Chương 7

THỊ TRƯỜNG
CÁC YẾU TỐ SẢN XUẤT

1
 7.1. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG

1).Yếu tố sản xuất hay đầu vào sản xuất:

✓ Lao động (L)
✓ Đất đai
✓ Vốn (K)
2). Giá các yếu tố sản xuất
 Giá của lao động (tiền lương – Wage)
 Giá của đất đai (tiền thuê – Rent)
 Giá của vốn (lợi tức – Income)
2
 7.2. THỊ TRƯỜNG LAO ĐỘNG

1) Cầu về lao động

Khái niệm: Số lượng lao động mà DN mong muốn và
có khả năng thuê ở các mức tiền công khác nhau trong
một khoảng thời gian nhất định
W
Cầu về lao động nghịch
biến với tiền lương
100

50
DL
3

0 10 20 L
 7.2. THỊ TRƯỜNG LAO ĐỘNG
Số lượng lao động thuê phụ thuộc:
• Cầu của xã hội đối với HH,DV mà DN cung
ứng
• Mức tiền công mà DN có khả năng và sẵn
sàng trả
• Trình độ công nghệ sản xuất, trình độ người
lao động

4
“Cháy” osin dịp Tết

Sát Tết, nhu cầu cần người giúp việc gia tăng rất
lớn nhưng nguồn cung không đủ cầu. Tìm người
làm đã khó, mức giá còn được đẩy lên cao ở
mức… ngất ngưởng.

5
 Ngành nào đang trả lương cao nhất tại VN?
✓ Một số ngành trả lương cao trên thị trường lao động
hiện nay: mỏ, luyện kim 9,2 triệu đồng/người/tháng;
ngân hàng 7,6 triệu đồng/người/tháng; dược 7 triệu
đồng/người/tháng; điện tử viễn thông 5,5 triệu
đồng/người/tháng.
✓ Những ngành mang tính chất gia công, sử dụng nhiều
lao động như dệt may, da giày, chế biến thực phẩm….
mức lương bình quân chỉ đạt 2,1 đến 2,3 triệu
đồng/người/tháng
✓ Lương quản lý cao hơn 20 lần so với lao động giản
đơn
6
 7.2. THỊ TRƯỜNG LAO ĐỘNG

Một số khái niệm:

• Sản phẩm biên của lao động
(MPL - Marginal Product of Labour)
Là số sản phẩm tăng thêm khi sử dụng thêm
một đơn vị lao động. MPL tuân theo qui luật
năng suất cận biên giảm dần.
MPL = Q/L
7
 7.2. THỊ TRƯỜNG LAO ĐỘNG

Một số khái niệm:

• Chi phí biên của lao động
(MCL - Marginal Cost of Labour):
Chi phí tăng thêm khi sử dụng thêm 1 đơn vị
lao động (w không đổi)
MCL = TC/L

8
• Doanh thu sản phẩm biên của lao động
(MRPL - Marginal Revenue Product of Labour):
Lượng doanh thu tăng (giảm) khi bán sản phẩm
do tăng thêm (giảm) 1 một đơn vị lao động tạo
ra (P không đổi).
MRPL = TR /Q x Q/L
= MR. MPL

CTHH: MR = P => MRPL = P . MPL

ĐQ: MR ≠ P => MRPL = MR.MPL ≠ P.MPL 9
 MRPL lµ mét ®ưêng dèc xuèng tõ tr¸i sang
ph¶i do qui luËt hiÖu suÊt cËn biªn gi¶m dÇn
chi phèi.
ThÞ trưêng ĐQ cã P cao h¬n MC nªn ®ưêng
MRPL ë thÞ trưêng ĐQ dèc h¬n vµ n»m dưíi
®ưêng MRPL trong thÞ trưêng CTHH.
MR = MC mµ P > MC
=> P > MR vµ P.MPL > MR. MPL
=> cïng mét møc lư¬ng thì DN ĐQ bao giê
còng thuª Ýt nh©n c«ng h¬n so víi 10

DNCTHH.
Ñöôøng caàu lao ñoäng cuûa doanh nghiệp
(K khoâng ñoåi)
W

DN ĐQ thuê ít nhân công hơn DN CT

với cùng mức lương w1
W1
Đường cầu lao động của DN CT

D = MRPL = P.MPL

Đường cầu lao động của DN ĐQ D = MRPL = MR.MPL

11
0 Lm Lc L
Nguyên tắc lựa chọn tối ưu
Choïn soá löôïng lao ñoäng nhaèm toái ña hoùa lôïi
nhuaän:
 Neáu MRPL > w : thueâ theâm lao ñoäng
 Neáu MRPL < w : thueâ ít lao ñoäng hôn
 Neáu MRPL = w : soáá löôïng lao ñoäng ñang
thueâ ñaït toái ña hoùa lôïi nhuaän

