Sóng

* Khổ 1+2
Xuân Quỳnh là một trong những nhà thơ nữ xuất sắc trưởng thành trong
cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.Thơ Xuân Quỳnh là tiếng nói của người
phụ nữ giàu yêu thương, luôn khao khát hạnh phúc bình dịđời thường; đồng thời
cũng là tiếng lòng của một người nhiều âu lo, luôn day dứt, trăn trở trong tình
yêu. Bàviết nhiều và viết rất hay về tình yêu, trong đó ‘’Sóng’’ là bài thơ tiêu
biểu.Đến với Xuân Quỳnh và ‘’Sóng’’,thơ ca Việt Nam hiện đại mới có được
một tiếng nói bày tỏ trực tiếp những khao khát tình yêu vừa hồn nhiêntươi tắn,
vừa chân thành đằm thắm của một trái tim người phụ nữ đang yêu.Đặc biệt hai
khổ thơ đầu đã khắchọa rõ nét người phụ nữ trong tình yêu:
“ Dữ dội và dịu êm
(…)
Bồi hồi trong ngực trẻ”
Xuân Quỳnh là một nữ thi sĩ tiêu biểu cho dòng thơ tình thời kháng chiến
chống Mỹ. Bài thơ “Sóng” được Quỳnh đặt bút viết vào năm 1967 trong chuyến
đi thực tế đến vùng biển Diên Điền (Thái Bình) in trong tập “Hoa dọc chiến
hào” một năm sau đó. Giữa lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước diễn ra
gay go quyết liệt, văn học đương thời chủ yếu mang cảm hứng anh hùng ca, ca
ngợi chủ nghĩa anh hùng, giữa những văn phẩm lấp đầy tiếng bom rơi đạn nổ,
thì “Sóng” lại xuất hiện tiếng đập bồi hồi của trái tim đang yêu. Do đó Sóng của
Xuân Quỳnh được đánh giá như một bông hoa lạ nở dọc chiến hào những năm
đánh Mĩ.
Mở đầu, sóng hiện lên với vẻ đẹp vô cùng nữ tính. Ngẫm thật thú vị khi
Xuân Diệu thì coi sóng biển như một chàng trai yêu bờ đắm đuối cuồng nhiệt,
còn Xuân Quỳnh lại thấy ở sóng cái khí chất của người phụ nữ. Phải chăng, nói
như Chu Văn Sơn, các nhà thơ trữ tình thường áp đặt cái tôi vào đối tượng -
hay người ta còn gọi là hiện tượng di tình. Vẻ nữ tính ở sóng toát lên ở ngay khổ
thơ:
"Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể"
Mở đầu bài thơ là cảm xúc trong tình yêu của một tâm hồn đang yêu, đang khát
khao hạnh phúc mãnh liệt. Xuân Quỳnh diễn tả một trạng thái khác thường, vừa
phong phú lại vừa phức tạp qua cách tổ chức ngôn ngữ một cách tương xứng,
tương phản. Trái tim của người con gái khi yêu cũng giống như Sóng, mang
nhiều sự đối cực, trái ngược nhau, khi thì dữ dội, khi lại dịu êm, lúc thì ồn ào,
khi lại lặng lẽ…Sóng được miêu tả trong những trạng thái đối lập "dữ dội"- "dịu
êm", "ồn ào"- "lặng lẽ". Tình yêu cũng luôn bao hàm những cảm xúc đầy mâu
thuẫn, thất thường nhất là đối với trái tim của người phụ nữ. Nhưng có lẽ, tình
yêu cũng là sự hài hòa thống nhất đến kì diệu của những mâu thuẫn ấy, những
trạng thái tưởng như đối nghịch kia nhưng lại chuyển hóa lẫn nhau. Dữ dội, ồn
ào cũng là sóng mà dịu êm, lặng lẽ cũng là sóng. Và, người con gái trong tình
yêu không chấp nhận những cái tầm thường, nhỏ hẹp, luôn khao khát một tình
