Afar Guidelines New

¾óÃ“”e ›e}ÇÅ` SS]Á−‹
ŸlØ` 7 eŸ 14
የፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ፤

ግንቦት 1999
ሠመ
ሠመራራ፤
ር
ርEEስስ ገገጽ
ጽ
11.. ለለለማ
ማEEEከከከላላላዊ
ማ ዊግ
ዊ ግም
ግምምጃ
ጃ---ቤ
ጃ ቤት
ቤ ትፈ
ት ፈሰ
ፈ ሰስ
ሰ ስስ
ስ ስለ
ስለለሚ
ሚደ
ሚ ደረ
ደ ረግ
ረግግሂ
ሂሳ
ሂ ሳብ
ሳብብA
Aፈ
A ፈጻ
ፈጻ ጸም
ጻጸ
ጸ ም የየየወ
ም ወጣ
ወ ጣመ
ጣ መመ
መመመሪ
ሪያ
ሪ ያቁ
ያ ቁጥ
ቁጥ ር 000777///111999999999............................................................111
ጥር
ር
22.. የየየመ
መን
መ ንግ
ን ግስ
ግ ስት
ስትት የየየጥ
ጥሬ
ጥ ሬ ገገገን
ሬ ንዘዘዘብ
ን ብA
ብ Aስ
Aስስተ
ተዳ
ተ ዳደ
ዳ ደር
ደ ርመ
ር መመ
መመመሪ
ሪያ
ሪ ያቁ
ያ ቁጥ
ቁጥ ር 000888///111999999999 .................................................................................................................................................................................888
ጥር
ር
33.. የየየመ
መን
መ ንግ
ን ግስ
ግ ስት
ስትት ካካካዝ
ዝና
ዝ ናA
ና Aስ
A ስተ
ስተተዳ
ዳደ
ዳ ደር
ደ ርመ
ር መመ
መመመሪ
ሪያ
ሪ ያቁ
ያ ቁጥ
ቁጥ ር 000999///111999999999...............................................................................................................................................................................................................333666
ጥር
ር
44.. ሊ
ሊሰ
ሊ ሰበበበሰ
ሰ ሰብ
ሰ ብያ
ብ ያል
ያልልቻ
ቻለ
ቻ ለን
ለ ንሂ
ን ሂሳ
ሂ ሳብ
ሳብብ ከከከመ
መዝ
መ ዝገገገብ
ዝ ብ የየየመ
ብ መሰ
መ ሰረ
ሰ ረዝ
ረዝዝ (((W
WR
W OFFFFFF))) መ
RIIITTTEEE O
R O መመ
መ መሪ
መ ሪያ
ሪያያቁ
ቁጥ
ቁ ጥር
ጥርር 111000///111999999999........................................................................444333
55.. ስስስለለለ ች
ችሮ
ች ሮታ
ሮ ታ---ጊ
ታ ጊዜ
ጊ ዜክ
ዜ ክፍ
ክፍፍያ
ያA
ያ Aፈ
A ፈጻ
ፈጻ ጸም
ጻጸ
ጸ ም የየየወ
ም ወጣ
ወ ጣመ
ጣ መመ
መመመሪ
ሪያ
ሪ ያቁ
ያ ቁጥ
ቁጥ ር 111111///111999999999.............................................................................................................................................................................................555666
ጥር
ር
66.. ¾¾¾S
S”””Ó
S ÓY
Ó Yƒ
Y ƒ ¾¾¾vvv”””¡
ƒ ¡ HHH>>X
¡ Xw
>X w›
w ›ŸŸŸó
› óð
ó ðƒ
ð ƒE
ƒ E
E“
““›
›e
› e}
e}}Ç
ÇÅ
Ç Å`
Å` ሥር
`ሥ
ሥ ርዓ
ርዓዓት
ትን
ት ንለ
ን ለመ
ለመመወ
ወሰ
ወ ሰን
ሰንን የየየወ
ወጣ
ወ ጣ
ጣ
S
SS
S S]
S ]Á
]ÁÁቁ
ቁጥ
ቁ ጥር
ጥርር 111222///111999999999.............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................666111
77.. ለለለቋ
ቋሚ
ቋ ሚ የየየመ
ሚ መን
መ ንግ
ንግግስ
ስት
ስ ትሠ
ት ሠራ
ሠ ራተ
ራተተኞ
ኞች
ኞ ች የየየሚ
ች ሚሰ
ሚ ሰጥ
ሰ ጥ የየየረ
ጥ ረጅ
ረ ጅም
ጅምምጊ
ጊዜ
ጊ ዜ የየየደ
ዜ ደመ
ደ መወ
መወወዝ
ዝብ
ዝ ብድ
ብድድር
ርA
ር Aሰ
A ሰጣ
ሰጣጣጥ
ጥሥ
ጥ ሥር
ሥ ርዓ
ርዓዓት
ትን
ት ን
ን
E
Eን
E ንደ
ን ደገገገና
ደ ናለ
ና ለመ
ለ መወ
መ ወሰ
ወሰሰን
ን የየየወ
ን ወጣ
ወ ጣመ
ጣ መመ
መመመሪ
ሪያ
ሪ ያቁ
ያ ቁጥ
ቁጥጥር
ር
ር 111333///111999999999...............................................................................................................................................................................................................................................................666999
888... የመመን
የየመ ንግ
ንግግስ
ስት
ስ ትሂ
ት ሂሳ
ሂ ሳብ
ሳብብሪ
ሪፖ
ሪ ፖር
ፖ ርት
ርትትማ
ማቅ
ማ ቅረ
ቅረረቢ
ቢያ
ቢ ያ የየየጊ
ያ ጊዜ
ጊ ዜ---ሠ
ዜ ሠሌ
ሠ ሌዳ
ሌዳ መመ
ዳመ
መ መሪ
መ ሪያ
ሪያያቁ
ቁጥ
ቁ ጥር
ጥርር 111444///111999999999........................................................................................................................888333
የየጥ
ጥሬሬ--ገገንንዘዘብ
ብ EEቅ
ቅድድ AAዘዘገገጃጃጀጀት
ትናና የየወ
ወጪጪ በበጀጀት ፍያያ AAሰሰራ
ት ክክፍ ራርርማ
ማንንዋ
ዋልል........................................................ 8877
በAፋር ብሄራዊ ክልል መንግስት
የፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ
ለለማ
ማEEከከላላዊ
ዊግግምምጃጃ--ቤ
ቤትትፈፈሰሰስስ ስስለለሚ
ሚደደረረግ ግሂ ሂሳ ሳብብA
Aፈፈጻጻጸጸም
ም
የየወ
ወጣጣመ መመመሪሪያያቁ ቁጥጥርር 0077//11999999
ፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ፤

ግንቦት 1999
ሠመራ፤
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 1 of 174
ለማEከላዊ ግምጃ-ቤት ፈሰስ ስለሚደረግ ሂሳብ Aፈጻጸም የወጣ መመሪያ ቁጥር 07/1999
1:- Aውጪው ባለሥልጣን፤
የፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ በAፋር ብሄራዊ ክልል መንግስት የፋይናንስ

Aስተዳደር Aዋጅ ቁጥር 7/1991 Aንቀጽ 60 በተሰጠው ሥልጣን መሠረት ይህን
መመሪያ Aውጥቷል፡፡
2:- Aጭር ርEስ፤
ይህ መመሪያ “ለማEከላዊ ግምጃ-ቤት ፈሰስ የሚደረግ ሂሳብን Aፈጻጸም ለመወሰን

የወጣ መመሪያ ቁጥር 07/1999” ተብሎ ሊጠቀስ ይችላል፡፡
3:- ትርጓሜ፤
በዚህ መመሪያ ውስጥ፡-
"ቀጥታ ገቢ" ማለት የመንግስት መ/ቤቶች በህግ በተደነገገው መሠረት የታክስ፣

የቀረጥ Eና ታክስ ካልሆኑ የገቢ ምንጮች የሚሰበስቡት ገቢ ሆኖ
በህግ ካልተፈቀደ በስተቀር ሰብሳቢው መስሪያ-ቤት ሊጠቀምበት
የማይችል ገቢ ነው፡፡
"ከልዩ-ልዩ Aገልግሎት የሚሰበሰብ ገቢ" ማለት የመንግስት መስሪያ-ቤቶች

በሥራቸው Aጋጣሚ ለኅብረተሰቡ ከሚሰጡት Aገልግሎት Eና
ከሚያቀርቡት Eቃ የሚሰበስቡት ገቢ ነው፡፡
"ዲፖዚት ገቢ"ማለት ወደቀጥታ ገቢ Eስከሚለወጥ ወይም ለባለመብቱ ተመላሽ

Eስከሚደረግ ድረስ በጊዜያዊነት በመንግስት መስሪያ-ቤት ወይም
በባንክ Eንዲቀመጥ የተደረገ Eና ከበጀት ጋር ምንም ዓይነት
ግንኙነት የሌለው ሂሳብ ነው፡፡
"የAደራ ወይም የመያዣ ገቢ" ማለት በፍርድ-ቤት ወይም Aግባብ ባለው

የመንግስት Aካል በሚሰጥ ትEዛዝ በመንግስት መስሪያ-ቤት፣
ድርጅት ወይም ግለሰብ ስም በAደራ ወይም በመያዣ መልክ
ከክልል መንግስት ገንዘብ ተለይቶ የሚቀመጥ ገንዘብ ነው፡፡
"ፈሰስ" ማለት ከተፈቀደው በጀት ውስጥ መ/ቤቱ ጠይቆ የወሰደው Eና

በልዩ-ልዩ ምክንያት ሥራ ላይ ያልዋለው ወይም በመስሪያ-ቤቱ
የተሰበሰበ ገቢ ወይም በበጀት-ዓመቱ ተራፊ ሆኖ በተከታይ በጀት-
ዓመት ሥራ ላይ ከሚውል የAላቂ Eቃዎች ዋጋ ወይም በሠነድ
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 2 of 174
ከተቆጠረው ሂሳብ ለማEከላዊ ግምጃ-ቤት ገቢ የሚደረግ ሂሳብ

ነው፡፡
"Aላቂ Eቃ" ማለት ከቋሚ Eቃ ውጭ የሆነ ማናቸውም የመንግስት ንብረት

ነው፡፡
4:- የመመሪያው ተፈጻሚነት፤
ይህ መመሪያ በፋይናንስ Aስተዳደር Aዋጅ የAፋር ብሄራዊ ክልል መንግስት መ/ቤት

ተብለው በተመለከቱት ላይ ሁሉ ተፈጻሚ ይሆናል፡፡
5:- መርህ፤
1) በየበጀት-ዓመቱ ከተፈቀደው በጀት ውስጥ ሥራ ላይ ሳይውል

በየመንግስት መስሪያ-ቤቱ በበጀት-ዓመቱ መጨረሻ ከወጪ ቀሪ
(ተራፊ) ሆኖ ከሚገኘው ጥሬ-ገንዘብ ውስጥ ህጉ በሚፈቅደው
መሠረት በችሮታ ጊዜ የሚከፈል ሂሳብ ወይም የዲፖዚት ገንዘብ
በማስረጃ ተደግፎ ከተቀነሰ በኋላ የቀረው ሂሳብ ሥራ ላይ መዋሉ
ቀርቶ ለግምጃ-ቤት በፈሰስ ገቢ ይደረጋል፡፡
2) ከዚህ በላይ በንUስ-Aንቀጽ 1 የተመለከተው ቢኖርም የውጭ Aገር

የብድርና የEርዳታ ገንዘብ ወደ ግምጃ-ቤት የባንክ ሂሳብ ፈሰስ
Aይደረግም፡፡
3) የቀጥታ ገቢ ለመሰብሰብ በAዋጅ ሥልጣን የተሰጠው መ/ቤት

የሚሰበስበው ገቢም ሆነ ሌሎች መስሪያ-ቤቶች ከሚሰጡት ልዩ-ልዩ
Aገልግሎት የሚሰበስቡት ገቢ በህግ በልዩ ሁኔታ ካልተፈቀደ
በስተቀር ለማEከላዊ ግምጃ-ቤት የባንክ ሂሳብ በፈሰስ ገቢ መደረግ
ይኖርበታል፡፡
4) ከዚህ በላይ በንUስ-Aንቀጽ 3 የተገለጸው Eንደተጠበቀ ሆኖ መ/ቤቶች

ከሚሰበስቡት ገቢ ሥራ ላይ Eንዲያውሉ በህግ ከተፈቀደላቸው ሂሳብ
ተራፊ የሚሆን ገንዘብ ወይም በብልጫ የተሰበሰበ ገቢ በበጀት-ዓመቱ
ውስጥ ለማEከላዊ ግምጃ-ቤት የባንክ ሂሳብ በፈሰስ ገቢ መደረግ
Aለበት፡፡
5) ከውጭ ብድርና Eርዳታ የገንዘብ ምንጭ ከተገዙ Eቃዎች በስተቀር

በየበጀት-ዓመቱ መጨረሻ በባለበጀት መስሪያ-ቤት ከወጪ ቀሪ ሆኖ
በEቃ ግምጃ-ቤት የተቆጠረ ወይም የሚቆጠረው የAላቂ Eቃዎች ዋጋ
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 3 of 174
በተከታይ በጀት-ዓመት ሥራ ላይ ስለሚውል ለማEከላዊ ግምጃ-ቤት

የባንክ ሂሳብ በፈሰስ ገቢ መደረግ ይኖርበታል፡፡
6) በሠነድ የተፈጸመ ቅድሚያ ክፍያ በፋይናንስ Aስተዳደር ደንብ

በተገለጸው የጊዚ-ሠሌዳ/ገደብ ውስጥ በህጋዊ ማስረጃ ተደግፎ
ሳይወራረድ በበጀት-ዓመቱ መጨረሻ በካዝና ውስጥ ተዘግቶ የተቆጠረ
የሰነድ ሂሳብ በተከታዩ በጀት-ዓመት ለሚሰጥ Aገልግሎት መሆኑ
ከተረጋገጠ ወይም ሠነዱ ወደ ጥሬ-ገንዘብ የሚለወጥ ከሆነ ሂሳቡ
በፈሰስ ገቢ መሆን ይኖርበታል፡፡
6:- የፈሰስ ሂሳብ ዓይነት፤
6.1 በየበጀት-ዓመቱ መጨረሻ ለማEከላዊ ግምጃ-ቤት ፈሰስ የሚደረግ ሂሳብ፤
(1) u¾uËƒ-¯S~ SÚ[h Ÿ¨Ü k] J• u"´“ ¨<eØ uØ_

Ñ”²w Ÿ}qÖ[¨< H>Xw ¨<eØ u‹a Ñ>²? ¾T>ŸðM
H>Xw' ¾Ç=þ²=ƒ Ñ”²w' ¾°`Ç“ ¾wÉ` Ñ”²w "K }k”f
u}^ò’ƒ ¾ሚገ˜ H>Xw'
(2) Ÿƒ_¶] ¾Ñ”²w U”ß KSÅu—“ K"úM uËƒ Y^

TeŸ?Í upÉT>Á uc’É }ŸõKA dÃ¨^[É u¾¯S~
SÚ[h uXØ” Ÿ}qÖ[¨< ¨<eØ u²S’< ¾}ðçS ¡õÁ“
›ÑMÓKAƒ u}Ÿ¿ uËƒ-¯Sƒ ¨<eØ ¾T>cØ ¾c’É
H>Xw'
(3) Ÿƒ_»] ¾Ñ”²w U”ß Ÿ}Ñ²< ›Lm °n−‹ ›ÑMÓKAƒ

LÃ dÃ¨<K< uÓUÍ-u?ƒ Ÿ¨Ü k] J’¨< ¾}qÖ\ “
u›=”eü¡i” SU]Á u}Ÿ¿ uËƒ-¯Sƒ Y^ LÃ
¾T>¨<K< SJ’< ¾}[ÒÑÖ ¾›Lm °n−‹ ªÒ'
(4) uÁ”Ç”Æ vKuËƒ መስሪያ-ቤት eU u}ðŸ~ SÅv†¨< "B"

uJ’< ¾v”¡ H>Xx‹ ¨<eØ 3® k” Ÿወጪ k] J• ¾T>Ã
“ u°K~ ŸY^ c¯ƒ u%EL wKAክ ¾}Å[Ñ Ñ”²w'
(5) T”—¨Xx‹ SÅv†¨< "A"፣
"D" “ "L" ¨Å J’< ¾v”¡ H>Xx‹ }³¨<a ¾T>Ñ˜ Ñ”²w'
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 4 of 174
6.2 በበጀት-ዓመቱ ውስጥ ፈሰስ የሚደረግ ሂሳብ፤
uS”ÓYƒ eU ¾}cucu T“†¨Xw

¨ÃU ŸM¿ M¿ ›ÑMÓKAƒ ¾T>cucw Ñu= uQÓ u}K¾ G<’@
”Ç=Wûƒ ¾}ðkÅ "MJ’ ue}k` uuËƒ ¯S~ ¨<cØ u¾Ñ>²?¨<
KT°ŸL© ÓUÍ-ቤƒ ¾v”ክ H>Xብ uðce Ñu= SÅ[Ó Ã•ùM::
7:- የፈሰስ ሂሳብ Aቀናነስ ወይም ገቢ የሚደረግበት ሁኔታ፤
7.1 በሣጥን በጥሬ-ገንዘብ የተቆጠረ ሂሳብ፤
(1) uS”ÓYƒ "´“ ¨<eØ ”Ç=ÁÉ` Ÿ}ðkÅ¨< ¾Ñ”²w

SÖ” uLÃ u}^ò’ƒ ŸT>Ñ˜ Ø_ Ñ”²w ¨<cØ u‹a
Ñ>²? ¾T>ŸðM H>Xw' ¾Ç=þ²=ƒ Ñu=' ¾¨<ß ›Ñ` ¾°`Ç“
¾wÉ` Ñ”²w "K }KÃ„ uSk’e k]¨< H>Xw uuËƒ
¯S~ ¨<eØ KT°ŸL© ÓUÍ u?ƒ ¾v”¡ H>Xw uðce Ñu=
SÅ[Ó Ã•ùM::
(2) ŸLÃ uንUስ-Aንቀጽ 1 ¾}SKŸ}¨< }Óv^© "M}Å[Ñ

uuËƒ ¯S~ SËS]Á k“ƒ u›=”eü¡i” SU]Á
*Ç=}a‹ uvKuËƒ መስሪያ-ቤት "´“ ¨<eØ }Ñ˜„ Ÿ}qÖ[
Ø_ Ñ”²w ¨<cØ u‹a Ñ>²? ¾T>ŸðM H>Xw' ¾Ç=þ²=ƒ
Ñ”²w' ¾¨<ß ¾°`Ç“ ¾wÉ` Ñ”²w }k”f k]¨<
KS/u?~ Ÿ}ðkÅ ¾Y^-TeŸ?Í uËƒ LÃ u›”É Ñ>²? uðce
Ñu= ÃÅ[ÒM::
(3) ŸLÃ uንUስ-Aንቀጽ 1 ¾}SKŸ}¨< }Óv^© Ÿ}Å[Ñ u"´“

¨<eØ ”Ç=ÁÉ` ¾}ðkÅ¨< Ñ”²w SÖ” u¾uËƒ ¯S~
SÚ[h u›=”eü¡i” SU]Á *Ç=}a‹ }[ÒÓÙ c=k`w
Kመስሪያ-ቤቱ Ÿ}ðkÅ ¾Y^-TeŸ?Í uËƒ LÃ u›”É Ñ>²?
}k”f uðce Ñu= ÃÅ[ÒM::
(4) u"´“ }Ñ˜„ ¾}qÖ[¨< Ø_-Ñ”²w K›S²ÒÑw ”Ç=ÁS‹

u¨Ü H>Xw SÅw }KÃ„ Sp[w Ã•ùM::
7.2 ከችሮታ ጊዜ ክፍያ ተራፊ የሚሆን ገንዘብ፤
ማንኛውም መስሪያ-ቤት ለችሮታ ጊዜ ክፍያ Eንዲውል ጠይቆ

ከወሰደው ገንዘብ ላይ በችሮታ ጊዜ ውስጥ ክፍያ ካልፈጸመ የችሮታ
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 5 of 174
ጊዜ በAለቀ ከ10 Eስከ 15 ቀናት ውስጥ ለማEከላዊ ግምጃ-ቤት የባንክ

ሂሳብ በAንድ ጊዜ በፈሰስ ገቢ መደረግ ይኖርበታል፡፡
7.3 በሠነድ ተገኝቶ የተቆጠረ ሂሳብ፤
(1) uuËƒ-¯S~ SÚ[h u"´“ “ uc’É }Ñ˜„ ¾}qÖ[

H>Xw ¾}Ÿ¿ uËƒ ¯Sƒ Y^ ¨ÃU ›ÑMÓKAƒ SJ’<
u*Ç=}a‹ Ÿ}[ÒÑÖ ¨ÃU Ÿ}qÖ[ u%EL c’Æ uØ_
Ñ”²w Ÿ}SKc }^ፊ uËƒ eKJ’ ŸT>SKŸ}¨< መስሪያ-
ቤት ¾Y^-TeŸ?Í uËƒ LÃ u›”É Ñ>²? }k”f uðce Ñu=
ÃÅ[ÒM::
(2) K›S²ÒÑw ”Ç=ÁS‹ ¾}qÖ[¨< ¾c’É H>Xw uወጪ

H>Xw SÅw }KÃ„ Sp[w ›Kuƒ::
7.4 የተቆጠረ የAላቂ Eቃዎች ዋጋ፤
Ÿƒ_¶] ¾óÃ“”e U”ß Ÿ}Ñ²< °n−‹ u¾uËƒ-¯S~

SÚ[h }^ò J’¨< u›=”eü¡i” SU]Á *Ç=}a‹
uqÖ^ Ÿ}[ÒÑÖ¨< ¾›Lm °n−‹ ªÒ ¨<eØ cTንÁ
uSቶ (80%) ¾}qÖ[¨< °n u}S²Ñuuƒ ¾¨Ü H>Xw
SÅw u}Ÿ¿ ¾uËƒ-¯Sƒ Kመስሪያ-ቤቱ Ÿ}ðkÅ ¾Y^
TeŸ?Í uËƒ LÃ u›”É Ñ>²? }k”f uðce Ñu= ÃÅ[ÒM::
7.5 የገቢ ሂሳብ፤
(1) vKuËƒ መስሪያ-ቤ„‹ ŸT>cueu<ƒ M¿ M¿ ¾›ÑMÓKAƒ

Ñu= uQÓ ”Ç=ÖkS<uƒ "M}ðkÅL†¨< ue}k`
¾cucu<ƒ” Ñu= KT°ŸL© ÓUÍ-u?ƒ ¾v”¡ H>Xw uðce Ñu=
TÉ[Ó Ã•`v†ªM::
(2) uQÓ u}Å’ÑÑ¨< SW[ƒ Ÿ¡e ¨ÃU Ÿk[Ø ¨ÃU ¡e

"MJ’< ¾Ñu= U”à‹ ¾}cucu¨< kØ Ñu= u°K~ ¨ÃU
uTÓY~ KT°ŸL© ÓUÍ-u?ƒ ¾v”¡ H>Xw uðce Ñu=
SÅ[Ó Ã•ùM::
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 6 of 174
8:- በፈሰስ Aጠያየቅ ላይ ሊወሰዱ የሚገባቸው ጥንቃቄዎች፤
(1) uuËƒ-¯S~ Y^ LÃ vKSªK< uðce ¾}Ö¾k¨< H>Xw

uY^†¨< vህ] ¨ÃU uY^-TeŸ?Í Ø[ƒ ¨ÃU uK?KA‹
G<’@−‹ uðce Ñu= ”Ç=J” Ÿ}Ö¾k u%EL ðcc<
”Ç=W[´ ¾T>Å[ገ¨<” ›W^` KTስk[ƒ H>Xu< uðce
ŸSÖ¾l uðƒ ›eðLÑ>¨< T×^ƒ SÅ[Ó Ã•ùM::
(2) u²S’Xw U`S^ ¨pƒ ¾T>Åረev†¨<

¾›ðéçU ÓÉð„‹/Ñ<ÉK„‹ c=ÁÒØU QÑ< uT>ðpÅ¨<
SW[ƒ ¾Ùƒ ÙÍ ”Ç=¨cÉ ŸTÉ[Ó ውጪ H>Xu<
uðce SÖ¾p ›Ã•ùƒU::
9:- የፈሰስ ሂሳብ Aመዘጋገብና ሪፖርት Aቀራረብ፤
ማንኛውም የመንግስት መስሪያ-ቤት የሚፈለግበትን የፈሰስ ሂሳብ መዝግቦ በመያዝ

የፈሰስ ሂሳብ ገቢ ተደርጐ መጠናቀቁን ለፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ ሪፖርት
ማድረግ Aለበት፡፡
10:- የመንግስት መ/ቤቶች ኃላፊነት፤
ማንኛውም የክልሉ መንግስት መስሪያ-ቤት በዚህ መመሪያ መሠረት ፈሰስ

የሚደረገውን ሂሳብ ተከታትሎ የማስፈጸም ኃላፊነት Aለበት፡፡
11:- መመሪያው ተፈጻሚ የሚሆንበት ጊዜ፤
ይህ መመሪያ ከሀምሌ 1 ቀን 1999 ጀምሮ ተፈጻሚ ይሆናል፡፡
ሠመራ፤
ግንቦት ቀን 1999
መሃመድ Aወል ሚኤ
¾ፋይናንስ“ ›=¢•T> MTƒ ቢሮ ኃላፊ
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 7 of 174
የመንግስት የጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደር መመሪያ ቁጥር 08/1999
የመንግስት የጥሬ ገንዘብ Aስተዳደር መመሪያ

ቁጥር 08/1999

ግንቦት 1999፤
ሠመራ፤
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 8 of 174
Aንቀጽ 1:- የመመሪያው Aስፈላጊነት፤
• xSfÚ¸ ÆlbjT መስሪያ-ቤቶች l|‰ ¥Sf[¸Ã ytfqd§cWN

›m¬êE bjT b|‰ §Y l¥êL k¸ÃSfLg#T êN¾ GB›èC
xNÇ yጥሬ-ገንዘብ bmçn#¿
• zmÂêE ygNzB xStÄdR bB”TÂ W-@¬¥ bçn mNgD b|‰

§Y l¥êL bጥሬ-ገንዘብ F§¯T :QD §Y ytm\rt ywÀ bjT
KFÃ x-ÃyQÂ yxkÍfL |R›T tGÆ‰êE ¥DrG xSf§g!
bmçn#¿
• mNG|T ÃlWN _Ê gNzB bmgMgM lx+R g!z@ ywÀ

x¹ÍfN x¥‰ôCN lmNdF y¸ÃSCL tk¬¬YnT ÃlW
wR¦êE yጥሬ-ገንዘብ FsT XÂ F§¯T :QD XÃNÄNÇ xSfÚ¸
ÆlbjT መስሪያ-ቤት úÃÌR_ XNÄ!ÃzUJ ¥DrG b¥Sflg#½
• ¥ÂcWM ymNG|T gb! XNdtsbsb bq_¬ l¥:k§êE GM©

b@T yÆNK £œB gb! y¸drGbTN x\‰R mzRUT xSf§g!
bmçn#½
• %EL k` ¾’u[¨<” ¾¡õÁ ›ðéçU e`¯ƒ kM×ó“ ²S“© TÉ[Ó

›eðLÑ> uSJ’<'
• በፋይናንስ“ ›=¢•T> MTƒ ቢሮ ÃÅ[Ó ¾’u[¨< ¾lØØ` Y^

u›eðéT> vKuËƒ መስሪያ-ቤቶች ”Ç=Ÿ“¨” TÉ[Ó ¨<Ö?T
”ÅሚJ” eKS’uƒ'
• u›eðéT> vKuËƒ መስሪያ-ቤት }²ÒÏ„ ¾T>kù¨<” ¾ጥሬ-ገንዘብ

õLÔƒ uSÑUÑU ¾¨Ü uËƒ ¡õÁ ”Ç=ðçU KTÉ[Ó'
• S”ÓYƒ K›ß` Ñ>²? ¨Ü Sgð— uT>ëÅ¨< wÉ` LÃ

¾T>ŸðK¨<” ¾¨KÉ ¨Ü KSk’e ”Ç=[Ç'
• b|‰ §Y ÃLêl ymNG|T gNzB ለl@§ x!NvSTmNT

y¸WLbTN h#n@¬ ¥mÒcT xSf§g! bmçn#½
YH mm¶Ã w_aLÝÝ
Aንቀጽ 2:-
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 9 of 174
Aውጪው ባለሥልጣን፤
yፋይናንስÂ x!÷ñ¸ L¥T ቢሮ በAፋር ብሄራዊ ክልል mNG|T yÍYÂNS xStÄdR

xêJ q$_R 7/1991 xNq{ 60 bts-W |LÈN m\rT YHNን mm¶Ã
xW_aLÝÝ
Aንቀጽ 3:- Aጭር ርEስ፤
YH mm¶Ã “ymNG|T yጥሬ-ገንዘብ xStÄdR mm¶Ã q$_R 08/1999” tBlÖ

ሊጠቀስ YC§LÝÝ
Aንቀጽ 4:- የመመሪያው ኣላማ፤
የዚህ መመሪያ ኣላማ፡-
• ytsbsbW ymNG|T gNzB WlÖ úÃDR wd ÆNK £œB gb!

y¸çNbTN½
• uጥሬ-ገንዘብ õcƒ °pÉ SW[ƒ ¾¡õÁ ×]Á Kv”¡ KSeÖƒ'
• K¨Ü uËƒ ¡õÁ ›ðéçU ²S“©“ kM×ó ›W^` KS²`Òƒ'
• lx+R g!z@ wÀ m¹f¾ y¸kflWN ywlD m-N lmqnS፤
• yx+R g!z@ t‰ð gNzB x!NvST l¥DrG y¸ÃSCL x\‰R

lmzRUT፤
Aንቀጽ 5:- TRÙ»
"_Ê gNzB (Cash)" ¥lT ywrqT gNzB½ œNቲM½ XNd ጥሬ-ገንዘብ y¸ö-„
ñèC½ bÆNK ytrUg- c&KN y¸Ã-”LL nWÝÝ
"ymNG|T gNzB" ¥lT ¥N¾WM bAፋር ክልል mNG|T SM gNzB lmqbL

wYM lmsBsB |LÈN yts-W sW ytqblW wYM ysbsbW wYM ¥N¾WM
btsBúb!nT yÃzW yAፋር ክልል mNG|T gNzB ¥lT nWÝÝ
"yt-”ll fND" ¥lT b¥ÂcWM ymNG|T መስሪያ-ቤት SM bፋይናንስÂ

x!÷ñ¸ L¥T ቢሮ btkftW yÆNK £œB WS_ gb! ytdrg ymNG|T gNzB½
ymNG|T መስሪያ-ቤቶች lKFÃ XNÄ!WL bጥሬ-ገንዘብ yÃz#T XNÄ!h#M b›YnT
ytgß :RÄ¬ +MR nWÝÝ
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 10 of 174
"ygb! y_Ê gNzB FsT" ¥lT XÃNÄNÇ ymNG|T ÆlbjT መስሪያ-ቤት b›mT
WS_ bgb! y¸qblW¼y¸sbsbW gNzB bMN+ XÂ b£œB mdB tlYè
y¸sbsbW ጥሬ-ገንዘብ GMT y¸qRBbT x\‰R nWÝÝ
"ywÀ y_Ê gNzB F§¯T" ¥lT XÃNÄNÇ ymNG|T ÆlbjT መስሪያ-ቤት

l›m¬êE |‰ ¥Sf[¸Ã ytfqdlTN ywÀ bjT½ lKFÃ y¸ÃSfLgW ygNzB
m-N bKFÃ ›YnTÂ bwÀ £œB mdB bg!z@ tlYè y¸qRBbT yx\‰R
|R›T nWÝÝ
"ygb! xsÆsB zÁãC" ¥lT k¥ÂcWM MN+ y¸gßWN ymNG|T gb! b_Ê
gNzB wYM bgNzB ZWWR wYM bc&K wYM btrUg- c&K wYM yÆNK
¥St§lF zÁ Xytsbsb lt-”ll fND gb! y¸çNbT yx\‰R zÁ nWÝÝ
"y_Ê gNzB xStÄdR" ¥lT ytsbsbW ymNGST gb! btÍ-n mNgD wd ÆNK
gb! y¸çNbT½ KFÃ bጥሬ-ገንዘብ :QD §Y y¸msrTbTÂ lx+R g!z@ wÀ
m¹f¾ kÆNK b¸wsdW gNzB §Y y¸kflWN ywlD m-N lmqnS y¸ÃSCL
x\‰R nWÝÝ
"¡õÁ" ¥lT Ÿ}ÖnKK ð”É ¨<eØ Ÿ}kSÖ¨< ¾S”ÓYƒ Ñ”²w ¨Ü TÉ[Ó

TKƒ ’¨<::
"¾¡õÁ ×]Á" ¥lT uØ_ Ñ”²w õLÔƒ LÃ uSSY[ƒ K}¨c’ Ñ>²? ¾¡õÁ ×]Á
uSeÖƒ ¨Ü−‹ ”Ç=ðçS< ¾T>Áe‹M ›W^` ’¨<::
"¾¡õÁ ²È" ¥lT ¾S”ÓYƒ Ñ”²w KT>ŸðK¨< ›"M ¨ÃU }kvÃ መስሪያ-ቤት
uØ_ Ñ”²w ¨ÃU uŠ¡ ¨ÃU uK?}` *õ ¡_Ç=ƒ ¨ÃU uÑ”²w S²ª¨]Á
¾T²¹ ƒ°³´ uSÖkU ¾T>ðçU ¡õÁ TKƒ ’¨<::
"¾Ñ”²w Te}LKòÁ (Drawing)" ¥lT Kወጪ ¡õÁ ›ÑMÓKAƒ u›=ƒÄåÁ ንግድ

v”¡ ¾}Ÿð}“ u¾k’< SÚ[h ²?a T>³” ¾T>•[¨< H>Xw ’¨<::
"¾S”ÓYƒ ¾v”¡ H>Xw" ¥lT ¾}ÖnKK ð”É ›"M J• KS”ÓYƒ Ñ”²w

T”kdkh’ƒ u›=ƒÄåÁ wN?^© v”¡ ¨ÃU u›=ƒÄåÁ ”ÓÉ v”¡ የተከፈተ ¾v”¡
H>Xw ’¨<::
"¾²?a T>³” (Zero Balance) ¾¡õÁ ²È" ¥lT KÑ”²w Te}LKòÁ w‰ u}Ÿð}
¾v”¡ H>Xw ¨<cØ Ñ”²w dÃ•` Á”Ç”Æ vKuËƒ Sስሪያ-u?ƒ u}cÖ¨< ×]Á
SW[ƒ u¾k’< ¾ወጪ ¡õÁ−‹ ”Ç=ðçU uTÉ[Ó ¡õÁ¨< u¾k’< SÚ[h
ŸT°ŸL© ƒ_»] ¾v”¡ H>Xw ¾}"}} H>Xu<” ²?a ¾TÉ[Ó ›W^` ’¨<::
"¾¡õÁ T²¹" ¥lT uጥሬ-ገንዘብ °pÉ LÃ uSSስ[ƒ ¾¡õÁ SÖ¾mÁ“ S¡ðÁ

pê }VM„ c=k`w ¡õÁ uv”¡ ”Ç=ðçU ¾T>}LKõuƒ T²¹ ’¨<::
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 11 of 174
Aንቀጽ 6:- የመመሪያው ተፈጻሚነት፤
YH mm¶Ã bAፋር ብሄራዊ ክልል መንግስት የÍYÂNS xStÄdR xêJ ymNG|T

mስሪያ-b@T tBlW btmlkt$T §Y h#l# tfÚ¸ YçÂLÝÝ
Aንቀጽ 7:- መርህ፤
(1) XÃNÄNÇ yAፋር ብሄራዊ ክልል mNG|T ÆlbjT መስሪያ-ቤት

l¸ÃkÂWÂcW |‰ãC ytfqdlTN ›m¬êE bjT bxGÆb# |‰
§Y l¥êL k¸\‰W |‰ UR b¥ÈÈM byw„ ytkÍfl y_Ê
gNzB FsT :QD xzUJè ¥QrB xlbTÝÝ
(2) W-@¬¥ yጥሬ-ገንዘብ xStÄdR tGÆ‰êE l¥DrG½ ymNG|TN

