3

Science
Ikatatlo nga Markahan - Modyul 6:
Mga Gamit sang Init

GINAPANAG-IYAHAN SA
GOBYERNO
WALA GINABALIGYA

REGION VI- WESTERN VISAYAS

Science – Grade 3
i
Alternative Delivery Mode
Quarter 3 – Module 6: Mga Gamit sang Init
Edition, 2021

Ginsiling sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 nga: Indi pwede nga maangkon
ang kinamatarong sa pagkopya sang bisan ano man nga ginsulat sang Gobyerno sang
Pilipinas. Apang, kinahanglan anay nga may pahanugot gikan sa ahensiya sang gobyerno
kon diin ginhimo ang isa ka nakasulat para magamit nga palangitan-an ang natumod nga
sinulat. Kalakip sa pwede nga mahimo ubrahon sang natumod nga ahensya ang pagpataw
sang bayad ukon nagakaigo nga royalty bilang kondisyon.
Ang mga ginsulat ukon balasahon (istorya, seleksyon, tula, kanta, laragway, ngalan
sang produkto o brand name, tatak o trademark, palagwaon sa telebisiyon, pelikula, atbp.)
nga gingamit sa mga pinanid sang modyul nga ini nagaangkon sang pagpanag-iya para
magamit ang mga sinulat nga ini. Ginpangabudlayan mausoy ang mga ini para makuha ang
pagpasugot sa paggamit sang materyales. Wala gina-angkon sang mga manugbantala kag
manugsulat ang karapatang-ari. Ang bisan ano nga gamit luwas sa modyul nga ini
nagakinahanglan sang pagpahanugot halin sa orihinal nga nagsulat sang mga balasahon nga
ini.
Wala sang bisan ano nga bahin sang modyul nga ini ang pwede kopyahon ukon
i-imprinta sa bisan ano nga pamaagi nga wala sang pahanugot sa Kagawaran.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Development Team of the Module

Manunulat: Sally S. Escollada

Editor: Minda L. Soldevilla
Tagasuri: Maria Teresa P. Salado
Illustrator:
Tagalapat: Felizardo S. Valdez III and Jeriel G. Gonzales

Division Management Team: Panrehiyon na Tagapamahala:

Ma. Roselyn J. Palcat Ramir B. Uytico
Nordy D. Siason, Jr Pedro T. Escobarte
Elleda E. de la Cruz Elena P. Gonzaga
Marcelino N. Dumasis Jr Donald T. Genine
Arthur J. Cotimo Rovel R. Salcedo
Felizardo S. Valdez III Moonyeen C. Rivera
Marve E. Gelera Anita S. Gubalane
Minda L. Soldevilla
Daisy L. Lopez
Joseph M. Pagalaran
Inilimbag sa Pilipinas ng _____________________
Department of Education – Region VI
Office Address: Duran Street, Iloilo City
Telefax: (033) 336-2816, (033) 509-7653
E-mail Address: region6@deped.gov.ph

ii
 3
Science
Ikatatlo nga Markahan - Modyul 6:
Mga Gamit sang Init

PAUNA

Para sa mga Manunudlo/Manugpatigayon:

iii
 Malipayon nga pagbaton sang tulun-an sa Science 3 sang Alternative
Delivery Mode (ADM) Modyul para sa leksyon nga Mga Gamit sang Init.
Sa pagbuligay sang mga eksperto sa patag sang edukasyon halin sa
pampubliko kag pangpribado nga institusyon, gindihon, ginpasanyog kag tul-id
nga gintun-an ang modyul nga ini para giyahan ka, ang mga manunudlo ukon
manugpatigayon agud mabuligan nga maangkon sang mga bumulutho ang
pagsulundan sa K to 12 Curriculum samtang ginaatubang nila sing madinalag-on
ang mga pagpanghangkat sa ila kaugalingon, sang sosyudad kag sang pang-
ekonomiko nga pagtilaw sa ila pagtuon.
Ginalauman nga ang bulig nga ini sa ila pagtuon, makaubay sa mga
bumulutho sa pagtuon nga may paggiya kag makinaugalingon. Katuyuan man
sini nga mabuligan sila nga maangkon ang mga kasampaton sa ika-21 nga siglo
samtang padayon nga ginahatagan sang pagtamod ang ila kinahanglanon kag
kahimtangan.
Makita ninyo ang kahon nga ini sa modyul bilang dugang nga materyal sa
una nga teksto:

Mga dapat Tandaan sang Manunudlo / Manugpatigayon

Ini nagaunod sang pahanumdum, bulig ukon estratehiya
nga maggamit sa paggiya sa mga bumulutho.

