Tìm các vụ án và phân tích cấu trúc tâm lý của hoạt động điều tra trong vụ án đó

Tóm tắt vụ án: KỲ ÁN XÁC CHẾT LÕA THỂ NỮ SINH KIẾN TRÚC
Vụ án đặc biệt nghiêm trọng này xảy ra cách đây 44 năm ở Phạm Đình Hổ,
Hai Bà Trưng. Giữa buổi sáng, kẻ thủ ác đã xông vào nhà riêng của Thuận - nữ
sinh viên trường kiến trúc, và sát hại trong lúc cô đang ngồi học bài, sau đó
cưỡng hiếp và cướp đi một số tài sản.
Cảnh tượng xảy ra vụ án vô cùng kinh hoàng: đồ đạc xáo trộn lung tung,
chị Thuận nằm chết trên giường với hàng chục vết thương, người đắp một chiếc
khăn loang lổ máu, chiếc áo bị tốc lên và không mặc quần. Khi biết tin, bên ban
chuyên án hình sự cùng trinh sát và các điều tra viên đã tiến hành làm điều tra,
khám nghiệm hiện trường suốt 2 tháng, đặt ra rất nhiều giả thiết nhưng gần như
không có kết quả, cuộc điều tra đi vào ngõ cụt.
Cho đến khi mẹ của chị Thuận nhớ ra bị mất chiếc áo len được mang từ Ấn
Độ về, có 5 chiếc cúc cẩm thạch rất đẹp, công tác điều tra mới bắt đầu có hướng
mở. Sau nhiều ngày thăm dò, điều tra, tìm kiếm thì cảnh sát hình sự đã phát
hiện ra 1 người phụ nữ tên Hải mặc chiếc áo như mô tả và chiếc cúc giống đến
99%. Và lúc này vụ án dần dần được hé mở, sau nhiều lần lấy lời khai thì cuối
cùng đã biết rằng Hùng chính là người gây ra vụ án gây trấn động này (Hùng là
người yêu của Thủy – con gái bà Hải (người mặc chiếc áo len)).
Không ai có thể ngờ Hùng là người gây án. Bởi sau khi giết chị Thuận,
Hùng tiếp tục gây án ở Hỏa Lò, và đã cố tình gây ra vụ cướp tài sản không
thành ở Hoàng Hoa Thám để được ngồi tù, nhằm trốn tránh sự phát hiện của
ban chuyên án khi họ tích cực điều tra vụ án chị Thuận. Chính vì gây án rồi vào
tù nên Hùng nghiễm nhiên nằm ngoài cuộc điều tra, và được “loại” khỏi diện
nghi vấn. Nhưng đến cuối cùng thì cũng bị phát hiện và bị kết án tù tử hình cho
cả 3 tội: Giết người, hiếp dâm, cướp tài sản.
Link video vụ án: https://www.youtube.com/watch?v=meKpmBRFWWg
CẤU TRÚC TÂM LÝ CỦA HOẠT ĐỘNG ĐIỀU TRA TRONG VỤ ÁN
TRÊN
 Hoạt động nhận thức
Hoạt động nhận thức là quá trình tâm lý phản ánh hiện thực khách quan và bản
thân con người thông qua các cơ quan cảm giác và dựa trên những hiểu biết về
vốn liếng kinh nghiệm đã có của bản thân.
Hoạt động nhận thức trong vụ án trên được tiến hành qua các giai đoạn:
(1) Giai đoạn 1: Tri giác các sự việc bằng các cơ quan cảm giác, cụ thể
là:
Điều tra viên đã quan sát hiện trường vụ án. Nhận thấy nạn nhân bị kẻ thủ ác
xuống tay rất dã man với 49 nhát dao trên người, lấy đi 1 số tài sản và trước khi
tẩu thoát đã cưỡng hiếp nạn nhân. Hơn nữa qua quá trình nghe lời khai của mẹ,
em gái nạn nhân, bé trai sống dưới tầng, của những người bị tình nghi, và qua
quá trình quan sát, thu thập tin tức của những đối tượng bị tình nghi Ban chuyên
án đánh giá đây là vụ án đặc biệt nghiêm trọng và thủ phạm vô cùng tàn bạo. Từ
đó, công an đã có cái nhìn khái quát ban đầu về vụ án.
