PANGASINAN STATE UNIVERSITY – KAMPUS NG BAYAMBANG

FIL 115: VARAYTI AT BARYASYON NG WIKA

Ang Pang-akademyang Varayti ng

Wika sa Pilipinas
Vina P. Paz

Sa pag-uulat nina Jennifer Rio A. Ferrer

Melody C. Paragas
Tricia Mae A. Rosario
Mary Joy O. Velasco

Mga Layunin ng Pag-uulat:

Pagkatapos ng lektura, ang mga mag-aaral ay inaasahang:
 natatalakay ang pang-akademyang varayti ng wika sa Pilipinas;
 nasusuri ang kaugnayan ng wika sa edukasyon at literasi; at
 natutukoy ang suliranin sa varayti ng wika.

Nilalaman
Ang Varayti ng Wika
Natural na bahagi ng buhay ng tao ang paggamit ng wika. Kung minsan dahil
nga sa pagiging natural nang bahagi nito, hindi na namamalayang nag-iiba-iba ito sa
bawat paggamit, indibidwal man o grupo; pasulat man o pasalita. Ang pag-iiba-ibang
ito ang naglalarawan sa varayti ng wika. Sa bawat varayti, nagkakaroon ng tiyak na
register ang wika sa domain na kaniyang saklaw.
Ano ang Varayti ng Wika?
Ayon kay Ferguson (1971), maipapapakahulugan ang varayti na kalipunan
ng mga speech pattern na kapag sinuri ay halos homogenous ang anyo at mga
alituntunin. Kaya, ayon sa kaniya, may isa o higit pang varayting gumagamit ng
isang superposed na varayti (wikang itinakdang mangibabaw sa iba pang sosyal o
rehiyonal na varayti) sa loob ng isang wika. Halimbawa, ang istandard na wikang
pampanitikan ay isang varayti, kompara sa sinasalitang wika sa pang-araw-araw
buhay na isa pang varayti. Kapag sinuri ang mga varayting ito mayroon silang
malaking pagkakahawig sa ponolohiya, gramar o leksikon na maaaring mutwal na
maiintindihan ng mga gumagamit nito.
Ang varayti ay maaaring batay sa lokasyon tulad ng mga rehiyonal na varayti,
i.e., ang varayti ng wikang Sebwano na ginagamit sa Visayas o Mindanaw. Maaari
rin naman batay sa grupo, i.e., mga propesyonal; at uri, i.e., mayaman at mahirap.
Ang bawat varayti ay ginagamit depende sa domain kaya't nagkakaroon ito ng
tiyak na register.
PANGASINAN STATE UNIVERSITY – KAMPUS NG BAYAMBANG