Slide 12
 Ñöôøng caàu lao ñoäng cuûa doanh nghiệp
(caû lao ñoäng & voán bieán ñoåi)
Khi cảù K &L bieán ñoåi, caàu cuûa DN ñoái
Löông(w) vôùi moät yếu tố SX phuï thuoäc vaøo doanh
thu sản phẩm bieân cuûa caû hai yếu tố

K tăng đường MRPL sang phải

Trong dài hạn khi đầu vào vốn
biến đổi, cầu đối với lao động của
DN sẽ co dãn nhiều hơn vì doanh
A nghiệp có thể sử dụng vốn để thay
20
thế cho lao động và ngược lại.
C
15
B
DL

MRPL1 MRPL2

0 100 120 140 Lao động(L)

Slide 13
 Caàu lao ñoäïng cuûa ngaønh
w giảm, QS tăng -> P giảm
đường MRPL sang trái

Löông Löông
(W) ($ moãi Ñöôøng caàu cuûa ngaønh
neáu giaù saûn phaåm P
giôø)
A khoâng ñoåi
F
15 15

C B H G
10 10

MRPL2 MRPL1 DL1

5 Ñöôøng caàu cuûa ngaønh
nếu P thay ñổi DL2

0 100 120 Lao ñoäng 0

150 L1 L2 L’ Lao
14 ñoäng
(coâng nhaân - giôø) (coâng nhaân - giôø)
 7.2. ThÞ trêng lao ®éng
2) Cung sức lao động
Khaùi nieäm: Laø soá löôïng lao ñoäng chaáp nhaän laøm vieäc
ôû möùc tieàn coâng khaùc nhau trong thôøi gian nhaát ñònh
W
SL

100

50

15

10 20
L
0
 2) Cung sức lao động
Những nhân tố ảnh hưởng đến cung sức lao động:
✓ Áp lực về kinh tế
✓ Áp lực về tinh thần, tâm lý xã hội
✓ Sự bắt buộc phải làm việc
✓ Giới hạn về thời gian

Mét ngµy chØ cã 24 giê = TGlv + TGnn

=> lùa chän TGlv vµ TGnn cho tèi u 16
 Đường cung lao động
(Backward-bending supply curve)
w

w2
Hiệu ứng thay thế < hiệu ứng thu nhập
SL
w3
Hiệu ứng thay thế > hiệu ứng thu nhập

w1

0 h1 h2 h3 h 17
 3) C©n b»ng trong thÞ trưêng lao ®éng
Trong thÞ trưêng søc lao ®éng CTHH: khi mét
h·ng muèn thuª lao ®éng h·ng ph¶i chÊp nhËn
møc gi¸ tiÒn c«ng s½n cã trªn thÞ trưêng. Cã
nghÜa lµ møc tiÒn c«ng ®· ®ưîc hình thµnh s½n
trªn thÞ trưêng
=> ®ưêng CUNG ®èi víi 1 h·ng thuª lao ®éng
trong thÞ trưêng CTHH lµ mét ®ưêng co d·n
hoµn toµn => n»m ngang vµ song song víi
trôc hoµnh
18
 Caân baèng cuûa thò tröôøng lao ñoäng
Caân baèng thò tröôøng lao ñoäng laø traïng thaùi löôïng cung vaø löôïng caàu
treân thò tröôøng lao ñoäng baèng nhau. Xaùc ñònh doàng thôøi soá löôïng lao
Löông
ñoäng caân baèng vaø möùc tieàn coâng töông öùng.

SL

W0
E0

DL = MRPL
19
L0 Soá löôïng coâng nhaân
Söï thay ñoåi ñieåm caân baèng thò tröôøng lao ñoäng

Do söï thay ñoåi cung vaø caàu veà lao ñoäng :

- Cung veà lao ñoäng cuûa ngaønh thay ñoåi do söï
bieán ñoäng veà tieàn löông, veà nhu caàu taêng
giaûm soá löôïng lao ñoäng giöõa caùc ngaønh.
- Caàu veà lao ñoäng cuûa ngaønh thay ñoåi do söï
bieán ñoäng veà caàu haøng hoùa cuûa ngaønh, söï
thay ñoåi coâng ngheä saûn xuaát cuûa ngaønh…

Slide 20
Söï thay ñoåi ñieåm caân baèng thò tröôøng lao ñoäng
Lao động giữa các ngành có sự liên quan lẫn nhau. Đường cung về lao động của một
ngành thay đổi khi mức tiền lương ở các ngành khác thay đổi.
SL’
W
SL
E2
W2
W0 E0
E1
W1
DL

DL’
L
L1 L2 L0
 7.3. THỊ TRƯỜNG VỐN
a. Vốn hiện vật:
Là dự trữ các hàng hóa đã sản xuất sử dụng
để sản xuất ra các hàng hóa khác
a. Giá thuê vốn:
Thể hiện chi phí sử dụng các dịch vụ về yếu
tố sản xuất. Chi phí dịch vụ vốn phụ thuộc:
− Giá cả mua tài sản
− Chi phí cơ hội của tài sản
− Tỷ lệ khấu hao & bảo dưỡng tài sản
22

