Nguyên lí & cấu tạo ( nấu chảy, tính luyện )

Nấu chảy:

Nguyên liệu được đặt trong lò cảm ứng chân không, nơi nhiệt độ có thể đạt đến hàng
nghìn độ Celsius, nhiệt độ cao này làm cho nguyên liệu nóng chảy và hỏa lỏng thành chất
lỏng gọi là chảy lỏng

Hình x. Quá trình nấu luyện bằng lò cảm ứng

Sau nạp liệu vào buồng lò và tạo áp suất theo yêu cầu, quá trình nung nóng và nấu
chảy được tiến hành như sau:

Sử dụng cuộn cảm ứng để nung nóng và nấu chảy liệu:

Hoạt động bằng cách tạo ra dòng điện xoáy trong kim loại. Nguồn là cuộn dây cảm
ứng mang dòng điện xoay chiều. Dòng điện xoáy nóng lên và cuối cùng làm tan chảy
điện tích. Khi lò cảm ứng đi qua dòng điện xoay chiều, vật liệu kim loại trong crusible
bao quanh bởi cuộn cảm ứng gây ra lực điện động theo định luật cảm ứng điện từ của
Faraday, và dòng điện cảm ứng trong kim loại được đưa lên do một vòng khép kín trong
vật liệu kim loại. Dòng điện cảm ứng này giải phóng sức nóng trên cơ sở luật của Joule –
Lenz và nhận được vật liệu kim loại có mùi.
 Hình x. Sơ đồ nguyên lí của cuộn cảm

Lò bao gồm một vỏ thép làm mát bằng nước kín khí, có khả năng chịu được chân
không cần thiết để xử lý. Kim loại được nấu chảy trong nồi nấu kim loại đặt trong cuộn
dây cảm ứng làm mát bằng nước và lò thường được lót bằng vật liệu chịu lửa thích hợp.

Kim loại nóng chảy có thể được đổ/đúc trong môi trường chân không hoặc khí trơ.
 Hình x. Cấu tạo lò nung cảm ứng chân không

Hút chất khí bay ra trong quá trình nấu luyện

Đối với nấu phế liệu, cần kiểm soát tốc độ nấu để tránh sự sôi mạnh khi kim loại
chuyển sang trạng thái lỏng, có thể dẫn đến việc kim loại bắn ra khỏi cửa nồi lò

Tốc độ nấu phải phù hợp với năng suất bơm chân không của lò

Sử dụng dụng cụ đặc biệt để phá các cầu treo liệu

Hình x. Mẫu thép đang được nung trong lò

Hình x. Mẫu thép chuẩn bị đưa vào và nung

Tinh luyện:
 Khử khí Cacbon, lưu huỳnh và tạp chất: Sau quá trình nấu chảy, tiến hành khử khí
cacbon, lưu huỳnh, và loại bỏ tạp chất kim loại màu

Quá trình khử Oxi:

Sử dụng cacbon trong kim loại để tương tác với oxi và khử oxi

Kim loại được giữ trong chân không cho đến khi bề mặt kim loại yên lặng ( không
còn sôi )

Có thể sử dụng Hydro thổi vào kim loại lỏng hoặc đưa các chất khử oxi như nhôm,
nhôm kết hợp với Xeri, Canxi, hoặc Manhê dưới dạng hợp kim trung gian với Niken để
khử Oxi trong các hợp kim Niken

Quá trình này nhằm mục đích tạo ra kim loại có chất lượng và tính chất cơ học phù
hợp cho các ứng dụng trong ngành công nghiệp.

Phản ứng bay hơi:

Loại bỏ hợp chất có hại khỏi hợp kim: As, Pb, Te, Se, Bi & Cu

Hình x. Ảnh hưởng của các nguyên tố vi lượng khác nhau đến ứng suất đứt (MPa)

Khử oxy qua pha khí:

Phản ứng CO diễn ra theo hai giai đoạn:

 Giai đoạn sôi: CO hình thành trong quá trình tan chảy
 o Giảm C & CO2 nhiều nhất tại điểm này
 Chỉ hình thành CO ở trên bề mặt
o Điều này chiếm ưu thế ở cuối giai đoạn sôi

Khử cacbon:

 Phương pháp xử lí này cũng được sử dụng để khử C trong thép không qua xử lí
 Đạt được C thấp mà không mất Cr ( hình thành Cr2O3)
o Cr làm giảm aoxygen bằng cách sử dụng nó
 Trong những trường hợp như vậy, hãy sử dụng Al, Si & Ti để khử
oxy ppt

Cải tiến về sự làm sạch:

Hình x. Ảnh hưởng của oxy tới tuổi thọ vết nứt

 Đối với sản phẩm sạch cần phải có chất lỏng & xỉ hoạt tính nhưng điều đó không
thể thực hiện được
o Sử dụng phế liệu và phí sạch
o Phải tránh tích điện chất lỏng ( chứa O2 và N2 )
o Phải tránh rò rỉ O2 và N2 vào bên trong
 o Chăm sóc tương tự cho quá trình đúc và chuẩn bị đúc ( khuôn và vòi phun )
o Tránh thời gian tan chảy lâu  O2 tăng do giảm vật liệu chịu lửa
o Zircon ổn định hơn MgO ở áp suất thấp

Khuấy kim loại nóng chảy:

Có hai hệ thống khuẩy:

 Hệ thống khuấy điện từ: Khác biệt máy biến áp 50 đến 60 Hz  không tăng nhiệt
độ
 Argon sủi bọt từ đáy lò

Ưu điểm:

 Giúp tăng tốc độ phản ứng

 Cải thiện chính xác điều chỉnh nhiệt độ
 Đồng nhất hóa với giảm xói mòn nồi nấu kim loại
 Cải thiện khả năng làm sạch tan chảy
 TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Huỳnh Công Khanh, Giảo trình LUYỆN GANG THÉP VÀ LUYỆN KIM ĐẶC
BIỆT (2017), NXB ĐHQG TPHCM.

[2] PGS. TS. Trần Văn Dy, Giáo trình kĩ thuật lò điện luyện thép, NXB Trường đại
học Bách Khoa Hà Nội.