ጠቅላላ yÍYÂNS xQM lmgmT XÂ y¸f-rWN g!z@ÃêE yÍYÂNS
ጉDlT lm¹fN y¸ÃSCL x\‰R xSqDä mzRUT YñRb¬LÝÝ
(3) lx+R g!z@ b¸wsD BDR §Y y¸kflWN ywlD m-N lmqnS

XÂ wÀN b:QD lm-qM XNÄ!ÃSCL bmNGስT SM ytsbsb gb!
wd ¥:k§êE GM© b@T yÆNK £œB bwQt$ gb! mdrG xlbTÝÝ
Aንቀጽ 8:- የጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደር ሥርዓት፤
የጥሬ-ገንዘብ xStÄdR y¸ktl#T |R›T Yñ„¬LÝÝ
(1) y›mt$N ygb!Â wÀ :QD bwR kÍFlÖ ¥zUjT½
(2) tNkÆ§Y y3 wR ygb!Â ywÀ y_Ê gNzB FsT TNbÃ ¥zUjT½
Aንቀጽ 9:- ›m¬êE yጥሬ-ገንዘብ /ygb!Â ywÀ/ :QD ZGJT፤
›m¬êE yጥሬ-ገንዘብ :QD b12 wR WS_ bጥሬ-ገንዘብ y¸sbsbWN gb! XÂ

y¸kflWN wÀ b¥ÈÈM bbjt$ WS_ úYÌr_ byw„ l¸zUjW yƒST wR
tNkÆ§Y yጥሬ-ገንዘብ GMT ZGJT XNd ¥:qF y¸ÃglGL nWÝÝ
(1) yጥሬ-ገንዘብ :QD b¸zUJbT g!z@ btfqdW ›m¬êE bjT §Y

bmmስrT b›mt$ WS_ y¸sbsbW gb! XÂ y¸kflW wÀ b£œB
mdB tlYè mQrB xlbTÝÝ
(2) XÃNÄNÇ xSfÚ¸ ÆlbjT መስሪያ-ቤት ›m¬êE yጥሬ-ገንዘብ FsT

:QD s!ÃzUJ l¥:k§êE GM© b@T gb! y¸drgWN £œB XÂ kGM©
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 12 of 174
b@T MN+ ytfqdWN wÀ KFÃ BÒ bmlyT ¥zUjT xlbTÝ:

y:RÄ¬½ yBDRÂ kመስሪያ-ቤት gb! ytfqdWN xY=MRMÝÝ
Aንቀጽ 10:- ተንከባላይ የ3 ወር የጥሬ-ገንዘብ (የገቢ/የወጪ) FsT GMT ZGJT፤
y›mt$N ygb!Â ywÀ ጥሬ-ገንዘብ FsT m\rT b¥DrG byw„ yƒST wR

tNkÆ§Y yጥሬ-ገንዘብ FsT GMT l¥zUjT XÂ yKFÃ È¶ÃN lmwsN XNÄ!h#M
b›mt$ y¸kst$TN lWõC kGMT WS_ b¥SgÆT gb! y¸sbsBbT XÂ ywÀ
KFÃ y¸f[MbTN g!z@ bmlyT mzUjT xlbTÝÝ
(1) bXÃNÄNÇ መስሪያ-ቤት byw„ y¸zUjW yሦስት wR tNkÆ§Y y_Ê

gNzB GMT b¸q_l#T ƒST w‰T y¸ñrWN ygb!Â ywÀ y_Ê
gNzB FsT GMT bêÂ êÂ XÂ bZRZR y£œB mdB ¥zUjT
xlbTÝÝ
(2) byw„ y¸zUjW y3 wR tNkÆ§Y yጥሬ-ገንዘብ GMT yKFÃ È¶Ã

lmwsN m\r¬êE mr© Slçn bXÃNÄNÇ xSfÚ¸ ÆlbjT መስሪያ-
ቤት b_N”q& tzUJè mQrB xlbTÝÝ
(3) k§Y በንUስ-Aንቀጽ 2 ytgl[W XNdt-bq çñ byw„ m=rš

b¸zUjW y3 wR tNkÆ§Y yጥሬ-ገንዘብ GMT §Y ¥StµkÃ ¥DrG
xSf§g! çñ s!g" ¥StµkÃãC b¸mlktW m¼b@T tzUJtW
mQrB xlÆcWÝÝ
Aንቀጽ 11:- የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት ሲዘጋጅ ትኩረት ሊደረግባቸው የሚገቡ፤
(1) XÃNÄNÇ xSfÚ¸ ÆlbjT mስሪያ-b@T KFT mdïCN úY=MR

sBxêE lçn# xgLGlÖèC y¸kfl# KFÃãC ¼y\‰t®C dmwZ½
xbLÂ _Q¥ _QM XNÄ!h#M y-#r¬ mêô gNzb# bXRG-"nT
y¸kfl#bTN g!z@ b_N”q& xzUJè ¥QrB xlbTÝÝ (ydmwZ
+¥¶ XÂ yxÄ!S Q_R dmwZ KFÃ k¸f[MbT wR jMé mçN
xlbT)
(2) ywÀ bjT KFÃ yጥሬ-ገንዘብ F§¯T GMT s!zUJ bXÃNÄNÇ

ywÀ £œB mdB btfqdW bjT §Y bmmስrT y¸ktl#TN
Tk#rT l!drGÆcW y¸gb# êÂ êÂ n_ïC ¥µtT YñRb¬L¿
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 13 of 174
• byw„ Ãl¥Ìr_ y¸kfl# y\‰t®C dmwZÂ xbL

XNÄ!h#M yx@l@KT¶K½ yt&l@÷Ñn!k@>N፣ yW¦Â ±S¬
yxgLGlÖT KFÃãC½
• y:”ãC XÂ xQRïèC KFÃ mስሪያ-b@t$ :”ãc$N XÂ

xgLGlÖèc$N xG"è gNzb# bXRG-"nT y¸kfLbT g!z@፤
• yg#øÂ ymStNGì KFÃ b|‰ ßéG‰M m\rT gNzb#

bTKKL wÀ çñ y¸kfLbT g!z@፤
• y:DúT XÂ y_gÂ xgLGlÖèC KFÃ kçn |‰W t-Âö

gNzb# bTKKL y¸kfLbT g!z@½
• bWL y¸f[Ñ yxgLGlÖT G™ãC KFÃ bWL btmlkt

yxkÍfL yg!z@ gdB bXRG-"nT y¸kflW m-N½
• y|L-Â xgLGlÖèC KFÃ btmlkt y|L-Â g!z@W

ተጠናቆ gNzb# y¸kfLbT g!z@½
• yÌ¸ NBrT yG™ KFÃ y|‰W £dT t-Âö gNzb#

bXRG-"nT y¸kfLbT g!z@½
• yGNÆ¬ KFÃ kçn yGNÆ¬ |‰ t-Âö gNzb# bTKKL

y¸kfLbT g!z@½
• l@lÖC KFÃãC kçn# btqm- yxkÍfL yg!z@ gdB wYM

ymKfÃ ßéG‰M m\rT gNzb# y¸kfLbT g!z@ ...wzt.
Aንቀጽ 12:- የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት Aቀራረብ፤
(1) ÆlûT ›m¬T ytsbsbWN gb! XÂ y¸ñ„ lWõCN ¬úb!

b¥DrG mስሪያ-b@t$ b›mT WS_ l!sbSB y¸ClWN ytlÃ†
ymNG|T gb!ãCN byw„ b¥kÍfL l¥:k§êE GM© b@T y¸gÆWN
XÂ m¼b@t$ XNÄ!-qMbT ytfqdlTN lYè lÂÑÂ btÃÃz æRM
y_Ê gNzB FsT :QÇN xzUJè ¥QrB xlbTÝÝ
(2) XÃNÄNÇ መስሪያ-ቤት bbjT ›mT WS_ l¸ÃkÂWnW |‰

ytfqdlTN ywÀ bjT k|‰ ßéG‰M UR b¥ÈÈM l!ñR
y¸ClWN lW_ kGMT WS_ b¥SgÆT b›mt$ WS_ y¸kflWN
wÀ byw„ b¥kÍfL bZRZR ywÀ £œB mdB y_Ê gNzB
:QÇN lÂÑÂ btÃÃz æRM xzUJè ¥QrB xlbTÝÝ
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 14 of 174
Aንቀጽ 13:- የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት ማቅረቢያ ጊዜ፤
(1) XÃNÄNÇ xSfÚ¸ ÆlbjT መስሪያ-ቤት ytfqdlTN ›m¬êE bjT

k|‰ ßéG‰M UR b¥ÈÈM b›mt$ WS_ y¸sbsbWN gb! XÂ
y¸kFlWN wÀ :QD bÂÑÂnT btÃÃzW Aባሪ ሀ-1 XSk ሀ-9
bxl#T æRäC ybjT ›mt$ btjmr ከ10-20 qÂT ÆlW g!z@ XNd
mስሪያ-b@t$ y|‰ Æህ¶ xzUJè b`§ð b¥SfrM mQrB xlbTÝÝ
(2) XÃNÄNÇ ÆlbjT መስሪያ-ቤት byw„ ytzUj y3 wR tNkÆ§Y y_Ê

gNzB GMT w„$ kmjm„ k5 qN bðT kz!H mm¶Ã UR
bÂÑÂnT btÃÃzW Aባሪ ለ-1 XSk ለ-9 bxl#T æRäC XNd
mስሪያ-b@t$ y|‰ Æ?¶ xzUJè b`§ð b¥SfrM mQrB xlbTÝÝ
Aንቀጽ 14:- የዜሮ-ሚዛን (Zero Balance) የወጪ ክፍያ Aፈጻጸም፤
(1) KÁ”Ç”Æ ›eðéT> vKuËƒ መስሪያ-ቤት K¯S©¨< Y^ TeðçT>Á

u}ðkÅKƒ ¾ወጪ uËƒ SW[ƒ uY^ ýaÓÛ LÃ uSSስ[ƒ
uጥሬ-ገንዘብ õLÔƒ °pÉ SWረƒ ¾¡õÁ ×]Á ÃðkÇM::
(2) ¾¡õÁ ›W^\” ²S“©“ kM×ó KTÉ[Ó Kክልሉ S”ÓYƒ ›eðéT>

vKuËƒ Sስሪያ-u?„‹ ¾}ðkÅ¨< ×]Á ukØ uv”¡ uŸ<M ”Ç=ðçU
ÃÅ[ÒM::
(3) Á”Ç”Æ ›eðéT> vKuËƒ መስሪያ-ቤት Ÿ}ðkÅKƒ ¾Ñ”²w ×]Á

dÁMõ Ÿ}Ÿð}Kƒ ¾Ñ”²w Te}LKòÁ (Drawing) ¾v”¡ H>Xw uŠ¡
¨ÃU uÑ”²w T²ª¨]Á ƒ°³´ ¡õÁ ÃðçTM::
(4) u×]Á¨< SW[ƒ ŸÑ”²w Te}LKòÁ¨< ወጪ J• ¾}ŸðK¨< H>Xw

u¾k’< ŸY^ c¯ƒ u%EL ŸT°ŸL© ÓUÍ u?ƒ ¾v”¡ H>Xw ¾}"}}
H>Xu< ²?a T>³” ÃJ“M::
(5) T”—¨•ùƒ ¾S”ÓYƒ መስሪያ-ቤቶች KT>ðêS<ƒ
¾S”ÓYƒ Ñ”²w ¡õÁ G<K< ¾¡õÁ T²¹ SS<Lƒ ›Kv†¨<::
(6) KÑ”²w Te}LKòÁ (Drawing) ¾}Ÿð}¨< ¾v”¡ H>Xw T>³” ”ÇÃ³v“

›W^` LÃ ‹Ó` ”ÇÃðÖ` Á”Ç”Æ ›eðéT> vKuËƒ መስሪያ-ቤት
uY^ vQ]¨< U¡”Áƒ ŸM¿ M¿ ›ÑMÓKAƒ ¾T>cucw T“†¨J” H>Xw kÉV u’u^†¨< SÅu< "u=" uJ’ ¾v”¡
H>Xw ëØ Ñu= SÅ[Ó ›Kuƒ::
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 15 of 174
Aንቀጽ 15:- ለጥቃቅን ወጪዎች በሣጥን የሚያዝ ገንዘብ፤
(1) uY^ vህ]¨< U¡”Áƒ uፋይናንስ“ ›=¢•ሚ MTት ቢሮ uM¿ G<’@

"M}ðkÅ ue}k` Á”Ç”Æ vKበËƒ መስሪያ-ቤት ŸÅS¨´ ¡õÁ ¨<ß
KØnp” ¾Y^ TeŸ?Í ወጪ ¡õÁ ¾T>¨<M u›”É Ñ>²? uXØ” TdÅ`
¾T>‹K¨< ¾Ñ”²w SÖ” w` 15,000.00 ’¨<::
(2) ŸLÃ በንUስ-Aንቀጽ 1 ¾}SKŸ}¨< ¾Ñ”²w SÖ” uXØ” ”Ç=ÁÉ`

ŸSÅ[Ñ< uòƒ Á”Ç”Æ ›eðéT> vKuËƒ መስሪያ-ቤት ›e}TT˜
¾J’ ¾¨<eØ lØØ` Y`¯ƒ S•\” T[ÒÑØ ›Kuƒ::
Aንቀጽ 16:- የክፍያ Aፈጻጸም ሥርዓት Eና ዓይነት፤
(1) ¾S”ÓYƒ ¾ወጪ uËƒ ¡õÁ ¾T>ðçS¨< ¾}ðkÅ uËƒ c=•`“ uØ_
Ñ”²w °pÉ LÃ uSSY[ƒ ’¨<::
(2) ¾S”ÓYƒ Ñ”²w ¡õÁ−‹ uጥሬ-ገንዘብ' uŠ¡' uK?}` *õ ¡_Ç=ƒ'

uv”¡ ´¨<¨<` ¨ÃU u¡õÁ T²¹ ÃðçTK<::
(3) Á”Ç”Æ vKuËƒ መስሪያ-ቤት eŸ w` 1,000.00 ¾T>Åè ¾ወጪ

¡õÁ−‹” Š¡ dÃq`Ø uÑ”²w Á» uŸ<M uSስሪያ-u?~ Å[Í uጥሬ-
ገንዘብ S¡ðM ›Kuƒ::
(4) ¾S”ÓYƒ ወጪ ¡õÁ ¾T>ðçS¨< uG<Kƒ ¯Ã’ƒ c=J”' Ã¦¨<U'
• Á”Ç”Æ ›eðéT> vKuËƒ መስሪያ-ቤት u}ðkÅKƒ ¯S©

uËƒ LÃ uSSY[ƒ u¾¨\ ›²ÒÏ„ uT>Ákù¨< ¾3 ¨`
}”ŸvLÃ ¾ጥሬ-ገንዘብ õLÔƒ SW[ƒ ¾¡õÁ ×]Á Kv”¡
uSeÖƒ'
• KT°ŸL© ÓUÍ u?ƒ ¾v”¡ H>Xw KM¿ M¿ ወጪዎች'

uÉÒõ ¨ÃU uƒ^”eð` uËƒ K}ðkÅL†¨< መስሪያ-ቤቶች
“ K¡MM S”ÓYƒ ¾ÉÔT uËƒ ”Ç=G
KJ’< ›"Lƒ ukØ ÃJ“M::
Aንቀጽ 17:- የጥሬ-ገንዘብ Eቅድ ማቅረቢያ ፎርሞች፤
(1) bybjT ›mt$ bbjT y¸ÃzWN ywÀ KFÃ l¥StÂgD gb!

y¸sbsBbT wQTÂ መስሪያ-ቤቶች KFÃ y¸-Yq$bT g!z@
Sl¥YÈÈM KFÃ lmf[M xSqDä lmzUjT XÂ ywÀ bjT
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 16 of 174
KFÃ xfÚ[MN l¥ššL yጥሬ-ገንዘብ ygb! FsT XÂ ywÀ KFÃ

F§¯T ¥Qrb!Ã bÂÑÂnT y¸ÃglGl# æRäC kmm¶ÃW UR
bxÆ¶nT ytÃÃz# Aባሪ «h´ XÂ «l´ ÂcWÝÝ
(2) b›mt$ WS_ y¸sbsbWN gb! XÂ y¸kflWN wÀ yጥሬ-ገንዘብ

FsT byw„ tkÍFlÖ y¸qRBbT Aባሪ h(1 XSk h(9 Æl#T æRäC
nWÝÝ
(3) u¾¨\ ¾}²ÒË¨< ¾feƒ ¨` }”ŸvLÃ ¾Ñu= õcƒ “ ¾¨Ü õLÔƒ

¾ጥሬ-ገንዘብ Tp[u=Á ö`V‹ ከAባሪ K-1 eŸ K-9 vK<ƒ ö`V‹ ’¨<::
(4) Á”Ç”Æ vKuËƒ መስሪያ-ቤት uፋይናንስ“ ›=¢•T> MTƒ ቢሮ u¨×¨<

¾¡õÁ SÖ¾mÁ“ S¡ðÁ pë‹' Ñ/u¨/11-1' Ñ/u¨/11-2' Ñ/u¨/11-3
“ Ñ/u¨/11-6 uË~ u}ðkÅKƒ ¾Y^ ¡õM ¨ÃU ýaÓÛ u¾¨\
uT>²ÒË¨< ¾ሦስት ¨` }”ŸvLÃ ¾Ø_ Ñ”²w õLÔƒ LÃ uSSY[ƒ
u´`´` ¾ወጪ H>Xw SÅw VM„ YM×” u}cÖ¨< Lò ወይም
¨<¡M“ u}cÖ¨< }ð`V Sp[w ›Kuƒ::
Aንቀጽ 18:- የፋይናንስና x!÷ñ¸ L¥T ቢሮ ተግባርና ኃላፊነት፤
(1) bxSfÚ¸ ÆlbjT መስሪያ-ቤቶች tzUJè y¸qRBlTN ygb! XÂ

ywÀ yጥሬ-ገንዘብ FsT :QD bmgMgMÂ b¥-”lL kmNG|T
ygNzB xÌM xNÚR bmስሪያ-b@t$ yÆNK £œB WS_ úYNqsqS
y¸g" gNzB lx+R g!z@ ywÀ x¹ÍfN x²Wé ይጠቀማልÝÝ
(2) kÆlbjT mስሪያ-b@èC y¸ÃqRb#lTN ygb!Â ywÀ FsT GMT

m\rT b¥DrG yqÈ†N wR yt-”ll yጥሬ-ገንዘብ :QD ÃzU©LÝÝ
(3) ŸÁ”Ç”Æ ›eðéT> vKuËƒ መስሪያ-ቤት uT>Å`c¨< ¾ወጪ ¡õÁ

SÖ¾mÁ“ S¡ðÁ pê “ u¾¨\ uT>²ÒË¨< ¾ሦስት ¨` }”ŸvLÃ
¾ጥሬ-ገንዘብ °pÉ uSÑUÑU K}¨c’ Ñ>²? ¡õÁ ×]Á (Drawing Limit)
K›=ƒÄåÁ ንግድ v”¡ uêG<õ Ád¨<nM::
(4) kÆlbjT መስሪያ-ቤቶች y¸qRbWN yጥሬ-ገንዘብ :QD bmgMgM

lW_ l!drGbT y¸gÆ µl yKFÃ È¶Ã bmwsN ¥StµkÃWN lÆNK
ÃúW”LÝÝ
(5) yt-”llW yጥሬ-ገንዘብ FsT :QD bmNG|T ygNzB xQM §Y

y¸ñrWN lW_ bmtNtN lwÀ x¹ÍfN zÁ YqYúLÝÝ
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 17 of 174
(6) Kv”¡ u}LKð¨< ¾¡õÁ ×]Á LÃ Te}"ŸÁ ”Ç=Å[Ó Ÿ›eðéT>

vKuËƒ Sስሪያ-u?ƒ ØÁo c=k`w ÑUÓV Ÿ›S’uƒ ¾¡õÁ ×]Á¨<”
(Drawing Limit) Te}"ŸÁ K›=ƒÄåÁ ንግድ v”¡ uêOõ Ád¨<nM::
Aንቀጽ 19:- የመንግስት መ/ቤቶች ተግባርና ኃላፊነት፤
(1) XÃNÄNÇ xSfÚ¸ ÆlbjT መስሪያ-ቤት l¸ÃkÂWÂcW |‰ãC

y¸ÃSfLgWN ywÀ KFÃãC yጥሬ-ገንዘብ :QD bmm¶ÃW m\rT
xzUJè y¥QrB `§ðnT xlbTÝÝ
(2) XÃNÄNÇ xSfÚ¸ ÆlbjT መስሪያ-ቤት ytmdblTN bjT b_Ê

gNzB :QÇ m\rT tGÆ‰êE ¥DrG XÂ ¥StµkÃ l!drGbT y¸gÆ
µl y¥StµkÃ _Ãq&WN bwR xND g!z@ xzUJè y¥QrB `§ðnT
xlbTÝÝ
(3) Á”Ç”Æ ›eðéT> vKuËƒ መስሪያ-ቤት u¾¨\ uT>Á²ÒË¨< ¾feƒ ¨`

}”ŸvLÃ ¾ጥሬ-ገንዘብ °pÉ LÃ uSSY[ƒ ¾¡õÁ SÖmÁ“ S¡ðÁ
pê u´`´` የወጪ H>Xw SÅw VM„“ uSስሪያ-u?~ ¾uLÃ Lò
¨ÃU ¨<¡M“ u}cÖ¨< ›eð`V Kፋይናንስ“ ›=¢•T> MTƒ ቢሮ
Tp[w ›Kuƒ::
(4) Á”Ç”Æ ›eðéT> vKuËƒ መስሪያ-ቤት K}¨c’ Ñ>²? Ÿ}ðkÅKƒ

¾¡õÁ ×]Á u¾k’< ወጪ }Å`Ô u}ÖkSuƒ ¾Ñ”²w SÖ” M¡ ¾Ñu=
Å[c˜ uSl[Ø H>Xu<” S´Óx SÁ´ ›Kuƒ::
(5) Á”Ç”Æ ›eðéT> vKuËƒ መስሪያ-ቤት u¾¨\ KW^}™‡ ÅS¨´

c=ŸõM ¾c=y=M W^}™‹ ¾Ö<[ Sªà KT%u^© ªeƒ“
vKYM×” ¾v”¡ H>Xw Ñu= TÉ[Ó ›Kuƒ::
(6) Á”Ç”Æ ›eðéT> vKuËƒ መስሪያ-ቤት ¾¡õÁ SÖ¾mÁ pë‹' uØ_

Ñ”²w õcƒ Tp[u=Á ö`V‹ “ Ÿ¡õÁ Ò` ¾}ÁÁ²< c’Ê‹
KSð[U ¾YM×” ¨<¡M“ ¾}c×†¨< ¾Y^ Lò−‹ u¨<¡M“
¾Ñ”²w ÑÅw (SÖ”) ²`á uSስሪያ-u?~ ¾uLÃ Lò ›eð`V
Kፋይናንስ“ ›=¢•T> MTƒ ቢሮ Tp[w ›Kuƒ::
(7) Á”Ç”Æ ›eðéT> vKuËƒ መስሪያ-ቤት ¾W^}™‹ ¾ÅS¨´ S¡ðÁ

üÃaM u¾¨\ ”Ç=²ÒÏ c=ÁÅ`Ó ŸW^}™‹ ÅS¨´ LÃ ¾T>kነc<
M¿ M¿ }k““i H>Xx‹ uƒ¡¡M Sk’d†¨<” T[ÒÑØ ›Kuƒ::
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 18 of 174
(8) Á”Ç”Æ ›eðéT> ¾S”ÓYƒ vKበËƒ መስሪያ-ቤት ¾ወጪ ¡õÁ

KSðçU ƒŸ<[ƒ K=ÁÅ`Óv†¨< ¾T>Ñu< “ S[ÒÑØ ÁKv†¨< ª“
ª“ ’Øx‹ ¾T>Ÿ}K<ƒ” ÃÚU^K<::
• ¾W^}™‹ ÅS¨´ ¡õÁ KSðçU ¾Y^ SÅw' ÅS¨´“

›uM SðkÆ”'
• ¾u?ƒ °Édƒ' ¾Q”é Y^' ¾}iŸ`"] Ó»“ ¾Å”w Mwe

Ñ<Ç¿ ŸT>SKŸ}¨< ›"M ¾}cÖ T[ÒÑÝ “ uÓ»
SS]Á SW[ƒ SJ’<”'
• ¾S”Óeƒ K?}` *õ ክሬዲት c=Ÿðƒ u}LKð¨< መመሪያ

SW[ƒ SJ’<”'
• K"úM ýaË¡ƒ ¾Ó”v Y^ ወጪ ¡õÁ KSðçU

u›T"] SN”Ç=e ¾ìÅk ¾¡õÁ U¡e` ¨[kƒ Sp[u<”'
Aንቀጽ 20:- mm¶ÃW tfÚ¸ y¸çNbT g!z@፤
ይህ መመሪያ ከሀምሌ 1 ቀን 1999 ጀምሮ ተፈጻሚነት ይኖረዋል፡፡
ሠመራ፤
የፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ ሃላፊ
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 19 of 174
Aባሪ 1
የጥሬ ገንዘብ ማቅረቢያ ፎርሞች መጠሪያ፤
አ‫ עוֹ‬ሀ-1 ዓ‫ٍא‬ዊ የገ‫ תּ‬ፍ‫ ُר‬እና የወጪ ፍ‫ ُר‬የጥ‫ פ‬ገንዘብ ‫ד‬ጠቃֳያ፤
አ‫ עוֹ‬ሀ-2 ‫ֳוֹ‬በጀُ ‫א‬/ቤِ٤ ዓ‫ٍא‬ዊ የገ‫ תּ‬እና የወጪ ፍ‫ ُר‬የጥ‫ פ‬ገንዘብ ‫ד‬ቅ‫תּנ‬ያ፤
አ‫ עוֹ‬ሀ-3 የፌዴ‫ ָף‬የአገ‫ץ‬-ውስጥ ገ‫ָםֳוֹ תּ‬ጣን ዓ‫ٍא‬ዊ የገ‫ תּ‬እና የወጪ ፍ‫ ُר‬የጥ‫ פ‬ገንዘብ ‫ד‬ቅ‫תּנ‬ያ፤
አ‫ עוֹ‬ሀ-4 የኢُዮጵያ ጉ‫סו‬ክ ‫ָםֳוֹ‬ጣን ዓ‫ٍא‬ዊ የገ‫ תּ‬እና የወጪ ፍ‫ ُר‬የጥ‫ פ‬ገንዘብ ‫ד‬ቅ‫תּנ‬ያ፤
አ‫ עוֹ‬ሀ-5 የ‫א‬ንግስُ የָ‫ ُד‬ድ‫ץ‬ጅِ٤ ‫בּـ‬ጣጣ‫ָםֳוֹ ע‬ጣን ዓ‫ٍא‬ዊ የገ‫ תּ‬እና የወጪ ፍ‫ ُר‬የጥ‫ פ‬ገንዘብ
‫ד‬ቅ‫תּנ‬ያ፤
አ‫ עוֹ‬ሀ-6 የُ‫פ‬ዠ‫עוא ע‬ያ የ‫א‬ንግስُ ኢን‌ስُ‫א‬ንُና የካውን‫ ץـ‬ፓ‫ ُץ‬ፈንድ ዓ‫ٍא‬ዊ የገ‫ תּ‬እና የወጪ ፍ‫ُר‬
የጥ‫ פ‬ገንዘብ ‫ד‬ቅ‫תּנ‬ያ፤
አ‫ עוֹ‬ሀ-7 የብድ‫ ץ‬አስ‫ـ‬ዳደ‫עוא ץ‬ያ ዓ‫ٍא‬ዊ የገ‫ תּ‬እና የወጪ የጥ‫ פ‬ገንዘብ ፍ‫ד ُר‬ቅ‫תּנ‬ያ፤
አ‫ עוֹ‬ሀ-8 የُ‫פ‬ዠ‫עוא ע‬ያ የክָָ ድጎማና የትራንስፈር ዓ‫ٍא‬ዊ የገ‫ תּ‬እና የወጪ የጥ‫ פ‬ገንዘብ ፍ‫ד ُר‬ቅ‫תּנ‬ያ፤
አ‫ עוֹ‬ሀ-9 ከ‫ף‬ሳْው ገ‫ תּ‬ወጪ እንዲያደ‫ץ‬ጉ የ‫ـ‬ፈ‫שׂ‬ደֶْው ‫ֳוֹ‬በጀُ ‫א‬/ቤِ٤ ዓ‫ٍא‬ዊ የገ‫ תּ‬እና የወጪ የጥ‫ פ‬ገንዘብ
ፍ‫ד ُר‬ቅ‫תּנ‬ያ፤
አ‫ֳ עוֹ‬-1 የ‫מ‬ስُ ወ‫ـ ץ‬ንከ‫ֶוֹ‬ይ የገ‫ תּ‬እና የወጪ ፍ‫ ُר‬የጥ‫ פ‬ገንዘብ ‫ד‬ጠቃֳያ፤
አ‫ֳ עוֹ‬-2 ‫ֳוֹ‬በጀُ ‫א‬/ቤِ٤ የ‫מ‬ስُ ወ‫ـ ץ‬ንከ‫ֶוֹ‬ይ የገ‫ תּ‬እና የወጪ ፍ‫ ُר‬የጥ‫ פ‬ገንዘብ ‫ד‬ቅ‫תּנ‬ያ፤
አ‫ֳ עוֹ‬-3 የፌዴ‫ ָף‬የአገ‫ץ‬-ውስጥ ገ‫ָםֳוֹ תּ‬ጣን የ‫מ‬ስُ ወ‫ـ ץ‬ንከ‫ֶוֹ‬ይ የገ‫ תּ‬እና የወጪ ፍ‫ ُר‬የጥ‫ פ‬ገንዘብ
አ‫ֳ עוֹ‬-4 የኢُዮጵያ ጉ‫סו‬ክ ‫ָםֳוֹ‬ጣን የ‫מ‬ስُ ወ‫ـ ץ‬ንከ‫ֶוֹ‬ይ የገ‫ תּ‬እና የወጪ ፍ‫ ُר‬የጥ‫ פ‬ገንዘብ ‫ד‬ቅ‫תּנ‬ያ፤
አ‫ֳ עוֹ‬-5 የ‫א‬ንግስُ የָ‫ ُד‬ድ‫ץ‬ጅِ٤ ‫בּـ‬ጣጣ‫ָםֳוֹ ע‬ጣን የ‫מ‬ስُ ወ‫ـ ץ‬ንከ‫ֶוֹ‬ይ የገ‫ תּ‬እና የወጪ ፍ‫ ُר‬የጥ‫פ‬
ገንዘብ ‫ד‬ቅ‫תּנ‬ያ፤
አ‫ֳ עוֹ‬-6 የُ‫פ‬ዠ‫עוא ע‬ያ የ‫א‬ንግስُ ኢን‌ስُ‫א‬ንُና የካውን‫ ץـ‬ፓ‫ ُץ‬ፈንድ የ‫מ‬ስُ ወ‫ـ ץ‬ንከ‫ֶוֹ‬ይ የገ‫ תּ‬እና
የወጪ ፍ‫ ُר‬የጥ‫ פ‬ገንዘብ ‫ד‬ቅ‫תּנ‬ያ፤
አ‫ֳ עוֹ‬-7 የብድ‫ ץ‬አስ‫ـ‬ዳደ‫עוא ץ‬ያ የ‫מ‬ስُ ወ‫ـ ץ‬ንከ‫ֶוֹ‬ይ የገ‫ תּ‬እና የወጪ የጥ‫ פ‬ገንዘብ ፍ‫ד ُר‬ቅ‫תּנ‬ያ፤
አ‫ֳ עוֹ‬-8 የُ‫פ‬ዠ‫עוא ע‬ያ የክָָ ድጎማና የትራንስፈር የ‫מ‬ስُ ወ‫ـ ץ‬ንከ‫ֶוֹ‬ይ የገ‫ תּ‬እና የወጪ የጥ‫ פ‬ገንዘብ ፍ‫ُר‬
አ‫ֳ עוֹ‬-9 ከ‫ף‬ሳْው ገ‫ תּ‬ወጪ እንዲያደ‫ץ‬ጉ የ‫ـ‬ፈ‫שׂ‬ደֶْው ‫ֳוֹ‬በጀُ ‫א‬/ቤِ٤ የ‫מ‬ስُ ወ‫ـ ץ‬ንከ‫ֶוֹ‬ይ የገ‫ תּ‬እና የወጪ
የጥ‫ פ‬ገንዘብ ፍ‫ד ُר‬ቅ‫תּנ‬ያ፤
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 20 of 174
Aባሪ 2
የዜሮ-ሚዛን ሂሳብ Aጠቃቀም ሪፖርት ማቅረቢያ ፎርም፤
የመስሪያ-ቤቱ ሥም ፡- __________________________________
የሪፖርቱ ጊዜ ፡- __________________________________
}^ Ÿ}ðkÅ¨< ¾¡õÁ ×]Á

K¨\ ¾}ðkÅ ¾¡õÁ Ÿ}cÖ¨< ¾¡õÁ ×]Á
SÓKÝ u¨\ ¨<eØ ድa¨<
l. ×]Á ¾Ñ”²w SÖ” ድa¨< ÁM}Å[Ñ k] H>Xw
¾}Å[Ñ H>Xw
1 SÅu— uËƒ
1.1 ደመወዝ፤
1.2 ሥራ ማስኬጃ፤
ድምር፡
2 ካፒታል uËƒ
1.1 ደመወዝ፤
1.2 ሥራ ማስኬጃ፤
ድምር፡
ጠቅላላ ድምር፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 21 of 174
Aባሪ ሀ-1
ዓመታዊ የገቢ Eና የወጪ የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት ማጠቃለያ፤

ከሐምሌ 01 Eስከ ሰኔ 30
በሺህ ብር
¢É ª“ ¾uËƒ `°e NUK? ’Nc? SeŸ[U ØpUƒ IÇ` Ide Ø` ¾"+ƒ SÒu=ƒ T>Á´Á Ó”xƒ c’@ ÉU`
1100-1110 ŸÑu= ' Ÿƒ`õ Ÿ"úM °ÉÑƒ ØpU Ñu= Ów`

1200-1160 uGÑ` ¨<cØ ŸT>S[~ °n−‹ }ÚT] c?ƒ ¡e
1170-1190 ¾›ÑMÓKAƒ }ÚT] c?ƒ ¡e
12®®-1® ŸGÑ` ¨<cØ ŸT>S[~ °n−‹ ›?¡XÃ´ ¡e
122®-4® uGÑ` ¨<cØ ŸT>S[~ °n−‹ iÁß }`” *y` ¡e
125®-70 ¾›ÑMÓKAƒ }`” *y` ¡e
129® ¾‚U¡` iÁß“ k[Ø
13®®-2® ¾Ñ<U\¡ k[Ø
133®-4® ¾Ñu= °n−‹ ›?¡dÃ´ ¡e
1350-70 ¾Ñu= °n−‹ }ÚT] c?ƒ ¡e
138® ›?¡eþ`ƒ ¡e
141®-2® ŸðnÉ“ K?KA‹ ¡õÁ−‹
143®-5® ŸS”ÓYƒ °n“ ›ÑMÓKAƒ iÁß
143®-70 ŸS”Óeƒ ›=”yeƒS”ƒ Ñu=
148® SÅu— ÁMJ’< M¿ M¿ Ñu=
15®0 ¾"úM Ñu=
2®9®- 93 ¾"¨<”}` û`ƒ ð”É °`Ç
3®90-03 ¾"¨<”}` û`ƒ ð”É wÉ`
ÖpLL ¾Ñu= õcƒ ÉU`
61®® cw›© KJ’< ›ÑMÓKAƒ ¡õÁ
62®® °n“ ›ÑMÓKƒ ¡õÁ
63®® sT> °n−‹“ ÓUv ¡õÁ
641® ÉÔT' ›=”yeƒS”ƒ”“ ¡õÁ
643® ¾S”ÓYƒ °Ç ¡õÁ
644® ¾S”ÓYƒ ¾Ö<[ ¡õÁ
ÖpLL ¾¨Ü õLÔƒ ÉU`
¾}×^ Ø_ Ñ”²w õcƒ
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 22 of 174
¾ƒ_»] k] H>Xw ýaË¡ƒ
S’h H>Xw
¾}×^ Ø_ Ñ”²w
H>Xw
S´Ñ>Á H>Xw
¾¨Ü ›góð”
Ÿƒ_»] u=M
ŸkØ wÉ`
ŸK?KA‹
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 23 of 174
Aባሪ ሀ-2
vKuËƒ S/u?„‹ ¯S© ¾Ñu= õcƒ “ ¾¨Ü Ñ”²w õcƒ Tp[u=Á

