Leki – WUN

POBUDZAJĄCE
SYMPATYKOMIMETYKI POŚREDNIE
 Efedryna i pseudoefedryna – wyrzut NA z puli płytkiej, blok
MAO, zwiększa działanie NA na receptory
 WSKAZANIA: leki na katar i wykrztuśne (obkurcza naczynia –
alfa1 i rozszerza oskrzela – beta2)
 SKUTKI UBOCZNE: zaburzenia rytmu serca, pobudzenie OUN,
uzależnienie psychiczne, trudności w mikcji (pseudoefedryna
słabiej działa na serca i OUN)
 tachyfilaksja

SYMPATYKOMIMETYKI BEZPOŚREDNIE
 Adrenalina
o WSKAZANIA: RKO, ciężka bradykardia, wstrząs
anafilaktyczny, ostre stany alergiczne, jaska z otwartym
kątem przesączania, dodatek do znieczuleń miejscowych,
hamowanie krwawienia powierzchniowego
o DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE: tachykardia, bóle wieńcowe,
komorowe zaburzenia rytmu serca, hipertensja,
pobudzenie psychoruchowe
 Noradrenalina
o WSKAZANIA: wstrząs septyczny, dodatek do znieczuleń
miejscowych
o DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE: masywny wzrost ciśnienia,
zaburzenia rytmu serca, obwodowe niedokrwienie,
bladość, wymioty światłowstręt
 Dopamina
o WSKAZANIA: wstrząs z oligurią, anurią (małe dawki);
wstrząs kardiogenny i septyczny z hipotonią
o DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE: tachykardia, wzrost ciśnienia,
arytmie, nudności i wymioty
  Dobutamina
 używana we wstrząsie kardiogennym, niewydolności serca
i kardiochirurgii

Farmakologia w NZK:
1. adrenalina – pierwszy wybór
2. amiodaronu – przy oporności na leczenie elektryczne VF
lub VT bez tętna
3. lidokaina – przy oporności na leczenia VF/VT, gdy nie ma
amiodaronu
4. siarczan magnezu – torsade de pointes

NIESELEKTYWNI AGONIŚCI O ZASTOSOWANIU OGÓLNYM

 Etylefryna – rec. alfa1, beta1 i beta2; hipotonia
ortostatyczna, meteoropatia
 Fenylefryna – rec. alfa1>beta1; wazokonstryktor,
niedociśnienie (anestezjologia)
 Midodryna – obwodowe rec. alfa; niedociśnienie
ortostatyczne

NIESELEKTYWNE ALFA-ADRENOMIMETYKI
 nafazolina, ksylometazolina, oksymetazolina, tetryzolina
 stosowane miejscowo w nieżycie nosa oraz w obrzękach błony
śluzowej nosa oraz do poprawienia widoczności pola
operacyjnego (jama nosowo-gardłowa)
 DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:
o miejscowe (nos) – podrażnienie, wysuszenie, krwawienie,
wzrost obrzęku; czyli rhinitis medicamentosa
o ogólne – zaburzenia czynności serca, wzrost ciśnienia,
zaburzenia OUN

OŚRODKOWE ALFA2-ADRENOMIMETYKI
 klonidyna, midodryna (?), guanfacyna, guanabenz,
rilmenidyna, metyldopa
  tłumienie ośrodkowej aktywności współczulnej: uspokojenie,
działanie przeciwlękowe, hipotensja
 wspływ na rec. alfa2 presynaptyczne

AGONIŚCI RECEPTORÓW BETA

 NIESELEKTYNI: izoprenalina, orcyprenalina; zespoły MAS
 SELEKTYWNI: dobutamina, fenoterol, salbutamol, terbutalina,
formoterol, salmeterol, indakaterol, wilanterol; dychawica
oskrzelowa, poronienie zagrażające i poród przedwczesny (rec.
beta2)
o B2-ADRENOMIMETYKI DŁUGODZIAŁAJĄCE LABA
(wziewnie): formoterol (szybki początek), salmeterol,
indakaterol, wilanterol
o B2-ADRENOMIMEYKI SZYBKODZIAŁAJĄCE SABA
(parenteralnie): fenoterol (wziewny i.v.), salbutamol
(wziewny i.v. p.o.), terbutalina (s.c.)
 INNE: bametan, bufenina, izoksuperyna
LABA+ICS:
 formoterol + budezonid/beklometazon
 salmeterol + flutykazon
 wilanterol + flutykazon