FIL 115: VARAYTI AT BARYASYON NG WIKA

Ano ba ang “domain” at “register” ng wika?
Ayon sa mga sosyolingguwista, domain ang nagkakategorya sa regularidad
na nakukuha sa pagitan ng mga varayti ng wika at ang kinikilalang funsiyon nito at
sitwasyon sa lipunan.
Karaniwan itong ginagamit upang ilarawan ang baryasyon sa lingguwistikong
padron sa level ng komunidad (Peñolasa, 1981). Ayon naman kay Fishman (1972),
tinutukoy ng domain ang konsepto ng habitwal na paggamit sa wika sa
multilingguwal na sitwasyon sa tiyak na konteksto sa loob ng mga institusyon.
Naisasaalang-alang sa domain ang mga sosyal na sitwasyon sa level ng personal
na interaksiyon na kaya't pumipili ang tao ng akmang wika ayon sa lugar, relasyon,
paksa. Sa mga multilingguwal na lipunan ang mahahalagang domain ay ang
pamilya, relihiyon, edukasyon, gobyerno, pagawaan. Samakatwid may varayti ng
wika sa domain ng edukasyon, may varayti ng wika para sa domain ng relihiyon, at
iba pa.
Samantala, ang paggamit naman ng varayti ng wikang kinikilalang akma para
sa isang partikular na sitwasyon ang tinatawag na register. Gumagamit halimbawa
ng iba't ibang register sa sermon sa simbahan, pagbabalita sa palakasan, pagtururo
ng matematika, pagkukuwentuhan ng magkaibigan, o paglalambingan.
Ano ang kahalagahan ng pagtiyak sa isang wika o varayti ng wika?
Naniniwala ang mga lingguwista na lahat ng varayti ng wika ay pantay-pantay
sapagkat maaari itong mag-expand o mag-contract habang nagbabago ang gamit
nito; at lahat ay maaaring makaimpluwensiya at magpasok ng impluwensiya ng iba
pang varayti. Nananatili ang mga varayti ng wika dahil sa iba-iba nitong tungkulin,
samantalang ang istatus nito ay hinahango mula sa ginagampanan nitong tungkulin.
May mga varayting may simbolikal na kahalagahan na nagmula sa konsensus ng
lipunan sapagkat kinakatawan nito ang interes ng isang etnikong grupo kaya't
mabibigyan ito ng higit na rekognisyon kompara sa ibang varayti. Sa aspektong ito,
sosyal at politikal na ang pagtaya sa varayi kaya’t maaring mawala ang elemento ng
igwalidad na sinasabi ng mga linguist Halimbawa, sa mga moderno at mga
tradisiyonal na lipunan, nagpapakita ang huli ng higit na dibersidad sa Iipunan. Sa
ganitong Iipunan ang administrasyong politikal, gawaing panrelihiyon, pag-aaral,
likhang sining. at karanivang kumbersasyon ay ginagawa sa iba't ibang wika. Ang
isang klasikal. banyagang wika ang ginagamit sa gobyerno, paaralan at simbahan,
samantalang ang karaniwang mamamaya'y nagsasalita ng hindi nakasulat na varayti
ng wika. Dahil dito, maraming mamamayan ang nagiging ilitereyt, tulad ng nangyari
noong panahon ng Espanyol sa Pilipinas. Ang mababang literasi ang nagbigay ng
konsentrasyon ng kapangyarihan sa maliit na porsiyon ng populasyong tinatawag na
elite. Ang internal na dibersipikasyong ito ng wika ang sumimbolo sa matinding
sosyal at politikal na estratipikasyon sa lipunan. Ngunit habang nagiging
modernisado ito, lumiliit ang puwang sa pagitan ng literari at administratibong
varayti, at ng popular na varayti. Tumutugma sa pagtaas ng literasi ang pagiging
istandard ng wika lalo't nagkakaron ng akses dito ang nakararami.
Ano ang Kaugnayan ng Wika sa Edukasyon at Literasi?
Nakaatang sa edukasyon ang responsabilidad ng literasi ng mga
mamamayan ng isang lipunan. Ayon nga kay Consuelo Paz (1996), ang literasi ay
tumutukoy sa kakayahang maisulat ng isang tao ang lahat ng kaniyang nasasaisip at
PANGASINAN STATE UNIVERSITY – KAMPUS NG BAYAMBANG