በሺህ ብር
¾Ñu= ¢É ¾Ñu=“ ¾¨Ü ¯Ã’ƒ NUK? ’Nc? SeŸ[U ØpUƒ IÇ` Ide Ø` ¾"+ƒ SÒu=ƒ T>Á´Á Ó”xƒ c’@ ÉU`
1100-1110 ŸÑu= ' Ÿƒ`õ Ÿ"úM °ÉÑƒ ØpU Ñu= Ów`

141®-2® ŸðnÉ“ K?KA‹ ¡õÁ−‹
1465 KS”ÓYƒ W^}™‹ Ÿ}cÖ wÉ` ¨KÉ
15®® ¾"úM Ñu=
¾Ñu= õcƒ ÉU`
KW^}™‹ ¾T>ŸðM ¡õÁ−‹
›uM“ ØpTØpU
¾Ö<[ Sªà
62®® °n−‹“ ›ÑMÓKƒ ¡õÁ
°n−‹“ ›p`x„‹
SÕÕ¹ “ Se}”ÓÊ
°Édƒ“ ØÑ“
u¨<M ¾T>ðçU ›ÑMÓKAƒ Ó»
¾YMÖ“ ›ÑMÓKAƒ
¾›ÅÒ Ñ>´ eƒ^‚Í="© °n ¡U‹ƒ
63®® sT> °n−‹“ ÓUv ¡õÁ
sT> °n
Ó”v
643® ¾S”ÓYƒ °Ç ¡õÁ
644® ¾S”ÓYƒ ¾Ö<[ ¡õÁ
¾¨Ü õLÔƒ ÉU`
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 24 of 174
Aባሪ ሀ-6
ƒ_»] SU]Á ¾S”ÓYƒ ›=”yeƒS”ƒ“ ¾"¨<”}` û`ƒ ð”É ¯S© ¾Ñu= õcƒ ¾Ø_ Ñ”²w T²ÒÍ
በሺህ ብር
¾Ñu= ¢É ª“ ¾Ñu= ¯Ã’ƒ NUK? ’Nc? SeŸ[U ØpUƒ IÇ` Ide Ø` ¾"+ƒ SÒu=ƒ T>Á´Á Ó”xƒ c’@ ÉU`
146®-7® ŸS”ÓYƒ ›=”yeƒS”ƒ Ñu=
¾²kÖ ƒ`õ
¾wN?^© KA}] ƒ`õ
¾S”ÓYƒ ¾v”¡ H>Xx‹ ¾T>Ñ˜ ¨KÉ
¾"úM ¡õÁ
2®9®- 93 ¾"¨<”}` û`ƒ ð”É °`Ç
3®90-03 ¾"¨<”}` û`ƒ ð”É wÉ`
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 25 of 174
Aባሪ ሀ-7
¾wÉ` ›e}ÇÅ` SU]Á ¯S© ¾Ñu= “ ¾¨Ü õcƒ Ø_ Ñ”²w Tp[u=Á

ŸNUK? Eስከ c’@ 3®
በሺህ ብር
¢É ¾Ñu=“ ¾¨Û ¯Ã’ƒ NUK? ’Nc? SeŸ[U ØpUƒ IÇ` Ide Ø` ¾"+ƒ SÒu=ƒ T>Á´Á Ó”xƒ c’@ ÉU`
15®0 ¾"úM Ñu=
¾}”kdni“ ¾TÃ”kdke ”w[ƒ iÁß
¾SMf TuÅ` ¾ª“ Ñ”²w }SLi
KSMf TuÅ` ¾¨KÉ ¡õÁ Ñu=
¾Ñu= õcƒ ÉU`
643® ¾S”ÓYƒ °Ç ¡õÁ
¾¨<ß °n ª“ Ñ”²w
¾¨<ß °Ç ¨KÉ ¡õÁ
¾GÑ` ¨<cØ °Ç ª“ Ñ”²w
¾GÑ` ¨<cØ ¾¨KÉ ¡õÁ
¾¨Ü õLÔƒ ÉU`
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 26 of 174
Aባሪ ሀ-8
¾ƒ_»] SU]Á ¾¡MM ÉÔT“ ¾ƒ^”e”ð` ¯S© ¾¨Ü õLÔƒ Ø_ Ñ”²w T²ÒÍ=Á
በሺህ ብር
¢É ¾¨Ü ¯Ã’ƒ NUK? ’Nc? SeŸ[U ØpUƒ IÇ` Ide Ø` ¾"+ƒ SÒu=ƒ T>Á´Á Ó”xƒ c’@ ÉU`
641® ¡MM ÉÔT
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 27 of 174
Aባሪ ሀ-9
Ÿ^d†¨< Ñu= ¨Ü ”Ç=ÁÅ`Ñ< ¾}ðkÅL†¨< vKuËƒ S/u?„‹ ¾Ø_ Ñ”²w õcƒ Tp[u=Á
በሺህ ብር
¢É ¾¨Ü ¯Ã’ƒ NUK? ’Nc? SeŸ[U ØpUƒ IÇ` Ide Ø` ¾"+ƒ SÒu=ƒ T>Á´Á Ó”xƒ c’@ ÉU`
63®® sT> °n−‹“ ÓUv ¡õÁ
643® ¾S”ÓYƒ °Ç ¡õÁ
644® ¾S”ÓYƒ ¾Ö<[ ¡õÁ
¾}×^ Ø_ Ñ”²w õcƒ
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 28 of 174
Aባሪ ለ-1
¾feƒ ¨` }”ŸvLÃ ¾Ñu= “ ¾¨Ü õcƒ ¾Ø_ Ñ”²w TÖnKÁ

ŸNUሌ Eስከ c’@ 3®
በሺህ ብር
NUK? ¾3 ¨` vKð¨< ¨` ¾3 ወ` }”ŸvLÃ

¢É ª“ ¾uËƒ `°e ’Nc? SeŸ[U
XU”ƒ1 XU”ƒ 2 XU”ƒ3 XU”ƒ4 ÉU` ¾}Å[Ñ ThhÁ ¾Ø_ Ñ”²w ÉU`
11®®-111® ŸÑu= ' Ÿƒ`õ Ÿ"úM °ÉÑƒ ØpU Ñu= Ów`
112®-60 uGÑ` ¨<cØ ŸT>S[Ö~ °n−‹ }ÚT] c?ƒ ¡e
117®-9® ¾›ÑMÓKAƒ }ÚT] c?ƒ ¡e
12®®-1® ›?¡XÃ´ ¡e
125®-70 ¾›ÑMÓKAƒ }`” *y` ¡e
129® ¾‚U¡` iÁß“ k[Ø
13®®-2® ¾Ñ<U\¡ k[Ø
133®-4® ¾Ñu= °n−‹ ›?¡dÃ´ ¡e
1350-70 ¾Ñu= °n−‹ }ÚT] c?ƒ ¡e
138® ›?¡eþ`ƒ ¡e
141®-2® ŸðnÉ“ K?KA‹ ¡õÁ−‹
146®- 70 ŸS”Óeƒ ›=”yeƒS”ƒ Ñu=
15®0 ¾"úM Ñu=
2®9®- 99 ¾"¨<”}` û`ƒ ð”É °`Ç
3®90-03 ¾"¨<”}` û`ƒ ð”É wÉ`
63®® sT> °n−‹“ ÓUv ¡õÁ
643® ¾S”ÓYƒ °Ç ¡õÁ
644® ¾S”ÓYƒ ¾Ö<[ ¡õÁ
¾}×^ Ø_ Ñ”²w õcƒ
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 29 of 174
¾ƒ_»] k] H>Xw ýaË¡ƒ
S’h H>Xw
¾}×^ Ø_ Ñ”²w
H>Xw Ñ”²w õcƒ
S´Ñ>Á H>Xw
¾¨Ü ›góð”
Ÿƒ_»] u=M
ŸkØ wÉ`
ŸK?KA‹
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 30 of 174
Aባሪ ለ-2
vKuËƒ S/u?ƒ ¾feƒ ¨` }”ŸvLÃ ¾Ñu= õcƒ “ ¾¨Ü õcƒ Ø_ Ñ”²w Tp[u=Á
በሺህ ብር
NUK? ¾3 ¨` vKð¨< ¨` ¾}Å[Ñ ¾3 ወ` }”ŸvLÃ ¾Ø_

¢É ª“ ¾uËƒ `°e ’Nc? SeŸ[U
XU”ƒ1 XU”ƒ2 XU”ƒ3 XU”ƒ 4 ÉU` ThhÁ Ñ”²w ÉU`
141®-2® ŸðnÉ“ K?KA‹ ¡õÁ−‹
1465 KS”Óeƒ W^}™‹ K}cÖ wÉ` ¨KÉ
15®0 ¾"úM Ñu=
KW^}™‹ ¾T>ŸðM ¡õÁ−‹
›uM“ ØpTØpU
¾Ö<[ Sªà
62®® °n−‹“ ›ÑMÓKƒ ¡õÁ
°n−‹“ ›p`x„‹
SÕÕ¹ “ Se}”ÓÊ
°Édƒ“ ØÑ“
u¨<M ¾T>ðçU ›ÑMÓKAƒ Ó»
¾YMÖ“ ›ÑMÓKAƒ
¾›ÅÒ Ñ>´ eƒ^‚Í="© °n ¡U‹ƒ
63®® sT> °n−‹“ ÓUv ¡õÁ
sT> °n
Ó”v
644® ¾S”ÓYƒ ¾Ö<[ ¡õÁ
¾}×^ Ø_ Ñ”²w õcƒ
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 31 of 174
Aባሪ ለ-6
¾ƒ_»] SU]Á ¾feƒ ¨` }”ŸvLÃ ¾›=”yeƒS”ƒ “ ¾"¨<”}` û`ƒ ð”É ¾Ñu= õcƒ Ø_ Ñ”²w T²Ñ>Á
Ÿ__________ eŸ__________
በሺህ ብር
NUK? vKð¨< ¨` ¾3 ወ` }”ŸvLÃ

¢É ª“ ¾uËƒ `°e ’Nc? SeŸ[U ÉU`
XU”ƒ1 XU”ƒ2 XU”ƒ3 XU”ƒ 4 ¾}Å[Ñ ThhÁ ¾Ø_ Ñ”²w ÉU`
146®-7® ŸS”ÓYƒ ›=”yeƒS”ƒ Ñu=
¾S”ÑYƒ ›¡c=Ä” ƒ`õ É`h
2®9®- 99 ¾"¨<”}` û`ƒ ð”É °`Ç
3®90-03 ¾"¨<”}` û`ƒ ð”É wÉ`
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 32 of 174
Aባሪ ለ-7
¾wÉ` ›e}ÇÅ` SU]Á ¾feƒ ¨` }”ŸvLÃ ¾Ñu= “ ¾¨Û õcƒ Ø_ Ñ”²w Tp[u=Á
k___________ XSk ___________
በሺህ ብር
/Ml@ ÆlfW wR y3 ytNkÆ§Y y_Ê

÷D êÂ ybjT R:S n/s@ mSkrM DMR
XU”ƒ1 XU”ƒ2 XU”ƒ3 XU”ƒ 4 ytdrg ¥ššÃ gNzB DMR
1500 yµpE¬L gb!

ytNqú”>Â y¥YnqúqS NBrT >Ãu
kmLî ¥bdR yêÂ gNzB tm§>
kmLî ¥bdR yêÂ gNzB tm§>
6430 yBDR KFÃ
yWu :Ä êÂ gNzB KFÃ
yWu :Ä wlD KFÃ
yhgR WS_ :Ä êÂ gNzB KFÃ
yhgR WSu :Ä wlD KFÃ
-Q§§ gb! DMR
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 33 of 174
Aባሪ ለ-8
¾ƒ_»] SU]Á ¾3 ¨` }”ŸvLÃ ¾¡MM ÉÔT “ ¾ƒ^”eð` ¨Ü õLÔƒ Ø_ Ñ”²w T²ÒÍ=Á

k___________ XSk ___________
በሺህ ብር

÷D êÂ ybjT R:S n/s@ mSkrM DMR
XU”ƒ1 XU”ƒ2 XU”ƒ3 XU”ƒ 4 ytdrg ¥ššÃ gNzB DMR
6410 D¯¥ x!NvSTmNT XÂ wÀ

mdb¾
µpE¬L
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 34 of 174
Aባሪ ለ-9
Ÿ^d†¨< Ñu= ¨Ü ”Ç=ÁÅ`Ñ< ¾}ðkÅL†¨< Sስሪያ-u?„‹ ¾Ø_ Ñ”²w õcƒ Tp[u=Á

k___________ XSk ___________
በሺህ ብር

÷D ygb! wYM ywÀ ›YnT n/s@ mSkrM DMR
ሣምንት 1 ሣምንት 2 ሣምንት 3 ሣምንት 4 ytdrg ¥ššÃ gNzB DMR
-Q§§ gb! FsT DMR

61;; sBxêE lçn# xgLGlÖT
62;; :”ãCÂ xgLGlT
63;; Ì¸ :”ãCÂ GMÆ¬
641; D¯¥½ x!NvSTmNTÂ KFÃ
643; ymNG|T :Ä KFÃ
644; ymNG|T y-#r¬ KFÃ
-Q§§ ywÀ F§¯T DMR
ytÈ‰ _Ê gNzB FsT
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 35 of 174
የየመ
መንንግ
ግስስት
ት ካካዝ
ዝናናA
Aስስተ
ተዳዳደ
ደርርመ
መመመሪ
ሪያያቁ
ቁጥጥር
ር 0099//11999999
ግንቦት /1999፤
ሠመራ፤
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 36 of 174
የመንግስት ካዝና Aስተዳደር መመሪያ ቁጥር 09/1999
Aንቀጽ 1:- Aውጪው ባለሥልጣን፤
የፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ በAፋር ብሄራዊ ክልል መንግስት ¾óÃ“”e

Aስተዳደር Å”w lØ` 2/1991 ›”kê 84/2 Eና 3 u}cÖ¨< ሥM×” SW[ƒ
ÃI”” SS]Á ›¨<Ø…M::
ÃI SS]Á “የS”ÓYƒ "´“ ›e}ÇÅ` SS]Á lØ` 09/1999” }wKA

K=Öke Ã‹LM::
Aንቀጽ 3:- ትርጓሜ፤
u²=I SS]Á ¨<eØ:
“Ñ”²w Á»” “ገንዘብ ያዥ” TKƒ uS”Óeƒ መስሪያ-ቤቶች ¨<eØ Ø_

Ñ”²w' ”Å Ø_ Ñ”²w ¾T>qÖ\ W’Ê‹' Š¡' K?KA‹ ªÒ
ÁL†¨< ö`V‹ “ ¾Ÿu\ T°É“ƒ” ¾T>kuM' ¾T>ŸõM“
¾T>Ã´ ”Ç=GkSÖ<uƒ”
"´“ uLò’ƒ }[¡x ¾T>Öwp W^}— ’¨<::
“ካዝና” “ካዝና” TKƒ uÑ”²w Á» Lò’ƒ Y` ¾T>Öup Ø_ Ñ”²w'

Š¡' ªÒ ÁL†¨< ö`V‹ “ ¾Ÿu\ T°É“ƒ ¾T>kSÖ<uƒ
’¨<::
“ኮሚቴ” “ኮሚቴ” TKƒ u²=I SS]Á ›”kê 11 ¾}²[²\ƒ” }Óv^©

KTÉ[Ó uS”Óeƒ መስሪያ-ቤቶች ¨<eØ ¾T>ssU ¢T>‚
’¨<::
“ካዝና ቁልፍ” “ካዝና ቁልፍ” TKƒ Ñ”²w Á» "´“¨<” KS¡ðƒ“ KS´Òƒ

¾T>ÑKÑKuƒ lMõ ’¨<::
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 37 of 174
ÃI SS]Á uóÃ“”e ›e}ÇÅ` ›ªÏ ቁጥር 7/1991 Aንቀጽ 3 ¾S”Óeƒ

መስሪያ-ቤት }wK¨< u}SKŸ~ƒ LÃ G<K< }ðéT> ÃJ“M::
Aንቀጽ 5:- ክልከላ፤
uS”Óeƒ "´“ ¨<eØ uQÓ Ÿ}ðkÅ¨< ue}k` ¾ÓM ¾J’ Ñ”²w ¨ÃU ªÒ
ÁL†¨< ”w[„‹ ¨ÃU W’É TekSØ ¾}ŸKŸK ’¨<::
Aንቀጽ 6:- የካዝና ቁልፍ፤
1ኛ፡- ¾S”Óeƒ መስሪያ-ቤት "´“ uT>Ñ³uƒ ¨pƒ ከካዝናው Ò`

›w[¨< Ÿ}cÖ<ƒ lMö‹ K?L ƒ`õ lMõ ÁM}c^ ¨ÃU
¨Åòƒ ¾TÃc^ SJ’<” ŸhÛ É`Ïƒ Ò` ¨<M TÉ[Ó
Ã•ùM፡፡
2ኛ፡- Ñ”²w Á» uHLò’ƒ ¾T>Wûƒ” "´“ Ÿ’S<K< lMö‡

”Ç=[Ÿv†¨< ÃÅ[ÒM፡፡
Aንቀጽ 7:- ቅድመ-ሁኔታዎች፤
uT”—¨Á S[ÒÑØ Ã•ùM፡-
1ኛ፡- Ñ”²w Á» ÁKðnÉ K›”É k” ŸY^ Ÿk[ ¾k[uƒ”

U¡”Áƒ ”Ç=Ák`w KSÖ¾p }ðMÑA K=k`w ÁKS‰K<”'
2ኛ፡- Ñ”²w Á» uVƒ ¾}K¾ ŸJ’ eK²=G< G<’@ ›Óvw "K¨<

}Ñu=¨< Te[Í ¾k[u SJ’<”'
3ኛ፡- Ñ”²w Á» uÉ”Ñ}— ›ÅÒ ¨ÃU QSU U¡”Áƒ ‹KA Á×

SJ’< c=[ÒÑØ'
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 38 of 174
4ኛ፡- መስሪያ-ቤቱ Ñ”²w Áÿ SY^ƒ ”ÅTÃ‹M c=ÁU”uƒ'
5ኛ፡- Ñ”²w Áÿ ¾"´“¨< lMõ ¾Öóuƒ SJ’<” ለመስሪያ-ቤቱ

uêG<õ Áe¨k SJ’< c=[ÒÑØ::
Aንቀጽ 8:- የካዝና ማሸግ Aፈጻጸም ሥነ-ሥርዓት፤
Ñ”²w Á» c=Vƒ ¨ÃU ÁKðnÉ ¨ÃU ‹KA c=Á× ¾"´“ k<Mõ c=Öó
"´“¨< uT>gÓuƒ Ñ>²? ¾T>Ÿ}K<ƒ ¾›ðéçU Y’-Y`¯„‹ SÖuቃ†¨<
S[ÒÑØ ›Kuƒ::
1ኛ፡- በAፋር ብሄራዊ ክልል መንግስት ¾óÃ“”e Aስተዳደር Å”w

lØ` 2/1991 ›”kê 84(1) ”Å}Å’ÑÑ¨< "´“¨< ¾T>gÑ¨<
በመስሪያ-ቤቱ H>dwና በጀት Lò “ ¾¨<eØ-*Ç=ት Lò
ÃJ“M'
2ኛ፡- Ñ”²w Á» "´“¨< ¾T>Ñ˜uƒ” u=a qMö ŸJ’ ¾T>gÑ<ƒ

¾u=a¨< u`“ Se¢„‹ ÃJ“K<::
3ኛ፡- ¾Ñ”²w Áÿ u=a u` ¡õƒ ŸJ’ "´“¨< ”Ç=GÑ˜uƒ

u=a' u`“ Se¢ቶች }qMð¨< ÃgÒK<'
4ኛ፡- መስሪያ-ቤቱ "´“¨< uT>˜uƒ u=a LÃ ¾¨”ËM }Óv`

SðçS<” ¾T>Ö[Ø` ŸJ’ ¾TgÑ< Y^ ŸSŸ“¨’< uòƒ
eKG<’@¨< KþK=e ]þ`ƒ TÉ[Ó ›Kuƒ'
5ኛ፡- ¾"´“ lMõ ¾Öó ”ÅJ’ Ñ”²w Á» ŸH>dwና በጀት Lò“

Ÿ¨<eØ-*Ç=ት Lò¨< Ò` "´“¨<” ÁiÒM::
Aንቀጽ 9:- ¢T>‚ eKTssU፤
በAፋር ብሄራዊ ክልል መንግስት ¾óÃ“”e Aስተዳደር Å”w lØ` 2/1991 ›”kê
84(2) SW[ƒ “ ¾"´“ ቁMõ c=Öó ¾gÑ¨<” "´“ ¾T>Ÿõƒ“ u"´“¨<
¨<eØ eK}Ñ–¨< Ñ”²w“ ”w[ƒ ሁ’@ ለመስሪያ-ቤቱ ¾uLÃ Lò ]þ`ƒ
¾T>Ák`w ›Ueƒ ›vLƒ ÁK<ƒ ›”É ¢T>‚ "´“ ugÑuƒ ¾S”Óeƒ መስሪያ-
ቤት ¨<eØ ÃssTM::
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 39 of 174
Aንቀጽ 10:- የኮሚቴው Aባላት፤
¢T>‚¨< kØKA Ÿ}SKŸ~ƒ ¾Y^ ¡õKA‹ ¾}¨<×ጡ Aባላት Ãኖሩታል::
1. ¾›e}ÇÅ`“ óÃ“”e ›ÑMÓሎƒ Lò.........................................cwdu=፤
2. ¾QÓ ›ÑMÓKƒ }¨"Ã.....................................................................›vM፤
3. ¾¨<eØ *Ç=ƒ Lò................ ............................................................›vM፤
4. ¾H>dwና በጀት Lò.............................................................................çNò፤
5. uS/u?~ ¾uLÃ Lò ¾T>S[Ø ›”É W^}— ............................›vM፤
Aንቀጽ 11:- የኮሚቴው ተግባርና ኃላፊነት፤
1ኛ፡- ¾gÑ¨< "´“ ¾T>Ÿðƒuƒ” k” “ c¯ƒ Ãë“M'
2ኛ፡- eK"´“¨< iÓ G<’@ ›KSkÅÆ”' ò`T ÁK¨< SJ’<”

›Ã„ SÓKÝ ›²ÒÏ„ Ãð^[TM'
3ኛ፡- uÑ”²w Á» Ï uY^ LÃ ¾’u[ lMõ“ u}SሳሳÃ ¾}c\

ƒ`õ lMö‹ "´“¨< uT>Ÿðƒuƒ k” ”Ç=kù< መስሪያ-
ቤቱን ÃÖÃnM'
4ኛ፡- "´“¨< ƒ`õ lMõ ¾TÃ•[¨< ŸJ’ ¾"´“ Y^ vKS<Á

uTeÖ^ƒ ”Ç=Ÿðƒ ÁeÅ`ÒM'
5ኛ፡- u"´“ ¨<eØ ¾T>Ñ˜ Ø_ Ñ”²w' W’É' Te[Í“ M¿ M¿

”w[„‹ u´`´` KÃ„ ÃS²ÓvM'
6ኛ፡- u"´“ ¨<eØ uÓMê }KÃ„ ¾}kSÖ ¾›Å^ Ñ”²w' W’É

¨ÃU ”w[ƒ "K Kw‰¨< ÃS²ÓvM'
7ኛ፡- ¾}qÖ[¨<” Ø_ Ñ”²w' W’É' ”w[ƒ “ T”—¨<”U

Te[Í ›eSል¡„ S}TS— ›²ÒÏ„ G<K‚
›vLƒ“ ዛu= ”ዲð`S<uƒ ÁÅ`ÒM'
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 40 of 174
8ኛ፡- Ñ”²w Áÿ” ¾T>SKŸ}¨< ¾v”¡ Ÿ¨Ü k] U” ÁIM

”ÅJ’ Á×^M'
9ኛ፡- u"´“¨< ¨<eØ }Ñ˜„ u¢T>‚¨< ¾}qÖ[¨< Ø_ Ñ”²w'

W’É' Te[Í' ”w[ƒ “ "´“ Ÿ’lMñ መስሪያ-ቤቱ
KT>SÉu¨< W^}— Áe[¡vM' eK¨<Ö?~U ለመስሪያ-ቤቱ
¾uLÃ Lò ]þ`ƒ Ák`vM::
Aንቀጽ 12:- eKÖñ ¾"´“ lMõ፤
1ኛ፡- ¾"´“¨< lMõ uSØó~ U¡”Áƒ ugÑ "´“ ëØ

¾T>qÖ` Ø_ Ñ”²w' W’É“ ”Ç=GSKŸƒ Ñ”²w Áÿ u›”kê 10 Ÿ}SKŸ}¨< ¢T>‚ ›vLƒ
Ò` S}TS— Ãð`TM'
2ኛ፡- ¾"´“ lMõ ”Ç=k¾` ÃÅ[ÒM' ¨Ü¨<” lMñ” ¾×K¨<

Ñ”²w Á» ÃŸõLM::
Aንቀጽ 13:- ¾S”Óeƒ S/u?„‹ Lò’ƒ፤
¾S”Óeƒ መስሪያ-ቤት ¾uLÃ Lò:
1ኛ፡- ¾"´“¨< lMö‹ ¨ÃU K?KA‹ }SXXÃ ƒ`õ lMö‹

K¢T>‚¨< ”Ç=Åè ÃÅ[ÒM'
2ኛ፡- uqÖ^ ¾T>Ñ–¨<” Ø_ Ñ”²w' W’É“ K?KA‹ ”w[„‹

¾T>[Ÿw W^}— ÃSÅvM'
3ኛ፡- "´“¨< uT>Ÿðƒuƒ ¨pƒ ¾T>‰M eŸJ’ É[e ¾Ñ”²w Áÿ

¾u?}cw ›vM ¨ÃU }Áÿ u³u=’ƒ ”Ç=Ñ˜ Ø] ÁÅ`ÒM::
Aንቀጽ 14:- ]þ`ƒ eKTÉ[Ó፤
¾S”Óeƒ መስሪያ-ቤቶች ¾Ñ”²w Á» H>dw }SÙa ¾}Ñ–¨<” ¨<Ö?ƒ

]þ`ƒ ÓMvß ለፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ ÃM"M::
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 41 of 174
Aንቀጽ 15:- SS]Á¨< ¾T>ç“uƒ Ñ>²?፤
ÃI SS]Á ከሀምሌ 1ቀን 1999 ¯.U ËUa ¾ç“ ÃJ“M::
ሠመራ፤
ግንቦት .... ቀን 1999
የፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ ኃላፊ
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 42 of 174
ሊ
ሊሰሰበበሰ
ሰብብያ
ያልልቻ
ቻለለንን ሂ
ሂሳሳብ
ብ ከከመ
መዝዝገገብ
ብ የየመ
መሰሰረረዝ
ዝ ((W
WRRIITTEE O
OFFFF))
መ
መመመሪ
ሪያያቁ
ቁጥጥር
ር 1100//11999999

ሠመራ፤
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 43 of 174
ሊሰበሰብ ያልቻለን ሂሳብ ከመዝገብ የመሰረዝ (WRITE OFF) መመሪያ ቁጥር 10/1999
የAፋር ብሄራዊ ክልል መንግስት ¾óÃ“”e Aስተዳደር Å”w lØ` 2/1991 ›”kê 46'
49' “ 63 ለፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ u}cÖ¨< YM×” SW[ƒ ÃI”
SS]Á ›¨<Ø…M::
ÃI SS]Á “K=cucw ÁM‰K” H>dw ŸS´Ñw ¾SW[´ SS]Á lØ`10/1999”

}wKA K=Öke Ã‹LM::
Aንቀጽ 3:- ትርጓሜ፤@
u²=I SS]Á ¨<eØ:
"}cwdu= H>dw" TKƒ ›”É ¾S”Óeƒ vKuËƒ መስሪያ-ቤት uK?KA‹ መስሪያ-ቤቶች'

É`Ï„‹ ¨Ã”U ÓKcx‹ KcÖ¨< ›ÑMÓKAƒ ¨ÃU KgÖ¨< °n
ÁMcucu¨< H>dw ¨ÃU upÉT>Á }ŸõKA Ñ”²u< uY^ LÃ SªK<
Te[Í ÁMk[uuƒ ¨ÃU uØ_ Ñ”²w }SLi ÁM}Å[Ñ H>dw
c=J”' Ów`' SkÝ' ¾ªeƒ“ Ñ”´w' wÉ`' “ ¾Ñ<ÉKƒ H>Xw
¨ÃU K?L T“†¨ðMÑ¨< °Ç ’¨<::
"vK°Ç" TKƒ ¾}cwdu= H>dw' ÓÈ ¨ÃU ¾ÃÑv—M ØÁo ¾T>ðKÓuƒ ÓKcw '
É`Ïƒ ¨ÃU S/u?ƒ ’¨<::
"¾Öó Ñ”²w ¨ÃU ”w[ƒ" TKƒ uÙ`’ƒ' unÖKA' uY`qƒ' u²[ó' uÑA`õ'
¨ÃU uS_ƒ S”kØkØ “ uSdcK<ƒ ¾}ðØa “ ¾c¨< cî
›ÅÒ−‹ ¾Öó ¨ÃU ¾¨ÅS J• H>dw ŸS´Ñw ÁM}c[² ’¨<::
"¢T>‚" TKƒ ¾²=I” SS]Á ›ðéçU ”Ç=Ÿ}M በክልሉ S”Óeƒ መስሪያ-ቤቶች

¨<eØ ¾T>ssU ¢T>‚ ’¨<::
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 44 of 174
"ªÒ ÁL†¨< ö`V‹" TKƒ ›ekÉS¨< ¾}S< KS”Óeƒ መስሪያ-ቤት K=k`w

¾T>Ñv¨<” TSMŸ‰' Te¨mÁ' ]þ`ƒ “ ¾SdcK<ƒ” Ã²ƒ
¾T>ÁSK¡~ “ uÑ”²w ¾T>gÖ< c’Ê‹ “†¨<::
ÃI SS]Á uክልሉ የፋይናንስ Ae}ÇÅ` ›ªÏ lØ` 7/1991 ›”kê 3 ¾S”Óeƒ

መስሪያ-ቤቶች “†¨< u}vK<ƒ LÃ }ðéT> ÃJ“M::
Aንቀጽ 5:- መርሆዎች፤
T”—¨dw' ÓÈ' ¾ÃÑv—M ØÁo “ ¾Öó Ñ”²w ¨ÃU ”w[ƒ
ŸS´Ñw ¾SW[´ ›ðéçU ¾T>Ÿ}Kƒ” G<’@−‹ T[ÒÑØ Ã•ùM::
1ኛ:- ŸvK°Ç¨< KS”Óeƒ }SLi K=J” ¾T>Ñv H>dw KTeSKe uS/u?~

uŸ<M ¾}Å[Ñ Ø[ƒ S•\”“ Ÿ›pU uLÃ J• መገኘቱን'
2ኛ:- ŸvK°Ç¨< ¾T>ðKÓ H>dw ŸS´Ñw }c`µ ¨Åòƒ ¡ƒƒM K=Å[Óuƒ

uT>Áe‹M SMŸ< ¾T>Á´ SJ’<”'
3ኛ:- ŸS´Ñw ¾T>W[´ H>dw ¨ÃU °Ç ¨ß” ¾T>ÁeŸƒM ŸJ’ u¨ß

KSS´Ñw ¾T>Áe‹M uËƒ SÁ²<”'
Aንቀጽ 6:- መስፈርት፤
¾}cwdu= H>dx‹' ÓÈ−‹ ¨ÃU ¾ÃÑv—M ØÁo−‹ ”Ç=G‹K¨< kØKA ¾}SKŸ~ƒ Seð`„‹ }TEM}¨<
c=Ñ–< ÃJ“M::
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 45 of 174
6.1:- ከሠራተኞች የሚፈለግ Eዳን ስለመሰረዝ፤
6.1.1 በሞት ከተለዩ ባለEዳዎች፤
1ኛ:- vK°Ç¨< ¨ÃU ¨^j‡ ”w[ƒ ¨ÃU K?L Gwƒ ¾K?L†¨< SJ’<”
መስሪያ-ቤቱ ŸT²ÒÍ u?ƒ' ŸkuK?' Ÿƒ^”eþ`ƒ“ SÑ“— u=a ¨²}..
uT×^ƒ c=Á[ÒÓØ'
2ኛ:- vK°Ç¨< }Á» ¾K?K¨< SJ’<” በመስሪያ-ቤቱ c=[ÒÑØ'
3ኛ:- vK°Ç¨< }Á» "K¨< }Áÿ ”w[ƒ ¨ÃU K?L Gwƒ ”ÅK?K¨<
መስሪያ-ቤቱ ŸT²ÒÍ u?ƒ' ŸkuK?' Ÿƒ^”eþ`ƒ“ SÑ“— u=a ¨²}..
›×`„ c=Ák`w'
6.1.2 ከሃገር ወጥተው ያልተመለሱ ባለEዳዎች፤
1ኛ:- vK°Ç¨< ”w[ƒ ¨ÃU K?L Gwƒ ¾K?K¨< SJ’<” S/u?~ ŸT²ÒÍ
u?ƒ' ŸkuK?' ከንግድ፣ Iንዱስትሪና ƒ^”eþ`ƒ u=a ¨²}.. uT×^ƒ
c=Á[ÒÓØ'
መስሪያ-ቤቱ ŸT²ÒÍ u?ƒ' ŸkuK?' ከንግድ፣ Iንዱስትሪና ƒ^”eþ`ƒ
u=a ¨²}... ›×`„ c=Ák`w፤
6.1.3 Aድራሻቸው የማይታወቅ ባለEዳዎች፤
1ኛ:- vK°Ç¨< ”Å ›Óvw’~ uTe¨mÁ ¨ÃU }Á» "K¨< u}Áÿ uŸ<M
¨ÃU uS•]Á kuK?¨< ›T"˜’ƒ }×`„ ÁMk[u SJ’< c=[ÒÑØ'
2ኛ:- vK°Ç¨< ”w[ƒ ¨ÃU K?L Gwƒ ¾K?K¨< SJ’<” መስሪያ-ቤቱ ŸT²ÒÍ
u?ƒ' ŸkuK?' Ÿƒ^”eþ`ƒ“ SÑ“— u=a ¨²}.. uT×^ƒ
c=Á[ÒÓØ'
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 46 of 174
መስሪያ-ቤቱ ŸT>SKŸ†¨< ¾S”Óeƒ ›"Lƒ ›[ÒÓÙ c=Ák`w'
5ኛ:- KvK°Ç¨< መስሪያ-ቤቱ SMkmÁ“ °Ç ¾K?Kuƒ SJ’<” ¾T>Á[ÒÓØ

