Buổi 4- Hệ thống tiền tệ

11/17/2022
Bài 4
Hệ thống
tiền tệ
Copyright © 2004 South-Western
Nội dung bài học

• Tiền là gì?
• Chức năng của tiền?
• Tính thanh khoản
• Tiền hàng hoá và tiền pháp định
• Vai trò của tiền
• Hệ thống ngân hàng và lượng cung tiền
1
11/17/2022
Ý nghĩa của tiền

• Tiền là của cải ở trong nền kinh tế mà mọi
người thường sử dụng để mua hàng hóa và dịch
vụ của người khác.
Tích lũy tài sản

Sử dụng để mua bán
Tiền?
Biểu tượng của sự giàu có
Nếu không có tiền? Nền kinh tế tự cung tự cấp

Self-sufficiency
Nền kinh tế hàng đổi hàng
Barter economy
2
11/17/2022
Các chức năng của tiền tệ

Tiền có ba chức năng trong nền kinh tế:
• Dự trữ giá trị (Store of value)
• Đơn vị đo lường giá trị (Unit of account)
• Phương tiện thanh toán (Medium of exchange)
Ba chức năng của Tiền

1. Phương tiện thanh toán (Medium of
Exchange)
Dùng để thanh toán khi đi mua hàng hóa, dịch
vụ:
Trả tiền để mua thức ăn, đồ uống, xem
phim, sửa xe, đi du lịch, trả lương…
Mọi thứ được mọi người chấp nhận dùng để
thanh toán khi mua bán đều được gọi là
phương tiện thanh toán.
Thẻ tín dụng, vàng, cổ phiếu (trả lương
bằng cổ phiếu), giấy ghi nợ…
Công nghệ trong ngành tài chính ngân hàng
càng hiện đại, càng xuất hiện nhiều hình thức
tiền tệ
3
11/17/2022

2. Đơn vị tính toán - đo lường giá trị (Unit of
Account)
• Dùng tiền người ta có thể đo lường (định giá) được
giá trị của một loại hàng hóa – dịch vụ
• So sánh được giá trị của các loại hàng hóa dịch vụ
khác nhau, so sánh được chi phí/ lợi ích của các
phương án đầu tư kinh doanh khác nhau
VD: giá của 1 giờ lao động = 50 000 VND = 4 bát
phở = 1kg thịt = 1 cái áo

3. Dự trữ giá trị (Store of Value)
Thu nhập ngày hôm nay có thể
để tiết kiệm - chuyển thành đầu
tư, tiêu dùng trong tương lai
4
11/17/2022
Tính thanh khoản
+ Tính thanh khoản – Liquidity:

Là khả năng một tài sản có thể chuyển đổi ra phương tiện thanh
toán (tiền mặt) một cách dễ dàng
+ Tài sản có tính thanh khoản cao nhất?

+ So sánh tính thanh khoản của:
- Tiền mặt
- Tiền tiết kiệm không kỳ hạn
- Tiền tiết kiệm kỳ hạn 3 tháng
- Cổ phiếu
- Trái phiếu
- Bất động sản
Tiền hàng hóa và Tiền pháp định

• Tiền tệ hàng hóa-
Commodity money (hóa tệ)
Dùng các hàng hóa có giá trị như
vàng, bạc, đồng,… làm phương tiện
thanh toán (Hình thức sơ khai của
tiền tệ). Hóa tệ có giá trị thực tế.
• Tiền pháp định –
Fiat money (tiền giấy)
Bản thân tiền giấy không có giá trị
thực tế, không được bảo chứng đầy
đủ bằng những tài sản trung gian
(vàng, bạc…). Giá trị của tiền giấy
được đảm bảo bằng uy tín của quốc
gia phát hành ra đồng tiền giấy đó.
5
11/17/2022
Vai trò của tiền tệ
• Tiền tệ thúc đẩy quá trình lưu

thông hàng hóa, dịch vụ
• Tiền tệ tạo thuận lợi cho việc

tiết kiệm – đầu tư
• Dòng lưu thông tiền tệ chính là

huyết mạch của nền kinh tế,
thúc đẩy mọi hoạt động trong
nền kinh tế.
Phân loại tiền tệ

