Filipino, Ink

Sibayan, B. (1999). The intellectualization of Filipino. Manila: LSP-DLSU-M. B. Jornal

__________. (1998). Ang KWF at intelektwalisasyon ng Filipino. Manila: KWF. C. Internet

Link http://www.geocities.com/CollegePArk/Field/4620/fil_met.html.
cgcfrancisco@yahoo.com/mgababasahinsafili123/kfp/030106

https://ncca.gov.ph/about-ncca-3/subcommissions/subcommission-on-cultural-
disseminationscd/language-and-translation/the-intellectualization-of-filipino/

https://www.slideshare.net/karenmfajardo/intelektwalisasyon-ng-wikang-filipino-73855342

https://www.coursehero.com/file/p4l2hpn/Ayon-dito-ang-wika-ay-maaaring-maging-
moderno-subalit-hindi-intelektwalisado/

https://www.scribd.com/doc/125599527/Istandardisasyon-Intelektwalisasyon-Pagsasalin-
Wika

Intelektuwalisasyon Pahina 12 ng 12

Downloaded by Gojo Dump (domainexpansion00000@gmail.com)