Te[Í ÁKSeÖ~ c=[ÒÑØ፤
6.1.4 በጡረታ ከተገለሉ ባለEዳዎች፤
1ኛ:- vK°Ç¨< ”w[ƒ ¨ÃU K?L Gwƒ ¾K?K¨< SJ’<” መስሪያ-ቤቱ ŸT²ÒÍ
u?ƒ' ŸkuK?' Ÿƒ^”eþ`ƒ“ SÑ“— u=a ¨²}.. uT×^ƒ
c=Á[ÒÓØ'
መስሪያ-ቤቱ ŸT²ÒÍ u?ƒ' ŸkuK?' Ÿንግድ፣ Iንዱስትሪና ƒ^”eþ`ƒ
u=a ¨²}.. ›×`„ c=Ák`w፤
6.2:- የግብር Eዳን በሚመለከት፤
1ኛ:- Ów` Ÿó¿ ¾Ów` ¨<d’@ Te¨mÁ }M¢Kƒ K=Ñ˜ ÁKS‰K< “

u¨<d’@ Te¨mÁ¨< ¾}SKŸ}¨<” ¾Ów` °Ç KTeŸðM ¾T>Áe‹M
Gwƒ“ ”w[ƒ ¾ሌ=K¨< SJ’< c=[ÒÑØ'
2ኛ:- Ów` Ÿó¿ ¾}LŸKƒ” ¾Ów` ¨<d’@ Te¨mÁ ¾}kuK u=J”U ¾Ów`
°Ç¨<” KTeŸðM ¾T>Áe‹M Gwƒ“ ”w[ƒ ¾K?K¨< SJ’< c=[ÒÑØ፤
6.3:- ሌሎች፤
1ኛ:- ŸvK°Ç¨< ¾T>ðKÑ¨<” ¾S”Óeƒ Ñ”²w Ñu= KTeÅ[Ó S/u?~ ¡e

Se`„ በፍርድ-ቤት }kvÃ’ƒ ÁLÑ– SJ’< uTe[Í c=[ÒÑØ'
2ኛ:- uTe[Í ›KSTELƒ U¡”Áƒ u¨ß dÃS²Ñw ¾T>Ñ–¨<” }cwdu=

H>dw' ÓÈ ¨ÃU ¾ÃÑv—M ØÁo ¾T>SKŸƒ u›G<’< Ñ>²? Te[Í
KTp[w Ÿ›pU uLÃ J• SÑ–~ c=[ÒÑØ'
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 47 of 174
Aንቀጽ 7:- ከመንግስት መስሪያ-ቤቶች የሚፈለግን Eዳ ከመዝገብ ስለመሰረዝ፤
1ኛ:- ›”É ¾S”Óeƒ መስሪያ-ቤት ŸK?L ¾S”Óeƒ መስሪያ-ቤት ¾T>ðMÑ¨<”

}cwdu= H>dw ÓÈ ¨ÃU ¾ÃÑv—M ØÁo KTeÑvƒ መስሪያ-ቤት ¡e
Se`„ uH>du< }ÖÁm ¾J’¨< ¾S”Óeƒ መስሪያ-ቤት S¡ðM
”ÅTÃÑv¨< በፍርድ-ቤት c=¨c”uƒ'
2ኛ:- }cwdu= H>dw' ÓÈ ¨ÃU ¾ÃÑv—M ØÁo ŸS”Óeƒ መስሪያ-ቤት

KTeSKe ¾}KÁ¿ Ø[„‹ }Å`Ñ¨< SõƒN? ÁKSÑ–~ uTe[Í
c=[ÒÑØ'
Aንቀጽ 8:- የመንግስት ገንዘብ ለማስመለስ መወሰድ ስለሚገባቸው Eርምጃዎች፤
u²=I SS]Á ›”kê 6 ¾}SKŸ}¨< ”Å}Öuk J• ŸÓw` °Ç ue}k` ŸT”—¨ðKÓ Ÿw` 300.00 (ሦስት መቶ ብር) uLÃ ¾J’ ¾S”Óeƒ Ñ”²w ¨ÃU
”w[ƒ ŸH>dw S´Ñw ŸSW[²< uòƒ Ñ<Ç¿ ›Óvw LK¨< ፍርድ-ቤት k`x ¨<d’@
TÓ–ƒ ›Kuƒ:: Ÿ²=I Ÿ}Ökc¨< ¾Ñ”²w SÖ” u‹ ÁK¨<” T”—¨<”U °Ç
uÁ”Ç”Æ °Ç ›”é` ¾}kSÖ¨< Seð`ƒ STEL~ c=[ÒÑØ ŸH>dw S´Ñw
SW[´ Ã‰LM::
Aንቀጽ 9:- የጠፋ ገንዘብ ወይም ንብረትን የሚመለከት ሂሳብ ከመዝገብ መሰረዝ፤
¾Öó Ñ”²w” ¨ÃU ”w[ƒ” ¾T>SKŸƒ” H>dw ŸS´Ñw KSW[´ ¾T>‰K¨<

¾T>Ÿ}K<ƒ G<’@−‹ }TEM¨< c=Ñ–< ÃJ“M::
9.1:- በስርቆትና በዘረፋ ምክንያት ለጠፋ ገንዘብ ወይም ንብረት፤
1ኛ:- ¾S”Óeƒ Ñ”²w ¨ÃU ”w[ƒ S²[ñ” ¨ÃU Sc[l” ¾T>ÑMê

]þ`ƒ uT>SKŸ}¨< W^}— “ መስሪያ-ቤት u¨p~ KþK=e }LMö'
Ñ”²u<” ¨ÃU ”w[~” KTeSKe ”Ç=GÑMê S[Í ŸþK=e c=Ñ˜'
2ኛ:- ›?M.c=. (Letter of Credit) }Ÿõ„ °n¨< ÁMÑv' ¾Öó ¨ÃU ¾}c[k
“ SÉ” ÁM}ÑvKƒ uSJ’< U¡”Áƒ K=}" ”ÅTÃ‹M Ÿv”¢‹
T[ÒÑÝ c=k`w'
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 48 of 174
3ኛ:- ¾Öó¨<' ¾¨ÅS¨<' ¾}²[ð¨< ¨ÃU ¾}c[k¨< Ñ”²w' c’É'

‚Uw`“ ªÒ ÁL†¨< ö`V‹ u"´“ ¨<eØ ¾’u\ SJ’<”“ "´“¨<
¾}cu[ ¨ÃU u¨<eÖ< "K¨< Gwƒ Ò` S¨<ÅS<” ¾T>Á[ÒÓØ S[Í
ŸþK=e c=Ñ˜'
4ኛ:- ¾c’É Te[Í ¾K?K¨< H>dw eKSJ’< uT>SKŸ}¨< ›"K uŸ<M u¨p~
]þ`ƒ ¾k[uuƒ“ T[ÒÑÝ ¾}cÖuƒ SJ’< c=[ÒÑØ'
5ኛ:- ¾S”Óeƒ }iŸ`"] c=Öó ¨ÃU c=c[p “ }iŸ`"]¨< K=Ñ˜

ÁKS‰K< “ }ÖÁm ¾K?K¨< SJ’< uþK=e Te[Í c=[ÒÑØ'
6ኛ:- KÖó ¨ÃU K}c[k ”w[ƒ ¾”w[~ SÒ²” ¨ÃU ”w[~ ¾ሚÑ˜uƒ
¡õM u}Ñu=¨< S”ÑÉ Øun dÃÅ[ÓKƒ ¾’u[ eKSJ’<“ Ÿ›pU uLÃ
uJ’ G<’@ ”w[~ Sሰ[l” ¨ÃU SØó~” ¾T>Á[ÒÓØ Te[Í
c=Ñ˜'
7ኛ:- KÖó¨<' K}²[ð¨<' ¨ÃU K}c[k¨< Ñ”²w“ ”w[ƒ }ÖÁm uJ’<

ÓKcx‹ LÃ መስሪያ-ቤቱ ¡e በፍርድ-ቤት Se`„ Ñ”²u<” ¨ÃU ”w[~”
KTeSKe ”ÅTÃ‰M የፍርድ-ቤት ¨<d’@ c=cØ፤
9.2:- በEሳት Aደጋ ለወደመ ወይም ለተቃጠለ ገንዘብ ወይም ንብረት፤
1ኛ:- Ñ”²u< ¨ÃU ”w[~ udƒ ›ÅÒ nÖKA ¾¨ÅS eKSJ’<

KT>SKŸ}¨< ¾S”Óeƒ ›"M ]þ`ƒ k`x nÖKA¨< J” }wKA
ÁM}ðçS SJ’<” þK=e ¨ÃU K?L IÒ© ›"M Á[ÒÑÖuƒ ¾êOõ
Te[Í c=k`w'
2ኛ:- ¾Öó¨< ¨ÃU ¾¨ÅS¨< Ñ”²w' c’É' ‚Uw`“ ªÒ ÁL†¨< ö`V‹

u"´“ ëØ ¾’u[ SJ’<“ "´“¨< ¾}cu[ ¨ÃU u¨<eÖ< ŸÁ²¨<
Gwƒ Ò` S¨<ÅS<” ¾T>Á[ÒÓØ S[Í c=Ñ˜'
3ኛ:- ¾c’É Te[Í ¾K?K¨< H>dw eKSJ’< KT>SKŸ}¨< ›"M u¨p~

]þ`ƒ ¾k[uuƒ“ T[ÒÑÝ ¾}cÖuƒ SJ’< c=[ÒÑØ፤
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 49 of 174
9.3:- በጦርነት ወይም በተፈጥሮ Aደጋ ምክንያት ለጠፋ ገንዘብ ወይም ንብረት፤
1ኛ:- uÙ`’ƒ ¨ÃU u›"vu= ¾çØ S¨¡ ¾T>Ÿcƒ ¾Ñ”²w“ ¾”w[ƒ

Øóƒ“ ¨<ÉSƒ ƒ¡¡K˜’ƒ u›"vu=¨< vL¨< ¾S”Óeƒ ›e}ÇÅ`
c=[ÒÑØ'
2ኛ:- ¾Öó¨<' ¾¨ÅS¨<' ¾}²[ð¨< ¨ÃU ¾}c[k¨< Ñ”²w' c’É'

‚Uw`“ ªÒ ÁL†¨< ö`V‹ u"´“ ¨<eØ ¾’u\ SJ’<”“ "´“¨<
¾}cu[ ¨ÃU uëÖ< ŸÁ²¨< Gwƒ Ò` S¨<ÅS<” ¾T>Á[ÒÓØ
S[Í c=Ñ˜'
3ኛ:- ¾c’É Te[Í ¾K?K¨< H>dw eKSJ’< uT>SKŸ}¨< ›"M uŸ<M u¨p~
]þ`ƒ ¾k[uuƒ“ T[ÒÑÝ ¾}cÖuƒ SJ’< c=[ÒÑØ'
Aንቀጽ 10:- ከAገልግሎት ውጭ የሆኑ የቀረጥ ቴምብሮች፣ ባንድሌቶችና ዋጋ

ያላቸው ፎርሞች Aወጋገድ፤
T“†¨<”U ¾k[Ø ‚Uwa‹' v”ÉK?„‹“ ªÒ ÁL†¨< ö`V‹ ŸH>dw S´Ñw

KSc[´ ¾T>‰M¨< kØKA ¾}SKŸ~ƒ G<’@−‹ }TEM}¨< c=Ñ–< ÃJ“M::
1ኛ:- u›ÑMÓKAƒ LÃ ¾T>Ñ–<ƒ ¾k[Ø ‚Uwa‹' v”ÉK?„‹“ ªÒ ÁL†¨<

ö`V‹ ›ÑMÓKA†¨< uIÓ ”Ç=k¾` uT>SKŸ}¨< ›"M c=¨c”'
2ኛ:- ¾k[Ø ‚Uwa‹' v”ÉK?„‹“ ªÒ ÁL†¨< ö`V‹ ¯Ã’ƒ ¨ÃU

SÖ” uT>SKŸ}¨< ›"M c=K¨Ø “ kÅU c=M u¡U‹ƒ ¾T>Ñ–¨<
K¨Åò~ ›ÑMÓKAƒ SeÖƒ ”ÅTÃ‹M c=S”uƒ'
3ኛ:- ¾k[Ø ‚Uwa‹' v”ÉK?„‹“ ªÒ ÁL†¨< ö`V‹ ›ÖnkU“ ›c^`

u›Ç=e SM¡ ”Ç=k¾` c=Å[Ó'
Aንቀጽ 11:- ከመዝገብ የመሰረዝ Aፈጻጸም የሚመራበት ሥነ-ሥርዓት፤
1ኛ:- T“†¨dw' ÓÈ ¨ÃU ¾ÃÑv—M ØÁo' ¾Öó Ñ”²w
¨ÃU ”w[ƒ ŸS´Ñw K=ሰ[´ ¾T>‹K¨< u²=I SS]Á ›”kê 6 “ 7
ሥ` KÁ”Ç”Æ U¡”Áƒ ¾}kSÖ¨< Seð`ƒ STEL~ c=[ÒÑØ
ÃJ“M::
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 50 of 174
2ኛ:- ¾›×] ¢T>‚ u²=I SS]Á ¨<eØ ¾}kSÖ<ƒ Seð`„‹

STEL†¨<” uT[ÒÑØ“ ¾uŸ<K<” ›e}Á¾ƒ uTŸM Ÿ¨<d’@ Hdw Ò`
ለመስሪያ-ቤቱ ¾uLÃ Lò Tp[w Ã•ùM::
3ኛ:- ¾S”Óeƒ መስሪያ-ቤት ¾uLÃ Lò ¨ÃU c<” uS¨ŸM U¡ƒM

Lò¨< u›×] ¢T>‚ uT>k`wKƒ ¾¨<d’@ Hdw SW[ƒ uóÃ“”e
›e}ÇÅ` Å”w ›”kê 46 KS”Óeƒ መስሪያ-ቤቶች u}cÖ¨< ¾eM×”
ÑÅw ¨<eØ ÁK¨<” uT>SKŸƒ ¨<d’@ Ãc×M' ¾Ñ”²u< SÖ”
ለመስሪያ-ቤቱ Ÿ}cÖ¨< ¾eM×” ÑÅw uLÃ uT>J”uƒ Ñ>²? ¾uŸ<K<”
›e}Á¾ƒ uTŸM eKƒ¡¡K˜’~ uò`T¨< uT[ÒÑØ ለፋይናንስና
Iኮኖሚ ልማት ቢሮ Áe}LMóM::
4ኛ:- KS”Óeƒ W^}™‹ Ÿ}Ñu=¨< uLÃ Ÿ}ŸðK ÅS¨´ ¨ÃU ŸpØ`

Ò` u}ÁÁ² ›uM U¡”Áƒ ¾T>ðKÓ T“†¨dw' ÓÈ
¨ÃU ¾ÃÑv—M ØÁo ŸS´Ñw KSሰ[´ ¾T>‰K¨< uóÃ“”e ›e}ÇÅ`
Å”w ›”kê 47 u}Å’ÑÑ¨< SW[ƒ ÃJ“M::
Aንቀጽ 12:- ከመዝገብ ስለሚሰረዝ ሂሳብ Aያያዝ፤
1ኛ:- ¾}cwdu= H>dw' ÓÈ ¨ÃU ¾ÃÑv—M ØÁo' ¾Öó Ñ”²w ¨ÃU
”w[ƒ u²=I SS]Á SW[ƒ ŸH>dw S´Ñw }ሰ`µ uT>SKŸ}¨<
H>dw SÅw u¨Ü SS´Ñw Ã•ርuM::
2ኛ:- u²=I SS]Á SW[ƒ ŸS´Ñw }ሰ`µ u¨Ü ”Ç=S²Ñw ¾T>Å[Ó

H>dw uS<K< u}K¾ S´Ñw }S´Óx SÁ´ Ã•ùM:: ÃIU S´Ñw
¾¨<eØ *Ç=ƒ ¨ÃU ¾¨<ß *Ç=ƒ u¾Ñ>²?¨< KT>ÁŸ“¨<’¨< H>dw
U`S^“ ¨Åòƒ uvK °Ç¨< LÃ ¾T>ðKÑ¨<” H>dw KSŸ}M
uT>Áe‹M SMŸ< }S´Óx SkSØ ›Kuƒ::
3ኛ:- ¾Á”Ç”Æ መስሪያ-ቤት ¾¨<eØ-*Ç=ƒ ŸS´Ñw ¾}c[²¨< °Ç

¾T>SKŸ†¨< vK°Ç−‹ °Ç¨<” KS¡ðM ¾T>Áe‹M ›pU ÁÇu\
SJ’<” KT[ÒÑØ u=Á”e u¯Sƒ ›”É Ñ>²? S´Ñu<” SS`S`
›Kuƒ::
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 51 of 174
Aንቀጽ 13:- የAጣሪ ኮሚቴ ስለማቋቋም፤
13.1:- ማቋቋም፤
1ኛ:- በAፋር ብሄራዊ ክልል መንግስት ¾óÃ“”e Å”w lØ` 2/1991 ›”kê 46
SW[ƒ K=cucw ÁM‰K” H>dw ŸS´Ñw ¾SW[´” ›ðéçU
¾T>Ÿ}M “ ¾¨<d’@ Gdw ¾T>Ák`w ›×] ¢T>‚ uÁ”Ç”Æ
¾S”Óeƒ መስሪያ-ቤት ”Ç=G‚ በፋይናንስና Iኮኖሚ
ልማት ቢሮ ¨<eØ ÃssTM::
2ኛ:- ›×] ¢T>‚¨< በመስሪያ-ቤቱ ¾uLÃ Lò ¨ÃU c<” uS¨ŸM

uU¡ƒM Lò¨< ¾T>S[Ö< Ÿ3-5 ›vLƒ Ã•\M::
13.2:- የAጣሪ ኮሚቴ Aባላት፣ ኃላፊነትና ተግባር፤
13.2.1 የፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ ዓብይ ኮሚቴ፤
1ኛ፡- የዓብይ ኮሚቴው Aባላት፤
ዓብይ ¢T>‚¨< }Ö]’~ ለቢሮው Lò ¨ÃU ለፋይናንስ-ዘርፍ Lò c=J”' ¾¢T>‚¨<
›vLƒ ŸT>Ÿ}K<ƒ የቢሮው የሥራ-ክፍሎች ¾}¨<×Ö< ÃJ“K<::
• የክፍያና ሂሳብ መምሪያ ..............................................cwdu=
• የIንስፔክሽን SU]Á ................................................çNò
• የ-------------መምሪያ (ገቢዎች) ...............................Aባል
• uËƒ SU]Á ............................................................›vM
• የQÓ ›ÑMÓKAƒ .......................................................›vM
2ኛ፡- የዓብይ ኮሚቴው ኃላፊነትና ተግባር፤
i) Á”Ç”Æ vKuËƒ መስሪያ-ቤት ŸS´Ñw ¾}c[²¨<” ¾}cwdu=

H>dw' ÓÈ ¨ÃU ¾ÃÑv—M ØÁo ”Ç=Gdw” ›eSM¡„ u¾¨\ ¾T>kù¨<” ]þ`ƒ
ÃkuLM' Á[ÒÓ×M:
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 52 of 174
ii) ŸvKuËƒ መስሪያ-ቤቶች ¾T>kù<ƒ” ŸS´Ñw ¾T>c[²< H>dx‹

S´Ñw ÃÃ³M'
iii) Ÿw` 10,000.00 (Aስር ሺህ ብር) ¾T>uMØ Ñ”²w ¾Á²¨<”

ያ”Ç”Æ” H>dw ŸS´Ñw KSሰ[´ ከመስሪያ-ቤቶች ¾T>k`wKƒ
Te[Í u²=I SS]Á ¨<eØ ¾}kSÖ¨<” Seð`ƒ ¾T>ÁTEL
SJ’<” Á[ÒÓ×M'
iv) ከመስሪያ-ቤቶች ¾k[u¨< ØÁo u¢T>‚¨< ›vLƒ ¨<d’@>

¾}cÖuƒ“ የመስሪያ-ቤቱ ¾uLÃ Lò ÁçÅk¨< SJ’<” Á×^M'
v) ከመስሪያ-ቤቶች ¾k[u¨< uS´Ñw Ãc[´M˜ ØÁo uÅ”u<

SW[ƒ ለፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ u}cÖ¨< ¾eM×” ÑÅw
¨<eØ SJ’<” Á[ÒÓ×M'
vi) ŸS´Ñw Ãc[´M˜ ØÁo Ò` ከመስሪያ-ቤቶች ¾k[u<ƒ”

Te[Í−‹ ›eSM¡„ Ñ<Ç¿ ŸT>SKŸ}¨< መስሪያ-ቤት ¾e^
Lò' W^}— ¨ÃU ¾›×] ¢T>‚ Tw^]Á ÃÖÃnM'
vii) KÁ”Ç”Æ ¾e^ ¡”¨<” ÅÒò Te[Í−‹ ÃÃ³M' nK Ñ<v›?

Á²ÒÍM'
viii) ለፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ ”Ç=c[²< ¾k[u<ƒ” H>dx‹

›×`„ ¾T>Åèuƒ” ¨<Ö?ƒ ›Ö“pa ¾¨<d’@ Hdu<” ለመስሪያ-
ቤቱ ¾uLÃ Lò ¨ÃU ለፋይናንስ-ዘርፍ ኃላፊው Ák`vM'
ix) Ÿw` 100,000.00 (Aንድ መቶ ሺህ ብር) ¾T>uMØ Ñ”²w ¾Á²¨<”

H>dw uT>SKŸƒ ›eðLÑ>¨<” T×^ƒ ›É`ÑA ›e}Á¾~”
uTŸM Kክልሉ መንግስት ካቢኔ ”Ç=}LKõ ለመስሪያ-ቤቱ ¾uLÃ
Lò ¨ÃU ለፋይናንስ-ዘርፍ ኃላፊው Ák`vM'
x) ŸS´Ñw ¾T>c[²< H>dx‹ }×`}¨< ¾T>kù<uƒ” öÙ

›²ÒÏ„ KS”Óeƒ መስሪያ-ቤቶች Ác^ÝM'
xi) ሥ^¨<” ¾T>ÁŸ“¨<”uƒ” ¾¨<eØ SS]Á Á¨×M::
13.2.2 የባለበጀት መስሪያ-ቤቶች የAጣሪ ኮሚቴ፤
1ኛ፡- የኮሚቴው Aባላት፤
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 53 of 174
i) uvKuËƒ መስሪያ-ቤቶች ¾T>ssS¨< ¾›×] ¢T>‚ ›vLƒ

¾T>S[Ö<ƒ kØKA Ÿ}SKŸ~ƒ ¾e^ ¡õKA‹ ÃJ“M::
• ¾›e}ÇÅ`“ óÃ“”e ›ÑMÓKAƒ Lò'
• ¾ፕላንና ፕሮግራም ›ÑMÓKAƒ Lò'
• ¾QÓ ›ÑMÓKAƒ Lò'
• ›Óvw "L†¨< ¡õKA‹ መስሪያ-ቤቱ ¾T>¨¡L†¨< G<Kƒ

Lò−‹ (Ÿ¨<eØ *Ç=ƒ ue}k`)
ii) የመስሪያ-ቤቱ Sªp` ’²=I” ›"Lƒ ¾TÃ´ ŸJ’ መስሪያ-ቤቱ

eK¢T>‚¨< ›Å[ÍËƒ ለፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ
uT>Ákù¨< Hdw SW[ƒ ÃðçTM::
2ኛ፡- የኮሚቴው ኃላፊነትና ተግባር፤
i) Ÿw` 10,000.00 (Aስር ሺህ ብር) ¾TÃuMØ Á”Ç”Æ” H>dw

ŸS´Ñw KSc[´ Ÿ›e}ÇÅ`“ óÃ“”e ›ÑMÓKAƒ ¾k[u¨<”
ØÁo u´`´` Ãመ²ÓvM'
ii) uU´Ñv¨< ¨pƒ ¾}cwdu= H>dx‹' ¾ÓÈ ¨ÃU ¾ÃÑv—M

ØÁo−‹ ' ¾Öó Ñ”²w ¨ÃU ”w[ƒ ”Ç=Gdx‹” KÃ„
ÃÃ³M'
iii) ŸS´Ñw ”ዲc[²< ØÁo ¾k[uv†¨< H>dx‹ QÒ© SJ“†¨<”

Á×^M' ÃÑSÓTM'
iv) u}TEL S[Í ÁM}ÅÑð ŸS´Ñw ¾ሚc[´ ØÁo "K KóÃ“”e

ª“ ¡õK< ÃመMdM'
v) ¾T>c[²<ƒ” H>dx‹ u²=I SS]Á ›”kê 6 “ 7 SW[ƒ

u¾U¡”Á†¨< uSK¾ƒ“ u´`´` uT×^ƒ ÖÁm ¾K?L†¨<
SJ’<” Á[ÒÓ×M::
vi) uóÃ“”e Å”ቡ SW[ƒ በመስሪያ-ቤቱ Å[Í ŸS´Ñw KT>c[²<

H>dx‹ ¾uŸ<K<” ›e}Á¾ƒ uTŸM“ ›eðLÑ>¨<” S[Í−‹”
uTÁÁ´ ለመስሪያ-ቤቱ ¾uLÃ Lò ¨ÃU KU¡ƒM Lò¨<
¨<d’@ ”Ç=cØuƒ Ák`vM'
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 54 of 174
vii) Ÿw` 10,000.00 (Aስር ሺህ ብር) ¾T>uMØ Á”Ç”Æ” H>dw

ŸS´Ñw KSc[´ ”Ç=‰M ›eðLÑ¨< Te[Í−‹ STEL†¨<”
uT[ÒÑØ“ uTÁÁ´ K¨<d’@ ለፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ
”Ç=}LKõ ለመስሪያ-ቤቱ ¾uLÃ Lò ¨ÃU KU¡ƒM Lò¨<
Ák`vM::
viii) ለመስሪያ-ቤቱ u}cÖ¨< ŸS´Ñw ¾Sሰ[´ ሥM×” SW[ƒ

eK}c[²<ƒ H>dx‹ nK-Ñ<v›? ÃÃ³M'
ix) በመስሪያ-ቤቱ ›T"Ã’ƒ eK}c[²<ƒ H>dx‹ ለፋይናንስና Iኮኖሚ

ልማት ቢሮ u¾¨\ ]þ`ƒ Ák`vM::
Aንቀጽ 14:- መመሪያው ተፈጻሚ የሚሆንበት ጊዜ፤
ÃI SS]Á ከሀምሌ 1 ቀን 1999 ¯.U ËUa ¾ç“ ÃJ“M::
ሠመራ፤
ግንቦት k” 1999 ¯.U
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 55 of 174
ስስለለ ች
ችሮሮታ
ታ--ጊ
ጊዜዜ ክክፍ
ፍያያA
Aፈፈጻጻጸጸም
ም የየወ
ወጣጣመ
መመመሪ
ሪያያቁ
ቁጥ ር 1111//11999999
ጥር
ሠመራ፤
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 56 of 174
ስለ ችሮታ ጊዜ ክፍያ Aፈጻጸም የወጣ መመሪያ ቁጥር 11/1999
የፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ uAፋር ብሄራዊ ክልል S”Óeƒ ¾óÃ“”e

›e}ÇÅ` ›ªÏ lØር 7/1991 Aንቀጽ 60 u}cÖ¨< ሥM×” SW[ƒ ÃI”
SS]Á ›¨<Ø…M::
ÃI SS]Á “u‹a Ñ>²? eKT>ŸðM H>dw ›ðéçU ¾¨× SS]Á lØር

11/1999” }wKA K=Öke Ã‹LM::
Aንቀጽ 3:- ትርጓሜ፤
u²=I SS]Á ¨<eØ፤
“የEቃና የAገልግሎት ክፍያ” .... የEቃ Eና የAገልግሎት ክፍያ TKƒ ¾S”Óeƒ

መስሪያ-ቤቶች KÑ²<ƒ °n' ለሚያገኙት ›ÑMÓKAƒ
“ uSÑKÑÁ−‹ KSÖkU ¾T>ðêS<ƒ ¡õÁ
’¨<::
“የችሮታ-ጊዜ” ........................ የችሮታ-ጊዜ TKƒ vKð¨< ¾uËƒ-¯Sƒ `¡¡u<

K}ðçS °n “ K}cÖ ›ÑMÓKAƒ vKð¨<
¾uËƒ-¯Sƒ ¨<eØ ¾k[u¨< ¾¡õÁ ØÁo "Kð¨<
¯Sƒ uËƒ LÃ ¾T>ŸðMuƒ Ÿc’@ 30 k” ËUa
ÁK¨< ¾30 k“ƒ Ñ>²? ’¨<::
“በውል የተገባ ግዴታ” ............ በውል የተገባ ግዴታ TKƒ S”Óeƒ vÅ[Ñ¨<
¾G<KƒÄi ¨ÃU ¾vKw²< ¨Ñ” eUU’ƒ ¡õÁ
KSðìU ÓÈ ¾}Ñvuƒ ’¨<::
ÃI SS]Á በóÃ“”e ›e}ÇÅ` ›ªÏ ቁጥር 7/1991 Aንቀጽ 3 ¾መ”Óeƒ

መስሪያ-ቤት }wK¨< u}SKŸ~ት LÃ G<K< }ðéT> ÃJ“M::
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 57 of 174
Aንቀጽ 5:- መርህ፤
K›”É ¾uËƒ-¯Sƒ ¾}ðkÅ uËƒ K²S’< °pÉ TeðçT>Á ¾T>¨<M eKJ’'

vKð¨< ¯Sƒ Kk[u< °n−‹ “ K}cÖ< ›ÑMÓKA„‹ Ÿ}Ÿ¿ ¯Sƒ uËƒ
LÃ ¡õÁ ”Ç=ðìU TÉ[Ó ¾²S’<” °pÉ ¾T>Á³v eKJ’ ÃI”” KTnKM
”Ç=Áe‹M u‹a-Ñ>²? ¨<eØ ¡õÁ ”Ç=ðìU }ðpÇDM::
Aንቀጽ 6:- የችሮታ-ጊዜ ክፍያ Aፈጻጸም፤
1ኛ፡- ¾S”Óeƒ መስሪያ-ቤቶች u‹a-Ñ>²? ¨<eØ KT>ðçU ¡õÁ ”ዲ¨<M

KT°ŸL© ÓUÍ-u?ƒ ðce dÃÅ[Ó uk[¨< Ñ”²w ¨ÃU ከክፍያና
ሂሳብ SU]Á K²=G< ¯LT ¾T>¨<M Ñ”²w ÖÃk¨< uS¨<cÉ
u‹a-Ñ>²? ¨<eØ ¡õÁ SðìU Ã‹LK<::
2ኛ፡- ¾S”Óeƒ መስሪያ-ቤቶች K‹a-Ñ>²? ¡õÁ ¾T>¨<K¨<” Ñ”²w ŸNUK?

30 k” uòƒ ¡õÁ¨<” SðçU uT>Áe‹L†¨< Ñ>²? ¨<eØ ከክፍያና
ሂሳብ SU]Á ÖÃk¨< S¨<cÉ ›Kv†¨<::
Aንቀጽ 7:- የችሮታ-ጊዜ ውስጥ ክፍያ የሚፈጸምባቸው ወጪዎች፤
1ኛ፡- u‹a-Ñ>²? ¨<eØ ¡õÁ ¾T>ðçS¨< °n ›pû=¨< ¨ÃU ›ÑMÓKAƒ

cÜ¨< ¾uËƒ-¯S~ ŸSÖ“kl uòƒ ¾¡õÁ ØÁo Lk[uv†¨<
KT>Ÿ}K<ƒ ¨Ü−‹ ’¨<:
G/ ¾uËƒ-¯S~ ŸTKl uòƒ K²²<“ መስሪያ-ቤቱ

°n−‡” KS[Ÿu< ¾”w[ƒ Ñu= Å[c˜ T[ÒÑÝ
¾k[uKƒ H>dw'
K/ ¾uËƒ-¯S~ ŸTKl uòƒ K²²<“ S/u?~

›ÑMÓKA~” KTÓ–~ T[ÒÑÝ ¾k[uKƒ H>dw'
N/ ¾uËƒ-¯S~ ŸTKl uòƒ ¾¡õÁ Ñ>²?Á†¨< KÅ[c

¾wÅ` ¡õÁ−‹ ¨ÃU ¾¡MK< S”Óeƒ u¨<M
uÑv¨< ÓÈ SW[ƒ SðçU Lለuƒ Sªà
¨ÃU }SddÃ ¡õÁ'
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 58 of 174
2ኛ፡- Ÿ²=I uLÃ በንUስ-Aንቀጽ 1 ¾}²[²\ƒ c=TEK< ¾"úM ¨Ü−‹

¡õÁ u‹a-Ñ>²? ¨<eØ ÃðçTM' J•U ¾}²[²\ƒ G<’@−‹
vÃTEK²? ¨<eØ ¡õÁ¨< ”Ç=ðçU ÁçÅk¨< ¾"úM ¨Ü
u‹a-Ñ>²? ¨<eØ K=ðçU Ã‹LM::
Aንቀጽ 8:- በችሮታ-ጊዜ ውስጥ ክፍያ መፈጸም የማያስችል ሁኔታ፤
1ኛ፡- ¾Ó» ƒ°³´ uScÖ~ w‰ ¾¢”ƒ^ƒ ¨<M }Ñw„ ¾T>k`w ¾¡õÁ

ØÁo'
2ኛ፡- K?}` *õ ¡_Ç=ƒ KS¡ðƒ ¾}Ñv ¾¢”ƒ^ƒ ¨<M LÃ uSSe[ƒ

¾T>k`w ¾¡õÁ ØÁo'
3ኛ፡- ¾uËƒ-¯S~ ŸSÖ“kl uòƒ °n¨< ለመቅረቡ ¨ÃU ›ÑMÓKA~

KSሰÖ~ ¾T>Á[ÒÓØ uêOõ ¾}ÅÑð T[ÒÑÝ ÁMk[uKƒ H>dw'
4ኛ፡- ¾uËƒ-¯S~ Ÿ}Ö“kk u%EL uNUK? ¨` }²ÒÏ„ ¾T>k`w ¾”w[ƒ

Ñu= Å[c˜ ¨ÃU ¾¡õÁ T[ÒÑÝ W`}òŸ?ƒ'
5ኛ፡- Ÿ²=I uLÃ u}SKŸ~ƒ dÃ¨c” u›”kê 7 Ÿ}²[²\ƒ ¨<Ü ÁK<

K?KA‹ T“†¨²? ¨<eØ ¾}ðçS” ¾¡õÁ H>dw

u}Ö“kk¨< ¾uËƒ-¯Sƒ ¨<eØ S´Óx uSÁ´ eK›ðéçS< ለፋይናንስና
Iኮኖሚ ልማት ቢሮ ]þ`ƒ TÉ[Ó ›Kuƒ::
Aንቀጽ 10:- በችሮታ-ጊዜ ክፍያ ተራፊ የሚሆን ገንዘብ፤
K‹a-Ñ>²? ¡õÁ ”Ç=¨<M }ÖÃq Ÿ}¨cÅ Ñ”²w LÃ uM¿-M¿ U¡ንÁƒ

ÁM}ŸðK ¨ÃU }^ò H>dw "K ¾‹a-Ñ>²? ”Å}Ö“kk KT°ŸL© ÓUÍ
u?ƒ ¾v”¡ H>dw lØ` }SLi SÅ[Ó Ã•ùM::
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 59 of 174
Aንቀጽ 11:- የመንግስት መስሪያ-ቤቶች ኃላፊት፤
T”—¨²? ¡õÁ”