+ M0: Tiền mặt (cash)
+ M1: Tiền mặt + Tiền gửi không kỳ hạn
+ M2: M1 + Tiền gửi có kỳ hạn ngắn + Trái phiếu
ngắn hạn được mua lại của NHTM
+ M3: M2 + Tiền gửi tiết kiệm dài hạn + Trái phiếu
dài hạn được mua lại của NHTM
+ L: M3 + Trái phiếu + Cổ phiếu + Thương phiếu…
6
11/17/2022
Mức cung tiền-Money Supply

Cung tiền (money supply):
là lượng tiền có trong nền kinh tế
Cung tiền = Tiền mặt trong lưu thông + Tiền gửi tại ngân hàng
Các nước thường sử dụng M0 hoặc M1 để tính mức cung tiền
Chính sách tiền tệ (Monetary Policy):

là việc kiểm soát lượng cung tiền trong nền kinh tế
Hệ thống ngân hàng
• Chính sách tiền tệ được thực hiện bởi Ngân

hàng Trung ương.
Việt Nam: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
Mỹ: Cục dự trữ liên bang Mỹ FED
Nhật: Ngân hàng Trung ương Nhật Bản
7
11/17/2022
Các chức năng của NHNN Việt Nam:
+ Xây dựng và trình Chính phủ, các dự án Luật,

quy định, chiến lược phát triển về tiền tệ và
hoạt động ngân hàng.
+ Ban hành và chịu trách nhiệm thực hiện, kiểm

tra việc thực hiện các quyết định, chỉ thị
thuộc phạm vi quản lý của Ngân hàng Nhà
nước.
+ Thay mặt chính phủ, thực hiện các hoạt động

hợp tác quốc tế trong lĩnh vực ngân hàng.
The Fed’s Organization
• Thực hiện chức năng Ngân hàng trung ương:
+ Tổ chức in, đúc, bảo quản, vận chuyển tiền; thực hiện nghiệp vụ
phát hành, thu hồi, thay thế và tiêu huỷ tiền;
+ Thực hiện tái cấp vốn nhằm cung ứng tín dụng ngắn hạn và
phương tiện thanh toán cho nền kinh tế;
+ Điều hành thị trường tiền tệ; thực hiện nghiệp vụ thị trường mở;
+ Kiểm soát dự trữ quốc tế, quản lý dự trữ ngoại hối Nhà nước;
+ Tổ chức hệ thống thanh toán qua ngân hàng, làm dịch vụ thanh
toán, quản lý việc cung ứng các phương tiện thanh toán;
+ Làm đại lý và các dịch vụ ngân hàng cho Kho bạc nhà nước
8
11/17/2022
Vai trò của Ngân hàng Trung ương
+ Là ngân hàng của Chính phủ: giữ tài khoản cho chính phủ và hỗ
trợ các chính sách vĩ mô của chính phủ
+ Giám sát hệ thống ngân hàng: đảm bảo các ngân hàng thương
mại tuân thủ các quy định của nhà nước và đảm bảo các hoạt
động của hệ thống ngân hàng lành mạnh và hiệu quả.
+ Thực hiện chính sách tiền tệ: Điều tiết lượng cung tiền trong nền
kinh tế
+ Đóng vai trò Ngân hàng của các ngân hàng: quản lý dự trữ của
các ngân hàng thương mại, cho các ngân hàng thương mại vay,
là người cho vay cuối cùng của các ngân hàng trong mọi tình
huống.
Hệ thống ngân hàng và lượng cung tiền
• Các ngân hàng có thể tác động đến lượng tiền

gửi trong ngân hàng và lượng cung tiền trong
nền kinh tế.
9
11/17/2022
+ Dự trữ (Reserves) là các khoản tiền gửi ngân hàng nhận được
nhưng chưa đem cho vay.
+ Dự trữ bắt buộc (Reserve requirements): quy định buộc các

ngân hàng phải giữ một tỷ lệ nhất định dự trữ tiền gửi và chỉ
được cho vay trong phần còn lại.
VD: Có 1000 người gửi tiền ở ngân hàng X, mỗi người gửi 100
triệu (VND). Quy định tỷ lệ dự trữ bắt buộc là r = 10%:
Tổng lượng tiền gửi D = 100 tỷ VND