Bilang manugpatigayon, ginalauman nga mahatagan mo sang ideya ang mga

bumulutho kon paano gamiton ini nga modyul. Kinahanglan man sia giyahan
kag ilista ang iya pag-umwad samtang padayon niya nga ginadumalahan ang iya
pagtuon. Ginalauman halin sa imo nga mas magganyat mo pa kag maggiyahan
sia samtang ginaobra niya ang mga hilikuton sa sulod sini nga modyul.
Para sa Bumulutho:

Malipayon nga pagbaton sa Science 3 sang Alternative Delivery Mode

(ADM) Modyul nahanungod sa Mga Gamit Sang Init!

Ang modyul nga ini ginhimo bilang sabat sa imo kinahanglanon. Katuyuan
sini nga mabuligan ka sa imo pagtuon samtang wala ka sa sulod sang hulot-
klasehan. Ginalauman man nga mahatagan ka sing mabungahon nga oportunidad
sa pagtuon.

iv
Ang modyul nga ini may mga parte kag tanda (icon)nga dapat gid hibaluon.

Hibalu-a Ini Ini ang mga pagtulun-an nga dapat hibaluon sa

modyul (objectives/learning competencies)

Tinguha-i Ini Ang malip-ot nga pagtilaw (pre-test) nga ini

nagatungkad sang imo ihibalo parte sa leksyon sa
sini nga modyul. Kon nakakuha ka sang isa ka
gatos ka porsyento (100%) sang insakto nga sabat
pwede mo laktawan ang parte nga ini sang
modyul.

Balikan Mo Ini malip-ot man nga pagtilaw (test) ukon

pagdumdom sang natapos na nga leksyon (review)
para mahangpan mo ang subong nga leksyon paagi
sa pagdumdum mo sang nagligad nga mga
leksyon.
Diskubreha/ Sa sini nga bahin sang modyul, ang bag-o nga
Tukiba
pagtulun -an igahatag sa nanarisari nga pamaagi
pareho sang isa ka istorya, pagkanta, binalaybay,
problema kag sitwasyon.

Usisa-a Ini Sa sini nga bahin, ginasaysay sing tul-id ang

leksyon (discussion). Katuyuan sini nga mabuligan
ka sa paghangup sang mga bag-o nga konsepto
kag mga tulun-an.

Maghanas Makit-an sa sini nga bahin ang mga ulubrahon

para sa paggiya sa imo sa paghanas agud lubos mo
maintindihan ang leksyon. Pwede mo matsek ang
v
 imo mga sabat sa mga hilikuton paagi sa
paglantaw sang answer key (talamdan sa husto nga
sabat) sa ulihi nga parte sang modyul

Tanda-i Makit-an sa sini nga bahin ang mga pamangkot

ukon pagsulat sang mga tinaga sa blangko nga
dinalan ukon parapo para ma proseso mo kon ano
ang natun-an mo nga mga leksyon.

Himu-a Ini Ini nga bahin sang modyul may mga hilikuton nga
makabulig sa imo sa paggamit sang imo bag-o nga
natun-an sa matuod nga sitwasyon ukon realidad
sang kabuhi.

Pagtakus sang Katuyuan sini nga matakus (assess) ang imo

Imo Ihibalu
nahibaluan sa kompetensi nga nangin focus sa
modyul ng ini.

Dugang nga mga Sa bahin nga ini, may bag-o kag dugang nga
Hilikuton
ulubrahon para mapasanyog ang imo nahibal an sa
leksyon.

Talamdan sang Diri makit-an ang insakto nga mga sabat sa tanan
Husto nga Sabat
nga mga buluhaton sa sini nga modyul.

Sa katapusan sang modyul nga ini, makit-an mo man ang:

vi
 Reperensya Diri nakasulat ang tanan nga ginkuhaan sa pagdihon
ukon pagpasanyog sang modyul.

