განწყობის თეორია

ინდივიდი - ცოცხალი არსება

სუბიექტი - თვითცნობიერება ბავშვი
პიროვნება - ჩამოყალიბებული, ღირებულებები გააჩნია.
ობიექტივაზიის სახეები - საგნობრივი სინამდვილის = ყურადღების მიქცევა და
საგნობრივი სამყაროს ცნობიერება ერთვება რომ ის მექანიკური ქცევა რომელიც
ხორციელდება შეფერხებულია (როდესაც შუქის ასანთები არ გვხვდება თავის ადგილას)
ეს კავშირშია ინდივიდთან საჭმლის მოპოვება და ა.შ. სოციალური
ზემოქმედების(გარეგანი რეგულაციები) ცნობიერების პროცესის მოხმობას გარემოში
არსებული წესები და ნორმები მიბიძგებენ. წარსული გამოცდილების შედეგად მაგ:
წითელზე გავლა და მეორეჯერ სოც.ზემოქმედების ობიექტავაციით ვაჩერებ მანქანას.
გარეგანი რეგულაციაა და მასთან დაკავშირებული განწყობები გვაჩერებს.
სოცი.ზემოქმედება აიძულე ბს ადამიანს განახ თუ არგანახ კონკ ქცევა. მე-ს - როდესაც
გარეგანი წესები გაშინაგნებულია, ჰიგიენის დაცვა, წესები როგორც ღირებულება მასში
არსებულია როგორც დისპოზიციური განწყობა აღარ სჭირდება გარეგანი წითელი შუქი
და ა.შ.
განწყობები: დიფუზური სიტუაციური(დიფერენცირებული) ფიქსირებული
დისპოზიციური

დიფუზური - არის ბევრი ვარიანტი და რომელიც გამოიღებს შედეგს , ყოველ შემდეგ

ცდაზე უფრო სწრაფად მიდის მაგ ტიპის ქცევის განხორციელებისკენ და ბოლოს უკვე
პირდაპირ მას ხსნის სიტუაციურზე გადადის რაც უფრო ერთჯერადია და თუ
რამოდენიმეჯერ ხდება მაშინ ხდება ფიქსირებული განწყობა მას აქვს
რეაქტუალიზაციის უნარი აქვს, დიფუზური არ არის გამოდიფერენცირებული
დისპოზიციური - პიროვნებაში და მეში რომ არის , მაგ: მე ნაგავი არ დავყრი ან თუ
დავინახე ავიღებ ეს არის ფიქსირებულიც და როდესაც მე განზრაზ მოვდივარ და
ვალაგებ არ ველოდები სიტუაციას. სიტუაციურს აქვს რეაქტუალიზაცია და თუ
სიტუაციაა ირთვება და დისპოზიციური მუდამ ჩართულია
განწყობის შესაქმნელად და ჩამოსაყალიბებლად საჭიროა სამი ფაქტორი,
რომელიმე ერთის არ არსებობის შემთხვევაში იგი ვერ იქნება.
განწყობა უშუალოდ არ გადადის ქცევაში
რთულდება მოთხოვნილდება, იზრდება მათ შორის წინააღმდეგობა,
რომელსაც ცნობიერება ფანტაზიის გზით აძლევს გამოვლენის საშუალებას.
ადამიანი აქტუალურ განწყობას აღარ ემორჩილება, ცხოველისგან
განსხვავებით, რადგან იგი აცნობიერებს ქცევის შედეგებს და მის შემდეგ
გამოწვეულ მოვლენებს. ადამიანი აქტუალური სიტვაციის საფუძველზე
აღმოცენებულ განწყობას არ ემორჩილება.
ქცევის შესრულების შემდეგ განწყობა უკვალოდ არ ქრება, იგი
გარკვეულწილად ნარჩუნდება და შესაბამისი გარემოპირობების
შემთხვევაში აღმოცენდება. თუ ეს მრავალჯერ ხდება, ის განმტკიცდება და
მას დისპოზიციური განწყობა ეწოდება.
დისპოზიციურმა განწყობამ ილუზორული აღქმები, კონტრასტული
ილუზიები შეიძლება გამოიწვიოს

განწყობა მთელია და არ შეიძლება მისი დანაწევრება.

განწყობის ირადიაცია -
განწყობის ფიქსაციის მეთოდით ისიც დამტკიცდა, რომ ფიქსირებული განწყობა
განზოგადებადია. (20)

თუ ცდისპირ განსხვავებული ზომის ბურთებს ვანახებთ, რითიც დისპოზიციურ

განწობას შევუქმნით და კრიტიკული ცდის ბოლოს ტოლი ზომების ბურთებზე ის
იტყვის, რომ ისინი განსხვავებულია ამას უზნაძემ ასიმილაციური ილუზია უწოდა.
ხოლო თუ ცდისპირ ტოლ ბურთებს ვანახებთ, რითიც დისპოზიციურ განწობას
შევუქმნით და კრიტიკულ ცდაში განსხვავებული ბურთები ტოლი ეგონება ამას
კონტრასტული ილუზია ეწოდება.
სიტვაციური განწყობა = აქტუალური განწობა
დისპოზიციური განწობა = ფიქსირებული განწობა ეს ტოლობა არ არის
სწორი ( 23) განწობის აღსანიშნად უნდა გამოვიყენოთ სიტვაციური და
დისპოზიციური - ტერმინები.
ადამიანის შემთხვევაში ერთდროულად უნდა მოქმედებდეს შინაგანი და გარეგანი
ფაქტორები, რომ განწყობა ჩამოყალიბდეს.