Działania niepożądane B-adrenomimetyków:

 hipokaliemia
 tachykardie i tachyarytmie
 drżenie mięśniowe
 hiperglikemia i wzrost HDL
 nasilenie objawów nadczynności tarczycy
 pobudzenie OUN
 tolerancja
B2-adrenomimetyki nie mają wpływu na stany zapalne oraz mg być
stosowane z beta-adrenolitykami.
 HAMUJĄCE

ALFA-ADRENOLITYKI NIESELEKTYWNE
 Alkaloidy sporyszu (naturalne):
o ergotamina, ergometryna i dihydroergotamina
o nicergolina – syntetyczna
o wyw. skurczów macicy, ostatni wybór w migrenie
(dihydroergotamina), rzadko w zaburzeniach krążenia
mózgowego, leczenie hipertensji przy guzie
chromochłonnym
 Syntetyczne (tolazolina, fentolamina, fenoksybenzamina):
o działanie histaminopodobne
o leczenie nadciśnienia krwiopochodnego (np. przy guzie
chromochłonnym) i niewydolności serca
o może powodować tachykardię, bóle wieńcowe,
pobudzenie WUN

ALFA-ADRENOLITYKI SELEKTYWNE
 prazosyna – nadciśnienie tętnicze i niewydolność krążenia
 doksazosyna – nadciśnienie tętnicze i przerost prostaty
 urapidil – stany nagłe nadciśnienia tętniczego
 alfuzosyna – przerost prostaty
 terazosyna – przerost prostaty, nadciśnienie tętnicze
 indoramina – nadciśnienie tętnicze
 tamsulosyna – przerost prostaty
 sylodosyna – przerost prostaty
Działania niepożądane: senność, suchość błon śluzowych, bóle,
zawroty głowy, osłabienie, nudności, zmiany skórne, obrzmienie
śluzówki nosa, retencja sodu i wody, zaburzenia widzenia,
nietrzymanie moczu, impotencja, zwiększ. liczby przeciwciał
przeciwjądrowych, przy 1 dawce możliwy znaczny spadek ciśnienia
krwi
BETA-ADRENOLITYKI
Kardioselektywność:
 I GENERACJA – nieywbiórcze na oba rec. beta
o propranolol (nieselektywny, ISA-, dz. błon.+, przechodzi
do OUN), timolol, sotalol, nadolol, pindolol, biopindolol,
penbutolol, karteolol, alprenolol, oksprenolol
 II GENERACJA – kardiowybiórcze, tylko beta1
o atenolol, metoprolol, betaksolol, bisoprolol, acebutolol,
praktolol, celiprolol, esmolol
 III GENERACJA – dodatkowe działanie wazodylatacyjne
o karwedilol – blokada B1, B2 i A1
o labetalol – blokada B1, B2 i A1, słaby agonista B2
o nebiwolol – blokada B1, uwalnianie NO
o celiprolol – blokada B1, silny agonista B2
Aktywność wewnętrzna ISA:
 ISA+ - działanie ago-antagonistycznie (agonistyczne b. słabe)
o przeciwdziała skurczowi mm. gładkich, rozwojowi
zjawiska up-regulation (zw. syntezy DNA i białek w
komórce), niekorzystnemu wpływowi na lipidy krwi
o korzystna gdy potrzebna silniejsza blokada WUN:
prewencja i leczenie zawału serca, znoszenie drżenia
mięśniowego, nadczynność tarczycy
 ISA- - korzystna w chorobach naczyń obwodowych, astmie
Efekty działania na serce:
 obniżenie kurczliwości
o lek ISA- i akt. bł.- : blok WUN
o lek ISA+ i akt. bł.- : słabsze działanie kardiopresyjne
o lek ISA+ i akt. bł.- : b. silne zmniejszenie kurczliwości (ham.
WUN i kurczliwości własnej)
 zmniejszenie częstości akcji serca
 zmniejszenie przewodnictwa
 zmniejszenie pobudliwości
Efekt działania na CVS