Mga importante nga pahanumdum sa paggamit sang modyul nga ini:

1. Gamita ang modyul nga may paghalong. Indi pagbutangan sang bisan ano
nga marka ukon sulat ang anuman nga bahin sini. Maggamit sang imo
Science notebook ukon papel sa pagsabat sang mga hilikuton.

2. Indi pagkalimtan nga sabtan ang Tinguha-i Ini antes magpadayon sa iban
pa nga hilikuton.

3. Basaha sing maayo ang mga direksyon antes himuon ang kada hilikuton.

4. Mangin tampad sa pag-obra sang mga hilikuton kag sa pagtsek sang mga
sabat.

5. Tapuson anay ang una nga hilikuton antes magpadayon sa masunod pa nga
hilikuton.

6. Palihog ibalik ang modyul sa imo manunudlo ukon manugpatigayon kon

tapos na nga masabtan ang tanan nga hilikuton.

Kon ikaw nabudlayan magsabat sa mga hilikuton, indi magkahuya nga

pamangkuton ang imo nga manunudlo ukon manugpatigayon. Pwede man ikaw
makapangayo sang bulig kay nanay ukon tatay, ukon sa imo mga magulang ukon
sin-o man sa inyo balay nga may ikasarang sa paggiya sa imo. Tandaan mo pirme
nga wala ka nagaisahanon.

Ginalauman nga paagi sa sini nga modyul, maeksperyensyahan mo ang

makahulugan nga pagtuon kag maintindihan sing maid-id ang masunod nga mga
kasampaton. Masarangan mo ini.

vii
viii
 Hibalu-a Ini

Ini nga modyul gin-obra kag ginsulat nga ikaw ang ginapanumdom. Ini
magabulig sa imo para imo mahibaluan ang imo leksyon. Ang ini nga modyul
magahatag sang kahigayunan para magamit ang nagakalainlain nga sitwasyon sa
imo pagtuon. Ang linggwahe nga gingamit nagakilala sang lainlain nga lebel
sang mga bumulutho.

Ang mga leksyon ginpasunod angut sa mga sulundan sang ini nga tulun-an.
Ang pagsunod nga imo pagabasahon ginbag-o para magpareho sa libro nga imo
subong ginagamit.

Ini nga modyul nahanungod sa mga gamit sang init.

Pagkatapos mo sini nga modyul, ginalauman sa imo nga makalaragway ka

sang mga gamit sang init.

Tinguha-i Ini

Hilikuton 1.
Direksyon. Basaha ang mga pamangkot. Isulat ang letra sing
1
 husto nga sabat sa imo matinlo nga papel nga may tig- ulo Hilikuton 1.

1. Diin sa mga masunod ang nagalaragway sang gamit sang init sa imo nga
pagpangabuhi?
A. Ginkadtuan mo ang imo manghod kay naghibi ini.
B. Naluto ang tinig-ang gamit ang nagabaga nga oling.
C. Hilway ka nga nagalakat sa dalan kay masanag ini.
D. Nagtaghol ang ido kay may tawo sa gwa sang balay.

2. Ano ang himuon ni Tatay Bentong para magmala ang iya humay
pagkatapos ani?
A. Ibulad sa init sang adlaw C. Ipagaling dayon
B. Isulod sa bodega D. Isab-og liwat sa talamnan

3. Diin sa mga masunod ang nagakinahanglan sang init agud magtubo?

A. bato B. panapton C. tanum D. balay

4. Si Tatay Berto isa ka mananagat. Permi lang sya sa lawod kag madamo sya
sang nakuha nga isda. Ano ang iya himuon agud mapreserbar ini kag indi
maglub-ok?
A. ibulad sa init sang adlaw C. huluman sa tubig tab-ang
B. isulod sa balde D. tanan nga sabat husto

5. Si Kayla may isa ka munga nga manok nga nagalumlum sang iya itlog sa
pugaran. Sang ulihi nakita niya nga may pisu na ini. Paano nahimo nga
pisu ang itlog?
A. tungod sang init sa lawas sang manok
B. tungod sa init sang adlaw
C. tungod sang madamol nga ulan
D. tanan nga sabat husto

Balikan Mo

Hilikuton 2.

