FILIPINO SA PILING LARANGAN (AKADEMIK)
1. Ekspresiv (target, unang panauhan, sarili,
ARALIN 1 – PAGSULAT
(KAHULUGAN,KALIKASAN AT KATANGIAN)
PAGSULAT – pagsasatitik, limbag, at pagbibigay
simbolo sa mga ideya at kaisipan na nais iparating o
ipahayag. Mababalikan at matatandaan ang mga
mahahalagang bagay. Matrabaho at mabagal na proseso.
KELLOGG AT GILHOOLY – “kambal utak” ang
pagsulat. “ Ang pag-iisip ay set ng proseso na lumilikha,
nagmamanipula at
nakikipagtalastasan.”
AKADEMIKONG PAGSULAT – ginagawa sa
akademikong institusyon kung saan kailangan ng mataas na
antas ng kasanayan sa pagsulat.
KATANGIAN NG AKADEMIKONG PAGSULAT
a) Pormal
b) Obhetibo
c) May paninindigan
d) May pananagutan
e) May kalinawan
ANTAS NG PAG-UNAWA SA PAGBASA
a) Literal
b) Pagbasa nang may pag- unawa
c) Pagbasa nang may aplikasyon
PROSESO NG PAGSULAT
1. Bago sumulat (Pre-writing) – nagpaplano at
nangangalap ng impormasyon para sa sulatin.
Magiging gabay.
2. Habang sumusulat/Pagsulat ng Burador (Actual
writing/ Draft writing) – malayang yugto ng
pagsulat o di isinasaalang-alang ang pagkakamali
3. Muling pagsulat (Post writing) – muling sulatin
ang burador at dumadaan sa proseso ng rebisyon at
pagwawasto.
a) REBISYON – pagsusuri ng kabuuang
isinulat upang malaman ang mga dapat alisin,
baguhin, iwasto at palitan.
b) PAGWAWASTO – pagsasaayos ng
estruktura ng sulatin.
4. Bahagi ng Teksto
 Panimula (kawili-wili)
 Katawan (organisasyon at balangkas)
 Konklusyon (mag- iiwan ng kakintalan sa
isip/natutuhan)
LAYUNIN NG PAGSULAT
personal, karanasan, malaya)
2. Transaksyunal (target, ikatlong panauhan,
katotohanan, kontrolado, ibang tao, pormal, estilo)
URI NG PAGSULAT
1. Teknikal – komersyal/teknikal na layunin.
(manwal,gabay sa pagsasaayos ng kompyuter)
2. Referensyal – nagpapaliwanag, bigay
impormasyon/nagsusuri. Maiharap sa katotohanan
ang mambabasa. (Suring kasaysayan,
aklat/libro,teksbuk,notecard)
3. Jornalistik – pagsulat ng balita.
4. Akademikong pagsulat – pormal at nagpapakita
ng resulta ng pagsisiyasat/pananaliksik. (research
paper, case study)
5. Malikhaing pagsulat – masining na paglalahad
ng iniisip o nadarama. (tula, personal na liham)
ARALIN 2 – ABSTRAK
ABSTRAK
 Inilalagay sa unahan bago ang introduksyon ng
isang pag-aaral/pananaliksik.
 “Abstractus”, salitang Latin na ang ibig
sabihin ay drawn away o extract from.
 “Halaw”, ibang katawagan na ibig sabihin ay
kuha o bahagi.
 Pinaikling deskrisyon ng isang
pahayag/sulatin.
 Bahagi ng isang buo.
 Maikling buod ng inilalagay sa unahan ng
introduksyon ng tesis.
URI NG ABSTRAK
1. Deskriptibo
2. Impormatibo
GABAY/BAHAGI SA/NG ABSTRAK
1. Buod – muling pagpapahayag ng impormasyon
2. Layunin – kahalagahan at sino ang
makikinabang
3. Resulta – mahalagang datos
4. Konklusyon - natutuhan
5. Rekomendasyon – obserbasyon at mungkahi
ARALIN 3 – SINTESIS/ BUOD/ SIPNOSIS O LAGOM
Buod O Sintesis
 Salitang Griyego na “syntithenai” na ibig
sabihin ay put together or combine.