H>dw }ŸƒKA ¾TeðçU Lò’ƒ ›Kuƒ::
Aንቀጽ 12:- መመሪያው ተፈጻሚ የሚሆንበት ጊዜ፤
ÃI SS]Á Ÿሀምሌ 1 ቀን 1999 ዓ.ም ËUa }ðéT> ÃJ“M::
ሠመራ፤
ግንቦት --- ቀን 1999 ዓ.ም
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 60 of 174
¾¾S
S””Ó
ÓYYƒ
ƒ ¾¾vv””¡¡ HH>>X
Xww›
›ŸŸó
óð ƒE
ðƒ E“
“››ee}
}ÇÇÅ
Å``
ሥ
ሥርርዓ
ዓትትንን ለለመ
መወወሰ
ሰንን የየወ
ወጣጣS
SSS]
]ÁÁቁ
ቁጥጥር
ር 1122//11999999
ግንቦት/1999
ሠመራ፤
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 61 of 174
የመንግስት የባንክ ሂሳብ Aከፋፈት Eና Aስተዳደር ሥርዓትን ለመወሰን የወጣ መመሪያ ቁጥር 12/1999
Aንቀጽ 1: ›¨<Ü¨< vKYM×”፤
በAፋር ብሄራዊ ክልል መንግስት ¾óÃ“”e ›e}ÇÅ` ›ªÏ lØ` 7/1991 ›”kê 60.
የፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ u}cÖ¨< eM×” SW[ƒ ÃI” SS]Á
›¨<Ø…M::
Aንቀጽ 2: ›ß` `°e፤
ÃI SS]Á “¾S”Óeƒ ¾v”¡ H>dw ›Ÿóðƒ E“ ›e}ÇÅ` Y`¯ƒ” ”ÅÑ“

KS¨c” ¾¨× SS]Á lØ` 12/1999” }wKA K=Öke Ã‹LM::
Aንቀጽ 3: ƒ`ÕT@፤
“¾v”¡ H>dw” TKƒ ¾}ÖnKK ð”É ›"M J• የAፋር ብሄራዊ ክልል መንግስት
Ñ”²w ¾T>”kdkeuƒ ¨ÃU uM¿ G<’@ uQÓ ¾}ssS< ð”Ê‹ ¨ÃU K›Å^
H>dw T”kdkh’ƒ የ›=ƒÄåÁ wN?^© v”¡ uT>cÃማ†¨< v”¢‹ ¾T>Ÿðƒ H>dw
’¨<::
Aንቀጽ 4: ¾SS]Á¨< }ðéT>’ƒ፤
ÃI SS]Á በAፋር ብሄራዊ ክልል መንግስት የóÃ“”e ›e}ÇÅ` ›ªÏ ቁጥር

7/1991 Aንቀጽ 3 የክልል S”ÓYƒ S/u?ƒ }wK¨< u}SKŸ~ƒ Eና ¾v”¡ H>dw
ueT†¨< u}Ÿð}¨< LÃ G<K< }ðéሚ ÃJ“M::
Aንቀጽ 5: ¾SS]Á¨< ¯LT፤
¾²=I SS]Á ¯LT KS”Óeƒ S/u?„‹ ŸÓUÍ u?ƒ KT>SÅw uËƒ' Ÿ¨<ß
›Ñ` u°`Ç“ uwÉ` KT>Ñ–¨< Ñ”²w ”Ç=Gcucw Ñ”²w
T”kdkz ¾}Ÿð~ƒ“ ¾T>Ÿð~ƒ ¾v”¡ H>dx‹ u›”É ¨Ø-›c^` ”Ç=S\
TÉ[Ó ’¨<::
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 62 of 174
Aንቀጽ 6: ¾v”¡ H>Xw ¾T>Ÿðƒuƒ G<’@'
1: T”—¨Xw K=Ÿõƒ ›Ã‹MU::
2: ¾v”¡ H>Xw ¾T>Ÿð}¨< ¾›=ƒÄåÁ wN?^© v”¡ uT>¨¡K¨<

v”¡ ÃJ“M::
3: ŸS”Óeƒ ÓUÍ u?ƒ K}SÅu uËƒ T”kdkh’ƒ ¾v”¡ H>dw

¾T>Ÿð}¨< ^c<” ‹KA H>dw ›pû= KJ’ S/u?ƒ ’¨<::
Aንቀጽ 7: ¾v”¡ H>dw ¾T”kdke HLò’ƒ
1: የT”—¨dw uóÃ“”e Å”u<

›”kê 5 SW[ƒ uS/u?~ ¾uLÃ Lò ¨ÃU `c< ¾óÃ“”e
Y^ KT”kdke ¨<¡M“ uT>cÖ¨< c¨< K=”kdke Ã‹LM::
2: ¾v”¡ H>dw KT”kdke ¨<¡K“ ¾}c×†¨< HLò−‹ eU“

¾ò`T “S<“ Kv”¡ c=k`w ¾}¨"Ä‡” eU ´`´` የፋይናንስና
Iኮኖሚ ልማት ቢሮ uêOõ ”Ç=Á¨<k¨< SÅ[Ó ›Kuƒ::
3: Ÿv”¡ H>Xw Ñ”²w ¨Ü K=J” ¾T>‹K¨< ¾Sð[U YM×”

Ÿ}c×†¨< ¨<eØ u=Á”e uG<Kƒ }¨"Ä‹ ¾×U^ ò`T w‰
ÃJ“M::
4: ¾H>Xw Lò“ ¾¨<eØ *Ç=ƒ ¾v”¡ H>Xw KT”kXke

›Ã‹K<U::
Aንቀጽ 8: ¾v”¡ H>dw SÅx‹፤
1: ¾S”Óeƒ Ñ”²w ¨ÃU ¾›Å^ H>dw ¨ÃU Ÿ}ÖnKK ð”É

¨<Ü K}ssS< ð”Ê‹ T”kdkh’ƒ u›=ƒÄåÁ wN?^© v”¡
¨ÃU ¾›=ƒÄåÁ wN?^© v”¡ uT>cÃT†¨< v”¢‹ ¾}Ÿð~ƒ
¨ÃU ¾T>Ÿð~ƒ ¾v”¡ H>dx‹ SÅw A, B, C, D, F, L, S, Z
ÃJ“K<::
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 63 of 174
2: u¨<ß ›Ñ` ¨ÃU u›Ñ` ¨<eØ °`Ç KT>Ÿ“¨’< ýaË¡„‹

u°`Ç eUU’~ LÃ ¾v”¡ H>dw ”ዲŸðƒ ¾T>ÁeÑÉÉ G<’@
c=•[ SÅu< “A” ¾J’ ¾w` ¾v”¡ H>dw ÃŸðM::
3: Ÿ¡MM S”ÓYƒ ÓUÍ u?ƒ uT>SÅw SÅu—“ "úM uËƒ

¾T>ÖkS< ¨ÃU ÃI ›ªÏ ¾T>SKŸ†¨< S/u?„‹ G<K<
SÅu< “B” ¾J’ H>Xw ”Ç=ŸðƒL†¨< ÃÅ[ÒM:: SÅu< “B”
¾J’ H>Xw u›w³—¨< ¾[Í=U Ñ>²? wÉ`' uÑu= Scwcu=Á“
KSÁ¹ ¾T>ŸðM Ñ”²w TekSÝ’ƒ ÁÑKÓLM::
4: በAፋር ብሄራዊ ክልል መንግስት የፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ

T°ŸL© ÓUÍ u?ƒ eU ¾T>Ÿð~ ¨ÃU ¾}Ÿð~ ¾v”¡ H>dx‹
SÅv†¨< “C” ÃJ“M::
5: uõ`É u?ƒ ¨ÃU ›Óvw "K¨< ¾S”Óeƒ S/u?ƒ uT>cØ

ƒ°³´ u›Å^ KT>kSØ Ñ”²w T”kdkh ¾T>¨<M SÅu< “D”
¾J’ ¾Ç=þ²=ƒ H>dw ÃŸðM::
6: uQÓ }ðpÊ Ÿ}ÖnKK ð”É ¨<Ü u›ªÏ K}ssS< ð”Ê‹

¾T>Ÿð}¨< ¾v”¡ H>dw SÅw “F” ÃJ“M::
7: u¨<ß ›Ñ` wÉ` KT>Ÿ“¨’< –aË¡„‹ uwÉ` eUU’~

SW[ƒ SÅu< “L” ¾J’ ¾wድ` ¾v”¡ H>dw ÃŸðM::
8: °`Ç¨< ¨ÃU wÉ\ uውß U”³] ¾T>Ñ˜ ŸJ’“ K²=IU

¾}K¾ (Special) ¾v”¡ H>dw ”Ç=Ÿðƒ ›eðLÑ> J• c=Ñ˜
K›T@]"” ÊL` (USD) SÅu< "S1" “ KK?KA‹ ¾¨<ß Ñ”²w
¯Ã’„‹ "S2" ¾J’ ¾v”¡ H>dw ÃŸðM::
9: Ÿ¡MM S”Óeƒ ÓUÍ u?ƒ K}SÅu ¾¨Ü uËƒ ¡õÁ/KÑ”²w

Te}LKòÁ/Drawing/ ¾T>ÁÑKÓM SÅu< “Z” ¾v”¡ H>dw
ÃŸðM::
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 64 of 174
Aንቀጽ 9: ¾v”¡ H>dw ›Ÿóðƒ ØÁo ›k^[w፤
¾S”Óeƒ S/u?„‹ ¾v”¡ H>dw ”Ÿ=ðƒL†¨< ØÁo c=Ákù< ¾T>Ÿ}K¨<”

uêOõ ›TEM}¨< Tp[w ›Kv†¨<::
1: ¾v”¡ H>dw ”Ç=Ÿðƒ ÁeðKÑuƒ U¡”Áƒ uêOõ u´`´`

SÑKê Ã•[uM::
2: ¾T>Ÿð}¨< v”¡ H>dw ¾›T`—“ ¾”ÓK=´— SÖ]Á ”ÅGdu< ¾T>Ÿðƒuƒ v”¡ uƒ¡¡M SÑKê ›Kuƒ::
3: ¾T>Ÿð}¨< ¾v”¡ H>dw ŸwÉ`“ Ÿ°`Ç H>dw Ò` ¾}ÁÁ²

ŸJ’ ÃI”’< uT>SKŸƒ ¾}Å[Ñ ¾eUU’ƒ ö„ ¢ú }ÁÃµ
Sp[w Ã•ùM::
4: ¾v”¡ H>dw ”ዲከðƒ ŸS/u?„‹ ¾T>kù¨< ØÁo uS/u?~

¾uLÃ Lò ¨Ã”U ¾vLÃ Lò¨< ¾óÃ“”e e^ ”Ç=Á”kdቅe
uT>¨¡K¨< c¨< ò`T SJ” Ã•ùM::
5: uwÅ` “ u`Ç KT>"H@É K–aË¡„‹ T”kdkh’ƒ

¾T>Ÿð~ ¾v”¡ H>dx‹ KU” ÁIM Ñ>²? K=qÄ ”ÅT>‹K<
u´`´` SÑKê Ã•ùM::
Aንቀጽ 10: ¾S”Óeƒ S/u?„‹ Lò’ƒ፤
1: T”—¨dw

›ÑKÓKA~” c=ÁÖ“pp ¨ÃU S/u?~ ŸK?L Ò` ›”Ç=ªHÉ
c=Å[Ó ¨ÃU c=ðè ለፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ uêOõ
Td¨p ›Kuƒ::
2: ŸLÃ uንUስ-Aንቀጽ 1 ¾}ÑKç¨< ”Å}Öuk J• Kwድ` H>dw

T”kdkh’ƒ ¾}Ÿð}¨< ¾v”¡ H>dw dÃ”kdke K6 ¨`“ Ÿ²=Á
uLÃ Ÿq¾ S²Òƒ Ã•ùM:: S/u?~ ›dT˜ Tw^]Á
ŸcÖuƒ ¾v”¡ H>du< ukÉV G<’@ ”Ç=”kdke ÃÅ[ÒM::
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 65 of 174
Aንቀጽ 11: ¾v”¡ H>dx‹ S´Óx eKSÁ´፤
1: የፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ ¾S”Óeƒ S/u?„‹ “

uK?KA‹U eU ¾}Ÿð~ƒ” ¾v”¡ H>dx‹ u´`´` S´Óx
ÃÃ³M::
2: T”—¨dw ¾}Ÿð}Kƒ ¾S”Óeƒ S/u?ƒ

¨`H© ¾v”¡ H>dw Te[mÁ ›²ÒÏ„ SÁ´ Ã•ùM::
¾v”¡ H>dw Te[mÁ SÓKÝ ¨\ u}Ö“kk u10 k“ƒ Ñ>²?
¨<eØ ለፋይናንስና ›=¢•T> MTƒ ቢሮ Sp[w ›Kuƒ::
Aንቀጽ 12: ስለመሻር፤
ከሐምሌ 1994 ጀምሮ በሥራ ላይ ውሎ የነበረው “የመንግስት የባንክ ሂሳብ Aከፋፈትና

Aስተዳደር መመሪያ ቁጥር 6/1994” በዚህ መመሪያ ተሽሯል፡፡
Aንቀጽ 13: SS]Á¨< ¾T>ç“uƒ Ñ>²?፤
ÃI SS]Á ከሀምሌ 1 ቀን 1999 ¯.U. ËUa }ðéT> ÃJ“M::
ሠመራ፤
መሃመድ Aወል መI
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 66 of 174
›v] 1
ለAፋር ብሄራዊ ክልል መንግስት

ሠመራ፤
በAፋር ብሄራዊ ክልል S”ÓYƒ የ……………………………………………. S/u?ƒ

eK}ssS (eK}SW[}) uS”ÓYƒ ¾}ðkÅKƒ ¯Sƒ© ¾uËƒ H>Xw
T”kdkh ¾T>J” ¾v”¡ H>Xw ”Ç=Ÿðƒ TÉ[Ó ›eðMÕM::
u²=G< SW[ƒ በ…………………………………… eU በ…………………………

¾v”¡ H>Xw ”Ç=ŸðƒM” Ádcw”' ¾T>Ÿð}¨< ¾v”¡ H>Xw SÖ]Á
¾›T`—……………………………፤ የ”ÓK=´— ………………………………….
SJ’<” ”ÑMéK”::
K›ðéçU ”Ç=ÁS‹ S/u?~ TssT>Á ¾T>ÁSK¡ƒ ........ ገጽ ö„ ¢ú
Ÿ²=I ÅwÇu? Ò` uTÁÁ´ MŸ“M::
ŸcLU Ò`
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 67 of 174
›v] 2
ለAፋር ብሄራዊ ክልል መንግስት

ሠመራ፤
u›=ƒÄåÁ ôÈ^L© Ç=V¡^c=Á© ]ùwK=¡ S”ÓYƒ “

በ………………………… ýaË¡ƒ TeðçT>Á ¾T>¨<M Ñ”²w KTÓ–ƒ
¾T>Áe‹M eUU’ƒ eK}ð[S' K²=G< Ñ”²w T”kdkh ¾T>J” ¾v”¡ H>Xw
”Ç=Ÿðƒ TÉረÓ ›eðMÕM::
eK²=I eUU’~ LÃ u}ÑKç¨< SW[ƒ በ………………….………….. eU

በ………………………..¾v”¡ H>Xw ”Ç=ŸðƒM” Ádcw”' ¾T>Ÿð}¨< ¾v”¡
H>Xw SÖ]Á ¾›T`— ………………………፤ ¾”ÓK=´— ……..………….……
SJ’<” ”ÑMéK”::
K›ðéçU ”Ç=ÁS‹ ስምምነቱን ¾T>ÁSK¡ƒ …… Ñê ö„ ¢ú Ÿ²=I ÅwÇu?

Ò` uTÁÁ´ MŸ“M::
ŸcLU Ò`
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 68 of 174
ለቋሚ የመንግስት ሠራተኞች የሚሰጥ የረጅም ጊዜ

የደመወዝ ብድር Aሰጣጥ ሥርዓትን Eንደገና ለመወሰን
የወጣ መመሪያ ቁጥር 13/1999

ግንቦት 1999
ሠመራ፤
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 69 of 174
ለቋሚ የመንግስት ሠራተኞች የሚሰጥ የረጅም ጊዜ የደመወዝ ብድር Aሰጣጥ ሥርዓትን Eንደገና ለመወሰን የወጣ መመሪያ፤
Aንቀጽ1:- Aውጪው ባለሥልጣን፤
የAፋር ብሔራዊ ክልላዊ መንግስት የፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ በሥራ Aስፈጻሚ

ኮሚቴ ¾óÃ“”e Å”w lØ` 2/1991 ›”kê 41 u}cÖ¨< YM×” SW[ƒ ÃI”
SS]Á ›¨<Ø…M::
Aንቀጽ2:- Aጭር ርEስ፤
ÃI SS]Á “KsT> ¾S”ÓYƒ W^}™‹ ¾T>cØ ¾[ÏU Ñ>²? ¾ÅS¨´ wÉ`

›c×Ø Y`¯ƒ” ”ÅÑ“ KS¨c” ¾¨× SS]Á lØር 13/1999” }wKA K=Öke
Ã‹LM::
Aንቀጽ3:- የመመሪያው ተፈጻሚነት፤
ÃI SS]Á uóÃ“”e ›e}ÇÅ` ›ªÏ ¾S”ÓYƒ መስሪያ-ቤት }wK¨< u}SKŸ~ƒ

LÃ }ðéT> ÃJ“M::
Aንቀጽ4:- የመመሪያው ኣላማ፤
¾S”ÓYƒ W^}™‹ ›Mö ›Mö KT>ÁÒØTE†¨< T%u^© ‹Óa‹ TnKÁ

¾T>¨<M ¾[ÏU Ñ>²? ¾ÅS¨´ wÉ` ›c×Ø ÓMê“ ›”É ¨Ø-uJ’ Y`¯ƒ
”Ç=S^ KTÉ[Ó “ ¾T>cÖ¨< ¾ÅS¨´ wÉ` uwÉ\ ²S” ውeØ ŸW^}—¨<
}k“i J• uƒ¡¡M Scwcu<” “ KÓUÍ-u?ƒ Ñu= SÅ[Ñ<” ”Ç=GXuÁe‹M Y`¯ƒ S²`Òƒ ’¨<::
Aንቀጽ5:- የረጅም-ጊዜ የደመወዝ ብድር Aሰጣጥ፤
1:- sT> KJ’ ¾S”ÓYƒ W^}™‹ ¾[ÏU Ñ>²? ¾ÅS¨´ wÉ` ¡õÁ
uT>SKŸ}¨< ›eðéT> መስሪያ-ቤት ¨Ü J• K=ŸðM Ã‹LM::
2:- KsT> ¾S”ÓYƒ W^}— ¾}ŸðK ¾[ÏU Ñ>²? ¾ÅS¨´ wÉ` wÉ\
u}cÖuƒ ¾Ñ>²? ÑÅw ¨<eØ Ÿ}uÇ]¨< W^}— ¨ÃU Ÿªf‡ }k”f Ñu=
SÅ[Ó Ã•ùM::
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 70 of 174
Aንቀጽ6:- የሚሰጥ የብድር ዓይነት፤
6.1:- ያለማስረጃ የሚሰጥ የደመወዝ ብድር፤
›W]¨< መስሪያ-ቤት ¾W^}—¨<” ¾S¡ðM ›pU uT[ÒÑØ Te[Í Tp[w

dÁeðMÓ u}ŸÃ u18 ¨^ƒ Ÿ<M ¡õÁ }ŸõKA ¾T>ÁMp eŸ G<Kƒ ¨`
ÅS¨´ ¾T>Åè wÉ` KsT> ¾S”ÓYƒ W^}— K=cØ Ã‹LM::
6.2:- ሆስፒታል ተኝተው የሚታከሙ፤
1:- ¾S”ÓYƒ W^}—¨</ª ¨ÃU ¾W^}—¨< vM ¨ÃU MÐ‹ ¾SS<

“ QSS< JeúM ¾T>Áe}— SJ’<” ¾T>Á[ÒÓØ Te[Í ŸJeúM
Ÿk[u ”Å ÅS¨²< SÖ” u}ŸÃ u24 ¨^ƒ }ŸõKA ¾T>ÁMp wÉ`
KsT> ¾S”ÓYƒ KW^}—¨< K=cØ Ã‹LM::
2:- JeúM }˜}¨< KT>ŸS< ¾T>cØ ¾ÅS¨´ wÉ` SÖ”&
G/ u¨` eŸ ብር 1,200 ÅS¨´ KT>ŸðK¨< W^}— eŸ

Aራት ¨` ÅS¨´'
K/ u¨` ከብር 1,201 uLÃ ¾¨` ÅS¨´ KT>ŸðL¨< W^}—

eŸ ሦስት ¨` ÅS¨´፤
6.3:- ለጋብቻ ሥነ-ሥርዓት ማስፈጸሚያ፤
1:- sT> ¾S”ÓYƒ W^}— Òw‰ ¾T>ðêU ¨ÃU ¾ðçS KSJ’< Te[Í
c=k`w K›”É Ñ>²? QÒ© Òw‰ Y`¯ƒ TeðçT>Á ”Å ÅS¨²< SÖ”
u}ŸÃ u24 ¨^ƒ Ÿ<M }ŸõKA ¾T>Áp ¾ÅS¨´ wÉ` K=cØ
Ã‹LM::
2:- KÒw‰ TeðçT>Á ¾T>cØ ¾ÅS¨´ wÉ` SÖ”፤
G/ u¨` eŸ w` 1,200 ÅS¨´ KT>ŸðL¨< W^}— eŸ

Aራት ¨` ÅS¨´'
K/ Ÿw` 1,201 uLÃ ¾¨` ÅS¨´ KT>ŸðK¨< W^}— eŸ

ሦስት ¨` ÅS¨´'
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 71 of 174
Aንቀጽ7:- በረጅም-ጊዜ የደመወዝ ብድር የሚቀርብ ማስረጃ፤
7.1:- የማስረጃዎች Aጠቃላይ ይዘት፤
K[ÏU Ñ>²? ¾ÅS¨´ wÉ` ¾T>kù< Te[Í−‹ eKƒ¡¡K—’†¨< ¾cÜ¨< S/u?ƒ

¨ÃU É`Ïƒ T%}U' ò`T“ +}` ”Ç=G’>e‚` v¨×¨< SYð`ƒ ¾JeúM Å[Í

Ÿ}c×†¨< JeúKA‹ uS`T] NŸ=U (Ê¡}` ) “ uJeúK< T@Ç="M Ç=_¡}`
¾}ð[S ›`T ÁK¨< *]Ï“M Te[Í Sp[w Ã•ùM::
7.3:- የጋብቻ ማስረጃ Aቀራረብ፤
1:- W^}—¨</ª K›”É Ñ>²? QÒ© Òw‰ ¾T>ðêU ¨ÃU ¾UƒðêU ¨ÃU
¾ðçS/¾ðçS‹ ŸJ’:-
G/ T²ÒÍ u?ƒ vKuƒ Ÿ}T ŸT²ÒÍ u?ƒ' T²ÒÍ u?ƒ uK?Kuƒ

Ÿ}T T²ÒÍ u?ƒ” ¨¡KA ŸT>W^ ›"M'
K/ ŸHÃT•ƒ É`Ïƒ ¾T>k`w ¾Òw‰ W`}òŸ?ƒ ¨ÃU

T[ÒÑÝ ŸJ’ Ÿ›”É ¯Sƒ ÁMuKÖ “ Te[Í¨<”
ucÖ¨< መስሪያ-ቤት ¨ÃU É`Ïƒ ¾uLÃ Lò ò`T
¾}[ÒÑÖ *]Ï“M ›`T ÁK¨< SJ” ›Kuƒ::
2:- Ÿ²=I ¨<Ü ¾T>k`w ¾Òw‰ Te[Í "K ÁK Te[Í ¾T>cØ ÅS¨´
wÉ` SW[ƒ Te}“ÑÉ Ã‰LM::
Aንቀጽ8:- የቤተሰብ ማረጋገጫ ማስረጃ Aቀራረብ፤
1:- ¾sT> ¾S”ÓYƒ W^}—¨</ª vM ¨ÃU T>eƒ KSJ“†¨< QÒ© ¾J’

T[ÒÑÝ ¨ÃU uÖ<[ ¾QÃ¨ƒ ]¡ pê LÃ ›ekÉV ¾}VL Te[Í
“ eKƒ¡¡K—’~ ¾T>SKŸ}¨< ¾Y^ ¡õM uò`T T[ÒÑØ
Ã•ùM::
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 72 of 174
2:- ¾W^}—¨</ª MÐ‹ KSJ“†¨< IÒ© ¾J’ T[ÒÑÝ ¨ÃU uS/u?~

¾Ö<[ ¾QÃ¨ƒ ]¡ pê LÃ ›ekÉV ¾}VL Te[Í“ eKƒ¡¡K—’~
uT>SKŸ}¨< ¾Y^ ¡õM uò`T T[ÒÑØ Ã•ùM::
Aንቀጽ9:- የረጅም-ጊዜ የደመወዝ ብድር የሚሰጥ ዋስትና፤
1:- sT> W^}—¨</ª ¾¨cÅ¨<” ¾ÅS¨´ wÉ` ŸõKA dÃÚè ¡õÁ¨<”

u=Ás`Ø u}“ÖMU J’ uÒ^ ¡õÁ¨<” KSðçU ¾T>‹K< G<Kƒ sT>
¾S”ÓYƒ W^}™‹ uªeƒ“ Tp[w Ã•ùM::
2:- ¾ªeƒ“ ÓÈ ¾Ñu< sT> ¾S”ÓYƒ W^}™‹ }uÇ]¨< wÉ\” ŸõKA
eŸT>Úè É[e KK?L ªe K=J’< ›Ã‹K<U::
3:- Kªeƒ“ ÓÈ ¾T>Ñu< sT> ¾S”ÓYƒ W^}™‹ vM ¨ÃU T>eƒ

"L†¨< uÒ^ Sð[U Ã•`v†ªM:: ÁLÑu< ŸJ’ T[ÒÑÝ uêOõ
Tp[w Ã•`v†ªM::
Aንቀጽ10:- ለዋስትና የሚያበቃ የደመወዝ መጠን፤
1:- Kªeƒ“ K=k`w ¾T>‹K¨< uc=y=M W`y=e ¢T>i” ¾ÅS¨´ eŸ?M

SW[ƒ Ÿ}uÇ]¨< ÅS¨´ uG<Kƒ Å[Í ´p ÁK ¨ÃU K}uÇ]¨<
ŸT>ŸðK¨< ÅS¨´ Ò` Ÿ<M ¨ÃU uLÃ ¾J’ ¾¨` ÅS¨´
¾T>ŸðL†¨< G<Kƒ W^}™‹ SJ” ›Kv†¨<::
2:- uT“†¨²? ¾ÅS¨´ wÉ` ÖÁm¨<” W^}— “ uªeƒ“ ¾T>kù<

W^}™‹” G<’@ ¾T>Á×^ ”Ç=GSKe eKSJ’< ¾T>Á[ÒÓØ ŸS”ÓYƒ ÓUÍ u?ƒ u}ðkÅ uËƒ
¾T>}ÇÅ` “ ^c<” ‹KA H>Xw ›pû= ¾J’ መስሪያ-ቤት 3 ›vLƒ” ¾Á²
¢T>‚ በመስሪያ-ቤቱ ¾uLÃ Lò ÃssTM::
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 73 of 174
2:- ¾T>ssS¨< ¾wÉ` ¾¢T>‚ ¾Y^ Ñ>²? ሦስት ¯Sƒ ’¨<:: ›eðLÑ>’~
ŸS’uƒ በመስሪያ-ቤቱ ¾uLÃ Lò ¾¢T>‚¨< ¾Y^ ²S” K›”É Ñ>²?
w‰ T^²U Ã‰LM::
11.2:- የብድር ኮሚቴ ኃላፊነት፤
¾wÉ` ¢T>‚ ¾T>Ÿ}K<ƒ Lò’„‹ Ã•\M::
1:- ¾[ÏU Ñ>²? ¾ÅS¨´ wÉ` ÖÁm¨< W^}— wÉ\” ŸSÚ[c< uòƒ
uÖ<[ ¾TÃÑKK< eKSJ’<'
2:- ¾}Ö¾k¨< wÉ` “ K?KA‹ Ÿ}uÇ]¨< W^}— ¾T>ðKÑ< }k““i °Ç−‹

"K< }k”c¨< KW^}—¨< ¾T>Å`c¨< ¾}×^ ÅS¨´ ¡õÁ Ÿ1/3— uLÃ
SJ’<” T[ÒÑØ'
3:- wÉ` ÖÁm¨</ª W^}— T>eƒ ¨ÃU vM ÁL†¨< ¨ÃU ¾K?L†¨<

KSJ“†¨< upÉT>Á T[ÒÑØ'
4:- SS]Á¨< ¨<eØ u´`´` u}SKŸ}¨< SW[ƒ KwÉ` ØÁo¨< ¾k[u<

Te[Í−‹ STEL†¨<” upÉT>Á T[ÒÑØ'
5:- ¾}Ö¾k¨<” wÉ` ›×`„ ¾¨<d’@ Hdw ¾Á² nK-Ñ<v¯@ ¨<d’@ KT>cØ
የመስሪያ-ቤቱ Lò ›p`x TêÅp'
Aንቀጽ12:- የረጅም-ጊዜ የደመወዝ ብድር ክፍያ የሚውል ተዘዋዋሪ ሂሳብ ስለማቋቋም፤
1:- Á”Ç”Æ ^c<” ‹KA H>Xw ›pû= KJ’ vKuËƒ መስሪያ-ቤት ¾[ÏU Ñ>²?
¾ÅS¨´ wÉ` ¡õÁ ¾T>¨<M }²ªª] H>Xw u¾uËƒ ¯S~ SËS]Á
በፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ ”Ç=Á´Kƒ ÃÅ[ÒM::
2:- Á”Ç”Æ መስሪያ-ቤት KW^}™‹ ¾[ÏU Ñ>²? ÅS¨´ wÉ` ¡õÁ

¾T>¨<M }²ªª] H>Xw ”Ç=ðkÉKƒ ¾Ñ”²w SÖ’<” uSÓKê uS[Í
›eÅÓö uS/u?~ ¾uLÃ Lò ›eð`V ለፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ
ØÁo Sp[w Ã•ùM::
3:- የፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮም በመስሪያ-ቤቶች ¾T>kù¨<” ¾}²ªª]

H>Xw ØÁo S[Í−‹” ›Ñ“´x uSÑUÑU K[ÏU Ñ>²? ¾ÅS¨´ wÉ`
¡õÁ ¾T>¨<K¨<” ¾}²ªª] H>Xw SÖ” ë• ለመስሪያ-ቤቱ ¾v”¡ H>Xw
ÁeLMóM::
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 74 of 174
4:- K[ÏU Ñ>²? ¾ÅS¨´ wÉ` ¡õÁ ”Ç=¨<M ¾}ðkÅ¨<” }²ªª] H>Xw
KK?L ¡õÁ TªM ›Øwq ¾}ŸKŸK ’¨<::
Aንቀጽ13:- የረጅም-ጊዜ የደመወዝ ብድር ጥያቄ Aቀራረብ፤
1:- sT> ¾S”ÓYƒ W^}—¨</ª ¾[ÏU Ñ>²? ¾ÅS¨´ wÉ` ØÁo uêOõ
ለመስሪያ-ቤቱ ›e}ÇÅ`“ óÃ“”e ›ÑMÓKAƒ ŸÅÒò S[Í Ò` ¨` uÑv
ከ10ኛው k” uòƒ Sp[w Ã•ùM::
2:- ¾[ÏU Ñ>²? ¾ÅS¨´ wÉ` ¡õÁ ¨Ü J• ¾T>ŸðK¨< wÉ` ÖÁm¨<

W^}— uT>Ñ˜uƒ መስሪያ-ቤት ’¨<::
3:- Ÿ¨cÆƒ wÉ` ›ekÉV ¾T>SMc< W^}™‹ "K< በመስሪያ-ቤቱ uÑ”²w

Á» K=cucw Ã‹LM::
4:- ›”É sT> ¾S”ÓYƒ W^}— ›ekÉV ¾¨cÅ¨<” wÉ` ŸõKA

dÁÖ“pp }ÚT] wÉ` ›ÃcÖ¨<U::
5:- ›”É sT ¾S”ÓYƒ W^}— ›ekÉV ¾¨cÅ¨” wÉ` ŸS¡ðÁ¨< Ñ>²?

uòƒ ŸõKA u=ÁÖ“ppU wÉ` TÓ–ƒ ¾T>‹K¨< ›ekÉV ¾}ðkÅKƒ”
¡õÁ K=ÁÖ“pp ÃÑv Ÿ’u[¨< Ÿƒ¡¡K—¨< ¾S¡ðÁ ¾Ñ>²? WK?Ç u%EL w‰
ÃJ“M::
Aንቀጽ14:- የረጅም-ጊዜ የደመወዝ ብድር ክፍያ Aመላለስ (ተመላሽ የሚሆንበት ጊዜ)
1:- ¾[ÏU Ñ>²? ¾ÅS¨´ wÉ` ¾}ðkÅKƒ sT> ¾S”ÓYƒ W^}—

¾¨cÅ¨<” ¾ÅS¨´ wÉ` ¡õÁ ¾uËƒ ¯S~” dÃÖwp wÉ\ ¨Ü J•
Ÿ}ŸðKuƒ ¨` ËUa u}ŸÃ u18 ¨^ƒ ¨ÃU u24 ¨^ƒ dÃs[Ø
ŸõKA TÖ“kp Ã•ùM::
2:- Á”Ç”Æ መስሪያ-ቤት ¾›e}ÇÅ`“ óÃ“”e ›ÑMÓKAƒ LòU ¾[ÏU

Ñ>²? ÅS¨´ wÉ` ¡õÁ” LLÖ“kk W^}— ¡K=^”e SeÖƒ
›Ã•ùƒU::
3:- W^}—¨< ¾¨cÅ‹¨<” ¾[ÏU Ñ>²? wÉ` ¡õÁ ŸTÖ“kl uòƒ u}KÁ¾
U¡”Áƒ ŸY^ u=KÃ ¾}s[Ö¨< ¡õÁ Ÿªf‡ ÅS¨´ LÃ }k”f Ñu=
SÅ[Ó Ã•ùM:
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 75 of 174
Aንቀጽ15:- የረጅም-ጊዜ የደመወዝ ብድር ላይ የሚከፈል ወለድ፤
1:- Ÿ²=I Ò` u}ÁÁ²¨< ›v] SW[ƒ u¾¨\ SÚ[h ŸT>¾¨< Ÿ¨Ü k]

¾ÅS¨´ wÉ` ¡õÁ LÃ 5% (›Ueƒ uS„) ¨KÉ ex wÉ\ c=cØ
uS/u?~ upÉT>Á Ãk’dM' Ã¦¨< Ñ”²w KT°ŸL© ÓUÍ u?ƒ ¾v”¡
H>Xw Ñu= SÅ[Ó Ã•ùM::
2:- ¾¨KÆ SÖ” uÑ”²w“ ›=¢•T> MTƒ T>’>e‚` “ u›=ƒÄåÁ wN?^©

v”¡ S"ŸM ukØ wÉ` LÃ uT>ŸðK¨< ¾¨KÉ SÖ” LÃ uT>Å[Ñ¨<
eUU’ƒ SW[ƒ Ÿõ ¨ÃU ´p K=Å[Ó Ã‹LM::
3:- Ÿ}uÇ]¨< ¾T>k’e ¾¨KÉ H>Xw uÁ”Ç”Æ }uÇ] eU u´`´` }KÃ„

S¾ƒ Ã•ùM::
Aንቀጽ16:- የረጅም-ጊዜ የደመወዝ ብድር ሂሳብ Aመዘጋገብ፤
1:- Á”Ç”Æ ¾S”ÓYƒ መስሪያ-ቤት K[ÏU Ñ>²? ÅS¨´ wÉ` ¡õÁ

Sq×Ö]Á“ SŸ}Á u}uÇ] W^}—¨< eU }kêL K?Ë` "`É SÁ´
Ã•ùM::
2:- KÁ”Ç”Æ ›eðéT> vKuËƒ መስሪያ-ቤት ¾}ðkÅKƒ }²ªª] H>Xw ¨Å

uS/u?~ ¾v”¡ H>Xw Ñu= c=Å[Ó በፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ ¾H>Xw
›S²ÒÑu< }cwdu= (}²ªª] H>Xw) uH>Xw SKÁ lØ` Èu=ƒ& uv”¡
ÁK Ñ”²w uH>Xw SKÁ lØ` ¡_Ç=ƒ }Å`Ô ÃS²ÑvM::
3:- K}²ªª] H>Xw Ÿ}ðkÅ¨< H>Xw u¾uËƒ ¯S~ SÚ[h KT°ŸL©