Direksyon. Basaha sing maayo ang mga dinalan. Idrowing ang

2
masadya nga nawong kon ang sitwasyon nagagamit sang tunog kag
masubo kon ini wala nagagamit sang tunog.
Isulat ang imo sabat sa matinlo nga papel nga may tig-ulo
Hilikuton 2.
___________1. Nagaistoryahanay sa cell phone si Teacher Sally kag
Ella parte sa modyul sa Science.
___________2. Ang mga ido nagatuga sang gahud kon may tawo.
___________3. Ang mga pulis nagagamit sang megaphone sa
pagpaandam sang mga tawo parte sa COVID-19
nga pandemya.
___________4. Ang mga artista nagagamit sang suga para sa
ila konsyerto.
___________5. Nabasa mo sing maathag ang modyul
tungod masanag ang suga.

3
 Leksyon
MGA GAMIT SANG INIT
1
Ang adlaw amo ang nagapanguna nga ginahalinan sang init. Ang init
natural man ukon artipisyal importante sa kabuhi sang tawo, sapat kag tanum.
Ginagamit ini para sa pang adlaw-adlaw nga pagkabuhi kag mga hilikuton.
Sa sini nga modyul imo mahibaluan ang nanarisari nga mga gamit sang
init nga may daku nga bulig sa imo pagtuon kag sa imo mga buluhaton sa adlaw
adlaw nga tanan.

Diskubreha/Tukiba

Mag eksperimento gamit ang magagmay nga tsokolate, kag mainit nga
tubig sa tasa.
Tanda-an: Dapat gid pirme maghalong sa pag-obra. Magpabulig sa imo
ginikanan ukon mga magulang sa pag -obra sini.

Pamangkot: Ano ang matabo sa bilog nga tsokolate kon ibutang ini sa mainit
nga tubig?
Materyales: pinggan, gamay nga tsokolate, yahong kag mainit nga tubig
Tun-i ang laragway sa idalum nga nagapakita sang pamaagi nahanungod sini
nga eksperimento.

Tsokolate kag Pagbutang sang

Pagkatapos sang lima
mainit nga tubig tsokolate sa mainit
nga tubig ka minutos
Mga Hilimuon:
1. Kuha- i sang putos ang tsokolate kag ibutang ini sa pinggan.
2. Obserbahi ang iya porma.
3. Magkuha sang tunga sa tasa sing mainit nga tubig kag ibutang ini sa gamay
nga yahong.
4
4. Ibutang ang tsokolate sa mainit nga tubig
5. Obserbahi ini sa sulod sang lima ka minutos.

Ano ang natabo sa bilog nga tsokolate sang ginbutang ini sa mainit nga
tubig?

Usisa-a Ini

Ang mga masunod importante nga gamit sang init nga nagaapekto sa mga
butang nga may kabuhi.

1. Ang init sang adlaw ginagamit

sa water cycle.
Paagi sa evaporation ang init sang
adlaw nagabaylo sang tubig pakadto
sa gas. Ini nagabulig sa pagporma
sang panganod nga nagabalik sa
duta sa porma sang tubig-ulan.

2. Ang init ginagamit sa pagpatubo

sang tanum.
Ang init makabulig sing daku sa
pagpatubo sang mga tanum. Ang mga
liso sang tanum nagakinahanglan
sang init kag tun-og para magtubo.
Ang similya ukon embryo sa sulod
sang liso nagakinahanglan man sang
init halin sa palibot.

5
3. Ang init sang adlaw naga apekto
sa panahon kag klima.
Base sa kadamuon sang init nga
nagasulod sa kahanginan ukon
atmosphere sang kalibutan, ang
temperatura sang hangin nagabag-o.
Ang pagbag-o sang temperatura sang
hangin nagaapekto sa panahon kag
klima sang isa ka lugar.

4. Ang init ginagamit sa pagluto.

Ang init importante kaayo ilabi na
gid sa pagpreparar sang pagkaon.
Ang mga tawo nagagamit sang
nanarisari nga pamaagi sa pagluto
sang pagkaon pareho sang pagsugba,
pagprito, pagpabukal kag paghurno
gamit ang init.