22
 7.3. THỊ TRƯỜNG VỐN

R c. Cầu về dịch vụ vốn:

Đường cầu dịch vụ vốn dốc

R1
xuống về bên phải do qui luật
năng suất biên giảm dần
R2

DK (MRPK)

0 K
K1 K2
23

23
 Ñöôøng cầu về dịch vụ vốn coù theå dòch
chuyeån leân phía treân hay xuoáng döôùi do caùc
nguyeân nhaân :

+ Giaù caû saûn phaåm cuûa doanh nghieäp thay

ñoåi.
+ Söï thay ñoåi hieäu quaû lao ñoäng laøm thay
ñoåi soá löôïng : MPK.
+ Söï thay ñoåi kyõ thuaät saûn xuaát laøm thay
ñoåi naêng suaát cuûa voán hieän vaät.
24
 7.3. THỊ TRƯỜNG VỐN
c. Cung về dịch vụ vốn:
▪ Trong ngắn hạn: là cố
R SK
SK'
định, đường cung thẳng
đứng
▪ Trong dài hạn: Giá cho
thuê càng cao, mức cung
vốn càng lớn, đường
cung dốc lên trên

O K
25

25
 7.3. THỊ TRƯỜNG VỐN

c. Cân bằng trên thị trường dịch vụ vốn:

Ñeå khaûo saùt söï caân baèng vaø söï ñieàu chænh treân thò
tröôøng voán cho ñôn giaûn, ta söû duïng ñöôøng cung daøi haïn
DK veà DV voán naèm ngang, vôùi yù nghóa raèng löôïng cung thay
R ñoåi ôû möùc giaù thueâ khoâng ñoåi.

R1 E1 SK

K
O 26
K1
26
 7.4. THỊ TRƯỜNG ĐẤT ĐAI
• Cung về đất đai là cố định trong
cả ngắn hạn và dài hạn
• Cầu về đất đai phụ thuộc vào
R D' S dân số, nhu cầu về các loại HH
D & DV
• Giá thuê đất là giá cân bằng thị
R2 trường đất đai qui định
R1

La (Löôïng ñaát ñai)

O
27

27
LUYỆN TẬP

28
 Câu hỏi thảo luận
1. Tại sao đường cầu lao động của một
doanh nghiệp độc quyền lại kém co dãn
so với của một doanh nghiệp cạnh tranh
đầu ra?
2. Hãy sử dụng lý thuyết về hành vi của
người tiêu dùng để chứng minh đường
cung lao động là đường cong uốn ngược
lại.

29
 Câu hỏi thảo luận

3. Tại sao đường giá trị sản phẩm biên của một
yếu tố sản xuất của một doanh nghiệp là
đường cầu đối với yếu tố sản xuất đó của
doanh nghiệp khi thị trường yếu tố sản xuất là
cạnh tranh hoàn hảo?
4. Điều gì sẽ xảy ra đối với cầu của một yếu tố
sản xuất khi việc sử dụng yếu tố sản xuất
khác bổ sung tăng lên?
30
 Câu hỏi thảo luận

5. Tại sao trong độc quyền song phương, sự

dàn xếp về giá cả và sản lượng yếu tố đầu
vào phải dựa vào kỹ năng đàm phán của các
bên?
6. Hiện tại, Bưu chính viễn thông là ngành độc
quyền đầu ra và là nhà độc quyền thuê mướn
các kỹ sư viễn thông. Điều gì sẽ xảy ra đối
với tiền công của các kỹ sư viễn thông nếu
ngành Bưu chính viễn thông chuyển sang
31
ngành cạnh tranh?
Bài tập 1
Hãy dùng kiến thức về giá trị sản phẩm biên để giải
thích các hiện tượng sau:
a. Tiền cat - xê của một ngôi sao ca nhạc là 10 triệu
đồng cho sô diễn 15 phút. Trong khi đó, một giáo
viên được hưởng 100 ngàn đồng cho một buổi dạy.
b. Một máy bay phản lực lớn chở 400 hành khách
được đặt giá cao hơn loại 250 hành khách, mặc dù
cả hai loại có chi phí chế tạo như nhau.
c. Giám đốc của một công ty đang bị thua lỗ được trả
tiền để anh ta không làm việc nữa trong hai năm
cuối hợp đồng của anh ta. 32
 Bài tập 2
Cầu về các yếu tố sản xuất được liệt kê đã
tăng lên. Bạn có thể kết luận gì về những
thay đổi của cầu đối với các hàng tiêu dùng
liên quan? Nếu cầu về hàng tiêu dùng không
thay đổi, có thể có cách nào khác đối với việc
tăng cầu đầu vào đối với những mặt hàng đó?
a. Bộ nhớ máy tính.
b. Nhiên liệu cho máy bay chở hành khách.
c. Giấy dùng để in báo.
d. Nhôm dùng đóng hộp đồ uống.
33