Ngân hàng phải giữ lại tối thiểu: 10% * 100 tỷ = 10 tỷ VND
Ngân hàng có thể cho vay tối đa: 100 tỷ - 10 tỷ = 90 tỷ VND
r = R/ D
- r: tỷ lệ dự trữ bắt buộc

- R: dự trữ bắt buộc
- D: lượng tiền gửi
Tại sao phải quy định tỷ lệ dự trữ bắt buộc?

10
11/17/2022
Khả năng tạo tiền của hệ thống ngân hàng
• Lượng tiền cơ sở B: là Lượng tiền mặt được phát hành

(Monetary Base)
B C + R
=
Tiền cơ sở Tiền mặt trong lưu thông Dự trữ tiền tại ngân hàng
Tiền gửi trong ngân hàng được ghi dưới dạng các khoản nợ
(lialibilities) và tài sản (assets)
B C + R
=
Tiền cơ sở Tiền mặt trong lưu thông Dự trữ tiền tại ngân hàng
Các khoản cho vay được tính là tài sản của ngân hàng
11
11/17/2022
• Bảng cân đối tài sản T-Account của ngân hàng:

- Nhận tiền gửi, Ngân hàng A
giữ một phần dự trữ,
Tài sản Nợ
cho vay phần còn lại.
- Tỷ lệ dự trữ Dự trữ Tiền gửi
bắt buộc là 10%. $10.00 $100.00
Cho vay
$90.00
Tổng tài sản Tổng nợ
$100.00 $100.00
Chức năng tạo tiền của NHTM

+ Khi một ngân hàng cho vay, khoản cho vay đó
thường lại trở thành tiền gửi ở một ngân hàng khác.
Ngân hàng thứ 2 lại có thể cho vay từ lượng tiền gửi
này.
+ Như thế, lượng tiền gửi tăng lên, và lượng tiền cho vay
cũng tăng lên.
+ Mức cung tiền = Tổng lượng tiền gửi trong nền kinh tế
+ Khi một ngân hàng cho vay từ dự trữ tiền gửi của
mình, mức cung tiền tăng lên.
12
11/17/2022
Chức năng tạo tiền của NHTM
Ngân hàng quốc gia thứ nhất Ngân hàng quốc gia thứ hai
Tài sản Nợ Tài sản Nợ
Dự trữ BB Tiền gửi Dự trữ BB Tiền gửi

$10.00 $100.00 $9.00 $90.00
Cho vay Cho vay

$90.00 $81.00
Toàn bộ tài sản Toàn bộ nợ Toàn bộ tài sản Toàn bộ nợ

$100.00 $100.00 $90.00 $90.00
Lượng cung tiền = $190.00!
Số nhân tiền
• Số nhân tiền là lượng tiền mà hệ thống ngân
hàng tạo ra với từng đô la dự trữ.
• Số nhân tiền tỷ lệ nghịch với tỷ lệ dự trữ
M = 1/R
• Khả năng tạo tiền của hệ thống ngân hàng phụ thuộc vào tỷ lệ
DTBB.
• Nếu các NH không được cho vay (Tỷ lệ dự trữ = 100%).
• Hệ thống NH không tác động được tới mức cung tiền
13
11/17/2022
Mức cung tiền

