Trường Đại học Kinh tế Quốc dân

-----oOo-----

BÀI TẬP LỚN

MÔN TRIẾT HỌC MÁC- LÊNIN
Đề

Vận dụng cặp phạm trù bản chất – hiện tượng để phân
tích lối sống của thanh niên Việt Nam hiện nay.

Lớp: Triết học Mác - Lênin (222) _ 22 [D204]

Nhóm: 02
Thành viên: Nguyễn Thị Yến – MSV: 11227076

Hà Nội – 6/2023
 MỤC LỤC

MỞ ĐẦU...............................................................................................................................................1
NỘI DUNG...........................................................................................................................................2
1. Cặp phạm trù Bản chất- Hiện tượng......................................................................................2
a. Khái niệm..............................................................................................................................2
b. Mối quan hệ biện chứng giữa Bản chất- Hiện tượng.........................................................2
c. Ý nghĩa phương pháp luận..................................................................................................3
2. Vận dụng cặp phạm trù Bản chất- Hiện tượng để phân tích lối sống của thanh niên Việt
Nam hiện nay....................................................................................................................................4
KẾT LUẬN...........................................................................................................................................8
TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................................................................9

2
 MỞ ĐẦU

Hiện nay, Việt Nam chúng ta đã và đang tiến hành xây dựng đất nước theo
công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đây là một quá trình khó
khăn, đầy thử thách mặc dù trong những năm vừa qua chúng ta đã đạt được một
số thành tựu khả quan: Tăng trưởng GDP 2022 cao kỷ lục, kinh tế-xã hội phục
hồi và phát triển mạnh mẽ, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn, kiểm
soát lạm phát, dịch bệnh COVID-19 được kiểm soát tốt, chắc chắn trên phạm vi
toàn quốc, không để "dịch chồng dịch". Và trong giai đoạn phát triển này thì
không thể không kể đến vai trò của lớp trẻ mà cụ thể là thanh niên- thế hệ sẽ nối
tiếp những truyền thống tốt đẹp của cha ông trong sự nghiệp xây dựng đất nước
giàu mạnh, công bằng và văn minh. Tuy nhiên, cùng với sự thay đổi sang cơ chế
thị trường hiện nay thì lối sống, cách nghĩ của thanh niên cũng chuyển biến
theo: Có rất nhiều thanh niên đã trưởng thành và phát huy mọi khả năng của
mình để góp một phần sức lực trong việc đổi mới đất nước, cũng có nhiều thanh
niên đã biết vượt qua số phận nghiệt ngã của chính mình để học tập. Đồng thời
đó cũng không phải ngẫu nhiên mà hàng loạt các tệ nạn như: đua xe, ma túy, cờ
bạc, rượu chè ngày càng xâm nhập sâu vào đời sống. Tất cả những đều đó trở
thành điều nhức nhối cho toàn xã hội. Trên hết, tất cả chúng ta phải quan tâm
hơn nữa đến lực lượng chủ chốt này, phải làm sao cho thanh niên Việt Nam
(TNVN) có lối sống đứng đắn, thực sự nhận thức rõ vai trò quan trọng của mình
đối với sự phát triển của đất nước.
Để phân tích sâu sắc hơn nội dung trên, việc sử dụng cặp phạm trù Bản
chất- Hiện tượng là hết sức cần thiết. Sau đây, em sẽ vận dụng cặp phạm trù
Bản chất- Hiện tượng để phân tích lối sống thanh niên Việt Nam hiện nay.