  Diwa o sumaryo o pinakaideya ng kabuuan
 Paraan ng pagpapaikli ng teksto/babasahin
 Di-orihinal na sulatin,patalata at di-
balangkas
 Sustansya o “substance” (tumayo/tumindig)
 Pinakapuso ng kabuuan ng teksto
 Buod – paglalagom/pagpapaikli o pinasimpleng
kabuuan
 Sintesis – pagbuo/kolekta ng iba’t ibang detalye
galling sa iba’t ibang resources kung saan nagdedetalye
ng isang paksa.
 Abstrak – pasiksik na detalye ng isang
pag-aaral/pananaliksik
HAKBANG SA PAGBUBUOD
1. Pagbasa
2. Pagpili (pandama)
3. Pagsulat (detalye)
a) Sekwensyal (pangyayari)
b) Kronolohikal (impormasyon)
c) Prosidyural (hakbang/proseso)
4. Pagpapares
5. Proseso (pagsulat)
NILALAMAN/KATANGIAN NG LAGOM/BUOD
1. Conciseo – pinaikli na ayon sa kahingian ng
lagom
2. Akyureyt – malinaw/ wasto
3. Objective – punto de vista lamang ng awtor ang
lumilitaw
ARALIN 4 – BIONOTE
BIONAETE
 Impormatibong talata ukol sa propesyon ng isang
awtor.
 “Bio”, ibig sabihin ay buhay (Greek), “Vivus”
(Latin), “Jivas” (Sanskrit
 Nakikita sa likuran ng libro at kadalasa’y may
litrato
 Isang talata lamang karaniwan
 Naglalahad ng klasipikasyon ng isang indibidwal at
ng kanyang “kredibilidad” bilang isang
propesyonal. (natamo, kaalaman, awtoridad)
 Punto de vista at ikatlong panauhan
AWTOBIOGRAPIYA/TALAMBUHAY
 Obra ng buhay (lifework)
 Buhay ng isang tao (sarili)
 Buhay at karanasan
 Sino siya bilang manunulat
 Ano ba ang natutunan ko sa pangyayari sa buhay
ko? (sinasagot ng manunulat mismo)
BIOGRAPIYA/KATHAMBUHAY
 Buhay ng ibang tao
 Paggunita sa kilalang tao
 Pagsilang, pagtanda at pagkamatay
 Buong buhay
ARALIN 5 – PANUKALANG PROYEKTO
PANUKALANG PROYEKTO
 Proyektong iminumungkahing isagawa dahil sa
nakitang kinakailangan ng pagkakataon.
 Karaniwang Gawain ng mga taong
nanunungkulan sa gobyerno o pribadong
kumpanya.
 Kailangan ng pinansyal na tulong para sa
paggawa/kamit ng proyekto
 Di gawaing basta-basta
 Kailangan ng ibayong pagpaplano at
pananaliksik para mapatunayan ang
kahalagahan ng proyekto sa komunidad.
 Ang pagsasatitik ng panukala ay
nangangailangan ng kaalaman at pag-
eensayo.
FORMAT NG PANUKALANG PROYEKTO
1. Pangalan ng proyekto – proyekto, saan,
sino/alin ang tagatanggap. Dapat tiyak at maikli.
Sigurado sa baryabol.
2. Proponent ng proyekto – sino ang nagmungkahi.
3. Klasipikasyon ng proyekto – ilarawan saan
kabilang ang proyekto --- edukasyon,
agrikultura,pangkalusugan at iba pa.
4. Kabuuang pondo - kagastusan
5. Rasyonale ng proyekto – batayan sa paggawa ng
proyekto, kalagahan o pagkilala sa problema.
6. Deskripsyon ng proyekto – ilarawan ng malinaw
at makatotohanan ang kaligiran ng proyekto.
7. Layunin ng proyekto - goal/objective
8. Kapakinabangan – sino ang makinabang at
matulungan nito.
9. Kalendaryo – dapat sunod sunod at may kaakibat na
petsa at kasangkot.