  spadek: kurczliwości i napięcia miokardium, pojemności
minutowej, akcji serca, obciążenia następczego i ciśnienia krwi
 zwiększa czas rozkurczu – poprawa przepływu wieńcowego
 efekt antyarytmiczny (podwyższenie progu pobudliwości i
zmniejszenie szybkości przewodzenia) – działanie błonowe
 poprawa bilansu energetycznego kardiomiocyta
 działanie antyagregacyjne
Działanie wazodylatacyjne
 III GENERACJA
 nasilenie hipotensji
 zw. obwodowego przepływu krwi
 zwiększenie obciążenia następczego (blokada alfa1)
 zmniejszenie obciążenia wstępnego (blokada beta2, uwolnienie
NO)
Inne efekty działania:
 spadek ciśń. wewnątrzgałkowego – działanie błonowe
 hamowanie wydzielania hormonów tarczycy
 działanie sedatywne i przeciwlękowe
 hamowanie lipazy lipoproteinowej
 nasilenie działania insuliny, maskowanie objawów hipoglikemii
zwłaszcza w cukrzycy (blok B2)
 skurcz naczyń obwodowych (blok B2)
Wskazania:
 nadciśnienie tętnicze
 choroba wieńcowa (ISA-)
 zawał serca
 zaburzenia rytmu serca (generacja II – leki antyarytmiczne)
 niewydolność m. sercowego (karwedilol, bisoprolol,
metoprolol)
 kardiomiopatie (przerostowa zaporowa i w przebiegu guza
chromochłonnego)
 ostry rozwarstwiający się tętniak aorty, zespół Marfana – lecz.
zachowawcze
 jaskra z otwartym kątem (timolol, betaksolol, karteolol)
 niektóre postacie choroby lękowej
  migrena (propranolol, metoprolol, atenolol, timolol, nadolol)
 nadczynność tarczycy
 samoistne drżenie włókienkowe
 nadciśnienie wrotne
 insulinoma
Działania niepożądane
 bradykardia
 bloki serca
 hipotonia
 senność, zmęczenie, wahania nastroju, halucynacje
 zaburzenia lipidowe
 skurcz naczyń obwodowych
 nasilenie dział. insuliny
 zaburzenia ukł. pokarmowego
 alergie
 plamica
 impotencja
 spadek perfuzji nerkowej
 zespół oczno-śluzówkowo-skórny
 zespół abstynencyjny po nagłym zaprzestaniu
Przeciwwskazania
 ciężka dychawica oskrzelowa
 bradykardia i arytmie z wolną czynnością serca
 hipotonia
 blok serca II i III
 zespół Printz-Metala
 ciężkie lub pogarszające się chromanie przystankowe
 depresja
 cukrzyca
 nagłe odstawienie

SYMPATYKOLITYKI
 Rezerpina
 o przenika do OUN, łatwo wchłania się z przewodu
pokarmowego
o wypłukuje katecholaminy i zapobiega ich gromadzeniu się
w zakończeniach nerwowych
o obniża ciśnienie krwi (lekkie nadciśnienie z
częstoskurczem zatokowym), działanie sedatywne
o może powodować senność, depresje, znużenie, nasilenie
wrzodów, wymioty, biegunki i impotencje
 Guanetydyna
o hamuje uwalnianie NA do szczeliny i hamuje jej
magazynowanie w pęcherzykach (zachowuje się jak
fałszywy przekaźnik)
o brak działania ośrodkowego, słabe wchłanianie z
przewodu pokarmowego
o stosowana w nadciśnieniu, działa b. długo
 Alfa-metyldopa
o przekształca się w analog NA i hamuje wydzielanie NA
przez działanie na OUN
o przenika do OUN, doustny
o leczenie łagodnego i umiarkowanego nadciśnienia
tętniczego
o początkowo wywołuje przemijającą senność, bóle głowy i
osłabienie