3
 NỘI DUNG
1. Cặp phạm trù Bản chất- Hiện tượng
a. Khái niệm.
Bản chất là phạm trù triết học dùng để chỉ tổng thể các mối liên hệ
khách quan, tất nhiên, tương đối ổn định bên trong, quy định sự vận
động, phát triển của đối tượng và thể hiện mình qua các hiện tượng
tương ứng của đối tượng.
Hiện tượng là phạm trù triết học dùng để chỉ những biểu hiện của
các mặt, mối liên hệ tất nhiên tương đối ổn định ở bên ngoài; là mặt dễ
biến đổi hơn và là hình thức thẻ hiện của bản chất đối tượng.
b. Mối quan hệ biện chứng giữa Bản chất- Hiện tượng
*Bản chất và hiện tượng có tính khách quan và gắn bó chặt chẽ, thống
nhất với nhau:
-Bản chất luôn luôn được bộc lộ ra qua hiện tượng, còn hiện tượng
nào cũng là sự biểu hiện của bản chất ở mức độ nhất định.
-Không có bản chất nào tồn tại thuần túy ngoài hiện tượng; đồng
thời cũng không có hiện tượng nào hoàn toàn không biểu hiện bản
chất.
-Bản chất và hiện tượng căn bản là phù hợp với nhau. Bản chất
được bộc lộ ra ở những hiện tượng tương ứng. Bản chất nào thì có hiện
tượng ấy, bản chất khác nhau sẽ bộc lộ ở những hiện tượng khác nhau.
Bản chất thay đổi/biến mất thì hiện tượng biểu hiện nó cũng thay
đổi/biến mất theo.
*Bản chất và hiện tượng là quan hệ có tính mâu thuẫn:
-Mâu thuẫn giữa bản chất và hiện tượng là mâu thuẫn giữa cái bên
trong và cái bên ngoài.
Bản chất phản ánh cái chung sâu xa, cái bên trong của sự vật. Hiện
tượng phản ánh cái riêng, cái biểu hiện ra bên ngoài của bản chất.
Hiện tượng không biểu hiện hoàn toàn bản chất mà chỉ biểu hiện
một khía cạnh của bản chất, biểu hiện bản chất dưới hình thức đã biến
đổi, nhiều khi xuyên tạc bản chất hoặc phản ánh không đúng bản chất.
(VD: hiện tượng khúc xạ, ảo ảnh)
Bản chất không được biểu lộ hoàn toàn ở một hiện tượng mà biểu
hiện ở rất nhiều hiện tượng khác nhau.

4
 -Mâu thuẫn giữa bản chất và hiện tượng còn biểu hiện là mâu thuẫn
giữa cái tương đối ổn định và cái thường xuyên biến đổi.

Bản chất là cái tương đối ổn định, ít biến đổi. Hiện tượng là cái
thường xuyên biến đổi.
Nội dung của hiện tượng được quyết định không chỉ bởi bản chất
của sự vật, mà còn bởi những điều kiện, hoàn cảnh xung quanh,
Khi hoàn cảnh, điều kiện tác động thay đổi tới sự vật thì hiện tượng
cũng có thể thay đổi, mặc dù bản chất vẫn như cũ.

-Hiện tượng phong phú hơn bản chất, còn bản chất sâu sắc hơn hiện
tượng.
Hiện tượng phong phú hơn bản chất vì ngoài bản chất chung mà
các hiện tượng đều có ra nó còn chứa đựng những nhân tố cá biệt mà chỉ
riêng nó.
Ngược lại, bản chất sâu sắc hơn hiện tượng vì nó là những mối liên
hệ tất nhiên bên trong, là những quy luật quyết định sự tồn tại và phát
triển của sự vật, nó được lặp đi lặp lại trong những hiện tượng khác nhau,
biểu hiện quy luật phát triển chung của hiện tượng đó.
c. Ý nghĩa phương pháp luận.
-Muốn hiểu đầy đủ và nhận thức đúng về sự vật, hiện tượng thì
không dừng lại ở hiện tượng bên ngoài mà phải đi sâu vào bản chất;
phải thông qua nhiều hiện tượng khác nhau mới nhận thức đúng bản
chất.
-Khi kết luận về bản chất của sự vật, cần tránh những nhận định
chủ quan, tùy tiện. Vì bản chất tồn tại một cách khách quan ở ngay bản
thân sự vật chỉ có thể tìm ra bản chất sự vật ở bên trong sự vật ấy chứ
không phải ở bên ngoài nó.
-Bản chất không tồn tại một mình ngoài hiện tượng nên muốn nhận
thức bản chất của sự vật cần phải xem xét nhiều hiện tượng khác nhau
từ nhiều góc độ khác nhau.
-Muốn cải tạo sự vật phải thay đổi bản chất rồi hiện tượng sẽ thay
đổi sau bởi bản chất là cái bên trong (là quá trình vô cùng phức tạp).