ÓUÍ-u?ƒ }SLi J• ðce c=Å[Ó በፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ
¾H>Xw ›S²ÒÑu< uv”¡ ÁK Ñ”²w uH>Xw SKÁ lØ` Èu=ƒ' }cwdu=
(}²ªª]) H>Xw uSKÁ lØ` ¡_Ç=ƒ }Å`Ô ÃS²ÑvM::
4:- u}ŸÃ uËƒ ¯Sƒ ðce ¾}Å[Ñ¨< }²ªª] H>Xw KT>SKŸ}ው

መስሪያ-ቤት }SMf c=ŸðM በፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ ¾H>Xw
›S²ÒÑu<& }cwdu= (}²ªª]) H>Xw uSKÁ lØ` Èu=ƒ& uv”¡ ÁK
Ñ”²w uH>Xw SKÁ lØ` ¡_Ç=ƒ }Å`Ô ÃS²ÑvM::
5:- Á”Ç”Æ vKuËƒ መስሪያ-ቤት KW^}™‹ ¾[ÏU Ñ>²? ÅS¨´ wÉ` ¡õÁ
¾T>¨<M }²ªª] H>Xw }ðpÊKƒ ¨Å v”¡ H>Xw Ñu= c=Å[Ó ¾H>Xw
›S²ÓÑw' uv”¡ ÁK Ñ”²w uH>Xw SKÁ lØ` Èu=ƒ& ለፋይናንስና
Iኮኖሚ ልማት ቢሮ }ŸóÃ H>Xw uSKÁ lØ` u¡_Ç=ƒ ÃS²ÑvM::
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 76 of 174
6:- መስሪያ-ቤቱ KsT> ¾S”ÓYƒ W^}™‹ ¾[ÏU Ñ>²? ÅS¨´ wÉ` ¨Ü

›É`Ô ¨KÆ” k”f uØ_ Ñ”²w ¨ÃU uŠ¡ c=ŸõM ¾H>Xw ›S²ÒÑu<&
}cwdu= H>Xw (›ÖnLÃ K?Ë` "`É) uH>Xw SKÁ lØ` Èu=ƒ& uv”¡
¨ÃU uXØ” ÁK Ñ”²w uH>Xw SKÁ lØ` ¡_Ç=ƒ& ¾}k’c¨< ¨KÉ
uH>Xw SKÁ lÖ` u¡_Ç=ƒ ÃS²ÒvM:: uÁ”Ç”Æ }uÇ] W^}— eU
u}kêL K?Ë` /Subsidiary Ledger/ "`É U´Ñv ÃŸ“¨“M::
7:- wÉ` Ÿ¨cÆ W^}™‹ Ñ”²u< }k”f Ñu= c=Å[Ó ¾H>Xw ›S²ÒÑu< uv”¡
¨ÃU uXØ” ÁK Ñ”²w uH>Xw SKÁ lØ` Èu=ƒ& }cwdu= H>Xw
›ÖnLÃ K?Ë` "`É u¡_Ç=ƒ ÃS²ÑvM::
8:- Á”Ç”Æ vKuËƒ መስሪያ-ቤት uuËƒ-¯S~ SÚ[h ¾T>Ñ–¨<” vL”e

Kƒ_»] SU]Á }SLi c=ÁÅ`Ó ¾H>Xw ›S²Òu< }ŸóÃ }²ªª]
H>Xw uSKÁ lØ` Èu=ƒ' uv”¡ ¨ÃU uXØ” ÁK Ñ”²w uH>Xw SKÁ
lØ` u¡_Ç=ƒ ÃS²ÑvM::
9:- ŸLÃ u}^ lØ` 8 ¾}SKŸ}¨< Ñ”²w uk×Ã uËƒ ¯Sƒ KT>SKŸ}¨<
መስሪያ-ቤት c=SKe ¾H>Xw ›S²ÒÑu<& uv”¡ ÁK Ñ”²w uH>Xw SKÁ
lØ` Èu=ƒ& }ŸóÃ uH>Xw SKÁ lØ` u¡_Ç=ƒ ÃS²ÑvM::
Aንቀጽ17:- የረጅም-ጊዜ የደመወዝ ብድር መመሪያ መጣስ የሚያስወስደው Eርምጃ፤
1:- uwÉ` ¾}cÖ¨<” Ñ”²w ŸW^}—¨</ª ¨ÃU Ÿªf‹ ÅS¨´ uƒ¡¡M

Sk’e ¨ÃU Scwcw ¾Á”Ç”Æ መስሪያ-ቤት Lò’ƒ ’¨<::
2:- ¾ÅS¨´ S¡ðÁ üaM K=eƒ c=²ÒÏ ¾wÉ\ Ñ”²w ŸW^}—¨</ª ¨ÃU
Ÿªf‡ ÅS¨´ }k”f Ñu= "M}Å[Ñ uóÃ“”e Aስተዳደር Å”w“ uóÃ“”e
Lò’ƒ SS]Á SW[ƒ uLò’ƒ ¾T>ÁeÖÃp ’¨<::
Aንቀጽ18:- የብድር ውል፤
Á”Ç”Æ ¾S”ÓYƒ መስሪያ-ቤት sT> ¾S”ÓYƒ W^}™‹ ¾[ÏU Ñ>²? ¾ÅS¨´

wÉ` ŸS¨<cÇ†¨< uòƒ Ÿ²=I SS]Á Ò` ›v] J• u}ÁÁ²¨< ¾wÉ` ¨<M LÃ
}uÇ]¨< W^}— “ ªf‡ ŸvM ¨Ã”U ŸT>eƒ Ò` uÒ^ Sð[U Ã•`v†ªM::
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 77 of 174
Aንቀጽ19:- ቀደም-ሲል የተከፈለ የረጅም-ጊዜ የደመወዝ ብድር Aመላለስ፤
1:- kÅU c=M u¨×¨< SS]Á SW[ƒ Ÿ}ŸðK¨< ¨ÃU Ÿ}cÖ ¾[ÏU Ñ>²?
¾ÅS¨´ wÉ` dÃŸðM/dÃcucw u”ØMØM ¾T>Ñ˜ Ñ”²w
uT>SKŸ†¨< መስሪያ-ቤቶች ”Ç=cucw ´`´\ ”Ç=}LKõ ÃÅ[ÒM::
2:- ¾T>SKŸ}¨< መስሪያ-ቤት wÉ\” Ÿ¨cÆ W^}™‹ ¾T>cucu¨<” Ñ”²w

”Å}²ªª] H>Xw ÃÃ³M::
Aንቀጽ20:- ስለመሻር፤
ከሐምሌ 1994 ጀምሮ Y^ LÃ ¨<KA ¾’u[¨< “KsT> ¾S”ÓYƒ W^}™‹ ¾T>cØ

¾[ÏU Ñ>²? ¾ÅS¨´ wÉ` SS]Á ቁጥር 5/1994” u²=I SS]Á }ibM::
Aንቀጽ21:- መመሪያው ተፈጻሚ የሚሆንበት ጊዜ፤
ÃI SS]Á Ÿሀምሌ 1 ቀን 1999 ËUa }ðéT>’ƒ Ã•[ªM::
ሠመራ፤
ግንቦት -- ቀን 1999
መሃመድ Aወል ሚዔ
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 78 of 174
Aባሪ 1
¾sT> ¾S”ÓYƒ W^}™‹ ¾[ÏU Ñ>²? wÉ` ¨<M
’@......................................................... u.................................. ¾............................................

SU]Á/›ÑMÓKAƒ vMÅ[v ¾J”Ÿ< ¾S¨mÁ lØ` ...................... ¾Á´Ÿ< ›É^hÂ
u........... Ÿ}T፣ በkuK? ...........፣ በ........... ¾u?ƒ lØ` ¾U•`'
1:- ከፋይናንስና ›=¢•T> MTƒ ቢሮ uቀን ..................... ulØ` ............................

u¨×¨< ¾[ÏU Ñ>²? ¾ÅS¨´ wÉ` ›c×Ø SS]Á SW[ƒ vKu?‚”
¨/a ..................................... Aቶ ................................. cØŠ Ãº SuÅ_”
Á[ÒÑØŸ<' ÃI”’< ”ÉuÅ` ¾}ðkÅM˜ Ñ”²w ¾›”É’ƒ“ ¾’ÖL ªe
›„/¨/a .......................................................... “ ...............................................
w`....................../.............................................................................. cØŠ w`
SuÅ_” ›[ÒÓ×KG<::
2:- ¾›ŸóðK< G<’@' ¾}uÅ`Ÿ<ƒ” Ñ”²w Ÿ}kuMŸ<uƒ Ñ>²? ËUa ÁKTs[Ø

u¾¨\ w` ......................./.........................................................................
¾ŸðMŸ< MÚè }eTU‰KG<:: ¾}uÅ`Ÿ<ƒ” Ñ”²w u¨<K< SW[ƒ
ŸõÂ dMÚè ŸY^Â uÖ<[ wÑKM ÁKw˜” wÉ` Ñ”²w ›uÇ]¨<
S/u?ƒ ŸT>Ñ–¨< ¾Ö<[ ›uM LÃ Sk’e Swƒ ÁK¨< SJ’<” }[ÉŠ
uSeTTƒ ð`T@›KG<::
’@U................................................................ ŸLÃ ¾}Ökc¨</‹¨< }uÇ]/ª vKu?‚

¾}uÅ[¨<”/‹¨<” w` .........................../..............................................................................
¾}eTTG<uƒ SJ’@” d[ÒÓØ' u¨<K< ¾}SKŸ}¨<” ÓÈ KSðçU }[ÉŠ
ð`T@›KG<::
3:- — ›„/¨/a ...........................................................................................................

vMÅ[v ¾S¨mÁ lØ` ....................................................................................
Ÿ}T .......................፣ ukuK? .................፣ ¾u?ƒ lØ` ....................................
¾U”•` Ÿ²=I uLÃ u}éð¨< nM SW[ƒ ›„ /¨/a ...................................
K}uÅ\ƒ ብር ......................./.........................................................................
u›”É’ƒ“ u’ÖL ªe SJ“‹”” “[ÒÓ×K”:: u²=G< SW[ƒ }uÇ]¨<
uT“†¨<U U¡”Áƒ ¾¨\” ¡õÁ u=Ás`Ø u›uÇ]¨< S/u?ƒ U`Ý
ÁKU”U pÉS G<’@ ¾—”“ ¾}uÇ]¨<” ¨ÃU ¾G<K‹””U ÅS¨Ú
J’ uÖ<[ w”ÑKM ”"D” ¾Ö<[ ›uL‹”” Ãµ KwÉ\ Ñu= K=ÁÅ`Ó
Swƒ ›K¨<:: ÃI””U ¾›”É’ƒ“ ¾’ÖL ªeƒ“ ¨<M e”Ñv vKu?‹””
— ...................................... ›pù” u¨<K< SW[ƒ ›¨<k” ¾ð[U”
SJ“‹”” “[ÒÓ×K”::
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 79 of 174
የተበዳሪው/ዋ ስምና ፊርማ፤
ስም፡- ...................................................
ፊርማ፡- .................................................
የዋሶች ስምና ፊርማ፤ የEማኞች ስምና ፊርማ፤
1ኛ ዋስ፡....................................፣ ፊርማ......................... 1ኛ ..............................፣ ፊርማ...................

2ኛ ዋስ፡....................................፣ ፊርማ........................ 1ኛ ..............................፣ ፊርማ..................
3ኛ ዋስ፡.....................................፣ ፊርማ....................... 1ኛ ..............................፣ ፊርማ..................
የተበዳሪው/ዋ ባለቤት ስምና ፊርማ፤
ስም፡- ...........................................................
ፊርማ፡- ........................................................
የዋሶቹ ባለቤት ስምና ፊርማ፤
1ኛ ዋስ፡....................................፣ ፊርማ.........................
2ኛ ዋስ፡....................................፣ ፊርማ........................
3ኛ ዋስ፡.....................................፣ ፊርማ.......................
የEማኞች ስምና ፊርማ፤
1ኛ .........................................፣ ፊርማ.........................
2ኛ .........................................፣ ፊርማ.........................
3ኛ .........................................፣ ፊርማ.........................
ጥብቅ ማሳሰቢያ፤
1:- }uÇ]¨< ªe SeÖƒ ¾T>‹K¨< ŸÅS¨²< uG<Kƒ Å[Í ´p ÁK ¨ÃU

Ÿ<M ¨ÃU uLÃ ¾¨` ÅS¨´ ¾T>ÁÑ–< G<Kƒ ªf‹” SJ” ›Kuƒ::
2:- }uÇ]¨</ª/ ¨ÃU ªc</dD/ vKu?ƒ ¾K˜U ¾T>K< ŸJ’ ŸÖ<[ ¾QÃ¨ƒ
]¡ pê Ò` SSdŸ` ›Kuƒ::
eK ƒ¡¡K—’~ ¨<K<” Áeð[S¨< W^}—

eU“___________________
ò`T___________________
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 80 of 174
Aባሪ 2
ለቋሚ የመንግስት ሠራተኞች የተሰጠ ብድር ሪፖርት ማቅረቢያ ፎርም፤
• የባለበጀት መስሪያ-ቤቱ ስም፡- ......................................................................
• ሪፖርቱ የሚሸፍነው ጊዜ፡- .........................................................................
ከፋ/I/ልማት ቢሮ ከሠራተኛው ከሠራተኛ ተሰብስቦ

ተ.ቁ ወርና ዓ/ም ከ...............ዓ/ም በተጨማሪ ተጠይቆ
ለሠራተኛ የተከፈለ ተቀንሶ ፈሰስ የተደረገ
የተሰበሰበ የብድር
ከሠራተኛው
በባንክ የሚገኝ የብድር
የዞረ ብድር፤ የወለድ ሂሳብ፤ የሚፈለግ ቀሪ ሂሳብ፤
የተፈቀደ ሂሳብ፤ ሂሳብ፤ ሂሳብ፤
ሪፖርቱን ያዘጋጀው ሠራተኛ ስምና ፊርማ፤ ሪፖርቱን ያጸደቀው ኃላፊ ስምና ፊርማ፤
ስም፡- .................................................................... ስም፡- ....................................................................
ፊርማ፡- ................................................................. ፊርማ፡- .................................................................
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 81 of 174
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 82 of 174
የየመ
መንንግ
ግስስት
ት ሂ
ሂሳሳብ
ብሪሪፖ
ፖርርት
ት ማ
ማቅቅረ
ረቢቢያ
ያ የየጊ
ጊዜዜ--ሠ
ሠሌሌዳ
ዳ
መ
መመመሪ
ሪያያቁ
ቁጥጥር
ር 1144//11999999

ግንቦት 1999
ሠመራ፤
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 83 of 174
የመንግስት ሂሳብ ሪፖርት ማቅረቢያ የጊዜ-ሠሌዳ መመሪያ ቁጥር 14/1999
Aንቀጽ 1:- xWÀW Æl|LÈN፤
የAፋር ብሄራዊ ክልል መንግስት yÍYÂNS xStÄdR xêJ q$_R 7/1991

xNq{ 50 ለፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ bts-W |LÈN m\rT
YHN yxfÚ[M mm¶Ã xW_aL፡፡
Aንቀጽ 2:- x+R R:S፤
YH mm¶Ã “ymNG|T £œB ¶±RT ¥Qrb!Ã yg!z@ \l@Ä mm¶Ã

q$_R 14/1999” tBlÖ l!-qS YC§L፡፡
Aንቀጽ 3:- ymm¶ÃW tfÚ¸nT፤
YH yxfÚ[M mm¶Ã bÍYÂNS xStÄdR xêJ ቁጥር 7/1991 Aንቀጽ

3 ymNG|T መስሪያ-ቤት tBlW btmlkt$T §Y h#l# tfÚ¸nT
YñrêL፡፡
Aንቀጽ 4:- የመንግስት ሂሳብ ሪፖርት ማቅረቢያ የጊዜ-ሠሌዳ፤
4.1 ymNG|T m¼b@èC yTÊ¢¶½ yW+ BDRÂ :RÄ¬ £œB ¶±RT½
1ኛ:- የክልሉ mNG|T መስሪያ-ቤቶች kTÊ¢¶ MN+

ywsÇTN ÃlfWN wR y£œB ¶±RT tk¬† wR
bgÆ b15 qÂT½ kW+ xgR ytgßWN BDRÂ :RÄ¬
£œB mr©W btgß bxND wR g!z@ WS_ XNÄ!h#M
kEnz!H MNôC ytgßWN yt-”ll ybjT ›mt$N
y£œB zgÆÂ ysn@ wR y£œB ¶±RT XSk n/s@ wR
m=rš በፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ ለክፍያና ሂሳብ
መምሪያ ¥QrB xlÆcWÝÝ
2ኛ:- በፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ የክፍያና ሂሳብ መምሪያ

ከክልሉ mNG|T መስሪያ-ቤቶች ÃsÆsbWN
yXÃNÄNÇN መስሪያ-ቤት ygb!Â ywÀ £œB ¶±RèC
ybjT ›mt$ Ælq በ180 qÂT WS_ £œb#N zGèÂ
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 84 of 174
x-”lÖ knmGlÅW lêÂW åÄ!tR መስሪያ-ቤት

l£œB MRm‰ ÃqRÆLÝÝ
4.2 yFsT xND ¼ÒÂL ዋን¼ £œB ¶±RT½
1ኛ:- lx!÷ñ¸ XÂ l¥Hb‰êE L¥T PéG‰äC kxlM

xqF DRJèCÂ kmNG|¬T ytgßWN
yBDR¼XRÄ¬ gNzB በፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ
bk#L lKLል xSfÚ¸ መስሪያ-ቤቶች Eና ለወረዳዎች
ytdrgWN ygNzB FsT yxfÚ[M y£œB ¶±RT
ከክልል mNG|T መስሪያ-ቤቶች tk¬† wR bgÆ በ20
qÂT½ yወረዳ ÍYÂNSና Iኮኖሚ ልማት ጽ/ቤቶች bxND
wR g!z@ WS_ ÃlfWN wR y£œB ¶±RT በፋይናንስና
Iኮኖሚ ልማት ቢሮ ለክፍያና ሂሳብ መምሪያ ¥QrB
xlÆcWÝÝ
2ኛ:- የክፍያና ሂሳብ መምሪያ ከወረዳ ፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት

ጽ/ቤቶች Eና ከክልል መስሪያ-ቤቶች ÃsÆsbWN
yBDR¼y:RÄ¬ የሂሳብ ¶±RèC mGlÅ b¥-”lL
ybjT ›mt$ Ælq በ180 ቀናት WS_ lêÂW åÄ!tR
m|¶Ã b@T (lW+ åÄ!téC) l£œB MRm‰
ÃqRÆLÝÝ
4.3 የወረዳ mStÄDéC y£œB ¶±RT፤
1ኛ:- የወረዳ ፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ጽ/ቤቶች ybjT

›mt$N yt-”ll £œB ¶±RT የፋይናንስና Iኮኖሚ
ልማት ቢሮ ÃwÈWN yg!z@ \l@Ä m\rT b¥DrG
ybjT ›mt$ Ælq በ180 ቀናት WS_ በፋይናንስና
Iኮኖሚ ልማት ቢሮ ለክፍያና ሂሳብ መምሪያ ¥QrB
xlÆcW፡፡
2ኛ:- የክፍያና ሂሳብ መምሪያ yqrblTN የወዳዎች y£œB

¶±Rት በ120 qÂT WS_ Ã-”L§L፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 85 of 174
3ኛ:- የክፍያና ሂሳብ መምሪያ ytzUWN yክልል መስሪያ-ቤቶችና

yወረዳ መስተዳድሮች y£œB ¶±RèC በማጠቃለል በ60
ቀናት WS_ ክልላዊ y£œB ¶±RT ÃzU©L፡፡
Aንቀጽ 5:- tfÚ¸ y¸çNbT qN፤
ይህ መመሪያ ከሐምሌ 01 ቀን 1999 ጀምሮ ተፈጻሚ ይሆናል፡፡
ሠመራ፤
ግንቦት ቀን 1999 ›.M
መሃመድ Aወል ሚዔ
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 86 of 174
የAፋር ክልል ፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ፤ የጥሬ-ገብዘብ Eቅድ Aዘገጃጀትና የወጪ በጀት ክፍያ Aሰራር ማንዋል፤
የጥሬ-ገንዘብ Eቅድ Aዘገጃጀትና

የወጪ በጀት ክፍያ Aሰራር ማንዋል፤

ግንቦት 1999
ሠመራ፤
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 87 of 174
ማውጫ፤
ክፍል 1፡- ጠቅላላ፤ ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- - 4 -
1.1:- መግቢያ፤...................................................................................................................................................................... - 4 -
1.2:- የAሰራር ማንዋል Aስፈላጊነትና ጠቀሜታ፤ ................................................................................................................... - 1 -

1.3:- የክፍያና ሂሳብ መምሪያ Aመሰራረትና Aደረጃጀት፤ ....................................................................................................... - 2 -
1.4:- የመምሪያው የሥልጣን ምንጭና የኃላፊነት ወሰን፤....................................................................................................... - 4 -
ክፍል 2፡- የመንግስት በጀት፣ የቁጥጥር Eና የሂሳብ Aወቃቀር ሥርዓት፤ ---------------------------------------------------------------- - 5 -
2.1:- የመንግስት በጀት ምንነት፤............................................................................................................................................ - 5 -

2.2:- የበጀት ኣላማዎች፤ ....................................................................................................................................................... - 6 -
2.3:- የበጀት ተግባር፤ ............................................................................................................................................................ - 7 -
2.4:- የገቢ በጀት፤.................................................................................................................................................................. - 8 -

2.5:- የወጪ በጀት፤ .............................................................................................................................................................. - 9 -
2.6:- የበጀት ሥርዓት፤........................................................................................................................................................ - 11 -
2.7:- የበጀት ቁጥጥር ሥርዓት፤ .......................................................................................................................................... - 12 -

2.8:- የመንግስት ሂሳብ Aወቃቀር ሥርዓት፤........................................................................................................................ - 13 -
ክፍል 3፡- የጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደርና Aዘገጃጀት፤ ------------------------------------------------------------------------------------------------ - 16 -
3.1:- የጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደር ሥርዓት Aጠቃላይ ገጽታ፤ .................................................................................................... - 16 -

3.2:- የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Aዘገጃጀት Aስፈላጊነትና ጠቀሜታ፤ ........................................................................................... - 17 -
3.3:- የጥሬ-ገንዘብ Aዘገጃጀት ምንነት፤ ................................................................................................................................ - 18 -
3.4:- የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Aዘገጃጀት መርሆዎች፤ ............................................................................................................. - 18 -
3.5:- የጥሬ-ገንዘብ ትንበያ ሥርዓት፤ ................................................................................................................................... - 19 -
3.6:- በጥሬ-ገንዘብ Aዘገጃጀት የሚሳተፍ Aካላት፤................................................................................................................. - 19 -
3.7:- የጥሬ-ገንዘብ ዝግጅት Uደት (Cash-flow Cycle)............................................................................................................. - 21 -
3.8:- የጥሬ-ገንዘብ Eቅድ Aዘገጃጀት ደረጃዎች፤.................................................................................................................... - 23 -

3.9:- የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Eቅድ Aዘገጃጀትና የAቀራረብ ሂደት፤......................................................................................... - 25 -
3.10:- በጥሬ-ገንዘብ ፍሰት/ፍላጐት ዝግጅት ትኩረት ሊደረግባቸው የሚገቡ ነጥቦች፤............................................................... - 28 -
3.11:- የጥሬ-ገንዘብ የገቢ ፍሰትና የወጪ ፍላጐት Eቅድ ማቅረቢያ ጊዜና ቅጾች፤.................................................................... - 30 -
3.12:- የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት/ፍሰት ገምግሞ ማጽደቅ፤........................................................................................................... - 30 -
ክፍል 4፡- የተጠቃለለ ፈንድ፤--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- - 38 -
4.1:- ስለተጠቃለለ ፈንድ Aስተዳደር፤ .................................................................................................................................. - 38 -

4.2:- የተጠቃለለ ፈንድ Aስተዳደር ኣላማ፤ ........................................................................................................................... - 39 -
4.3:- የመንግስት የባንክ ሂሳብ Aስተዳደር፤........................................................................................................................... - 39 -
4.4:- የከልል መንግስት የባንክ ሂሳብ የሚከፈትበት ሁኔታ፤ ................................................................................................. - 40 -
4.5:- የባንክ ሂሳብ የማንቀሳቀስ ኃላፊነት፤............................................................................................................................ - 41 -

4.6:- የክልሉ መንግስት የባንክ ሂሳብ Aመዳደብ፤.................................................................................................................. - 41 -
4.7:- የባንክ ሂሳብ Aከፋፈትና Aዘጋግ፤ ................................................................................................................................ - 42 -
4.8:- በበጀት-ዓመቱ መጨረሻ የሚዘጉ የባንክ ሂሳቦች፤......................................................................................................... - 43 -

4.9:- የክፍያ ጣሪያ ሂሳብ ማስታረቅ፤................................................................................................................................... - 43 -
ክፍል 5፡- የመንግስት ወጪ በጀት ክፍያ፤ --------------------------------------------------------------------------------------------------------- - 45 -
5.1:- ከመንግስት ወጪ በጀት ክፍያ ጋር የተያያዙ የጽንሰ-ሃሳብ ማብራሪያዎች፤.................................................................. - 45 -
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 88 of 174
5.2:- የመንግስት ወጪ በጀት ክፍያ ምንነት፤....................................................................................................................... - 46 -

5.3:- የወጪ በጀት ክፍያ ዘዴዎች፤ ..................................................................................................................................... - 46 -
5.4:- በጀት ነክ ያልሆኑ ክፍያዎች፤...................................................................................................................................... - 48 -
5.5:- የAደራና የተመላሽ ሂሳብ ክፍያ፤ ................................................................................................................................. - 48 -
5.6:- የወጪ በጀት ክፍያ ዓይነቶች፤ .................................................................................................................................... - 48 -
5.7:- የመንግስት የወጪ በጀት ክፍያ Aፈጻጸም ሂደት፤ ........................................................................................................ - 49 -

5.8:- የክፍያ ጣሪያ Aሰጣጥ፤ ............................................................................................................................................... - 49 -
5.9:- የመደበኛ ደመወዝ በጀት ክፍያ፤ .................................................................................................................................. - 50 -
5.10:- በAስፈጻሚ ባለበጀት መ/ቤቶች የሥራ-ማስኬጃ ወጪ ክፍያ Aፈጻጸም፤........................................................................ - 54 -

5.11:- የመንግስት ሌተር-Oፍ ክሬዲት (L/C) Aከፋፈትና ክፍያ Aፈጻጸም፤ ............................................................................. - 55 -
5.12:- የችሮታ ጊዜ ክፍያ፤ .................................................................................................................................................... - 56 -
5.13:- የፈሰስ ሂሳብ፤ ............................................................................................................................................................. - 57 -
ክፍል 6፡- የመንግስት የወጪ በጀት ክፍያ Aመዘጋገብ፤--------------------------------------------------------------------------------------- - 58 -
6.1:- የባለበጀት መ/ቤቶች የበጀት ኮድና ሥም ማስገባት፤ ..................................................................................................... - 58 -

6.2:- የተፈቀደ በጀት ምዝገባ፤ ............................................................................................................................................. - 59 -
6.3:- የበጀት ጠያቂው ባለበጀት መ/ቤት ሌጀር ካርድ መክፈት (መጥራት) ............................................................................. - 60 -
6.4:- የወጪ-በጀት ጥያቄ Aመዘጋገብ፤ ................................................................................................................................ - 60 -
6.5:- የተስተካከለ በጀት፤ ..................................................................................................................................................... - 62 -
6.6:- የከፍያ-ጣሪያ Aመዘጋገብ፤ .......................................................................................................................................... - 62 -
6.7:- ከባንክ ወጪ የተደረገ ሂሳብ Aመዘጋገብ፤..................................................................................................................... - 63 -
ክፍል 7፡- ሪፖርት፤ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- - 64 -
7.1:- ለወጪ-በጀት ክፍያ የተስተካከለ በጀት ሪፖርት፤ ......................................................................................................... - 64 -

7.2:- የተመሰረተ የክፍያ-ጣሪያ (Aጠቃቀም ሪፖርት) ........................................................................................................... - 64 -
7.3:- በጀት-ነክ ያልሆኑ ክፍያዎች ሪፖርት፤........................................................................................................................ - 66 -
7.4:- የችሮታ-ጊዜ ክፍያ Aፈጻጸም ሪፖርት፤........................................................................................................................ - 67 -
7.5:- በበጀት-ዓመቱ ለማEከላዊ ግምጃ-ቤት ፈሰስ የተደረገ ሂሳብ ሪፖርት፤ ........................................................................... - 67 -
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 89 of 174
ጠቅላላ፤
1.1:- መግቢያ፤
የፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ ዋና ተግባር የክልሉን መንግስት ገቢና ወጪን ለማስተዳደር

በገቢ ዘርፍ Aማካይነት ተሰብስቦ ለተጠቃለለ ፈንድ የገባውንና በየበጀት-ዓመቱ የሚፈቀደውን
የወጪ-በጀት ክፍያ መፈጸም Eደሆነ ይታወቃል፡፡ ቢሮው ባካሄደው የAሰራር ሥርዓት ለውጥ
ዘመናዊ የሆነ በጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት ላይ የተመሰረተ ገንዘብ ፈንድ Aስተዳደር Eንዲሁም
የወጪ-በጀት ክፍያ Aከፋፈል ሥርዓት መመስረት ዋነኛው ቁልፍ ተግባር ነው፡፡
ቢሮው Aዲስ የዘረጋውን የAሰራር ሥርዓት በማጐልበት ክልሉ ለሚያራምዳቸው የልማት

ሥራዎችና ፕሮግራሞች ማስፈጸሚያ የተፈቀደውን የወጪ-በጀት ክፍያ Aፈጻጸም በጥሬ-
ገንዘብ ፍላጐት Eቅድ ላይ የተመሰረተ ማድረጉ ጉልህ ሚና ስለAለው ትኩረት Eያገኘ የመጣ
ዓብይ ጉዳይ ሆኗል፡፡
በየበጀት-ዓመቱ የሚመደበውን በጀት ለIኮኖሚ፣ ለማኅበራዊ Eና ለጠቅላላ ልማት

ስትራተጂዎችና ፖሊሲዎች ማስፈጸሚያ በተጨባጭ Eውን ለማድረግ ከሚያግዙት ዓይነተኛ
መሣሪያዎች ውስጥ Aንዱ ክፍያን ዘመናዊ በሆነ መንገድ በወቅቱ መፈጸም ነው፡፡
Eነዚህን ሥራዎች በቀጣይነት ለመተግበር Eንዲያስችል የAሰራር ማንዋል ማዘጋጀት Aስፈላጊ

ስለሆነ ይህ ማንዋል የተዘጋጀ ሲሆን፣ ማንዋሉ የተዘጋጀው ከዚህ ቀደም ተዘጋጅተው
ከነበሩት መመሪያዎች በተለያዩ ጊዜያት ፋይናንስን በማስመልከት የተደረጉ ማሻሻያ ጥናቶች
ጋር በማጣጣም ነው፡፡
የዚህ ማንዋል ዝግጅት ዋና ኣላማ በAሁኑ ወቅት ክልሉ ተግባራዊ Eንዲሆን ባቀደው
የAሰራር ሥርዓት ለውጥ (BPR) መሠረት መስሪያ-ቤቶች ራሳቸውን ችለው በተቀናጀ መንገድ
ለካፒታልና ለመደበኛ ወጪ-በጀታቸው የሚያስፈልጋቸውን የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Eቅድ
በማዘጋጀት የወጪ-ክፍያ በመፈጸም Eና Aፈጻጸሙን ለመከታተልና ለመገምገም Eንዲረዳ
ግልጽና ወጥ-የሆነ የAሰራር ማንዋል መኖር Aስፈላጊ ስለሆነ ነው፡፡ በዚህም መሠረት የክልሉ
ባለበጀት መስሪያ-ቤቶች ለዓመታዊ ሥራ ማስፈጸሚያ ለተመደበላቸው የወጪ-በጀት ክፍያ
Aፈጻጸም ሊረዳቸው የሚችል፣ ስለጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Aዘገጃጀትና Aቀራረብ Eንዲሁም
ለዜሮ-ሚዛን ክፍያ በወጥነት ሊያገለግል የሚችል ማንዋል በAዲሱ የክፍያና ሂሳብ መምሪያ
Aሰራር መሠረት ተዘጋጅቷል፡፡
የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Aዘገጃጀትና ለክፍያ ጣሪያ Aፈጻጸም ማንዋል ማዘጋጀት ያስፈለገበት

ሦስት ምክንያቶች Aሉት፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 90 of 174
Aንደኛ፡- በAዲሱ የክፍያና ሂሳብ መምሪያ የAሰራር ሥርዓት ለውጥ መሠረት ባለበጀት
መስሪያ-ቤቶች የተፈቀደላቸውን ጥቅል የክፍያ ጣሪያ ከሥራ ፕሮግራማቸው ጋር
በማጣጣም (በማጣመር) የመደበኛና የካፒታል ወጪ ለመፈጸም ስለሚረዳቸው
ለክልሉ መንግስት የፋይናንስ Aስተዳደር ሥር Aጋዥ Eንደሆነ በመታሰቡ፤
ሁለተኛ፡- የተዘጋጀው ማንዋል በክልሉ መንግስት ተግባራዊ የሚሆነውን Aዲሱ የወጪ-

ክፍያ Aሰራር ወጥነት-ባለው መልኩ ተግባራዊ ለማድረግ ስለሚያስችል፤
ሦስተኛ፡- በየጊዜው በተበታተነ መልክ የተላለፉ ሰርኩላሮች Aንድ ላይ በመሰብሰብ ለብዙ

ጊዜ ሊያገለግል የሚችል ማንዋል ማዘጋጀቱ ከጊዜና ከማቴሪያል/ከቁሳቁስ ቁጠባ
Aኳያ የቀሜታ EንደAለው ስለታመነበት ነው፡፡
በማንዋሉ ክፍል Aንድ የAሰራር ማንዋሉ Aስፈላጊነትና ጠቀሜታ Eንዲሁም ስለክፍያና ሂሳብ
መምሪያው የሥራ ሁኔታ በAጭሩ ለማብራራት ተሞክሯል፡፡ በክፍል ሁለት ደግሞ
ስለመንግስት በጀትና ስለሂሳብ Aወቃቀር ሥርዓት ተተንትኗል፡፡ በክፍል ሦስት ስለጥሬ-ገንዘብ
Aስተዳደር/ Aዘገጃጀት፣ መርሆዎችና የAሰራር ሂደት በዝርዝር ቀርቧል፡፡ በክፍል Aራት
ስለተጠቃለለ ፈንድ Aስተዳደርና ስለክልሉ መንግስት ባንክ ሂሳብ በዝርዝር ተብራርቷል፡፡
በክፍል Aምስት የክልል መንግስቱ የወጪ-በጀት ክፍያ ኣላማዎች፣ የወጪ-በጀት ክፍያ
Aፈጻጸም ሂደት፣ ስለክፍያ ጣሪያና ዜሮ-ሚዛን የክፍያ Aሰራር በስፋት ተገልጿል፡፡ በክፍል
ስድስት የክልልመንግስቱ ወጪ-በጀት ክፍያ Aመዘጋገብ ተብራርቷል፡፡ በመጨረሻም የተለያዩ
ሪፖርቶች Aቀራረብ በክፍል ሰባት የቀረበ ሲሆን፣ በAዲሱ የክፍያና ሂሳብ መምሪያ Aሰራር
ሥርዓት መሠረት ዓመታዊና የሢስት ወር የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት፣ ወርሃዊ የክፍያ ጣሪያ
Aጠቃቀም ሪፖርት Eና በየሩብ-ዓመቱ የረጅም ጊዜ ብድር Aፈጻጸም ሪፖርት ማቅረቢያ ቅጾች
በተቀጥላ Eዝሎች ተያይዞ ቀርቧል፡፡
1.2:- የAሰራር ማንዋል Aስፈላጊነትና ጠቀሜታ፤
የAሰራር ማንዋል Aስፈላጊነትና ጠቀሜታ በርካታ ቢሆንም በዋናነት ሊጠቀሱ የሚችሉት፡
1ኛ፡- Aዲስም ሆነ ነባር ሠራተኛ የሚከናወነውን ዝርዝር ተግባራትና Aፈጻጸም