FIL 115: VARAYTI AT BARYASYON NG WIKA

saloobin; at sa kaniyang kakayahang bumasa ng tila sinabi lamang sa kaniya ang
kaniyang binasa. Sinasabi nito na ang kakayahang sumulat at bumasa ay hindi
tuwirang nangangahulugan ng pagiging litereyt ng isang tao lalo't hindi ito
nakakaambag sa pag-unlad ng kaniyang isipan, katalinuhan at karunungan.
Ipinapahiwatig nito na upang maabot ang literasi, kailangang epektibong magamit ng
isang indibidwal o mag-aaral ang midyum o ang wika na kaniyang gamit sa
pagbasa't pagsulat. Mas madaling kumilala, umunawa, magproseso at lumikha ng
idea't kaisipan sa isang wika na higit na alam o bihasa ang isang tao. Higit sanang
magiging madali para sa isang mag-aaral na magawa ito kung ang wikang kaniyang
nalalaman ang siyang gagamitin upang maging midyum mismo. Kung hindi,
nagkakasagka sa proseso ng pag-aaral at pagkatotoo ng isang bata at nagiging
inutil ang kaniyang pag-aaral. Ganoon din, dala ng ganitong pananaw ang
pagtatalaga na linangin ng edukasyon ang makataong potensiyal ng bawat
indibidwal at gawin silang mga produktibong mamamayan na makakapag-ambag sa
kaunlaran ng lipunan. Sa sandaling masagkaan ito, nawawala ang bisa ng
edukasyon.
Ang Suliranin sa Varayti ng Wika
Natural na penomenon ang multilingguwalismo. Sa katunayan, maraming
multilinggwal na bansa. Ibig sabihin, maraming wikai't wikain na ginagamit sa
pagitan at loob ng mga bansa kaya makakatagpo ng mga taong gumagamit o
nagsasalita ng higit sa isang wika. Kung hindi sasagkaan ang kanilang
engkuwentrong pangwika magiging natural na penomenon ang paglitaw ng varayti
ng/sa wika sa bansa. Isa itong hindi maiiwasang kondisyon at walang masama sa
kondisyong ito. Lamang, nagiging suliranin ang pagpili at pagtatakda ng wika o
varayti ng wika na siyang magiging wikang panlahat, i.e.,wikang pambansa.
Maraming mapagpipilian. Ngunit anumang pagpili ay nangangailangan ng
pagdedesisyon. Anumang pagdedesisyon ay isang gawaing politikal, kaya't ang
produkto ng desisyon ng pagpili ang maaaring pagsimulan ng suliranin.
Tulad ng nabanggit na ng mga lingguwista, pantay-pantay lahat ang wika,
anuman ang mga ito o varayti nito. Sa isang multilingguwal na lipunan ang pagpili ng
isang wika mula sa karamihan ay maaaring mangahulugan ng pagsasaisantabi sa
iba. May implikasyong ipinahihiwatig ito. Sinabi nga ni Kellman (1971), kapag ang
isang partikular na wika ay pinili't itinakdang maging bahagi ng sistemang nasyonal
ng isang multilingguwal na lipunan hindi laging positibo ang ibubunga ng pag-
aangat sa isang wika. Maaari itong magbunga ng dalawang labis na magkahidwang
posisyon. Maaari, aniya, itong magkaroon ng unifying o mapanghating tunguhin,
depende sa sentimental o instrumental na motibo para dito. Hindi laging
nagbubunga ng pagkakaisa ang pagkakaroon ng isang wikang panlahat, i.e., wikang
pambansa. Maaari rin itong maging dahilan ng higit na pagkakawatak-watak sa
hiwa-hiwalay ng grupo sa lipunan bunsod ng pagkakaroon ng iba-ibang wika.
Sa kabila ng ganitong suliranin, maraming multilingguwal na bansa ang
patuloy pa rin sa pagtatangka na magkaroon ng isang wikang panlahat, Ialo na sa
larangan ng edukasyon sapagkat mahalagang component ito sa pagtatamo ng
literasi ng isang bansa. At ang literasi ay isang mahalagang tanda sa development
ng indibidval at lipunan.
Ang Wika sa/ng Edukasyon sa Pilipinas
PANGASINAN STATE UNIVERSITY – KAMPUS NG BAYAMBANG