2. Vận dụng cặp phạm trù Bản chất- Hiện tượng để phân tích lối
sống của thanh niên Việt Nam hiện nay.
Trước hết, ta bàn đến bản chất tích cực của thanh niên: Thanh niên
hiện nay thường có xu hướng khám phá, đam mê và sẵn sàng thử nghiệm
5
những trải nghiệm mới. Họ tìm kiếm sự đa dạng và tự do trong lối sống,
có ý thức về sức khỏe và trạng thái tinh thần. Bản chất tích cực này thể
hiện qua việc tham gia vào hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch, công
nghệ và sáng tạo. Chúng ta có thể khẳng định một điều rằng thanh niên
hiện nay rất năng động, sáng tạo và nhạy bén với cuộc sống. Nếu như
trước đây, khi cuộc sống đang còn khó khăn, chúng ta chỉ thấy một lớp
thanh niên học hành chăm chỉ cốt sao cho sau này bước ra ngoài xã hội sẽ
xin được một công việc vào biên chế trong Nhà nước, từ đó cuộc sống cứ
thế tiếp diễn. Nhưng ngày nay cơ chế thị trường mở cửa, thanh niên đã có
điều kiện để phát triển khả năng sáng tạo do có đầy đủ thông tin, một cuộc
sống chất lượng tốt hơn và chủ động hơn trong việc lựa chọn nghề nghiệp.
Tất cả những yếu tố đó tạo điều kiện để thanh niên đạt được thành tích
cao trong học tập. Những thành tích này được thể hiện qua các cuộc thi
quốc gia, quốc tế: cuộc thi đường lên đỉnh Olympia, cuộc thi sáng tạo
Robot, sinh viên Việt Nam đã mang lại nhiều thắng lợi cao trong cuộc thi
viết phần mềm. Thanh niên sinh viên hiện nay không chỉ thử mình trong
môi trường học tập mà họ rất tích cực tham vào các hoạt động xã hội. Đó
là lối sống có văn hóa và lành mạnh. Họ đã biết sử dụng quỹ thời gian
như thế nào để đạt được kết quả cao trong học tập cũng như ngoài xã hội.
Cuộc sống sinh viên hiện nay quả không đơn giản. Có rất nhiều
sinh viên hiện nay đã vượt lên chính mình, vượt qua hoàn cảnh khó khăn.
Chúng ta chẳng thể nào quên được chương trình “Người đương thời” trên
sóng VTV3 khi có sự xuất hiện của Bạch Đình Vinh (SV ĐH Bách Khoa
HN) trên chiếc xe lăn điện tử giữa cả gia đình anh – người đã bị một tai
nạn bất ngờ ập đến làm cho anh bị liệt toàn thân, không cử động và cũng
không nói được nhưng bằng chính nghị lực vượt khó phi thường của mình
anh đã tập bập bẹ nói, đọc lại sách vở, thể dục trí óc để phục hồi dần sự
làm việc của não bộ và đã đi học trở lại, để rồi ngày vui đã thực sự đến
với anh khi với điểm số 9,5 xác nhận anh đã bảo vệ thành công luận văn
tốt nghiệp.
Có một nhà doanh nghiệp trẻ thành đạt đã từng làm sinh viên nhấn
mạnh: “Thế mạnh của sinh viên là ý tưởng kinh doanh, sáng tạo và chiến
lược marketing hiệu quả để thực hiện ý tưởng đó” (Báo sinh viên, số 11,
ngày 13/03/2001).
Đúng như vậy, môi trường sinh viên tự kinh doanh trở nên gần gũi
và quen thuộc. Tham gia kinh doanh không chỉ mang lại lợi nhuận mà còn
tạo cho sinh viên tính tự tin và kỹ năng sáng tạo cao hơn. Ở một số trường