M1 = C + D
Mức cung tiền Tiền mặt Tiền gửi
Mức cung tiền được xác định bởi: lượng tiền cơ sở do NHTƯ
phát hành và khả năng tạo tiền của hệ thống ngân hàng
Mức cung tiền không chỉ phụ thuộc vào NHTƯ mà còn phụ
thuộc vào hành vi giữ tiền mặt của người dân và các ngân
hàng thương mại.
M= m+B
Monney supply Money multiplier Monetary Base
Vì tiền cơ sở có tác động lớn đến lượng cung tiền nên Tiền cơ
sở còn được gọi là Tiền mạnh (high-powered money)
14
11/17/2022
Những yếu tố tác động đến mức

cung tiền
+ Lượng tiền cơ sở (B): do NHTƯ phát hành. Lượng
tiền cơ sở tăng, giảm khi NHTƯ bơm thêm tiền mặt ra
nền kinh tế thông qua mua vào trái phiếu, ngoại tệ, tái
cấp vốn cho các NHTM
+ Tỷ lệ dự trữ (r): Khi các ngân hàng tích cực cho vay, tỷ
lệ dự trữ thấp, sẽ làm tăng mức cung tiền và ngược lại.
+ Tỷ lệ tiền mặt/ tiền gửi : Khi người dân có xu hướng
giữ ít tiền mặt hơn, lượng tiền đưa vào hệ thống ngân
hàng nhiều hơn, khả năng tạo tiền của ngân hàng tăng
lên - mức cung tiền tăng
Chính sách tiền tệ
+Chính sách tiền tệ là các chính sách điều tiết

mức cung tiền của Ngân hàng Trung ương
+Mục tiêu của chính sách tiền tệ: điều tiết mức
cung tiền để đảm bảo tăng trưởng kinh tế ổn
định
15
11/17/2022
Chính sách tiền tệ
• Nghiệp vụ thị trường mở: mua bán trái phiếu
• Thay đổi tỷ lệ dự trữ bắt buộc
• Thay đổi lãi suất chiết khấu
Các công cụ của Chính sách tiền tệ

1.Nghiệp vụ thị trường mở:
Muốn mở rộng cung tiền:
NHTƯ mua vào trái phiếu để bơm tiền ra thị trường
Muốn giảm cung tiền:
NHTƯ bán ra trái phiếu để thu lại một lượng tiền mặt đang lưu
hành
VD: Tháng 3/2008, nhằm mục tiêu thắt chặt tiền tệ NHNN Việt
Nam bán ra một lượng trái phiếu trị giá 20.300 tỷ đồng và
yêu cầu các ngân hàng thương mại mua.
16
11/17/2022
2. Tỷ lệ dự trữ bắt buộc
+ Muốn tăng cung tiền:

NHTƯ có thể giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc - các NHTM sẽ tăng
lượng cho vay - tăng M
+ Muốn giảm cung tiền:

NHTƯ có thể tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc – các NHTM hạn chế
cho vay - giảm M
3. Tỷ lệ lãi suất chiết khấu:

• Khi các NHTM gặp khó khăn trong việc duy trì tỷ lệ
DTBB, khi có quá nhiều người đồng loạt đến rút tiền khỏi ngân
hàng -1 NHTM phải đến vay NHTƯ như một “cứu cánh cuối
cùng” – the lender of last resort
• Tỷ lệ lãi suất mà NHTƯ áp dụng cho các khoản các NHTM
vay của NHTƯ
+ Khi muốn tăng cung tiền
NHTƯ giảm tỷ lệ lãi suất chiết khấu
+ Khi muốn giảm mức cung tiền
NHTƯ tăng tỷ lệ lãi suất chiết khấu
17
11/17/2022
1) Nghiệp vụ thị trường mở (Open Market Operations):