FIL 115: VARAYTI AT BARYASYON NG WIKA

Lubhang problematiko ang sitwasyon ng edukasyon sa Pilipinas, Sa simula
pa lamang nang itatag ang pormal na sistema ng edukasyon sa bansa, naging
sagabal na ang wika ng edukasyon upang tunay na turuan ang mga mag aral na
Pilipinong pumapasok sa paaralan ng mga kaalamang magiging armas nila sa
pakikibaka sa buhay at paglinang pa rin ng buhay na ito.Sa halip na maging behikulo
ang edukasyon upang puspusang maitaguyod o mapataas ang lebel ng literasi sa
bansa, ito mismo ang nagiging daan upang ito'y bumaba. Sa halip na maging
kaagapay ang wika ng edukasyon, ito pa ang naging sanhi ng paurong na at tila
pabansot na pagsulong nito. Hindi madaling isantabi ang usaping ito ng edukasyon
sapagkat napakataas ng pagpapahalaga ng mga Pilipino dito. Isang paradox na
habang tinitingnan nila ang edukasyon bilang susi sa kaalwanan at kaginhawahan
sa buhay, edukasyon rin ang nagiging daan upang manatiling mababa ang kanilang
kabuhayan.
Ang mga katotohanang ito sa edukasyon sa bansa ang patuloy na nagiging
dahilan upang lalong dapat tayain ang wika o mga wikang naging bahagi at dapat
maging bahagi ng edukasyon sa bansa. Marami nang pag-aaral ang pumuna at
nagpatunay sa kamalian ng kondisyong ito.
Kung dapat mag-aaral ang mga Pilipino mahalagang makita kung saang wika
sila dapat maturuan at matuto. Saang wika sila dapat maging litereyt. Sa dami ng
wika sa Pilipinas-katutubo at dayuhan mahalaga na matiyak ang wika o varayti nito
na akma para sa nasabing hangarin.
Ano ang mga wikang naging bahagi ng edukasyon sa Pilipinas?
Mahahati sa dalawang kategorya ang mga wikang naging bahagi at ginamit
sa edukasyon sa Pilipinas. May wikang itinakdang maging asignatura at may
itinakdang wikang panturo. Makikita ang mga ito sa iba't ibang yugto ng
kasaysayan na nagiging mahalagang bahagi sa pag-unlad ng wikang pambansa
bilang wika ng akademya.
Ang mga wikang naging asignatura ay ang Espanyol, Ingles, Tagalog at sa
kalauna'y naging Pilipino na naging Filipino. Samantala, ang mga naging wikang
panturo nama'y ang wikang katutubo, wikang Espanyol, wikang Ingles, wikang
Pilipino at wikang Filipino.
Ayon kay Bonifacio Sibayan (1999), mahalaga ang pagtaya sa domain at sa
kategorya nito, sa pagharap ng usapin sa wika sa edukasyon, partikular ang wikang
panturo at pagpapaunlad ng Filipino bilang wikang panturo. Naniniwala siya na mas
magiging maganda ang pagharap sa problema kung ang wika ng edukasyon o ang
wikang panturo ang wikang gamit at siyang gagamitin sa iba't ibang domain lalo na
sa politika at ekonomiya.
Ang Wika Bilang Asignatura
Wikang Espanyol at Ingles ang mga wikang unang pinag-aaralan ng mga
Filipino. Sapagkat nagsimula ang pormal na sistema ng edukasyon ng mga Pilipino
sa pamamahala ng mga dayuhang mananakop, naitakda nila ang wikang dapat
gamitin sa paaralan-ang kanilang wika. Naitakdang maging susi ng karunungan ang
Espanyol at Ingles kaya't mahalagang ito'y matutuhan.
Unang naisaalang-alang ang pagpasok ng isang katutubong wika bilang
asignatura sa panahon ng Komonwelt. Bunga ito ng probisyon sa wika ng
PANGASINAN STATE UNIVERSITY – KAMPUS NG BAYAMBANG

FIL 115: VARAYTI AT BARYASYON NG WIKA

Konstitusyon 1935. Isinaad ng konstitusyong ito ang pagkakaroon ng wikang
pambansang batay sa isa sa mga wika sa bansa. Matapos matiyak na Tagalog ang
batayang wika ng wikang pambansa, na ginawa ng Surian ng Wikang Pambansa
noong 1938, ipinag-utos ang pagpapaturo sa Tagalog bilang asignatura sa mga
paaralan. Noong Hunyo 19, 1940, sa tagubilin ng Kautusang Pangkagawaran
Blg.1 na ipinalabas ng Kalihim ng Edukasyon, ipinatuturo ang batayan ang wikang
pambansa sa lahat ng paaralan sa ikaapat na taon ng mataas na paaralan at mga
paaralang normal o kolehiyong pangguro. Itinagubilin din na sa taong 1943, ituturo
ang wikang pambansa sa lahat ng pribado't pampublikong paaralan at kolehiyo. Sa
taong 1946, ipatuturo ito bilang asignatura mula unang baitang ng mababang
paaralan hanggang ikaapat na taon sa mataas na paaralan. Noong 1978, sa bisa ng
Kautusang Pangkagawaran Blg. 22 na ipinalabas ng MEK, ipinatupad ang anim
na yunit na pagtuturo ng Pilipino sa lahat ng programang kurikular sa pribado't
pampublikong kolehiyo't unibersidad. Sa kasalukuyan, simula 1997, itinakda ng GE
Program ng CHED ang pagkuha ng siyam na yunit ng Filipino sa mga pribadong
kolehiyo't unibersidad.
Ang Wikang Panturo
Ang mga wikang katutubo at ang impormal na sistema ng edukasyon
Pangkat-pangkat at hiwa-hiwalay na grupo ng tao na marunong bumasa't
sumulat ang dinatnan ng mga Espanyol sa pagdaong nila sa Pilipinas noong 1565.
Sinabi ng mga historyador na halos Iahat ng mamamayan, babae man o lalaki, ay
marunong bumasa't sumulat. Pinatotohanan ito ng pagkakaroon nila ng alpabeto na
tinawag na baybayin (dating ang misnomer na alibata), na mayroong 15 letra-
tatlong patinig at labindalawang katinig Pinaniwalaan din na kahit maraming wikang
umiral sa panahong iyon, halos magkakapareho ang sistema ng kanilang
pagsulat［Bernabe,1987.]
Ang pagkakaroon ng sistema ng pagsulat ay nagpapahiwatig sa pagkakaroon
ng isang anyo ng edukasyon sa katutubong lipunan. Ayon kay Duka (1997) ang
edukasyon ay isinasagawa sa pamamgitan ng pagtuturo ng mga magulang sa
kanilang mga anak ng mga pamamaran sa paggawa sa pang araw araw na
pamumuhay. Isinasalin ang mga kaalaman sa pamamagitan ng personal na
paggabay sa mga kabataan ng nakatatanda sa komunidad. Sa kasamaang palad,
ang mga materyal na patunay na nakatalang kaalaman ng mga katutubo ay hindi na
nakita dahil sa pagsira dito ng mga misyonerong Espanyol
(Malcolm,1982;Bernabe,1987).
Hindi pormal ang sistemang ito ng pagtuturo at nakadikit ito sa domestikong.
kaalaman, kaya't ang wika ng tahanan o ng pamayanan ang siyang gamit sa
pagtuturo. Pangkat-pangkat at hiwalay ang paggugrupo ng mga komunidad, kaya't
hindi rin naging sentralisado't organisado ang pagtuturo sa mga kabataan. Walang
isang wikang ginamit sa pagtuturo sa buong kapuluan.
Hindi nagtagal, binago ng mga Espanyol ang sistema ng pagsulat ng mga
katutubo. Ipinakilala nila ang alpabetong Romano na nagbigay ng bagong direksiyon
sa buhay-lipunan, lalo na sa edukasyon, ng mga susunod na henerasyon ng mga
Pilipino. Dala ng mga pagbabagong ito ang mataas na antas ng kaalaman sa
pagbasa't ng mga katutubo sa katutubong wika ay unti-unting nawala at pinalitan ng
edukasyong hindi na napanghawakan ng mga katutubo.
PANGASINAN STATE UNIVERSITY – KAMPUS NG BAYAMBANG