6
đạo học các câu lạc bộ sinh viên với doanh nghiệp hay câu lạc bộ sinh
viên làm kinh tế giỏi cũng thu hút nhiều sinh viên tham gia. Ngoài giờ học
trên giảng đường có những sinh viên góp vốn với nhau để mở cửa hiệu
nhỏ kinh doanh, như anh bạn Lê Xuân Thủy (ĐH Ngoại Thương) cùng
với 7 thành viên khác mở cửa hàng kinh doanh đĩa CD và thuê cửa hàng
tại Giảng Võ để kinh doanh.
Thêm vào đó, hiện nay cứ mỗi dịp hè đến, phong trào “Sinh viên
tình nguyện” lại thêm sôi động trên các hè phố khi ngày thi ĐH mới bắt
đầu hay việc những sinh viên tràn đến các vùng nông thôn xa xôi, hẻo
lánh, đem đến ánh sáng văn minh cho nhưỡng đứa trẻ nghèo đói và giúp
đỡ bà con trong những công việc tưởng chừng giản dị nhưng lại có những
ý nghĩa lớn lao về mặt tinh thần.
Hiện tượng bao hàm bản chất, hiện tượng không thoát ly khỏi bản
chất và do đó tất cả những hiện tượng trên đã phản ánh bản chất tốt đẹp
của thanh niên sinh viên hiện nay là sự kết hợp giữa những phẩm chất
truyền thống và đức tính hiện đại.
Bản chất tiêu cực: Tuy nhiên, lối sống của thanh niên hiện nay cũng
đối mặt với những thách thức và vấn đề tiêu cực. Họ có xu hướng chịu áp
lực từ xã hội, công việc, học tập và môi trường sống. Đôi khi, họ trở nên
quá căng thẳng, cảm thấy cô đơn và mất thăng bằng trong cuộc sống. Bản
chất tiêu cực này có thể được thể hiện qua việc dùng thuốc lá, rượu, ma
túy, hoặc rơi vào các hành vi tiêu cực khác.
Có thể kể ra nạn tiêu cực hiện nay đang nổi cộm trong giới thanh
niên sinh viên đó là cờ bạc, ma túy. Cờ bạc đã là một tệ nạn lâu đời và
sinh viên hiện nay vẫn có một số lượng không nhỏ tham gia nhất là những
sinh viên từ nông thôn ra thành phố trọ học mà không có sự bảo ban của
gia đình và do sự rủ rê, cám dỗ của người khác đã dại dột sa lầy vào con
đường này. Có những sinh viên do mải mê cờ bạc nên sinh ra học hành
chểnh mẩng và hậu quả là đã bị đuổi học trong khi đó bố mẹ ở quê lại cứ
nghĩ rằng giờ này ở thành phố con mình đang học hành chăm chỉ. Nghiêm
trọng hơn, trong những năm gần đây, tệ nạn hút ma túy trong trường học
đã trở nên thịnh hành và để lại những hậu quả đau xót: tiền mất, tật mang,
học hành dở dang. Một nguyên nhân của tệ nạn này là: nhiều sinh viên
không đủ tiền ăn học, không tìm được việc làm thêm, hay những sinh viên
trong gia đình khá giả do không được quan tâm đầy đủ, mải chơi dẫn đến
học hành sa sút, những sinh viên bất mãn xã hội, tất cả đều tìm đến ma
túy để “quên sự đời”. Thậm chí, nhiều sinh viên có bản chất rất hiền lành
7
nhưng do trí tò mò thúc đẩy mà cũng muốn thử xem thế nào và hậu quả là
không thể dứt ra được. Những quan niệm bồng bột, khờ dại ấy đã dẫn đến
những kết quả không cách nào cứu vãn nổi. Đó cũng là cách hiểu sai lệch
về bản chất người lớn, cho rằng hiện tượng và bản chất là một. Còn dư
luận xã luộn thì luôn lên án những con người như thế nhưng thực tế họ đã
không hiểu rằng đó không hẳn là bản chất của tất cả những sinh viên đó
mà đấy chẳng qua chỉ là một hiện tượng nhỏ nhoi trong vô vàn hiện tượng
có thể lý giải bản chất con người.
Trong những tệ nạn giới thanh niên thì phải kể đến vấn nạn đua xe.
Nhiều thanh niên cho rằng đua xe mới thể hiện rõ bản chất anh hùng của
mình nhưng họ lại không nhận ra rằng hiện tượng mặc dù thống nhất với
bản chất, không tách rời bản chất và bản chất được biểu hiện thông qua
hiện tượng nhưng bản chất sâu sặc hơn, vững chắc hơn nhiều, còn hiện
tượng vô cùng đa dạng và thường xuyên biến đổi, do vậy bản chất “người
lớn” chẳng những không được biểu hiện qua hành động đua xe mà những
hành động ngông cuồng này còn gây ra những hiệu quả nghiêm trọng cho
xã hội. Một điều cần bàn là hiện nay chúng ta suy nghĩ gì về những thanh
niên này? Liệu chúng ta có nên cho rằng đó là những kẻ ngông cuồng, bất
mãn xã hội như bề ngoài đó không? Ở đây lật lại phạm trù bản chất hiện
tượng, ta thấy mặc dù có một số thanh niên tham gia đua xe nhưng không
phải tất cả đều làm vậy và do đó hiện tượng này không phản ánh đúng đắn
bản chất của mọi thanh niên, có chăng chỉ phản ánh bản chất của một số
cá nhân mà thôi. Đúng như chúng ta đã biết nhiều hiện tượng biểu hiện
phiến diện, không phù hợp mà có khi còn xuyên tạc bản chất nữa. Nhưng
nếu để hiện tượng này phổ biến, lan tràn tất yếu sẽ bộc lộ bản chất một
cách đúng đắn rõ nét. Chúng ta cần phân biệt rõ ràng hiện tượng bản chất
để tránh nhìn nhận sai lầm về thanh niên, đồng thời thực hiện các công tác
giáo dục thanh niên sống theo lối sống giản dị lành mạnh, có ích.
Còn một điều nữa rất đáng bàn trong lối sống thanh niên Việt Nam
hiện nay không chỉ việc thanh niên sống buông thả với bản thân, vô trách
nhiệm với tương lai mà trong thanh niên bây giờ còn xuất hiện lối sống
thực dụng chỉ biết hưởng thụ. Nhiều thanh niên quá coi trọng đồng tiền,
coi đồng tiền là mục đích sống. Họ sống dựa dẫm vào người khách, coi
việc lợi dụng tiền bạc, thế lực người khác là cách tiến thân nhanh nhất và
dễ dàng nhất.
Đi đôi với cơ chế thị trường còn có một tệ nạn phổ biến, luôn tồn
tại trong nhà trường đó là nạn quay cóp. Đây là vấn đề làm đau đầu các