mua và bán trái phiếu
2) Yêu cầu về Dự trữ bắt buộc (Reserve requirements):
Yêu cầu tỷ lệ dự trữ bắt buộc đối với các ngân hàng
thươngmại.
3) Lãi suất chiết khấu (Discount rate): lãi suất mà các
ngân hàng thương mại phải trả khi vay Ngân hàng
Trung ương (trong trường hợp không đủ dự trữ bắt
buộc)
Tóm tắt
• Tiền là khái niệm để chỉ những tài sản mà mọi người
thường sử dụng để mua bán hàng hóa và dịch vụ.
• Tiền có ba chức năng trong nền kinh tế:phương tiện
trao đổi, đơn vị hạch toán và phương tiện cất giữ giá
trị.
• Tiền hóa tệ (Commodity money) là tiền có giá trị cố
hữu.
• Tiền pháp định (Fiat money) là tiền không có giá trị cố
hữu ,nó không có giá trị nếu không dùng làm tiền.
18
11/17/2022
Tóm tắt
• Ngân hàng nhà nước Việt Nam có vai trò trong
việc quyết định chính sách tiền tệ của Việt nam.
• Ngân hàng nhà nước Việt Nam khống chế
lượng tiền cung qua Ngiệp vụ thị trường mở, tỷ
lệ dự trữ bắt buộc và lãi xuất chiết khấu.
Tóm tắt
• Khi các ngân hàng thương mại cho vay nó tăng
một lượng tiền trong nền kinh tế.
• Vì ngân hàng nhà nước không thể lựa chọn
được lượng tiền các ngân hàng thương mại cho
vay và lượng tiền người dân đi gửi, nên sự kiểm
soát về cung ứng tiền tệ của Ngân hàng trung
ương là không hoàn hảo.
19

Buổi 4- Hệ thống tiền tệ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Buổi 4- Hệ thống tiền tệ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

11/17/2022

Nội dung bài học

Copyright © 2004 South-Western

Ý nghĩa của tiền

Copyright © 2004 South-Western

Tích lũy tài sản

Nếu không có tiền? Nền kinh tế tự cung tự cấp

Copyright © 2004 South-Western

Các chức năng của tiền tệ

Copyright © 2004 South-Western

Ba chức năng của Tiền

Copyright © 2004 South-Western

Ba chức năng của Tiền

Copyright © 2004 South-Western

Ba chức năng của Tiền

Copyright © 2004 South-Western

Tính thanh khoản

+ Tính thanh khoản – Liquidity:

+ Tài sản có tính thanh khoản cao nhất?

Copyright © 2004 South-Western

Tiền hàng hóa và Tiền pháp định

Vai trò của tiền tệ

• Tiền tệ thúc đẩy quá trình lưu

• Tiền tệ tạo thuận lợi cho việc

• Dòng lưu thông tiền tệ chính là

Copyright © 2004 South-Western

Phân loại tiền tệ

Copyright © 2004 South-Western

Mức cung tiền-Money Supply

Các nước thường sử dụng M0 hoặc M1 để tính mức cung tiền

Chính sách tiền tệ (Monetary Policy):

Copyright © 2004 South-Western

Hệ thống ngân hàng

• Chính sách tiền tệ được thực hiện bởi Ngân

Copyright © 2004 South-Western

Các chức năng của NHNN Việt Nam:

+ Xây dựng và trình Chính phủ, các dự án Luật,

+ Ban hành và chịu trách nhiệm thực hiện, kiểm

+ Thay mặt chính phủ, thực hiện các hoạt động

Copyright © 2004 South-Western

The Fed’s Organization

• Thực hiện chức năng Ngân hàng trung ương:

Copyright © 2004 South-Western

Vai trò của Ngân hàng Trung ương

Copyright © 2004 South-Western

Hệ thống ngân hàng và lượng cung tiền

• Các ngân hàng có thể tác động đến lượng tiền

Copyright © 2004 South-Western

Hệ thống ngân hàng và lượng cung tiền

+ Dự trữ bắt buộc (Reserve requirements): quy định buộc các

Tổng lượng tiền gửi D = 100 tỷ VND

Hệ thống ngân hàng và lượng cung tiền

- r: tỷ lệ dự trữ bắt buộc

Tại sao phải quy định tỷ lệ dự trữ bắt buộc?

Khả năng tạo tiền của hệ thống ngân hàng

• Lượng tiền cơ sở B: là Lượng tiền mặt được phát hành

Copyright © 2004 South-Western

Khả năng tạo tiền của hệ thống ngân hàng

Copyright © 2004 South-Western

Khả năng tạo tiền của hệ thống ngân hàng

• Bảng cân đối tài sản T-Account của ngân hàng:

Chức năng tạo tiền của NHTM

Copyright © 2004 South-Western

Chức năng tạo tiền của NHTM