yêu thực sự, một tình yêu chân chính. Nhà thơ đã mở rộng không gian của bài
thơ bằng cách sử dụng hình ảnh Sông để chỉ không gian nhỏ hẹp, bó buộc, còn
bể là một khung trời mới rộng lớn với bao điều mới mẻ, đồng thời cũng nhấn
mạnh khát vọng được tìm đến tình yêu của người con gái không bao giờ vụt tắt,
dù phải trải qua bao khó khăn. Người phụ nữ trong tình yêu cũng luôn khao
khát một tình yêu lớn lao và phóng khoáng, vượt lên mọi giới hạn và bờ cõi để
họ được là chính mình, để tình yêu đúng nghĩa là tình yêu. Đây cũng chính là
quan niệm mới mẻ về tình yêu mà nhà thơ Xuân Quỳnh muốn gửi gắm đến bạn
đọc, người con gái trong thời hiện đại đã không còn bị phụ thuộc, không còn
cam chịu nữa, họ luôn có xu hướng chủ động vươn tới những gì tốt đẹp nhất
dành cho bản thân mình. Bởi vậy mà hình ảnh Sóng trở nên táo bạo biết nhường
nào khi "tìm ra tận bể". Trong lòng mỗi người luôn hiện hữu một con sóng tình
cảm ngập tràn, nhưng chỉ đến khi nó được dâng lên và lan toả ta mới có thể cảm
nhận được những thay đổi trongqsuy nghĩqvà nhận thức về tình yêu. Không gấp
gáp, vồ vập, Xuân Quỳnh đã thay lời tất cả những trái tim trẻ bộc lộ nỗi lòng
mình bằng những trạng thái tình cảm khác nhau thông qua những con sóng. Khi
dữ dội mãnh liệt, khi dịu êm trầm lắng, khi ồn ào nhấp nhô, có lúc lại âm thầm
lặng lẽ, những tình cảm tưởng chừng như mâu thuẫn, đối lập nhau trong trái tim
của người phụ nữ nhưng lại mang theo tất cả những đặc điểm và trạng thái tâm
lí đang khao khát tình yêu. Nhiều khi chính bản thân họ không thể định nghĩa và
gọi tên cảm xúc của chính mình, muốn tìm đến những định nghĩa riêng, tìm sự
đồng điệu, hoà nhập vào bể lớn tình yêu. Chính vì thế từ dòng sông bình lặng
nhỏ bé trong tâm hồn, con sóng tình đã đi đến những miền bể xa - nơi có tình
yêu và nỗi khát vọng không khi nào ngừng tắt.
Dù đi qua bao thăng trầm của thời gian thì khao khát về tình yêu với tuổi trẻ
luôn luôn bồi hồi, mãnh liệt nhất. Khi nhắc đến tuổi trẻ,bao giờ nó cũng đi đôi
với tình yêu, bởi chính tình yêu đã làm cho tuổi thanh xuân của con người trở
nên có ý nghĩa biết bao. Đó có thể là những rung động đầu đời, là những cảm
xúc khác lạ mà con người không tài nào lí giải nổi, dù có lúc nó làm cho ta cảm
thấy đau đớn, nhưng vẫn luôn khát khao được có nó. Tình yêu là một thứ gì đó
khó giải thích và có thể minh bạch, nhưng bao đời nay con người vẫn luôn kiếm
tìm, ước ao:
"Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ"
Sóng được đặt trong cả quá khứ "ngày xưa" và tương lai "ngày sau" kèm với đó
là hai chữ "vẫn thế" như một lời khẳng định. Sóng, tình yêu luôn luôn vĩnh cửu,
bất diệt bất chấp thời gian. Nỗi khát vọng về hạnh phúc tình yêu đã có từ bao
đời nay trong trái tim của những người đang yêu, của người con gái. Tình yêu