8
giảng viên và chuyện tiêu cực này có thể được lý giải bằng những nguyên
nhân sau: chế độ thi cử, tuyển chọn chưa hợp lý, việc coi thi chưa nghiêm
khắc dẫn đến quan niệm “điểm cao là mình giỏi” , tuy nhiên điểm cao
cũng chỉ là một biểu hiện bản chất của một con người tài giỏi. Về phía xã
hội, các bậc cha mẹ, nhà trường phần lớn cũng lên án tệ nạn này nhưng
cũng không ít người tỏ thái độ thờ ơ, bàng quan, thậm chí có người cũng
chẳng biết là có tồn tại tệ nạn này. Chúng ta cần hiểu rằng, đây chỉ là 1
hiện tượng tức thời, không nên từ đó mà cho rằng bản chất sinh viên là
dối trá, lười biếng bởi hiện tượng thường xuyên biến đổi, phụ thuộc vào
môi trường, các điều kiện khách quan và hơn nữa hiện tượng chỉ biểu hiện
bản chất hời hợt, phiến diện, không sâu sắc. Điều cần thiết là không nên
để hiện tượng này lan tràn, tạo ra tâm lý không thoải mái trong làm bài
đối với những sinh viên chăm học. Như thế, nhà trường không nên thờ ơ
với hiện tượng này mà cần phải có biện pháp ngăn chặn, giáo dục kịp thời
để cung cấp cho đất nước những cử nhân “giỏi” đúng bản chất của nó.
Hiện nay, trường đại học Kinh tế Quốc dân đã áp dụng hình thức thi trắc
nghiệm trên máy tính, đó cũng là một giải pháp tốt nhưng dù sao thì vẫn
đang còn những hạn chế nhất định: học vẹt, không chuyên sâu.
Bàn về lối sống sinh viên không thể không nói đến chuyện tình yêu
thời sinh viên. Hiện nay ở hầu hết các xóm trọ, kí túc xá nơi có sinh viên
tạm trú đang nổi lên phong trào “sống thử”. Những cặp đôi yêu nhau tự
cho phép mình sống chung như những cặp vợ chồng để thử xem liệu có
hợp không? Họ sống theo phong cách ngày càng âu hóa. Lối sống và tình
yêu như thế quả thật không nên chút nào bởi lẽ như vậy tình yêu sẽ chẳng
còn thú vị và đã đi quá giới hạn. Trong lối sống thanh niên hiện nay còn
nhiều điều đáng bàn và quan tâm nhưng do giới hạn bài làm nên em chỉ
xin trích dẫn một số tệ nạn phổ biến để mọi người cùng đọc và suy ngẫm.
Chúng ta cần phải nêu ra những giải pháp làm trong sạch môi
trường sinh viên. Cần phải mở ra nhiều sân chơi bổ ích, tổ chức nhiều
cuộc trò chuyện giao lưu sinh viên với các trường đại học khác nhau, lôi
kéo sinh viên tham gia vào các phong trào của xã hội như: giúp trẻ em
nghèo vượt khó, tàn tật trẻ em lang thang cơ nhỡ. Các bậc làm cha, làm
mẹ cũng cần nhìn lại cách nuôi dạy con cái của mình vì có rất nhiều người
cho rằng trách nhiệm của cha mẹ là tạo ra cho con cái một cuộc sống đầy
đủ vật chất hay hãnh diện khi thấy con mình kiếm được nhiều tiền không
biết từ đâu mà ra. Chính lối sống ích kỉ, không quan tâm đến con cái của
cha mẹ đã ảnh hưởng tới lối sống của con cái. Chính vì vậy giải pháp