(2) Giai đoạn 2: Thiết lập và tìm ra các cách thức phương hướng thu
thập chứng cứ tài liệu liên quan đến vụ án, cụ thể là:
Để thu thập tài liệu liên qua đến vụ án, cơ quan điều tra đã thu thập chứng cứ từ
các dấu vết để lại tại hiện trường vụ án, thu thập chứng cứ dựa trên lời khai của
những người liên quan. Sau khi thu thập chứng cứ tài liệu, cơ quan điều tra đã
xác định được cách thức nạn nhân bị sát hại, hay còn gọi là cách thức hung thủ
gây án.
(3) Giai đoạn 3: Xây dựng mô hình tư duy năng động về vụ án trên cơ sở
các chứng cứ tài iệu đã thu thập được, cụ thể là:
Từ các chứng cứ tài liệu đã thu thập được, cơ quan điều tra đã đưa ra được các
phán đoán, và các giả thiết liên quan. Ví dụ như nhiều khả năng hung thủ là
người thân quen với nạn nhân, hắn thực hiện việc cưỡng hiếp là chính, việc lấy
đồ đạc chỉ để ngụy trang,... Hay ví dụ như việc thu thập dấu vết ở hiện trường
cho kết quả là: dưới gầm ghế có 1 chiếc ấm nước, trên quai có vệt máu đỏ, quan
sát kĩ thì đó là vết vân tay mờ có đọng máu, sau khi so sánh không trùng với dấu
vân tay nạn nhân, công an xác định đó là dấu vân tay của hung thủ...
(4) Giai đoạn 4: Đề ra và giải quyết các nhiệm vụ cụ thể, cụ thể là:
Sau khi thực hiện các bước trên, cơ quan điều tra đã đưa ra các quyết định, các
nhiệm vụ cụ thể. Ví dụ như:
+ Quyết định tiến hành điều tra những người thân quen với nạn nhân để giải
quyết những nghi vấn liên quan, đặc biệt là điều tra những ngườu có tình ý với
nạn nhân và thầy Hùng.
+ Quyết định đổi hướng điều tra khi điều tra đi vào bế tắc ví dụ trong tình tiết
chiếc cúc áo
+ Quyết định lấy lời khai của bà Hải, chị Thủy để từ đó tìm được manh mối về
chiếc áo
+ Quyết định lấy lời khai hung thủ và bắt hung thủ nhận tội và cuối cùng có thể
kết án được tội phạm
 Hoạt động thiết kế
Hoạt động thiết kế là tổng hợp các thao tác tư duy nhằm xác lập kế hoạch hành
động để đạt các mục đích đã dự định.
Các bước tiến hành hoạt động thiết kế trong vụ án trên
(1) Dự đoán: là hoạt động tư duy đặc biệt nhằm nhìn thấy trước diễn
biến và kết quả của các quá trình trong hoạt động tư pháp
Liên hệ vụ án: Ở bước này, cơ quan điều tra đã vận dụng phương pháp khoanh
vùng và phản xạ.
Phương pháp khoanh vùng: cơ quan điều tra đã khoanh vùng và phán đoán hung
thủ là người thân quen với nạn nhân, hắn lấy đồ đạc chỉ để ngụy trang cho việc
cưỡng hiếp bởi lẽ không có đồ đạc giá trị nào bị lấy cắp. Căn cứ vào đó đưa ra
phương hướng điều tra những người tình nghi có khả năng quen biết với nạn
nhân. Hay cơ quan điều tra đã khoanh vùng khi tìm ra chiếc áo: “vào giờ cao
điểm buổi trưa và buổi chiều tại ngã tư, ngã ba đông người”.
Phương pháp phản xạ: cơ quan điều tra đã sử dụng phương pháp này để phán
đoán về những sự kiện có thể xảy ra trong tương lai, trên cơ sở thông tin đã thu
thập. Ví dụ, phương pháp này được biểu hiện ở chỗ, từ thông tin chiếc cúc thu
thập được từ mẹ nạn nhân, cơ quan điều tra đã phán đoán rằng có thể tìm ra kẻ
tình nghi vào giờ cao điểm và tại ngã ba, ngã tư đông người.