5. Ang init halin sa adlaw

ginagamit sa pagpreserbar
sang pagkaon.
Isa sa pinakamahapos nga pama-agi
sa pagpreserbar sang pagkaon, pareho
sang isda kag karne,
amo ang pagbulad
sa init sang adlaw.
6. Ang init halin sa adlaw
ginagamit sa pagpamala
sang mga butang.
Ginagamit ang init para magmala ang
mga linabhan.
Ginagamit man sang mga
mangunguma ang init para magbulad
sang humay, mais, monggo ukon
kopras.

7. Ang init ginagamit sa

pagbaylo sang state of matter halin
6
 sa isa ka porma pakadto sa isa ka
porma.
Ang init nagabaylo sang solid nga
butang pakadto sa liquid nga butang.
Paagi sa evaporation ang init
nagabaylo man sang liquid pakadto sa
gas.

Maghanas

Hilikuton 4.
Direksyon: Tan-awa ang mga butang nga ara sa laragway sa idalum. Ilaragway
kon paano ginagamit ang init sa mga butang nga ginapakita. Isulat ang
imo sabat sa matinlo nga papel nga may tig-ulo Hilikuton 4.

1. 2.

Tanda-i

Hilikuton 5.
Direksyon: Obserbahi ang mga gamit sang init nga ginapakita sang mga
laragway. Ano ang mahimo matabo sa kada butang nga ara sa laragway kon
ini ginagamitan sang init? Kumpletuha ang mga tinaga. Isulat ang sabat sa imo
matinlo nga papel nga may tig-ulo Hilikuton 5.

Mga Laragway Resulta

1.
m __ __ u __ __ w

7
 2.

m __ __ u __ o

3.

m a __ a __ __

Himu-a Ini

Hilikuton 6.
Direksyon: Magdrowing sang isa ka sitwasyon nga nagalaragway sang gamit
sang init sa imo kabuhi. Himua ini sa matinlo nga papel nga may tig-ulo
Hilikuton 6.

Gamit sang init sa akon kabuhi

Pagtakus sang Imo Ihibalo

8
Hilikuton 7
Direksyon. Himu-a ang masunod. Isulat ang sabat sa imo matinlo nga papel nga
may tig-ulo Hilikuton 7.

Magsulat sang mga dinalan nga nagalaragway sang importansya sang init
sa imo, sa mga sapat kag sa mga butang sa palibot.

Dugang nga mga Hilikuton

Hilikuton 8:
Direksyon: Sabti ang masunod. Isulat sang sabat sa papel nga may tig-ulo
Hilikuto 8.
Ang init importante sa adlaw-adlaw nga pagpangabuhi. Kinahanglanon ini sang
mga tawo, butang kag sapat. Ang sobra nga init indi man maayo sa mga tawo,
butang ukon sapat.
Paano mo maprotektahan ang imo kaugalingon sa indi maayo nga dulot sang
sobra nga init pareho sang init sang adlaw.

Talamdan sing Husto nga mga Sabat

Tinguha-i
1. B
2. A Tanda-i
3. C 1. matunaw
4. A 2. maluto
5. A 3. mamala

Balikan
Pagtakus sang imo Ihibalo
1. 2. Mga Posible nga Sabat
 Ini maluto ang
3. 4. pagkaon,magutom ang nga
tawo
5.
 Indi magtubo ang mga
tanum kag mapatay man
ang mga sapat kay wala na
9 sila pagkaon.
Maghanas  Indi mamala ang mga
hinalay kag ang iban nga
1. Pag-init sang tubig butang nga ginabulad
 Dugang nga mga Hilikuton
(Mga Posible nga Sabat)
Himu-a Ini  Maggagamit sang
1. A payong, kalo, kag long
2. B sleeves nga bayu.
3. mamala
4. mainit
5.mabulad

References
Department of Education. (2015). K-12 Basic Education Curriculum,
Science 3 Kagamitan ng Mag-aaral sa Hiligaynon (pages 127-
129). Pasig, City Philippines

10
11
For inquiries or feedback, please write or call:

Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)

Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex

Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600

Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985

Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph * blr.lrpd@deped.gov.ph

12