Eንዲያውቀው ለማስቻል፤
2ኛ፡- ቀልጣፋና ውጤታማ Eንዲሁም ግልጽ በሆነ መንገድ ሥራ ለማከናወን፤
3ኛ፡- የክፍያ Aስተዳደር ተግባርና ዝርዝር Aሰራር ለማሳወቅ፣ ለመከታተልና

ለመቆጣጠር፤
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 91 of 174
4ኛ፡- ሠራተኛው ለሚያከናውነው ሥራ ተነሳሽነትና ተጠያቂነት Eንዲኖረው

ለማድረግ፤
5ኛ፡- Aገልግሎት ፈላጊው ወይም ተጠቃሚ የሆኑ Aካላት የሥራ ክፍላችንን Aሰራር
በግልጽ Eንዲያውቅ ሁኔታዎችን Eንዲመቻቹ ለማድረግ፤
6ኛ፡- በመተግበር ላይ የሚገኘው የAሰራር ሥርዓት ለውጥ ለማሳወቅ የሚሉት ዋና-

ዋናዎቹ ናቸው፡፡
1.3:- የክፍያና ሂሳብ መምሪያ Aመሰራረትና Aደረጃጀት፤
በ19ኛው ክፍለ-ዘመን መጀመሪያ ላይ በIትዮጵያ ዘመናዊ የመንግስት Aስተዳደር ሲመሠረት

ከተዋቀሩት የመንግስት መስሪያ-ቤቶች Aንዱ የገንዘብ ሚኒስቴር ነበር፡፡ የመስሪያ-ቤቱ
ተግባርና ኃላፊነት የመንግስት ግምጃ-ቤትን ክፍያ በመፈጸም በየዓመቱ መጨረሻ ሂሳቡን
በመዝጋት ለመንግስት ሪፖርት ያቀርብ Eንደነበር መረጃዎች ይጠቁማሉ፡፡
በወቅቱ የሚኒስቴር መስሪያ-ቤቱ የግብርና፣ የጉምሩክ፣ የጽህፈት፣ የግምጃ-ቤት፣ የባንኮች

የድልብ ሳጥን በዓል Aደረጃጀት ነበረው፡፡ በ1923 ለንጉሱ በዓል ከፍተኛ ወጪ የተደረገ
መሆኑን Eና በመቀጠልም የIጣሊያን ወረራ ለመቋቋምና ለመከላከል የነበረው ገንዘብና ወርቅ
ለመሣሪያ መግዣ ወጪ መደረጉን መዛግብቶች ይጠቁማሉ፡፡
በ1935 የተሻሻለ የገንዘብ ሚኒስቴር ድርጅታዊ Aቋም በሚኒስትርና በዳይሬክተር ተዋቅሮ

የፋይናንስ ክፍል በማቋቋም የነበሩትን ክፍያዎች በዚሁ ክፍል ይፈጸም Eንደነበር መረዳት
ተችሏል፡፡
ከ1936-1958 ድረስ ባለው ጊዜ የበጀት-Aዋጅ በነጋሪት ጋዜጣ Aልፍ-Aልፎ ይወጣ Eንደነበርና

የክፍያውም ሁኔታ በፋይናንስ ክፍሉ ይከናወን ነበር፡፡
በ1958 በወጣው የሚኒስቴር መስሪያ-ቤቱ መዋቅር በሚኒስትርና ልዩ-ጽ/ቤት በመደራጀት

ከቀድሞዎቹ የበለጠ ዘመናዊ በመሆን ለመጀመሪያ ጊዜ በበጀትና ፋይናንስ ዋና መምሪያ ሥር
የበጀት ክፍያ መምሪያ መዋቅሩ ተመልክቷል፡፡
በ1969 የሚኒስቴር መስሪያ-ቤቱን Aደረጃጀት በመለወጥ የበጀት ክፍያ መምሪያ ይባል የነበረው
ከሂሳብ ሥራ ጋር ተጣምሮ የክፍያና ሂሳብ መምሪያ ተብሎ ለቋሚ-ተጠሪ ጽ/ቤት ተጠሪ
በመሆን የበጀትና የሂሳብ ሥርዓትን በጣምራ የማካሄድ ኃላፊነት ተሰጥቶት ነበር፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 92 of 174
በየጊዜው የፋይናንስ ሥርዓቱን የሥራ-ፕሮግራም Aቅጣጫ ለማስተካከል በሚደረገው ጥረት

የሚኒስቴር መስሪያ-ቤቱ በ1980 በተሻሻለ መልኩ Eንዲደራጅ በመደረጉ የሚኒስትሩ ጽ/ቤት
የፋይናንስ ፖሊሲና የፖሊሲ Aማካሪ ኮሚቴን ባካተተ መልኩ በመዋቀሩ የክፍያና ሂሳብ
መምሪያ Eንዳለ በበጀትና ቁጥጥር ዋና መምሪያ ሥር ተዋቅሯል፡፡
የመምሪያው ዋና ተግባር ለመንግስት መስሪያ-ቤቶች በየበጀት-ዓመቱ በሚወጣው የበጀት-Aዋጅ

መሠረት ክፍያዎችን መፈጸም፣ የመንግስትን ገቢና ወጪ ሂሳብ በAግባቡና በወቅቱ
መመዝገብና ሪፖርት ማቅረብ Eንደነበር ተመልክቷል፡፡
ከደርግ-ዘመን በíላ የተነደፈው የሽግግር ወቅት የIኮኖሚ ፖሊሲና የማሻሻያ ፕሮግራም

ሂደትን ለማፋጠን የተዘረጋው የክልል መስተዳድሮች Aደረጃጀትን ለማጠናከር Eንዲሁም
ከዓለም-Aቀፍ የልማትና የገንዘብ ተቋማት የሚገኘውን የብድር ገንዘብ ፍሰትና Aስተዳደር
ለመቆጣጠር የማሻሻያ ፕሮግራም መዘርጋት በማስፈለጉ በ1985 በሚኒስትርና በምክትል-
ሚኒስትር የሚመራ ድርጅታዊ ለውጥ Aድርጓል፡፡ ከዚህም በተጨማሪ በክልል ደረጃ ተጠሪነቱ
ለክልሉ መንግስት የሆነ የፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ Eንዲቋቋም ተደርጓል፡፡ በዚህ ቢሮ
ሥርም ክፍያና ሂሳብ መምሪያ የሚገኝ ሲሆን የተሰጡት ዋና-ዋና ተግባርና ኃላፊነቶችም፡
1ኛ፡- ከEያንዳንዱ Aስፈጻሚ ባለበጀት መስሪያ-ቤት የቀረበውን የክፍያ ጥያቄ ክፍያ

መፈጸም፤
2ኛ፡- የክልሉን የተጠቃለለ ፈንድ ማስተዳደር፤
3ኛ፡- በተንከባላይ የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት መሠረት ወደ ክልሉ ትሬዠሪ ገቢ በሚደረግ

ሂሳብና በተሰጠው የክፍያ ጣሪያ መካከል ለሚከሰት የገንዘብ Eጥረት ለAጭር-
ጊዜ ፋይናንሲንግ የሚውል ገንዘብ ማግኛ ዘዴ መቀየስ፤
4ኛ፡- ከልዩ-ልዩ ምንጮች የሚሰበሰበው የመንግስት ገቢ ወደ ማEከላዊ ግምጃ-ቤት

የባንክ ሂሳብ ገቢ መደረጉን መከታተል፤
5ኛ፡- የባንክ ሂሳብ መክፈት፣ ማስተዳደር Eና Aስፈላጊ ሆኖ ሲገኝ መዝጋት፤
6ኛ፡- በጀት-ነክ ያልሆኑ ክፍያዎች Eንደ ሠራተኛ ደመወዝ፣ ብድር፣ ተዘዋዋሪ ሂሳብ
መመስረት፣ ተመላሽ የሚሆኑ ሂሳቦችን ክፍያዎች መፈጸም፤
7ኛ፡- ወርሃዊ፣ የሩብ-ዓመት Eና ዓመታዊ የክፍያ Aፈጻጸም ሪፖርቶችን በAርEስት፣

በንUስ-AርEስት፣ በሥራ-ክፍል፣ በፕሮጀክት Eና በወጪ ሂሳብ-መደብ
Authorization ሪፖርት ማዘጋጀት፤
8ኛ፡- በክፍያ Aፈጻጸም ዙሪያ ተከታታይነት ያለው የAሰራር ማሻሻያ ጥናቶችን

በማካሄድ ተግባራዊ ማድረግ፤
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 93 of 174
9ኛ፡- ለቋሚ የመንግስት ሠራተኞች የተሰጠ የረጅም ጊዜ የደመወዝ ብድር በትክክል

መመለሱን በየሩብ-ዓመቱ መከታተል፤ Eና፣
10ኛ፡- በየበጀት-ዓመቱ መጨረሻ ሥራ-ላይ ሳይውል የተገኘው ተራፊ ሂሳብ

በሚደርሰው መግለጫ መሠረት በፈሰስ ተቀንሶ ገቢ Eንዲሆን ማድረግ ዋና-
ዋናዎቹ ናቸው፡፡
1.4:- የመምሪያው የሥልጣን ምንጭና የኃላፊነት ወሰን፤
የፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮን ሥልጣንና ኃላፊነት ለመወሰን በወጣው Aዋጅ ቁጥር
......... Eና በፋይናንስ Aስተዳደር Aዋጅ ቁጥር 7/1990 መነሻ በማድረግ የመምሪያው ተግባርና
ኃላፊነት ከመስሪያ-ቤቱ ተግባርና ኃላፊነት የሚሰጡ በሥራ መዘርዝር የተመለከቱና በAመራር
Aካሉ የሚሰጡ ማንኛውም ይፋዊ የሆኑና ይፋዊ ያልሆኑ ተግባራቶችን በኃላፊነት ለመተግበር
የሚከተሉትን ህጋዊ ማEቀፎች መሠረት ያደርጋል፡፡
1ኛ፡- በየዓመቱ በሚወጣ የበጀት Aዋጅ፤
2ኛ፡- የፋይናንስ Aስተዳደር Aዋጅ ቁጥር 7/1990 Eና የፋይናንስ Aስተዳደር የሥራ

Aስፈጻሚ ኮሚቴ ደንብ ቁጥር 2/1991
3ኛ፡- ክልሉ ያወጣቸው የፋይናንስ መመሪያዎች ናቸው፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 94 of 174
ክፍል 2፡- የመንግስት በጀት፣ የቁጥጥር Eና የሂሳብ Aወቃቀር ሥርዓት፤
2.1:- የመንግስት በጀት ምንነት፤
በጀት የሚለው ቃል መሠረቱ Eንግሊዝኛ ሲሆን Aመጣጡም ከጥንታዊ የፈረንሳይ ቃል ቡዥ

(Bougett) ከሚለው ሆኖ ትርጉሙም ትንሿ ቦርሳ ማለት ሲሆን በፋይናንስ Eቅድ ቦርሳ
የሚመስል ነው፡፡ የEንግሊዝ መንግስት የግምጃ-ቤት ሹም (Chancellor of the Exchequer)
የቀጣዩን ዓመት የፋይናንስ Eቅድ ማለትም ገቢና ወጪ ከዝርዝር የሥራ ፕሮግራምና ደጋፊ
ሠነዶች ጋር ለፓርላማ Aባላት ለማስረዳት ይዘውበት የሚሁዱበት የትንሿ ቦርሳ መከፈት
የበጀቱን ይዘት ከማስረዳት ጋር የተያያዘ ነበር፡፡ በጀት የሚለው ስያሜ መጠቀም የተጀመረው
E.ኤ.A ከ1733 ጀምሮ Eንደሆነ መረጃዎች ያመለክታሉ፡፡
በጀት Eቅድን ከሀብት ጋር የማቀናጃ ዘዴና ስለነዚህ ሀብቶች Aጠቃቀም ማለትም በግብዓትና
በውጤት ረገድ ተጠያቂነት የሚገለጽበት መንገድ ነው፡፡ በጀት የወጪዎችን ኣላማ በግልጽ
ማስረዳት የሚኖርበት ሲሆን፣ Aቀራረቡም ለህግ Aውጪው ክፍል በሚጠቅም መልኩ
መቅረብ ይኖርበታል፡፡ ስለዚህ የመንግስት ባለበጀት መስሪያ-ቤቶች ለተፈቀደላቸው በጀት
ተጣቂ የሚሆኑበት መሣሪያ ከመሆኑም በላይ በቀጥታም ሀነ በተዘዋዋሪ መንገድ ዋጋን፣
ጊዜንና የሚጠበቀውን ውጤት የሚያመለክት በመሆኑ የሥራ-Aመራር መሣሪያም ነው፡፡
ለበጀት Aስፈላጊነት ዋና መነሻ የሚሆነው የመንግስት ፍላጐት ካለው የፍላጐት ማስፈጸሚ

ሀብት/ገቢ በላይ ሆኖ መገኘቱ ነው፡፡ ገቢ ምን ጊዘም የተወሰነ በመሆኑ ፍላጐትን በሙሉ
ለማሟላት Aይችልም፡፡ ስለዚህ ፍላጐቶችን ለማሟላት ቅደም-ተከተሎችን ማውጣት Aስፈላጊ
ነው፡፡ የበጀት Aሰራር Aስፈላጊነት የሚመነጨው ከዚህ ነው፡፡
መንግስት ብሄራዊ Iኮኖሚውን ለማሳደግና የህዝቡን የኑሮ ደረጃ ለማሻሻል የረጅም፣

የመካከለኛና የAጭር-ጊዜ Eቅዶችንና ፕሮግራሞችን በማዘጋጀት በሥራ ላይ የውላል፤
ለፕሮጀክቶችና መደበኛ ተግባራትን ማስፈጸሚያ የሚያስፈልጉ የፋይናንስ፣ የሰው-ሃይልና
የማቴሪያል ሀብቶችን በማቀናጀት ተግባራዊ ያደርጋል፡፡ በዚህ መልኩ ሲታይ በጀት
የመንግስት የAጭር-ጊዜ (ዓመታዊ) ፕሮግራሞች ማስፈጸሚያ የሚውል ነው፡፡ በጀት ሁለት
ክፍሎች ማለትም የገቢና የወጪ በጀትን ያካትታል፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 95 of 174
2.2:- የበጀት ኣላማዎች፤
ማንኛውም በጀት ሦስት ኣላማዎችን ያሳካል፡፡ Eነርሱም፡ Eቅድ፣ ማኔጅመንትና ቁጥጥር

ናቸው፡፡ የበጀት ቁጥጥር ኣላማ የተፈቀደውን በጀት ለታለመለት ኣላማ መዋሉን መረጋገጥ
ነው፡፡
ይህን ኣላማ ለማሳካት በጀት የተፈቀደላቸው Aካላት በጀቱን ወጪ ያደረጉበትን Aኳíን

ለማስረዳት የሂሳብ ሪፖርት ማቅረብ ይጠበቅባቸዋል፡፡ የበጀትን የቁጥጥር ኣላማ በግልጽ
ከሚያሟሉት የበጀት ዓይነቶች ውስጥ ዋናው የወጪ ዝርዝር በጀት ነው፡፡ ይህ የበጀት
ዓይነት ለAንድ ተግባር የሚያስፈልጉ ወጪዎችን በግብዓት የወጪ ዝርዝር፣ ደመወዝ፣
ነዳጅ፣ Aበል፣ ወዘተ ... ለማቅረብ የሚያግዝና፣ ሂሳቡም በዚህ መልክ ስለሚቀርብ ቁጥጥሩን
የተሳካ ያደርገዋል፡፡ ስለሆነም በጀት ለታለመለት ኣላማ ብቻ መዋሉን ለማረጋገጥ Aመቺ
ይሆናል፡፡
ሌላው የበጀት ኣላማ ማኔጅመንት ሲሆን፣ ይህ ኣላማ ተግባራዊ የሚሆነው ግብዓቶችን

ከተጨባጭ ውጤቶች ጋር በማቀናጀት ሲሆን ተግባራዊ የሚሆነው በፐርፎርማንስ
(Performance) በጀት ነው፡፡ ስለሆነም ፐርፎርማንስ በጀት የውጤት በጀት ይባላል፡፡ የዚህ
በጀት ኣላማ ከቁጥጥር ወጣ በማለት ግብዓትን ከውጤት ጋር በማገናዘብ ቅልጥፍናን በማሻሻል
ላይ ያተኮረ ነው፡፡
በሌላ በኩል የበጀት Eቅድ ኣላማ ተግባራዊ የሚሆነው ግብዓቶችን ከውጤት ጋር በማዛመድ
በፕላን፣ በፕሮግራምና በበጀት ሥርዓት በሚባለውና በAሁኑ ጊዜ ውጤት (Performance)
Eየተባለ በሚጠራው የበጀት ዓይነት ነው፡፡
የብዙ Aገሮች ልምድ Eንደሚያመለክተውና የበጀት ማሻሻያዎች ያለፉባቸውን ሂደቶች

ስንመለከት ከመጀመሪያ የቁጥጥር ኣላማዎች ቀጥሎም የማኔጅመንትና በመጨረሻም የፕላን
ኣላማዎች ተደርገዋል/Eየተደረጉም ነው፡፡
የበጀት ተግባር Eያደገና Eየተወሳሰበ ሲመጣ የበጀት ኣላማ መዳበሩ ተገቢ መሆኑን
ያመለክታል፡፡ በመጀመሪያዎቹ የEድገት ደረጃዎች ባብዛኛው የመንግስትን የAስተዳደርና
የልማት ተግባራት ለማከናወን ለመንግስት መስሪያ-ቤቶች ወጪ በሚመደብበት ወቅት የበጀት
ኣላማ ስንት ተከፈለ፣ ለማን ተከፈለ፣ ምን ተገዛ በሚለው ላይ በጀቱ ለታለመለት ኣላማ
መዋሉ መቆጣጠሩ ገቢ ሲሆን፣ Iኮኖሚው Eያደገ፣ የመንግስት ሚናም Eየጨመረ ሲመጣ
ምን ተገዛ ብቻ ሳይሆን ምን ውጤት ተገኘ የሚለውንም በመዳሰስ፣ በጀቱ በቁጠባ ሥራ ላይ
መዋሉን ማረጋገጥ Aስፈላጊ በመሆኑ የበጀት ኣላማም Eየሰፋ መጥቷል፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 96 of 174
2.3:- የበጀት ተግባር፤
የተለያዩ ታክሶችና የመንግስት ወጪዎች በAንድ Iኮኖሚ ላይ በተለያዩ መንገዶች ተጽEኖ

ሊያሳድሩ የሚችሉ ቢሆንም በAጠቃላይ የፊሲካል ፖሊሲ ተግባራት በAራት ክፍሎች ሊመደቡ
ይችላሉ፡፡
1ኛ፡- ሀብትን ለማደላደል፤
2ኛ፡- ገቢን ለማከፋፈል፤
3ኛ፡- Iኮኖሚን ለማሳደግ፤ Eና
4ኛ፡- Iኮኖሚን ለማረጋጋት፤
2.3.1:- ሀብትን የማደላደል ተግባር፤
Aንዳንድ Aገልግሎቶችን ለምሳሌ መከላከያ፣ ፍትህ፣ የመንገድ ሥራ፣ ትምህርት፣ የጤና፣

የዉሃ፣ የመሳሰሉት Aገልግሎቶች Eንደ Iትዮጵያ ባሉ ታዳጊ Aገሮች በገበያ ህግጋት ላይ
ተመርኩዞ ለተጠቃሚው ለማቅረብ Aዳጋች ስለሚሆን Eንደዚህ ዓይነት Aገልግሎቶች
በመንግስት መቅረብ Eንዳለባቸው ይታመናል፡፡ ስለሆነም ሀብት የማደላደል፣ የበጀት ተግባር
በመንግስትና በግሉ-ዘርፍ የሚሰሩ ተግባራትን የሚለይ ነው፡፡
2.3.2:- ገቢን የማደላደል ተግባር፤
ይህ የበጀት ተግባር ሚዛናዊ የሆነ የገቢ ክፍፍል Eንዲኖር ወይም ሚዛናዊ ያልሆነን የገቢና
የሀብት ክፍፍልን በመቀነስ ወይም ሚዛናዊ ያልሆነ የገቢ ክፍፍል Eንዳይጨምር በመግታት
መርህ ላይ የተመሰረተ ነው፡፡ በጀት በታክስና በመንግስት ወጪ ማለትም ለማኅበራዊ
ደህንነትና ድጐማ ወጪዎችን በመደልደል የAካል ጉዳተኞችን፣ የAረጋውያንንና የህጻናትን
Eንዲሁም የመንግስትን ድጋፍ ካላገኙ በከፍተኛ ችግር ላይ ሊወድቁ የሚችሉ የኅብረተሰብ
ክፍሎችን የኑሮ ሁኔታ ለማሻሻል በመሣሪያነት ያገለግላል፡፡ ይሁንና Eንዲህ ዓይነት የበጀት
ተግባር ከታዳጊ Aገሮች ይልቅ በIንዱስትሪ ልማት በበለጸጉ Aገሮች ይበልጥ ተግባራዊ
የሚሆን ቢሆንም ለምሳሌ በIትዮጵያ በተለይ በAሁኑ ጊዜ ድህነትን ለመቀነስ በተቀየሰው
የድህነት ቅነሳ ስትራተጂክና ፖሊሲ Aንጻር ሲታይ ይህ የበጀት ተግባር ሰፊ ሚና
Eንደሚጫወት ይጠበቃል፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 97 of 174
2.3.3:- የIኮኖሚ Eድገት የማምጣት ተግባር፤
ይህ የበጀት ተግባር በመንግስትና በግሉ ክፍለ-Iኮኖሚ ቁጠባና Iንቨስትመንትን በማሳደግ

ከፍተኛውንና በማደግ ላይ ያለውን የመንግስት ወጪ ሥርዓት ቀጣይነት ባለው ቀልጣፋ በሆነ
መንገድ ሥራ ላይ ለማዋልና Eንዲሁም የግሉን ክፍለ-Iኮኖሚ Eድገት በማይገታና ምቹ
ሁኔታ በመፍጠር ላይ የሚያተኩር ነው፡፡ ለምሳሌ በAገራችን በAሁኑ ጊዜ መንግስት
በIኮኖሚው ውስጥ የሚኖረው ሚና በግልጽ በመለየት የልማት ወጪውም በመንገድ፣
በትምህርት፣ በጤና፣ በዉሃ፣ በኤክስቴንሽን Aገልግሎት፣ በምግብ-ዋስትና ላይ ያተኮረ
Eንዲሆንና፣ Eንዲሁም የታክስ ሥርዓቱም ቁጠባን የሚያደፋፍር፣ የግል ክፍለ-Iኮኖሚውን
ተሳትፎ የሚያጠናክር ሥርዓት በመዘርጋቱ Iኮኖሚው ቀጣይነት ያለው የልማት Aቅጣጫ
Eንዲከተል ለማድረግ ነው፡፡
በዚህ ረገድ በጀቱ ለIኮኖሚው Eድገት Eያበረከተ ያለው AስተዋጽO Eየጨመረ መጥቷል፡፡
በሌላ በኩል ይህ የበጀት ተግባር ገቢን ከማደላደል የበጀት ተግባር ጋር በቀጥታም ሆነ
በተዘዋዋሪ መንገድ ቁርኝት ያለው ነው፡፡ ለምሳሌ የገጠር መንገድ፣ የመጀመሪያ ደረጃ
ትምህርት፣ መሠረታዊ የጤና Aገልግሎት፣ ንጹህ የመጠጥ ዉሃ Aቅርቦት Eና የኤክስቴንሽን
Aገልግሎት ሽፋን Eያደገ መምጣት ለድህነት ቅነሳ የሚያደርገው AስተዋጽO በቀላሉ
የሚገመት Aይደለም፡፡
2.3.4:- Iኮኖሚን የማረጋጋት ተግባር፤
Eንደ Iትዮጵያ ያሉ ታዳጊ Aገሮች የIኮኖሚ Eድገታቸው ከውስጥና ከውጭ በሚፈጠሩ

ክስተቶች ሳቢያ ለIኮኖሚ Aለመረጋጋት የተጋለጡ ናቸው፡፡ ከEነዚህ የውስጥ ክስተቶች
ውስጥ ለምሳሌ የተፈጥሮ Aየር መዛባት Eና ጦርነት ሊጠቀሱ የሚችሉ ናቸው፡፡ ከውጭ
ክስተቶች ደግሞ የውጭ ምንዛሪ ገቢ መቀነስ፣ የዋና-ዋና የገቢ Eቃዎች ዋጋ መናር፣ የEርዳታ
መጠን መቀነስ ምክንያት ሊፈጥሩ ይችላሉ፡፡ ስለዚህ Aንድን Iኮኖሚ በEንዲህ ዓይነት
ሁኔታዎች ከሚያጋጥሙት ቀውሶች በማውጣት ፈጣንና ቀጣይነት ያለው የIኮኖሚ Eድገት
ለማምጣት ምርታማ ያልሆኑ ወጪዎችን በመቀነስ የወጪ Aሸፋፈኑ በባንክ ላይ
Eንዳይመሰረት በማድረግ በኩል በጀት ከፍተኛ ሚና ይጫወታል፡፡
2.4:- የገቢ በጀት፤
መንግስት ከተለያዩ ምንጮች ማለትም ከታክስ፣ ታክስ ካልሆኑና ከሌሎች የልማት መስኮችና
የAገልግሎት ክፍያዎች ገቢ ይሰበስባል፡፡ Eነዚህ በመንግስት የሚሰበሰቡ የገቢ ዓይነቶች ሁሉ
የህብ ገንዘብ ናቸው፡፡ የመንግስት የገቢ ምንጮች ስፋትና መጠን በIኮኖሚ Eድገት፣
መንግስት በሚከተለው የAስተዳደርና የIኮኖሚ ሥርዓት ይወሰናል፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 98 of 174
Aገራችን ገበያ-መር የIኮኖሚ ሥርዓት የምትከተል በመሆኗ የገቢ ምንጫችን በAብዛኛው

ከታክስ፣ ታክስ ካልሆኑና ከሌሎች የልማት መስኮችና የAገልግሎት ክፍያዎች ሲሆን የገቢ
ምንጫችን ስፋትና መጠንም በEነዚህ የገቢ ዓይነቶች ላይ የተመሰረተ ይሆናል፡፡ በAጠቃላይ
ሲታይ የAንድን መንግስት የወጪ Aሸፋፈን በሀገር-ውስጥና በውጭ ምንጮች በመለየት
በሁለት ከፍሎ ማየት ይቻላል፡፡
2.4.1:- የሀገር-ውስጥ ምንጭ፤
በዚህ የገቢ ምንጭ የሚካተቱትና በመደበኛ ገቢነት የሚታወቁት መንግስት በታክስ መልክ
(ቀጥተኛና ቀጥተኛ ያልሆኑ ታክሶች) የሚሰበስባቸውን፣ ታክስ ካልሆኑ ገቢዎች ማለትም
ከንብረትና Aገልግሎት ሽያጭ፣ መንግስታዊ የልማት ድርጅቶች ፈሰስ ከሚያደርጉት፣
ከመቀጫ የሚሰበስባቸው Eና ከሀገር-ውስጥ ባንክ በብድር የሚገኙትን፣ Eንዲሁም በህግ
በተሰጣቸው ሥልጣን መሠረት የበጀት Aስፈጻሚ Aካላት በራሳቸው ደረጃ የሚሰበስቡት ገቢን
ያጠቃልላል፡፡
2.4.2:- የውጭ-ሀገር ምንጭ፤
መንግስት ከውጭ የሚያገኘው ገቢ መንግስታትና መንግስታዊ ካልሆኑ ዓለም-Aቀፍ ድርጅቶች

ወዘተ... በEርዳታ ወይም በስጦታ የሚገኝና Eንዲሁም በብድር የሚሰጥ ሆኖ በስምምነቱ
መሠረት ወለዱን ጨምሮ በተወሰነ ጊዜ የሚከፈል ነው፡፡
Eነዚህ ልዩ-ልዩ ገቢዎች ጊዜያዊ ወይም ዘላቂነት ያላቸው ግልጽ የሆኑ የልማት ውጤቶች
ለማስገኘት የሚችሉ ቢሆንም የታክሶችና ብድሮች ዓይነት፣ መጠንና Aከፋፈል ከጊዜ በíላ
በIኮኖሚው ላይ በቀላሉ የማይታዩ ሸክሞችን ሊጥሉ ይችላሉ፡፡ ስለዚህም መንግስት
ወጪዎችን ለመሸፈን ከነዚህ ልዩ-ልዩ የገቢ ምንጮች ውስጥ ተፈላጊዎችን ለመምረጥ
ጥናትና ምርምር ማድረግ Eጅግ Aስፈላጊ ይሆናል፡፡ በጥናቱም መሠረት የተመረጡትም
የAገር-ውስጥ ገቢዎች፣ የEርዳታና የብድር ገቢዎች Aጠቃቀማቸው ውጤታማና መንግስት
ቅድሚያ በሰጣቸው የልማት መስኮች መሆን ይኖርበታል፡፡
2.5:- የወጪ በጀት፤
መንግስት የAስተዳደሩንም ሆነ የልማት ተግባራት ለማከናወንና ለማስፈጸም በEቅዱ መሠረት

Aቅም በፈቀደ መጠን Eንደ ቅደም-ተከተላቸው በAስፈጻሚ መስሪያ-ቤት. በፕሮግራም፣ በሥራ-
ክፍል፣ በንUስ-ፕሮግራም Eና በፕሮጀክት ከፋፍሎ የሚያስፈልገውን ወጪ ይመድባል፡፡
Eነዚህ በማንኛውም የመንግስት Aስተዳደር Eርከኖች የሚወጡ ወጪዎች የመደበኛና
የካፒታል ወጪዎች ተብለው በሁለት ይከፈላሉ፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 99 of 174
2.5.1:- የመደበኛ ወጪ፤
የመደበኛ ወጪ በAብዛኛው የተደጋጋሚነት ባህርይ ላላቸው በባለበጀት መስሪያ-ቤቶች

ለሚከናወኑ ተግባራት (Aገልግሎቶችን) ለማቅረብ የሚመደብ በጀት ነው፡፡ ለምሳሌ፡ ሰብዓዊ
የሆኑ Aገልግሎቶችን በሚመለከት ለነባርና Aዲስ ለሚቀጠሩ ቋሚ ሠራተኞች ደመወዝና
ምንዳ፣ የመንግስት የጡረታ መዋጮ፣ ወዘተ... ለEቃዎችና Aገልግሎቶች በሚመለከት ለAላቂ
የቢሮ Eቃዎች፣ ለህትመት፣ ለAላቂ የህክምና Eቃዎች፣ ለAላቂ የትምህርት Eቃዎች፣
ለምግብ፣ ለነዳጅና ቅባቶች፣ ለEንስሳት ህክምና የሚያገለግሉ Aላቂ Eቃዎችና መድሃኒቶች፣
ለደንብና የሥራ ልብስ፣ ለትራንስፖርት ክፍያ፣ ለEድሳትና ጥገና Aገልግሎቶች፣ ወዘተ...
Eንዲሁም ለሌሎች ሥራ-ማስኬጃዎች፣ ለEዳ ክፍያ የሚመደብ ወጪ ነው፡፡
በተጨማሪም የመደበኛ በጀት በሚዘጋጅበት ወቅት በጀቱ በሚዘጋጅበት ዓመት ውስጥ

ለሚጠናቀቁ የካፒታል ፕሮጀክቶች (ለምሳሌ፡ ለAንድ ጤና ጣቢያ ወይም የAንደኛ ደረጃ
ት/ቤት ፕሮጀክት ወዘተ...) ለሚቀጥለው በጀት-ዓመት የሚያስፈልገውን የመደበኛ ወጪ
ከግምት ውስጥ በማስገባት ማቀድ Aስፈላጊ ነው፡፡ ምክንያቱም ፕሮጀክቶቹ Eንደተጠናቀቁ
ወዲያውኑ ለኅብረተሰቡ የታለመለትን Aገልግሎት Eንዲሰጡ ለማስቻል ነው፡፡ የመደበኛ በጀት
Aወቃቀር ወጥ-በሆነ መልኩ በAስፈጻሚ መስሪያ-ቤት፣ በፕሮግራምና ፕሮግራሙን
በሚያስፈጽመው የሥራ-ክፍል የተዋቀረ ነው፡፡
2.5.2:- የካፒታል ወጪ፤
የካፒታል በጀት መንግስት ለልዩ-ልዩ የIኮኖሚ Eና የማኅበራዊ የመሠረተ-ልማት Aውታሮች

ለመዘርጋትና የተለያዩ የልማት ሥራዎችን ለማከናወን የሚጠቀምበት የበጀት ክፍል ነው፡፡
ስለሆነም የካፒታል ወጪ በሀብት ግንባታ ሥራዎች ላይ ያተኮረና Aገሪቱ ከምትከተለው
ግብርና-መር የIንዱስትሪ ልማት ስትራተጂ Aኳያ በተለያዩ ክፍለ-Iኮኖሚዎች ውስጥ
የልማት ተግባራት ለሚያስፈጽሙ Aስፈጻሚ መስሪያ-ቤቶች በጀት በመመደብ የታለመን
Eድገት ሊያመጣ የሚችል የIኮኖሚ መሣሪያ ነው፡፡
በመሆኑም በካፒታል በጀት የሚያዙ ፕሮጀክቶች ለEድገት AስተዋጽO የሚያደርጉ፣ የልማት

ቅደም-ተከተል Aቅጣጫ የተከተሉና Aጠቃላይ ኣላማን ከማሳካት Aኳያ AስተዋጽOቸው
ከፍተኛ በመሆኑ የተመረጡ ፕሮጀክቶች መሆን ይኖርባቸዋል፡፡ (ለምሳሌ፡ ለቋሚ ንብረቶች፣
ለግንባታ ሥራዎች፣ ከነዚህ ፕሮጀክቶች ጋር ለተያያዙ ሰብዓዊ ለሆኑ Aገልግሎቶች፣
ለEቃዎችና Aገልግሎቶች የሚደረግ ወጪን ያካትታል)
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 100 of 174
የካፒታል በጀት ወጥ-በሆነ መልኩ በAስፈጻሚ መስሪያ-ቤት፣ በፕሮግራምና ፕሮግራሙን