FIL 115: VARAYTI AT BARYASYON NG WIKA

Ang monolingguwal na pagtuturo sa dayuhang wika ng mga kolonisador
Ang lingguwistikong sitwasyon sa Pilipinas ang unang pinakialaman ng mga
dayuhang kolonisador-una ng mga Espanyol at sumunod, ng mga Amerikano.
Naglatag sila ng mga patakarang pangwika na instrumental sa pagsasakatuparan ng
kanilang layunin bilang mga mananakop.
Ang wikang Espanyol sa mga beateryo't kolehiyo
Hudyat sa pagbabago ng edukasyon sa Pilipinas ang pagdaong ni
Adelentado Miguel de Legazpi noong 1565, ang pagsisimula ng kolonyal na
karanasan ng bansa. Alinsunod sa layuning tatlong G's (god, gold, glory),
nagkaroon ng bagong karakter ang pamumuhay ng mga katutubo dala ng
pagmamaniobra at pagtatakda ng mga bagong sistemang panlipunan ng mga
Espanyol, i.e., nagkaroon ng resettlement ng mga tribo (reduccion); nagpakilala ng
bagong relihiyon, bagong wika, at bagong sistema ng pagsulat; nagbukas ng mga
paaralan; naging sentralisado ang paraan ng pamamahala; at marami pang iba.
Patakarang ipinatupad ang pagbabawal ng pagtuturo ng Espanyol sa
katutubo. Sa halip ang mga Espanyol ang siyang mag-aaral ng wika ng mga
katutubo. Bagama't nagkaroon ng pagtatangka na baligtarin ang patakarang ito,
hindi ito naisakatuparan dala ng lakas ng kapangyarihan ng mga fraile.
Relihiyon ang pangunahing konsern na ipinahayag ng mga Espanyol, higit
lalo ng mga fraileng Espanyol. Ngunit ang paaralan ang institusyong sususog sa
pagpapatatag ng hangaring ito. Sa panahong ito may dalawang uri ng paaralang
umiiral. Ito'y ang paaralang parokyal na nasa ilalim ng mga misyonerong fraile; at
ng mga beateryo't kolehiyo na nasa ilalim ng mga ordeng relihiyoso. Sa kabuuan,
ang simbahan ang siyang may hawak at namamahala ng edukasyon sa bansa.
Ang edukasyon ng paaralang parokyal ang abot-kaya ng mga katutubo.
Bilang pagtugon sa tagubiling ibigay sa wika ng katutubo ang relihiyon at edukasyon,
ang lokal na wika at diyalekto ang ginamit sa pagtuturo at pag-aaral ng mga
katutubo. Samantala, kakaiba ang sistemang ginamit sa mas pormal na pag-aaral ng
mga kumbento't kolehiyo. Dito, wikang Espanyol lamang ang gamit bilang wikang
panturo. Isinasagawa ito sa mas pormal na paraan. Hindi ito napanghawakan ng
karamihan sa mga katutubo sapagkat may kamahalan ang pag-aaral sa ganitong
mga paaralan. Nakuha lamang ito ng mga Espanyol at Filipinong may kakayahang
magbayad ng ganitong uri ng edukasyon.
Lumikha ng paghahati sa lipunan ang edukasyong umiral sa panahong ito.
Natiwalag ang mga mamamayang hindi nakapag-aral sa wikang Espanyol sa
kapuwa nilang Pilipinong nakapag-aral sa mga kolehiyo. Sapagkat wika ng
simbahan at pamahalaan ang wikang Espanyol, ilan lamang ang nagkaroon ng
pagkakataon na magkaroon ng akses sa larangang ito. Nagkaroon ng malinaw na
paghahati ng kapangyarihan dala ng wika.
Ang pampublikong sistema ng edukasyon at monolingguwal na pag- aaral sa
wikang Ingles
Dikta ng layunin ng kolonyalismong Amerikano ang paggamit sa edukasyon
bilang pangunahing instrumento ng pagsupil sa mga Pilipino. Isang libreng
edukasyon ang ibinigay nila sa mga Pilipino. Lamang, isang monolingguwal na
edukasyon ito sa wikang Ingles. Kabaligtaran ito sa tagubiling ibinigay ni
PANGASINAN STATE UNIVERSITY – KAMPUS NG BAYAMBANG