Xuân Quỳnh mang đến cho bạn đọc vẫn còn ẩn hiện những nét truyền thống khi
tác giả nhắc đến sự tuần hoàn chảy trôi của thời gian, và dường như thời gian
cũng không thể làm xoay chuyển những khát vọng ấy. Chỉ có trái tim trong lồng
ngực của những người trẻ mới đủ chỗ chứa đựng khát vọng ấy. Hình ảnh "ngực
trẻ" khiến ta liên tưởng đến mặt biển tựa như vùng ngực trẻ trung, còn những
con sóng lại là những nhịp đập phập phồng với một niềm khát khao được yêu,
được hạnh phúc. Tình yêu khiến con người ta trở nên mơ mộng, bay bổng hơn
và đó là những khoảnh khắc sống trong nỗi trăn trở, bâng khuâng, người ta luôn
sợ đánh mất tình yêu ngay trong lúc mình trân trọng nó nhất. Cũng như sóng,
tình yêu chính là khát vọng muôn đời của con người. Đọc khổ thơ ta không khỏi
liên tưởng tới những vần thơ của Tố Hữu:
"Có gì đẹp trên đời hơn thế
Người với người sống để yêu nhau"
Tình yêu chính là một khát vọng muôn thuở, một mục tiêu cao cả mà không chỉ
tuổi trẻ mới hướng tới. Con người dẫu có bị dấu vết thời gian ăn mòn thì tình
yêu vẫn đó trong trái tim họ, khiến lồng ngực họ lại căng tràn luồng sức sống
mãnh liệt mang tên tuổi trẻ. Như vậy, trong hai khổ thơ đầu sóng là đối tượng,
là cơ sở để chia sẻ giãi bày. Trong cảm nhận của nữ thi sĩ, đặc điểm của sóng
cũng như những bậc tình yêu. Khát vọng tình yêu ấy đã hóa thân thành hình
tượng đẹp là sóng để cho thấy những trạng thái tâm lý đặc biệt trong tâm hồn
người con gái đang yêu. Vì thế sóng và tình yêu luôn luôn vĩnh hằng trong
không gian mênh mông, muôn thuở.
Bằng thể thơ ngũ ngôn và hai hình tượng sóng và em song hành, nghệ thuật
ẩn dụ, nhân hóa, đối lập cùng với nhịp thơ tiến hóa đã tạo nên âm điệu của
những con sóng ngoài biển cả, cách lựa chọn và sắp xếp ngôn từ sáng tạo... Từ
những con sóng biển để thể hiện nhịp sóng lòng trong trái tim của người phụ nữ
với nhiều cung bậc tình cảm, cảm xúc khác nhau. Có thể nói với "Sóng", Xuân
Quỳnh đã cống hiến cho đời những vần thơ hay về tình yêu để biết bao thế hệ
bạn đọc say mê, yêu quý.
Như vậy, với đầy đủ sắc thái tâm trạng, cảm xúc của người
đang yêu đó là nỗi khát khao, niềm đam mê bất tận có được
hạnh phúc và nỗi nhớ nhung, suy tư lắng đọng, Xuân Quỳnh
đã bộc lộ một cách thật tinh tế và tài hoa trong bài thơ “Sóng”.
Sau này, ta sẽ còn bắt gặt một Xuân Quỳnh với giọng thơ tha
thiết, nồng nàn, hay một Xuân Quỳnh với tấm lòng nhân hậu
trong nhiều bài thơ tình khác nữa, nhưng rõ ràng, ở “Sóng”,
nhà thơ đã thể hiện khá đầy đủ phong cách thơ ca của mình.
Giữa những năm tháng chiến tranh khốc liệt đầy máu lửa, thơ
tình Xuân Quỳnh đã làm cho người ta có thêm niềm tin vào sự
sống, vào con người hơn nữa. Sóng đã mang lại khoảng bình
yên cho tâm hồn độc giả, mang lại tình yêu cho đôi lứa đang
yêu.