(2) Lập kế hoạch: là việc vạch ra phương hướng, các bước hành động cụ
thể, xác định các phương tiện, biện pháp, các điều kiện cần thiết để
đạt được các hành động đã dự định.
Liên hệ vụ án: khi manh mối chiếc áo len xuất hiện, các điều tra viên đã lập kế
hoạch hành động với mục đích tìm cho ra tang vật, bằng cách huy động lực
lượng đứng ở ngã tư quan sát vào giờ cao điểm để tìm kiếm.
 (3) Ra quyết định hoạt động ra quyết định là việc hình thành một quyết
định hoặc một bản án cụ thể trên cơ sở xem xét, so sánh, đối chiếu
các chứng cứ đã định về vụ án với các điều luật cụ thể
Liên hệ: trong vụ án, sau khi tìm thấy người sở hữu 5 chiếc cúc, dựa vào bằng
chứng và lời khai của người phụ nữ (5 chiếc cúc đúng y như mô tả của mẹ nạn
nhân, sau đó xuất hiện trên chiếc áo len khác màu của bà Hải do bà lấy của con
gái,...) điều tra viên đã có đủ căn cứ để ra quyết định bắt giữ bị can Phạm Văn
Hùng theo đúng quy định của pháp luật.
 Hoạt động giáo dục
Hoạt động giáo dục là quá trình tác động có hệ thống và có mục đích đến tâm
lý người bị giáo dục để luyện tập cho họ những thói quen cũng như những
phẩm chất tâm lý mà người giáo dục mong muốn.
Hoạt động giáo dục trong vụ án trên được thể hiện ở chỗ:
Các các bộ tư pháp đã tác động một cách có hệ thống và mục đích đến tâm lý
của những người liên quan đến vụ án như bà Hải, thị Thủy và người phạm tội
anh Hùng. Khi tiến hành hoạt động giáo dục trong vụ án trên, cán bộ tư pháp đã
sự dụng những phương pháp tâm lý tư pháp, cụ thể là phương pháp truyền đạt
thông tin, thuyết phục, giao tiếp tâm lý có điều khiển.
- Phương truyền đạt thông tin được biểu hiện ở tình tiết: Trong lúc lấy lời
khai của bà Hải, công an hình sự đã truyền đạt thông tin điều tra được khi
kiểm tra hành chính về việc buôn bán tem phiếu trái phép khiến bà Hải
phải thừa nhận về hành vi buôn bán tem phiếu của mình. Phương pháp
này đã tác động đến tư duy và ý chí của bà Hải, để từ đó làm thay đổi thái
độ của bà Hải.
- Phương pháp thuyết phục được thể hiện ở tình tiết: Có thể trong lúc thẩm
vấn điều tra Hùng, Trong thời gian Hùng bị tạm giam các cán bộ chiến
sĩ đã giúp Hùng nhận ra hành vi sai lầm của mình, làm thay đổi cách nhìn
nhận của Hùng. Đây là nguyên nhân vì sao dẫn đến việc Hùng viết đơn
xin chủ tịch nước tha tội chết.
- Phương pháp giao tiếp tâm lý có điều khiển được hiện ở tình tiết: Trong
lúc thẩm vấn bà Hải, từ việc tra hỏi về hành vi buôn bán tem phiếu, lấy
đó làm cái cớ các chiến sĩ đã khéo léo gợi ý để bà Hải khai ra nguồn gốc
những chiếc cúc áo để tìm ra được hung thủ của vụ án
 Hoạt động giao tiếp
Xét vào vụ án trên, hoạt động giao tiếp chủ yếu trong vụ án là giao tiếp ngôn
ngữ và giao tiếp hai chiều. Điều này được thể hiện qua các cuộc lấy lời khai
(giữa điều tra viên và người làm chứng, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan;
giữa điều tra viên với người bị tình nghi; giữa điều tra viên với bị can Hùng).