9
 quan trọng nhát là các bậc phụ huynh không những phải quan tâm mà còn
giáo dục và là tấm gương sáng để con trẻ noi theo.

KẾT LUẬN
Để hiểu rõ hơn về lối sống của thanh niên hiện nay, cần tiếp tục nghiên
cứu và phân tích các yếu tố cụ thể như môi trường xã hội, gia đình, giáo dục và
công nghệ. Sự hiểu biết sâu hơn về cặp phạm trù bản chất hiện tượng sẽ giúp
chúng ta tạo ra các chính sách và biện pháp hỗ trợ phù hợp để thúc đẩy lối sống
tích cực và giảm thiểu những vấn đề tiêu cực trong đời sống của thanh niên hiện
nay. Ta phải đặt ra câu hỏi làm thế nào để phát huy tiềm năng nhân lực quý giá
này để phục vũ cho sự nghiệp đổi mới công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở
nước ta? Để trả lời được điều này, nhất thiết chúng ta phải đi từ lối sống, cách
suy nghĩ của thanh niên để từ đó loại bỏ những nhược điểm, phát huy những ưu
điểm để thanh niên Việt Nam thực sự trở thành những công dân tốt, người làm
chủ đất nước. Nghĩa là chúng ta phải ra sức khuyến khích sự năng động, sáng
tạo, linh hoạt của thanh niên trong cuộc sống, sự đùm bọc, nhân ái của tuổi trẻ
đồng thời loại bỏ, diệt trừ những mầm mống xấu xa của chủ nghĩa thực dụng,
của những tệ nạn xã hội trong đời sống thanh niên vốn được coi là trong sáng.
Thanh niên sẽ là người làm chủ tương lai của xã hội, vì thế tất cả thanh niên
chúng ta hãy tự hào mình là một phần quan trọng không thể thiếu của xã hội và
do vậy mà chúng ta cần phải thể hiện như thế nào để xứng đáng với niềm tin của
mọi người. Câu trả lời đơn giản là chúng ta hãy thể hiện hết mình (hiện tượng)
bằng những năng lực (bản chất) của bản thân để góp phần xây dựng tổ quốc
ngày càng giàu đẹp văn minh.

10
 TÀI LIỆU THAM KHẢO
Giáo trình Triết học Mác- Lênin (Nhà xuất bản chính trị quốc gia sự thật, Hà
Nội, 2021)
Vận dụng cặp phạm trù bản chất - hiện tượng để phân tích lối sống của SVVN hiện nay. (123docz.net)
Cặp phạm trù Bản Chất- Hiện Tượng.pptx - Google Drive

11