10. Lagda – lahat ng taong kasangkot/ pagpapatunay na
pinagtibay ang gawain.
ARALIN 6 – TALUMPATI  Nominasyon ng miyembro sa
organisasyon
TALUMPATI 
URI AYON SA PAGHAHANDA
 Sining ng pagsasalita na maaaring a) Impromptu
nanghihikayat. b) Extempore
 Pagpapahayag ng saloobin, kaisipan at c) Isinaulong talumpati
damdamin sa isang masining na paraan. d) Pagbasa ng papel kumprehensya
 Isang magalang na pagsasalita sa harap ng
publiko ukol sa isang mahalaga/ napapanahong KATANGIAN NA DAPAT TAGLAYIN NG PAKSA
isyu/ paksa. NG TALUMPATI
a) Napapanahon (ukol sa kasalukuyan at
HANGARIN SA PAGTATALUMPATI hinaharap na pangyayari)
1. Magbigay kabatiran - hindi pa alam ng publiko b) Kapaki-pakinabang (makatulong sa araw-araw na
2. Magturo - ituro sa publiko ang nararapat na paraan/ pamumuhay)
paniniwala ukol sa isang bagay/isyu c) Katugon ng layon (Nakamit ang layunin)
3. Manghikayat -hikayatin ang publiko hinggil sa
katotohanan o kabutihan PAGBUBUO NG TALUMPATI
4. Magpaganap/ magpatupad - botohan, a) Simula - hangarin ng talumpati
magpakilos b) Katawan - mahusay na pagtalakay sa paksa
5. Manlibang - nakawiwili kaakibat ng apat na c) Wakas – pagbubuod
hangarin
KUMPAS
 pagbibigay diin gamit ang indayog ng mga kamay
3 BAGAY NA DAPAT ISAALANG-ALANG SA
sa mga salita sa pagtatalumpati. Kapani-paniwala
PANANALUMPATI
kung tama/ wasto ang gamit ng kumpas
a) Mananalumpati (sarili)
b) Talumpati (nilalaman/layunin)
c) Publiko (tagapakinig/taganuod) TATLONG BAHAGI NG KUMPAS
1. Paghahanda
2. Pagkumpas
URI AYON SA LAYUNIN 3. Pagbabalik ng kamay
1. PAMPALIBANG/ PAMPASIGLA
 Karaniwan na sa usapan sa araw- araw
URI NG KUMPAS
 Nagbibigay kagalakan 1. Palad na itinataas habang nakalahad - dakilang
 Gumigising/pumupukaw damdamin
 Gumagamit ng eksaherasyon/ 2. Nakataob na palad at biglang ibababa - marahas na
pagmamalabis damdamin
2. NAGBIBIGAY KABATIRAN/ 3. Palad na bukas at marahang ibababa -
IMPORMASYON mababang uri ng kaisipan/damdamin
 Kailangan ng pagsasaliksik, pag –aaral, pagbasa 4. Kumpas na pasuntok/ kuyom na palad- poot,
 seminar galit, pakikipaglaban
3. PANGHIKAYAT 5. Paturong kumpas - panduduro, pagkagalit,
 Para sa paksa o isyu na nais panigan ang paghamak
katwiran/ impormasyon 6. Nakabukas na palad na magkakalayo ang daliri at
4. PAPURI ikinukuyom - matimping damdamin
 Pagpupuri, handog, pag – alaala 7. Palad ay bukas paharap sa nagsasalita - pagtawag
 Mensahe sa pumanaw, kaarawan, kasal ng pansin
5. NAGBIBIGAY- GALANG 8. Nakaharap sa madla, bukas ang palad - pagtanggi,
 Pagpapakilala ng baging kaanib pagkabahala, takot
 Pagtanggap sa tungkulin 9. Kumpas na pahawi/ pasaklaw- pagsaklaw,pag-
 Pag-alaala sa taong may naimbag sa aari
lipunan/organisasyon 10. Marahang pagbaba ng dalawang kamay -
6. NAGMUMUNGKAHI kabiguan, kawalan ng lakas
 Nagbibigay opinion/ suhestiyon