Ngoài ra còn có giao tiếp phi ngôn ngữ (biểu hiện ở tình tiết bà Hải mặc chiếc
áo len và điều tra viên đã cố gắng quan sát, tìm kiếm); Giao tiếp xung đột (giữa
điều tra viên với bị can, điều tra viên đã sử dụng phương pháp tâm lý để loại trừ
giao tiếp xung đột: thuyết phục, đưa ra các bằng chứng chứng minh Hùng thực
hiện hành vi); Điều tra viên đã khéo léo thiết lập tiếp xúc tâm lý với bà Hải để
tăng cường khả năng cộng tác, loại bỏ những biểu hiện lưng chừng, không dứt
khoát của bà Hải khi giao tiếp (nếu bắt bà Hải chỉ để hỏi về cúc áo thì có thể bà
Hải sẽ nghi ngờ, sợ liên lụy đến con gái nên không hợp tác).

 Hoạt động tổ chức

Hoạt động tổ chức là hoạt động hướng đến tạo ra điều kiện tối ưu để thực hiện
các dạng hoạt động còn lại cũng như định trước nhiều kế hoạch hoạt động.
Hoạt động tổ chức trong vụ án trên được thực hiện qua các bước:
- Công an tổ chức khám nghiệm hiện trường để tìm ra được những dấu vết quan
trọng như nạn nhân có dấu hiệu bị cưỡng hiếp, bàn là dính máu, đồ đạc bị xáo
trộn, dấu vân tay trên ấm nước, đồ đã có giá trị vẫn còn, mất vài bộ quần áo,...
- Công an tổ chức hoạt động xác minh lấy lời khai của các nhân chứng, những
người liên quan tại hiện trường: bé trai 7 tuổi, mẹ và em gái chị Thuận, bạn nữ
mượn đồ dùng học tập, thầy giáo Hùng,... nhằm xác định được thời gian gây án
và loại trừ được các kẻ tình nghi.
- Công an tổ chức rà soát toàn bộ các mối quan hệ khác liên quan nạn nhân: xác
minh thông tin của sinh viên, giáo viên đại học Kiến Trúc, mối quan hệ gia
đình, hàng xóm và những đối tượng nam có quan hệ mật thiết với chị Thuận. Tổ
chức kiểm tra bí mất với danh nghĩa khám sức khỏe để từ đó có thể loại trừ
được những đối tượng này.
- Tổ chức điều động cảnh sát trong khu vực vào cuộc chia nhau đi tìm tang vật,
nhiệm vụ là quan sát tìm người mặc chiếc áo len với 5 chiếc cúc đặc biệt đưa về
trụ sở công an. Trinh sát vừa phải quan sát, vừa phải tiếp nhận thông tin nhân
dân phản ánh.
- Công an tổ chức lấy lời khai của bà Hải và tìm hiểu được nguồn gốc, hình
dạng, màu sắc của 5 chiếc cúc áo đặc biệt.
- Cán bộ ban chuyên án tổ chức xác minh đối tượng Hùng - người yêu của
Thủy, Thủy là con bà Hải và từ đó tìm ra được thông tin cá nhân, địa chỉ, tiền án
tiền sự của Hùng
 Hoạt động chứng nhận
Hoạt động chứng nhận là hoạt động ghi nhận và công nhận các sự việc sự kiện
đã thu thập được trong quá trình nhận thức và được thể hiện dưới hình thức
điều luật quy định.
Hoạt động chứng nhận (ghi nhận) trong vụ án được thể hiện ở việc ghi chép lại
diễn biến và kết quả của các giai đoạn giải quyết vụ án, các biên bản lấy lời khai
người làm chứng (là bé trai 7 tuổi), người có quyền, nghĩa vụ liên quan, người
bị tình nghi...; biên bản hỏi cung bị can, biên bản khám nghiệm tử thi,... những
biên bản này đều phải được ký tên vào để làm bằng chứng, và đây chính là hoạt
động chứng nhận.
Cơ quan điều tra đã sử dụng phương pháp mô tả, ghi biên bản để thực hiện hoạt
động; phương pháp lưu trữ thông tin trong hồ sơ (mọi thông tin phải được ghi
nhận và lưu trữ đầy đủ đảm bảo việc tránh ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả giải
quyết vụ án).