FIL 115: VARAYTI AT BARYASYON NG WIKA

Pres.William Mackinley na ibigay ang edukasyon sa wika ng mga tao. Hindi
nagkaroon ng puwang sa ganitong sistema na maipasok man lamang sa pag aatal
ng mga Plipino ang kanilang wika.
Bahagi ng benebolenteng asimilasyon, ipinangalandakan ng mga
Amerikano ang layuning ituro ang demokrasya at tamang pamamahala sa mga
Pilipino. Bagama't pinatutunayan ng kasaysayan na ang layunin ng programa ng
pagtuturo ng hukbo ng mga sundalo ay hindi ang edukasyon ng mga Pilipino kundi
ang pagpapayapa sa kanila sa pamamagitan ng pagkumbinse sa kanila na mabuti
ang hangarin ng Amerika sa Pilipinas. Sa ganitong hangarin, napakahalaga ang
pagpapagamit sa Ingles bilang tanging wika ng edukasyon. Ingles ang naging
instrumento ng panunupil sa mga Pilipino. Isang tusong estratehiya ang patakarang
ito sa wika, sapagkat naibigay nila sa mga Pilipino ang isang bagay na ipinagkait ng
mga Espanyol, nagawa pa nilang ipayakap sa mga Pilipino ang kanilang kultura.
Maging karamihan sa mga Pilipino nanalig sa ganitong pagpapahalaga. Hindi tuloy
lubusang napagtuunan ng pansin na sa bawat tunog, salita, pangungusap, at
paglalarawan sa buhay at kulturang Amerikano na nakapaloob sa pag-aaral sa
wikang Ingles ng mga Pilipino, unti-unting nilalamon ng isang mapagkunwaring
edukasyon ang kanilang pagkatao na sinasabing makatao ngunit hindi maka-
Pilipino.
Matapos ang higit sa tatlong dekada ng pag-aaral at pagtuturo sa mga
Pilipino sa wikang Ingles, nagkaroon ng pagbabago sa sistema, bunsod ng
probisyon sa wika na iniatas sa Konstitusyon 1935 sa panahong Komonwelt.
Tulad ng nabanggit na, itinakda ng 1935 Konstitusyon ang pagkakaroon ng
wikang pambansa ng Pilipinas matapos matiyak ang batayan nito. Sa pagkapili ng
Surian ng Wikang Pambansa (ang ahensiyang nalikha sa bisa ng Commonwealth
Act 184 noong Nobyembre 13,1936, na siyang namahala sa pagpili, propagasyon,
at development ng wikang pambansa) sa Tagalog bilang batayan ng wikang
pambansa, naitadhana ang pagpasok ng isa na namang wika, ngunit katutubo sa
sistema ng edukasyon sa bansa.
Ang wikang Tagalog at Nihonggo bilang tanging wikang panturo
Mga Hapon ang unang nagtangka na ibigay ang edukasyon ng mga Pilipino
sa wikang katutubo. Sa pamamagitan ng Ordinansa Militar Blg. 13, ipinag-utos ng
Imperyong Hapon na ang pag-aaral ng mga Pilipino ay gagawin sa Tagalog, ang
wikang pambansa ng Pilipinas na kanilang itinalaga sa Konstitusyon ng 1943.
Bahagi ng kanilang layunin imulat ang mga Pilipino sa posisyon nila bilang kasapi sa
Asya, pilit nilang ipinatanggal ang konseptong kanluranin sa kamalayan ng mga
Pilipino. Upang higit na maisakatuparan ito, pinalitan nila ang Ingles bilang midyum
ng pagtuturo.
Ito ang kauna-unahang pagtatangka sa kasaysayan ng Pilipinas na
magkaroon ng suporta mula sa estado ang paggamit ng isang wikang katutubo sa
edukasyon ng mga Pilipino. Mayroon nang pumuna noong dekada 30 na mga
Amerikano rin, ngunit hindi nagkaroon ng puwang ang pagsasakatuparan sa
pagpunang ito.
Isang magandang hakbang ang pagtatangkang ito ng mga Hapon ngunit dahil
sa ikli ng panahon ng kanilang pananatili, dahil sa malupit na sistema ng pananakop
o kalupitan ng mga Hapon, at dahil sa labis na pagkahumaling ng mga Pilipino sa
PANGASINAN STATE UNIVERSITY – KAMPUS NG BAYAMBANG