ფუნქციონალური და სუბსტანციონალური მოთხოვნილებები

სუბსტანციონალური მოთხოვნილება - ექსტროგენული ქცევა
ფუნქციონალური მოთხოვნილება - ინტროგენული ქცევა
დანაკლისის მოთხოვნილება

გამრავლების მოთხოვნილება
აგრესიის მოთხოვნილება

საგნობრივი მონაცემების განცდა

საგნის კატეგორიული აღქმა
საგანთა შორის მარტივი ურთიერთობის განცდა - 34
განწყობა - სინამდვილის ასახვის ფსიქიკური ფენომენი (46)
განწყობა - საგანთა კატეგორიზაციის საფუძველი

განწოყა - საგანთა ასიმილაციური ასახვის ფენომენი

განწყობა - საგანთა კონტრასტული შეფასების საფუძველი
ცნობიერების პროცესების თანხმობაში მოყვანის ტენდენცია განწყობის
ერთ-ერთ ძირითად ტენდენციას წამრმოადგენს. რადგან ფსიქიკისთვის
აუტანელია ორი განსხვავებული განწყობის ერთდროული თანაარსებობა.
სუბიექტის აქტივობის დონეზე მოქმედი განწყობის თავისებურებები
ობიექტივაციის აქტი აზროვნების დაწყების ერთ-ერთ აუცილებელ
ფაქტორს წარმოადგენს (58)
გაკვირვების განცდა მართლაც ხშირად წინ უძღვის აზროვნებას.

როდესაც ინდივიდი აღმოჩნდება ისეთ სიტვაციაში სადაც მის

მიზანმიმართულ ქცევას არ მოსდევს ის შედეგი, რაც ყოველთვის
მოსდევდა, აქ მას ეუფლება გაკვირვების შეგრძნება და იწყებს
ობიექტივაციას, სააზროვნო პროცესების ჩართვას, კითხვების დასმას.
მაგრამ აქ აღსანიშნავია ის ფაქტი, რომ სააზროვნო პროცესები, რომ
ჩაირთოს მას ამ სიტვაციის გარკვევის მოთხოვნილება უნდა გაუჩნდეს, ანუ
საკმარისი არ არის მხოლოდ გაკვირვება. აზროვნების აღმოცენების ერთ-
ერთ ფაქტორს შემეცნების მოთხოვნილება წარმოადგენ.
პირველი და მეორე დონის განწყობათა ურთიერთობა
აღქმის სფეროში განწყობის ირადიაცია გულისხმობს ფიქსირებული
განწყობის გავრცელებას აღქმის სხვა მოდალობებზე.
 პიროვნების აქტივობის თავისებურებანი

ადამიანს საკუთარი „მე“-სა და საკუთარი ქცევის ობიექტივაცია მხოლოდ

პიროვნების დონეზე შეუძლია.

1. ინდივიდს პიროვნებად სოციალური გარემო აყალიბებს.

ბიოსოციალური.
2. ობიექტურად აღწერილი და გაზომილი თვისებების ფონზე ყალიბდება
ადამიანი. ბიოფიზიკური.
3. ფსიქიკური ნიშნები, ემოცია, ინტელექტი, ნებელობა, განცდები და მათი
კომბინაცია ქმნის ადამიანს. ფსიქიკური.
4.
პიროვნების აქტივობის საფუძვლად მდებარე განწყობებს სოციალური
განწყობები შეგვიძლია ვუწოდოთ.
ინდივიდი - პრაქტიკული ქცევა
სუბიექტი - თეორიული ქცევა
პიროვნება - სოციალური ქცევა - შემოქმედებითი ტიპი
ეს სამივე განწყობა ერთიან დისპოზიციურ განწობათა სისტემაში არიან
გაერთიანებული.
დისპოზიციური განწყობა ყალიბდება თუ გარკვეული ქმედება მრავალჯერ
მეორდება ან თუ ქმედებას დიდი ღირებულების განწყობა უდევს
საფუძვლად. გამეორება, ქცევაში წარმატება, სოციალური მხარდაჭერა.
იდენთიფიკაცია ან მიბაძვა განწყობის ფორმირების ერთ-ერთი გზაა
თვითრეპრეზენტაციის თეორია
თვითაღქმის თეორია

კოგნიტური დისონანსის თეორია

განწყობის შეცვლა ობიექტივაციის საფუძველზე 124

საგნის ობიექტივაცია, სოციალური მოთხოვნის ობიექტაცია, მე-ს

ობიექტივაცია