FIL 115: VARAYTI AT BARYASYON NG WIKA

kulturang Amerikano, hindi naging matagumpay ang patakarang ito sa wika ng mga
Hapon.
Ang Patakarang Bilingguwal sa Edukasyon
Matapos ang ilang dekadang pag-iral ng edukasyong kinilalang magtataguyod
sa kagalingan ng Pilipinas, patuloy pa ring bumubulusok pababa ang kalidad ng
edukasyon sa bansa. Nagsimula ang pagtayang ito noon pa mang dekada '30 batay
sa mga language survey at eksperimento sa mga paaralan na pinasimulan pa
mismo ng mga Amerikano. Batay sa mga ito, lumabas ang ilang mungkahi upang
mapabuti ang kalagayan ng kalidad ng edukasyon sa bansa. Pangunahin dito ang
paggamit sa katutubong wika bilang wikang panturo.
Pinatunayan ng mga nasabing pag-aaral at eksperimento na nagiging
sagabal ang Ingles sa pag-aaral ng mga Pilipino. Sa halip na matuto, nagiging
sagabal sa kanilang pagkatuto ang wikang ito.
Nagkaroon na ng pagtatangka na gamitin ang mga katutubong wika sa pag-
aaral ng mga Pilipino. Tinangka na ito ni David Barrows, Direktor ng Edukasyon
noong 1903-1909 at ni Bíse Gobernador-General Butte na siya ring Sekretarya ng
Pampublikong Instruksiyon noong 1931. Nang matapos ang Ikalawang Digmaang
Pandaigdig, nagkaroon din ng mga pagkilos para sa bernakularisasyon ng
edukasyon sa bansa. May mga sarbey, mga kumperensiya, at mga eksperimentong
isinagawa sa pagpapagamit ng bernakular sa pagtuturo sa paaralan. Ilan dito ang
Iloilo Experiment (1948-1954), Joint Congressional Committee on Education (1949),
UNESCO Consultative Mission (1951), Swanson Survey(1957), Rizal
Experiment(1960-1966), at iba pa.
Bukod sa mga ito, may ilang batas na lumabas upang gamitin ang wikang
pambansa na wikang panturo. Noong 1969, sa pamamagitan ng Resolusyon blg.45
na ipinalabas ng Lupon ng Pambansang Edukasyon, pinagtibay nito ang paggamit
ng Pilipino bilang wikang panturo sa una hanggang ikaapat na baitang ng mababang
paaralan sa buong bansa. Ngunit dala ng tuwinang problema sa pondo, materyales
at guro, hindi naisakatuparan ang patakarang ito. Lahat ng ito ay mga pagtatangka
lamang, bagama't may malinaw na nakikita sa mungkahi na gamitin ang bernakular
at wikang Filipino sa pag-aaral ng mga Pilipino hindi lumampas sa nabanggit na mga
gawain at patakaran ang pagtatangka. Dala na rin marahil sa pangamba ng ilan,
kundi may pagprotekta, na mawala ang Ingles sa sistema ng edukasyon sa bansa.
Sapagkat hindi maabandona ang nosyon sa pangangailangan ng katutubong
wika sa pag-aaral ng mga Pilipino, ang Patakarang Bilingguwal sa edukasyon ang
nagbigay ng puwang sa pagtatakda nang paggamit ng katutubong wika sa
edukasyon. Batay sa iniaatas ng Konstitusyon ng 1973, dalawa ang opisyal na
wika ng Pilipinas, Ingles at Filipino. Bagama't nawala ang pagiging pambansang
wika, ang Filipino ay naitakda na maging wika ng opisyal na komunikasyon ng
pamahalaan at midyum sa pagtuturo sa paaralan. Noong 1974, ipinalabas ang
patakarang bilingguwal sa edukasyon.
Ang Patakarang Bilingguwal, ayon sa mga guideline ay tumutukoy sa hiwalay
napaggamit ng Ingles at Filipino bilang midyum ng pagtuturo sa mga tiyak na
asignatura ng pag-aaral. Ang Filipino ay gagamitin sa sumusunod na sabjek: social
studies/ social sciences, character education, work education, health and physical
PANGASINAN STATE UNIVERSITY – KAMPUS NG BAYAMBANG

FIL 115: VARAYTI AT BARYASYON NG WIKA

education, music,and art. Ang Ingles ay gagamitin naman sa sabjek na science,
mathematics, at technology.
Hindi pa man lubusang naipapatupad ang patakarang ito ay napalitan na ito
ng panibagong patakaran, ang 1987 Bilingual Policy. Tinatawag din itong
Malayang Bilingguwalismo. Dito’y pinahihintulutan na gamitin ang Filipino at Ingles
bilang mga wikang panturo sa lahat ng sabjek. Lamang kailangang tiyakin ang
kahandaan ng mga guro at ng materyales sa pagpapagamit na ito ng wika.
Ang hiwalay na bilingguwalismong ito ay malinaw ding nagpapakita sa
hiwalay na pagpapahalaga sa dalawang wika at sa kaaalamang dapat ibigay ng mga
ito. Kung susundan ang lohika ng patakaran, nananatiling malayo sa mga mag-aaral
na Pilipino ang kaalaman sa siyensiya, matematika, at teknolohiya sapagkat
makukuha lamang ito kung matuto muna sila ng wikang Ingles. Lubha pa namang
napakahalaga ng mga sabjek na ito para sa usapin ng development ng isang bansa.

Sanggunian:
 Paz, V. P. “Ang Pang-akademyang Varayti ng Wika sa Pilipinas.” Salindaw,
varayti at baryasyon ng filipino. Peregrino, J. M. et al. (Bagong Edisyon 2012).
Lungsod Quezon: Sentro ng Wikang Filipino, Unibersidad ng Pilipinas Diliman

Mga Tanong sa Pag-unawa

1. Sa iyong palagay ano ang pagkakaunawa o pagkakaintindi mo sa varayti ng
wika?
2. Ano ba ang “domain” at “register” ng wika?
3. Para sayo bakit mahalaga ang pagtiyak sa isang wika o varayti ng wika?
4. Ano ang mga wikang naging bahagi ng edukasyon sa Pilipinas?
5. Sa tingin mo bakit ng aba nakakaapekto ang wikang katutubo at ang
impormal sa sistema ng edukasyon?
6. Magbigay ng mga suliranin sa varayti ng wika at bigyan ito ng halimbawa.
7. Bilang nagpapakadalubhasa sa Filipino at magiging guro sa hinaharap ano
ang nabuo mong ideya/repleksyon tungkol sa pang-akademyang varayti ng
wika sa Pilipinas.