በሚያስፈጽመው የሥራ-ክፍል (EንደAስፈላጊነቱ) በንUስ-ፕሮግራም (ፕሮግራሙ በንUስ-
ፕሮግራም የተከፈለ ከሆነ) Eና በፕሮጀክት የተዋቀረ ነው፡፡
2.6:- የበጀት ሥርዓት፤
በጀት ከAዘገጃጀቱ ጀምሮ Eስከ Aፈጻጸሙ ድረስ Aራት ሂደቶች Aሉት፡፡
1ኛ፡- የበጀት ዝግጅት ሂደት፤
2ኛ፡- የበጀት ማጽደቅና ወጪ Eንዲደረግ መፍቀድ ሥርዓት፤
3ኛ፡- የበጀት Aፈጻጸም ሥርዓት፤ Eና፣
4ኛ፡- የበጀት ቁጥጥር ሥርዓት ናቸው፡፡
2.6.1:- የበጀት ዝግጅት ሂደት፤
Aስፈጻሚ መስሪያ-ቤቶች የበጀት-ጥሪ ከመደረጉ በፊት የነጠላ ወጪን (Unit Cost) ማዘጋጀት፣
የግማሽ-ዓመት የበጀት Aፈጻጸም ግምገማ ማካሄድን Eና የሥራ-Eቅድ ማዘጋጀት የበጀት
ዝግጅት የመጀመሪያ ምEራፍ ነው፡፡ ከዚህም በመቀጠል በAዲሱ የበጀት ማሻሻያ ሥርዓት
መሠረት የፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ የተቀናጀ የመደበኛና የካፒታል በጀት-ጥሪ
ያደርጋል፡፡ የሚደረገው የበጀት-ጥሪ የወቅቱን የትኩረት Aቅጣጫ፣ ለAስፈጻሚ መስሪያ-ቤት
የተሰጠው የመደበኛና የካፒታል በጀት ጣሪያ፣ የበጀት ጥያቄ የማቅረቢያ ጊዜ Eና Aስፈላጊ
ሆኖ ከተገኘ የበጀት መጠየቂያ ቅጾችን ያካትታል፡፡ ከዚያም Aስፈጻሚ መስሪያ-ቤቶች
በጀታቸውን ለሚመለከተው የፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ የIኮኖሚ ልማት ዘርፍ
Aቅርበው በጀት ስሚ ማካሄድ Eና Aስፈላጊ ማስተካከያ ከተደረገ በíላ በጀቱ በፋይናንስና
Iኮኖሚ ልማት ቢሮ ተዋህዶ ለክልሉ መንግስት ካቢኔ Aስከሚቀርብ ድረስ ያለው ሂደት
በበጀት ዝግጅት ሥርዓት የሚጠቃለል ይሆናል፡፡
2.6.2:- የበጀት ማጽደቅና በጀት በሥራ ላይ Eንዲውል መፍቀድ ሥርዓት፤
በክልል ደረጃ በፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ ተገምግሞና ተጠቃሎ ለካቢኔ ቀርቦ ከታየና
Aስፈላጊውን ማስተካከያ ከተደረገ በíላ ለክልሉ ምክር-ቤት ቀርቦ Eስከሚጸድቅ፣ በጀቱን
በሥራ ላይ Eንዲውል መፍቀድና Eንዲሁም በክልሉ ነጋሪት ጋዜጣ ታትሞ Eስከሚወጣ ድረስ
ያለውን ሂደት ያካትታል፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 101 of 174
2.6.3:- የበጀት Aፈጻጸም ሥርዓት፤
የበጀት Aፈጻጸም ሥርዓት የበጀት Aስፈጻሚ መስሪያ-ቤቶች በጸደቀው በጀት ላይ በመመስረትና

ባቀዱት ፕሮግራምና የፊዚካል ሥራ መርሃ-ግብር ላይ ተመስርተው በጀቱ በጸደቀ በ15 ቀን
ውስጥ በየወሩ የተከፋፈለ የበጀት-ዓመቱን የገቢና የወጪ ጥሬ-ገንዘብ ፍሰት ፍላጐት Eቅድ
ማዘጋጀትና የየሦስት ወሩን የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Eቅድ ሩብ-ዓመቱ ከማለቁ በፊት ከ25 Eስከ
30 ባለው ቀናት ውስጥ በሣምንታት በመከፋፈል ማዘጋጀት፣ የበጀት ድልድልን፣ የክፍያ
መፈጸምን፣ ሂሳብ ምዝገባን፣ የበጀት ዝውውርንና ሽግሽግን የሚያካትት ነው፡፡
2.6.4:- የፊዚካል ሥራና የፋይናንስ Aፈጻጸም መርሃ-ግብር፤
የበጀት-ዓመቱን የፕሮጀክት ግብና የሚከናወኑ ሥራዎች ከተዘረዘሩ በíላ የEያንዳንዱ

ፕሮጀክት የፊዚካል ሥራዎች የሚከናወኑበት ጊዜ በየወሩ በማሳየት Eና ለታቀዱ የፊዚካል
ሥራዎች Eና ለተፈቀደው መደበኛ በጀት የሚያስፈልገው ወርሃዊ የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Eቅድ
በሠንጠረዥ ማዘጋጀት ያስፈልጋል፡፡
ባለበጀት Aስፈጻሚ መስሪያ-ቤቶች በጀቱ በጸደቀ በ15 ቀን ውስጥ ከታቀዱት የፊዚካል

ሥራዎች Eና ፕሮግራሞች ጋር የተጣጣመ የበጀት-ዓመቱን የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Eቅድ
በወጪ ዓይነት በየወሩ በመከፋፈል Aዘጋጅተው ለፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ የክፍያና
ሂሳብ መምሪያ ማቅረብ ይኖርባቸዋል፡፡
ይህ ተግባር የፕሮጀክቶችና የፕሮግራሞች Aፈጻጸም ስኬታማ ለማድረግ Eና የፋይናንስና

Iኮኖሚ ልማት ቢሮ የክፍያና ሂሳብ መምሪያ በAስፈጻሚ መስሪያ-ቤቶች በየወሩ ሊቀርብ
የሚችለውን የክፍያ ጥያቄ የገንዘብ መጠን Aስቀድሞ ለመገመት ስለሚያስችለው Eንደ ዋነኛ
የበጀት ዝግጅት ምEራፍ ተደርጐ መወሰድ ይኖርበታል፡፡ በዓመታዊ የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት
Eቅድ ላይ በመመስረት ደግሞ Eያንዳንዱ ባለበጀት Aስፈጻሚ መስሪያ-ቤት በየወሩ የሦስት
ወር ተንከባላይ የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Eቅድ ማቅረብ ይኖርበታል፡፡ ለዓመቱ የተፈቀደውን
የካፒታልና የመደበኛ በጀት መሠረት በማድረግ ዓመታዊ የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Eቅድ Eንደ
ቅደም-ተከተላቸው በተያያዘው Aባሪ ሠንጠረዦች መሠረት መቅረብ ይኖርበታል፡፡
2.7:- የበጀት ቁጥጥር ሥርዓት፤
የበጀት ቁጥጥር በበጀት ሂደት ውስጥ በክልል Aስፈጻሚ መስሪያ-ቤቶች Eና በሌሎች የተለያዩ
Aካላት የሚፈጸም Aሰራር ሲሆን ይህም የመንግስት ገቢን በህጉ፣ በደንቡና በመመሪያው
መሠረት መሰብሰቡና መጠበቁን፣ ክፍያዎች በAግባቡ መፈጸማቸውን፣ የመንግስት ንብረት
በAግባቡ መጠበቁንና የሂሳብ መዛግብቶች በበቂ ሁኔታ መያዛቸውን መቆጣጠር ይጨምራል፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 102 of 174
2.8:- የመንግስት ሂሳብ Aወቃቀር ሥርዓት፤
የመንግስት የሂሳብ Aወቃቀር ሥርዓት መንግስት የበጀት Aስፈጻሚ Aካላትን፣ የገቢ

ዓይነቶች፣ የውጭ Eርዳታ፣ የውጭ ብድር፣ የጥሬ-ገንዘብ ዝውውር፣ የAገር-ውስጥ ብድር
Eንዲሁም የወጪ ዓይነት ዝርዝሮችን መዝግቦ የሚያሳይበት Eና መለያ-ቁጥር የሚሰጥበት
ሥርዓት ነው፡፡ የመንግስት የሂሳብ Aወቃቀር ሥርዓት ከዚህ በታች Eንደተመለከተው
ይሆናል፡፡
2.8.1:- የመንግስት የሂሳብ Aወቃቀር ሥርዓት፤
መለያ-ቁጥር፤ መግለጫ፤
000-999 የመንግስት መስሪያ-ቤት በዘርፍ (ንUስ-ዘርፍ Aደረጃጀት)
1000-1999 የAገር-ውስጥ ገቢ ዓይነት፤
2000-2999 የውጭ-Aገር Eርዳታ፤
3000-3999 የውጭ-Aገር ብድር፤
4000-4099 የጥሬ-ገንዘብ Eና ጥሬ-ገንዘብ ያልሆነ ዝውውር፤
4100-4999 ሀብት (Assets)
5000-5599 Eዳ (Liabilities)
5600-5699 የተጣራ ሀብት (Net Assets/Equity)
6000-6999 ወጪ ዓይነት (Expenditure)
2.8.2:- የAገር-ውስጥ ገቢ ዓይነትና Aደረጃጀት፤
የAገር-ውስጥ ገቢ ዓይነቶች Aመዳደብ (የ1000 መደቦች) ወጥ-በሆነ መልክ Eንዲያገለግል

ለተመሳሳይ ገቢ ተመሳሳይ የገቢ መለያ-ቁጥሮች ተሰጥቷል፡፡ ለተመሳሳይ ገቢ ተመሳሳይ የገቢ
መለያ-ቁጥር መጠቀም ለገቢ ትንበያ፣ ለብሄራዊ ገቢ ሂሳብ ዝግጅት ይረዳል፡፡ የመንግስት
የAገር-ውስጥ ገቢ ሦስት ክፍሎች Aሉት፡፡ Eነዚህም፡
1ኛ፡- ታክስ፤
2ኛ፡- ታክስ ያልሆኑ፤ Eና፣
3ኛ፡- ካፒታል ገቢ ናቸው፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 103 of 174
በታክስ ሥር Aስር ንUስ-ክፍሎች Aሉ፡፡ Eነሱም፡
1ኛ/ በገቢ፣ በትርፍ Eና ካፒታል ዋጋ Eድገት በተገኘ ጥቅም ላይ የሚከፈል ታክስ፤
2ኛ/ በAገር-ውስጥ ከሚመረቱ Eቃዎችና Aገልግሎቶች ላይ የሚከፈል የተጨማሪ Eሴት ታክስ፤
3ኛ/ በAገር-ውስጥ ከሚመረቱ Eቃዎች ላይ የሚከፈል ኤክሳይዝ ታክስ፤
4ኛ/ በAገር-ውስጥ ከሚመረቱ የEቃዎች ሽያጭ ተርን-Oቨር ታክስ፤
5ኛ/ የAገልግሎት ተርን-Oቨር ታክስ፤
6ኛ/ የቴምብር ሽያጭ ቀረጥ፤
7ኛ/ የጉምሩክ ቀረጥ፤
8ኛ/ ከገቢ Eቃዎች የሚከፈል ኤክሳይዝ ታክስ፤
9ኛ/ የገቢ Eቃዎች ተጨማሪ Eሴት ታክስ፤
10ኛ/ ወደ ውጭ በሚላኩ Eቃዎች ላይ የሚከፈል ታክስ ናቸው፡፡
ታክስ ያልሆኑ ገቢዎች የመንግስት የAገር-ውስጥ ገቢ ሁለተኛው ክፍል ነው፡፡ ታክስ ያልሆኑ
ገቢዎች Aምስት ንUስ-ክፍሎች Aሉት፡፡ Eነዚህም፡
1ኛ/ የAስተዳደር ክፍያዎች፤
2ኛ/ የመንግስት Eቃና የAገልግሎት ሽያጭ፤
3ኛ/ ከመንግስት Iንቨስትመንት የሚገኝ ገቢ፤
4ኛ/ መደበኛ ያልሆኑና ልዩ-ልዩ ገቢዎች፤
5ኛ/ ለጡረታ ፈንድ መዋጮ ናቸው፡፡
የAገር-ውስጥ ገቢ ሦስተኛው ክፍል ደግሞ ከካፒታል የሚገኝ ገቢ ነው፡፡
2.8.3:- የውጭ-Aገር Eርዳታ Eና ብድር ሂሳብ Aወቃቀር፤
የውጭ-Aገር Eርዳታ ገቢ ሂሳብ በየደረጃው የሚገኙ የበጀት Aስፈጻሚ Aካላት ገቢው ከማን
Eንደተገኘ ሊያሳይ የሚችል በወጥነት-የሚያገለግል የዓለም-Aቀፍ ድርጅቶች Eርዳታ ገቢ ሂሳብ
ከ2000 Eስከ 2049 ባሉት ተከታታይ ቁጥሮች ውስጥ ለEያንዳንዱ Eርዳታ ሰጪ መለያ-
ቁጥር፣ ከመንግስታት የሚገኝ የEርዳታ ገቢ ሂሳብ ደግሞ ከ2050 Eስከ 2089 ባሉት
ተከታታይ ቁጥሮች ውስጥ ለEያንዳንዱ የEርዳታ ሰጪ መንግስት መለያ-ቁጥር የተሰጠ
ሲሆን፣ ከ2090 Eስከ 2099 ባሉት ተከታታይ ቁጥሮች ደግሞ የካውንተር ፓርት ፈንድ
Eርዳታ ምንጭ መለያ-ቁጥር Aለው፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 104 of 174
በተመሳሳይ መልኩ የውጭ-Aገር ብድር ገቢ ሂሳብ በወጥነት-የሚያገለግል የዓለም-Aቀፍ

ድርጅቶች ብድር ገቢ ሂሳብ ከ3000 Eስከ 3049 ባሉት ተከታታይ ቁጥሮች ውስጥ ለEያንዳንዱ
Aበዳሪ ድርጅት መለያ-ቁጥር ያለው ሲሆን፣ ከመንግስታት የሚገኝ የብድር ገቢ ሂሳብ ከ3050
Eስከ 3089 ባሉት ተከታታይ ቁጥሮች ውስጥ ለEያንዳንዱ Aበዳሪ መንግስት መለያ-ቁጥር፣
ከ3090 Eስከ 3099 ባሉት ተከታታይ ቁጥሮች ውስጥ ደግሞ የካውንተር ፓርት ፈንድ ብድር
ምንጮች መለያ-ቁጥር የያዘ ነው፡፡
2.8.4:- የወጪ መደቦች ዓይነትና Aደረጃጀት፤
የወጪ መደቦች ለበጀት Aያያዝም ሆነ ለክፍያ Aፈጻጸም Aመቺ Eንዲሆኑ ለEያንዳንዱ

የሥራ-ዓይነት (ወጪ) ተገቢ የወጪ መደብ (የወጪ AርEስት) Aለው፡፡ በAዲሱ የበጀት
ሥርዓትና Aደረጃጀት መሠረት ለወጪ መደቦች Aወሳሰን መሠረት የሆነው ዋነኛ መርህ
የመደበኛና የካፒታል ወጪዎች በAንድነት በወጪ-ማEከል (Cost Center) መገናኘት Aለባቸው
የሚለው ነው፡፡ የወጪ-ማEከሎች ኣላማ የAንድን የሥራ Eንቅስቃሴ ጠቅላላ ወጪ ማሳየት
ነው፡፡ በዚህም መሠረት 6000 የወጪ-መደብ መለያ-ቁጥሮች ለሁለቱም የበጀት ዓይነቶች
የሚያገለግሉ ሲሆን ይህም የወጪ ዓይነቶች በAራት የወጪ-ክፍሎች ይከፈላሉ፡፡ Eነዚህም፡
1ኛ) ሰብዓዊ ለሆኑ Aገልግሎቶች የ6100 የወጪ-ክፍል፤
2ኛ) ለEቃ Eና Aገልግሎቶች የ6200 ወጪ-ክፍል፤
3ኛ) ለቋሚ ንብረቶች Eና ለግንባታ ሥራዎች የ6300 የወጪ-ክፍል፤
4ኛ) ሌሎች ክፍያዎች የ6400 የወጪ-ክፍል ናቸው፡፡
በAዲሱ በጀት ሥርዓት መሠረት ወጪ በክፍሎች፣ በተለያዩ ንUስ-የወጪ-ክፍሎች

ይከፈላሉ፡፡ ለምሳሌ፡ ሰብዓዊ ለሆኑ Aገልግሎቶች የወጪ-ክፍል በሦስት ንUስ-የወጪ-ክፍሎች
ይከፈላሉ፡፡ Eነሱም፡
1ኛ) ለሠራተኞቸ የሚከፈሉ ክፍያዎች 6110 ንUስ-የወጪ-ክፍል፤
2ኛ) Aበልና ጥቅማ-ጥቅሞች 6120 ንUስ-የወጪ-ክፍል፤
3ኛ) የመንግስት የጡረታ መዋጮ 6130 ንUስ-የወጪ-ክፍል ናቸው፡፡
በዚህም መሠረት ባለበጀት መስሪያ-ቤቶች በጀት ለማስያዝም ሆነ ወጪ ለማድረግ ሲፈልጉ

የበጀት ጥያቄያቸውን በወጪ-መደብ/በወጪ ዓይነት ዘርዝረው ማቅረብ Aለባቸው፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 105 of 174
ክፍል 3፡- የጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደርና Aዘገጃጀት፤
3.1:- የጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደር ሥርዓት Aጠቃላይ ገጽታ፤
የሚሰበሰብ ወይም የተሰበሰበውን የክልል መንግስት ገንዘብ ለተወሰነ ኣላማ ውጤታማ በሆነ
መንገድ በትክክል ሥራ ላይ Aውሎ፣ መዝግቦ፣ በጥንቃቄ መጠበቅ Eና በወቅቱ (በጊዜው)
ወደ ባንክ ገቢ ማድረግ የጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደር Aብይ ተግባር ነው፡፡
የጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደር Aጠቃላይ ገጽታዎችም በፋይናንስ Aስተዳደር Aዋጅ ቁጥር 7/1990

Eና ደንብ ቁጥር 2/1991 Eንዲሁም Eነዚህን ለማስፈጸም በወጡ መመሪያዎች መሠረት
ተጠያቂነት በማስፈን በየመስሪያ-ቤቱ በፋይናንስ ሥራ ላይ የተሰማሩ ሠራተኞች ይህንን
የAሰራር ማንዋል ተከትለው መስራት ይጠበቅባቸዋል፡፡
ከክልሉ ግምጃ-ቤት በተፈቀደ ዓመታዊ በጀት ወጪያቸውን ሙሉ-በሙሉ የሚሸፍኑ፣

በየበጀት-ዓመቱ ከሚሰበስቡት ልዩ-ልዩ Aገልግሎቶች ገቢ Eና ከውጭ Eርዳታና ብድር ምንጭ
መስሪያ-ቤቶች ለሚያከናውኑት ተግባር የሚያስፈልጋቸውን የወጪ ፍላጐት Eና ክልሉ ራሱን
በቅድሚያ Eንዲያዘጋጅ Eንዲሁም የባንክ ሂሳብ የገንዘብ Eንቅስቃሴዎችን ለመቆጣጠር፣
ለመከታተልና ለማስተዳደር፤ Eንዲሁም የAሁንና የወደፊት የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት/ፍላጐት
ለመተንበይ፣ ጥሬ-ገንዘብን መሠረት ያደረገ የወጪ Aከፋፈል ወይም የወጪ ክፍያ
ጣሪያዎችን ለመወሰን Eንዲሁም ለAጭር ጊዜ የወጪ Aሸፋፈን ፍላጐት ለማቀድ ብሎም
ከገቢ Aሰባሰብና የመክፈል Aቅም ጋር በተገናዘበ መልኩ ለበጀት-ዓመቱ የሚያስፈልገውን
የጥሬ-ገንዘብ በሚፈለገው መጠን በተፈለገው ጊዜ ለማቅረብ የሚያስችል ሥርዓት መኖር
የግድ ይሆናል፡፡
የጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደር ሥርዓት ባለበጀት መስሪያ-ቤቶች የሰበሰቡትን የክልል መንግስት ገቢ

ውሎ-ሳያድር ወደ ክልሉ ትሬዠሪ የባንክ ሂሳብ በተፋጠነ መንገድ ገቢ የሚሆንበት፣ የወጪ
በጀት ክፍያ በጥሬ-ገንዘብ Eቅድ ላይ የተመሰረተ Eንዲሆን የሚያስችል ሥርዓት ነው፡፡
በመሆኑም ሁሉን-Aቀፍ Eና ወጥ-በሆነ መንገድ የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት በተገቢው መንገድ
ለመቆጣጠር፣ ለመከታተልና ለማስተዳደር የጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደር የAሰራር ዘዴዎችን
መተግበር Aስፈላጊ ነው፡፡
በክልሉ የፋይናንስ Eንቅስቃሴዎች የገቢ Eና የወጪ ክፍያዎች በተለያዩ ደረጃዎች Eና ጊዜ

የሚከናወኑ በመሆናቸው የሚያስፈልጉ መረጃዎችን በመተንተን Eና በማቀናጀት ለበጀት
ተጠቃሚዎች ለውስጣዊ ፋይናንስ ቁጥጥር/Aስተዳደር Aንድ-ወጥ የሆነ የጥሬ-ገንዘብ የገቢ Eና
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 106 of 174
የወጪ ፍሰቶች ለኃላፊዎች ውሳኔ Aሰጣጥ Eና ለOዲት Aካላት በሚያገለግል መልኩ

ማዘጋጀት ይኖርበታል፡፡
በAስፈጻሚ መስሪያ-ቤቶች የሚተገበረውን የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Aዘገጃጀት Eና Aቀራረብ

ከግምታዊ Aሰራር ወደ ትክክለኛ የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Aዘገጃጀት ለማቀራረብ Eንዲያስችል
በመስሪያ-ቤቶች ሥር ያሉ የሥራ-ክፍሎች Eና ፕሮጀክቶች ለሥራ-ፕሮግራማቸው
ማስፈጸሚያ የሚያስፈልጋቸውን የወጪ በጀት ክፍያ ጥያቄ ወደ Eውነታ የቀረበ Eቅድ
Eንዲሆን ለማስቻል የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Aዘገጃጀት Eና Aቀራረብ፣ የክፍያ ጥያቄ Aቀራረብ
የተሟላ ለማድረግ Eና የፈንድ Aስተዳደር ሥርዓት ለማስፈን ሊከተሉት የሚገባ ወጥ-የሆነ
የጥሬ-ገንዘብ Eቅድ Aዘገጃጀት Aሰራር መኖር Aለበት፡፡
ስለሆነም የክልሉ ባለበጀት መስሪያ-ቤቶች Eና የሥራ-ክፍሎች/ፕሮጀክቶች የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት

Eንቅስቃሴዎችን በብቃትና ውጤታማ በሆነ መንገድ የማስተዳደር ኃላፊነትና ተጠያቂነት
Aለባቸው፡፡ መስሪያ-ቤቶች በበጀት-ዓመት ውስጥ ለAቀዷቸው ተግባራት ማከናወኛ ምን ያህል
ጥሬ-ገንዘብ Eንደሚያስፈልጋቸው፣ መቼ ክፍያውን መፈጸም EንደAለባቸው በወጪ ዓይነት
በመለየት ማቀድ ይጠበቅባቸዋል፡፡ ከዚህ በተጨማሪም የተሰበሰበውን የክልሉን ገቢ በምንጭ
በመለየት ወደ ባንክ ሂሳብ ገቢ ማድረግ ይኖርባቸዋል፡፡
3.2:- የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Aዘገጃጀት Aስፈላጊነትና ጠቀሜታ፤
የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት የማዘጋጀት Aስፈላጊነት በርካታ ቢሆኑም በዋናነት የሚጠቀሱት፡
1ኛ፡- Aስፈጻሚ ባለበጀት መስሪያ-ቤቶች ለሥራቸው ማስፈጸሚያ የተፈቀደላቸውን

ዓመታዊ በጀት በሥራ ላይ ለማዋል ከሚያስፈልጉት ዋነኛ ግብዓቶች Aንዱ
የጥሬ-ገንዘብ በመሆኑ፤
2ኛ፡- ዘመናዊ የጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደር በብቃትና ውጤታማ በሆነ መንገድ በሥራ ላይ

ለማዋል በጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Eቅድ ላይ የተመሰረተ የወጪ በጀት ክፍያ
Aጠያየቅ Eና የAከፋፈል ሥርዓት ተግባራዊ ማድረግ Aስፈላጊ በመሆኑ፤
3ኛ፡- የክልሉ መንግስት ያለውን ጥሬ-ገንዘብ በመገምገም ለAጭር-ጊዜ የወጪ Aሸፋፈን

Aማራጮችን ለመንደፍ የሚያስችል ተከታታይነት ያለው ወርሃዊ የጥሬ-ገንዘብ
ፍሰት/ፍላጐት Eቅድ Eያንዳንዱ Aስፈጻሚ ባለበጀት መስሪያ-ቤት ሳያቋርጥ
Eንዲያዘጋጅ ማድረግ በማስፈለጉ፤
4ኛ፡- ማንኛውም የክልል መንግስት ገቢ Eንደተሰበሰበ በቀጥታ ለክልሉ የትሬዠሪ

የባንክ ሂሳብ ገቢ የሚደረግበትን Aሰራር መዘርጋት Aስፈላጊ በመሆኑ፤
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 107 of 174
5ኛ፡- በፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ ይደረግ የነበረው የቁጥጥር ሥራ በAስፈጻሚ

ባለበጀት መስሪያ-ቤቶች Eንዲከናወን በማድረግ በጥሬ-ገንዘብ Aዘገጃጀት Eና
በፈንድ Aስተዳደር ላይ ማተኮር ስለታመነበት፤
6ኛ፡- በAስፈጻሚ ባለበጀት መስሪያ-ቤት ተዘጋጅቶ የሚቀርበውን የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት

በመገምገም የወጪ በጀት ክፍያ ጣሪያ በመስጠት Eንዲፈጸም ለማድረግ፤
7ኛ፡- በAጭር-ጊዜ ውስጥ በሥራ ላይ ያልዋለ የመንግስት ገንዘብ ለሌላ Iንቨስትመንት

የሚውልበትን ሁኔታ ማመቻቸት Aስፈላጊ በመሆኑ ናቸው፡፡
3.3:- የጥሬ-ገንዘብ Aዘገጃጀት ምንነት፤
የባለበጀት መስሪያ-ቤቶች ለሚያከናውኑት ማኅበራዊና Iኮኖሚያዊ Eንዲሁም Aስተዳደራዊ

Aገልግሎቶች የሚያስፈልጋቸው የፋይናንስ ምንጭ የሚሸፈነው ከክልል መንግስት በሚመደብ
ዓመታዊ በጀት ነው፡፡ ከክልል መንግስት የተመደበውን በጀት ሥራ ላይ ለማዋል፣ የወጪ
በጀት ክፍያ ለመፈጸም የክልሉ መንግስት የጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደር መመሪያ ቁጥር 08/1999
Aንቀጽ ------ መሠረት መስሪያ-ቤቶች ተከታታይነት ባለው ሁኔታ የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት
በመረጃ ላይ በመመስረት ከተጨማሪ ዝርዝር መግለጫዎችና ማብራሪያዎች ጋር በተሟላና
ትክክለኛ በሆነ ሁኔታ Aዘጋጅተው ማቅረብ ይጠበቅባቸዋል፡፡
ስለሆነም መስሪያ-ቤቶች የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት Eቅዳቸውን ከማዘጋጀታቸው በፊት ስለጥሬ-ገንዘብ

ፍሰት Uደት Eና በEያንዳንዱ Uደት የሚከናወኑ ተግባራት Eና የሚወስዱትን ጊዜ ማወቅ
Aስፈላጊ ነው፡፡
የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት የወጪ Eና የገቢ Eንቅስቃሴዎችን የሚያቅፍ በመሆኑ በEነዚህ Uደቶች

ውስጥ የሚከናወኑ ተግባራትን ማወቅ ተገቢ ነው፡፡ ባለበጀት መስሪያ-ቤቶች ትርፍ
ለማመንጨት የተቋቋሙ ባለመሆናቸው የሚያዘጋጁት የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት ለትርፍ
የተቋቋሙ ድርጅቶች ከሚያዘጋጁት የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት የተለየ ነው፡፡
3.4:- የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Aዘገጃጀት መርሆዎች፤
መስሪያ-ቤቶች ለሚያከናውኗቸው ሥራዎች የተፈቀደላቸውን ዓመታዊ በጀት በAግባቡ ሥራ

ላይ ለማዋል ከሚሰራው ሥራ ጋር በማጣጣም በየወሩ የተከፋፈለ የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት Eቅድ
Aዘጋጅቶ ማቅረብ ይጠበቅባቸዋል፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 108 of 174
ውጤታማ የጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደር ተግባራዊ ለማድረግ፣ የክልል መንግስቱን ጠቅላላ

የፋይናንስ Aቋም ለመገመት Eና የሚፈጠረውን ጊዜያዊ የፋይናንስ ጉድለት ለመሸፈን
የሚያስችል Aሰራር መዘርጋት ይኖርበታል፡፡
3.5:- የጥሬ-ገንዘብ ትንበያ ሥርዓት፤
የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት/ትንበያ መስራት ለምን ያስፈልጋል የሚለውን ጥያቄ ለመመለስ Eና

በየትኛው የጊዜ-ሠሌዳ ማተኮር Eንዳለብን ማወቅ ለጥሬ-ገንዘብ መተንበያ ዋነኛ Aቅጣጫ ነው፡፡
ለጥሬ-ገንዘብ ትንበያ በዋነኛነት ሊታወቅ የሚገባው የትንበያ ጊዜ በተራዘመ ቁጥር
Eርግጠኛ/ትክክለኛ የመሆን ሁኔታ Aነስተኛ Eየሆነ ይሄዳል፡፡ በሣምንታት ላይ በመመስረት
የAጭር-ጊዜ ትንበያ ለዓመት ከምንተነብየው የተሻለ መረጃ ሊሰጥ ይችላል፡፡ ትንበያ
የሚወስነው ከትንበያ የሚገኘውን መረጃ ለምን Aገልግሎት Eንደምንጠቀምበት በትክክል
ስናውቅ ነው፡፡
በዚህም መሠረት የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት/ፍላጐት ትንበያ ሥርዓት በሦስት ደረጃ የተከፈለ

ሲሆን፤ Eነሱም፡-
1ኛ፡- ለAጭር-ጊዜ ከወር ላነሰ በሣምንት ወይም በቀን የሚዘጋጅ የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት
ትንበያ፤
2ኛ፡- ለመካከለኛ-ጊዜ ለሦስት ወራት የሚዘጋጅ የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት ትንበያ፤
3ኛ፡- ለረጅም-ጊዜ ለAንድ-ዓመት የሚዘጋጅ የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት ትንበያ ናቸው፡፡
3.6:- በጥሬ-ገንዘብ Aዘገጃጀት የሚሳተፍ Aካላት፤
3.6.1:- በፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ ደረጃ የሚሳተፉ Aካላት፤
በጥሬ-ገንዘብ ፍሰት/ፍላጐት Aዘገጃጀት በዋናነት መሳተፍ የሚገባቸው የሥራ-ክፍሎች፡
1ኛ፡- የክፍያና ሂሳብ መምሪያ፤
2ኛ፡- በጀት መምሪያ፤
3ኛ፡- የፕላን መምሪያ ናቸው፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 109 of 174
ክፍያና ሂሳብ መምሪያ፡- በቀጥታ ለክልሉ ትሬዠሪ የሚገባውን ልዩ-ልዩ የገቢ ሂሳብ Eና
ለሚፈጸሙ ወጪዎች የሚያስፈልገውን ገንዘብ ለመተንበይና
Aጠቃላይ ያለውን የገንዘብ ፍሰትና ፍላጐት ለይቶ ለማቀድ ነው፤
በጀት መምሪያ፡- የክልሉን መንግስት የልማት ስትራተጂ ማስፈጸሚያ ዋናው

መሣሪያ በጀት ስለሆነ Eና የጥሬ-ገንዘብ ትንበያም የሚከናወነው
በሚፈቀደው ዓመታዊ በጀት ላይ ተመስርቶ በሚዘጋጅ የሥራ-
ፕሮግራም Eና የፊዚካል ሥራዎች ሲሆን ለዚህም የሚያስፈልግ
የፋይናንስ ወጪ Aገናዝቦ Aጠቃላይ Eንቅስቃሴውን ለመገምገም
ነው፤
የፕላን መምሪያ፡- ቀጥታ ከሆኑ Eና ቀጥታ ካልሆኑ ታክሶች Eንዲሁም ከፈቃድ

Eና ካፒታልን ጨምሮ ከሌሎች የገቢ ምንጮች የሚሰበሰበውን
ገንዘብ ለመተንበይና የAጠቃቀም ሪፖርት ለማዘጋጀት ነው፤
3.6.2:- በAስፈጻሚ ባለበጀት መስሪያ-ቤቶች ደረጃ የሚሳተፉ Aካላት፤
በAስፈጻሚ ባለበጀት መስሪያ-ቤቶች ትክክለኛና ወጥ-በሆነ መንገድ በጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት

(Cash Flow) ዝግጅት መሳተፍ የሚገባቸው የሥራ-ክፍሎች፡-
1ኛ፡- Aስተዳደርና ፋይናንስ Aገልግሎት፤
2ኛ፡- ሂሳብና በጀት ዋና-ክፍል፤
3ኛ፡- ሠራተኛ Aስተዳደር ክፍል፤
4ኛ፡- ጠቅላላ Aገልግሎት/ግዥ ክፍል፤
5ኛ፡- ፕላንና ፕሮግራም Aገልግሎት ናቸው፡፡
ሂሳብና በጀት ክፍል፡- ከተፈቀደው በጀት ላይ ግዴታ የተገባበት Eና በቀሪነት ሊከፈል

የሚገባውን ሂሳብ ለመተንበይና በመስሪያ-ቤት ደረጃ የተዘጋጀውን
የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት ከሥራ-ፕሮግራም ጋር Aጣጥሞ
የማጠቃለል ሥራን ያከናውናል፤
ሠራተኛ Aስተዳደር ክፍል፡- ለሠራተኞች የሚከፈል ደመወዝ፣ በተለያዩ ጊዜያት የሚደረግ

የደመወዝ ጭማሪ፣ Aበል፣ Eና ሌሎች ጥቅማ-ጥውሞች ለማቀድ
ሲሆን፤ ደመወዝ Eና ከደመወዝ ጋር በተያያዘ ለሠራተኞች ክፍያ
የሚውል ጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት ዝግጅት መነሻ ሆኖ የሚያገለግል
የደመወዝ መክፈያ ሠነድ ያዘጋጃል፤
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 110 of 174
ጠቅላላ Aገልግሎት ክፍል፡- ለEቃና ለAገልግሎት ግዥዎች የሚያስፈልገውን ክፍያ

ለመተንበይ Eና የEቃና የAገልግሎት ግዥ ሂደት መቼ ተጀምሮ
መቼ Eንደሚጠናቀቅ Eንዲሁም በየጊዜው የሚደረጉ ለውጦችን
ግንዛቤ ውስጥ በማስገባት ያቅዳል፤
ፕላንና ፕሮግራም፡- በፕሮግራም ለሚሰሩ ሥራዎች የሚያስፈልገውን ገንዘብ

ለመተንበይ Eና ለውጦችን ተከታትሎ ማሻሻያ ለማድረግ
ስለሚያስችል ነው፡፡
3.7:- የጥሬ-ገንዘብ ዝግጅት Uደት (CASH-FLOW CYCLE)
የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት Aስተዳደር የሚከናወኑ ተግባራት ለደንበኞች Aገልግሎት መስጠትን፤ የገቢ

ደረሰኞች መቁረጥን፤ ክፍያዎች መቀበልን፤ ባንክ ገቢ ማድረግን፤ ወደ መንግስት ትሬዠሪ
ሂሳብ ገቢ ማድረግን፤ ከAቅራቢዎች ጋር ግዴታ መግባትን፤ ለAቅራቢዎች ለመክፈል
የሚከናወን የተከፋይ ሂሳብ ሂደትን፤ ለከፋይ ክፍሎች (ለክፍያና ሂሳብ መምሪያ) የወጪ
በጀት ክፍያ ጥያቄ ማቅረብን፤ ለመስሪያ-ቤቱ ሂሳብ የክሬዲት ጣሪያ መመስረትንና መስሪያ-
ቤቱ ለተከፋይ የቼክ ክፍያ መፈጸምን፤ ባንኩ ለተከፋዩ ክፍያ መፈጸምን፤ ...ወዘተ ያካትታል፡፡
በዚህም መሠረት የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት/ፍላጐት Eቅድ ከመዘጋጀቱ በፊት ከላይ የተጠቀሱት

የEያንዳንዱ ተግባር Eንቅስቃሴ የሚፈጀውን ጊዜ ማጤን Aስፈላጊ ነው፡፡ የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት
የወጪ Eና የገቢ Eንቅስቃሴዎችን የሚያቅፍ በመሆኑ በEነዚህ ሁለት ሂደቶች ላይ
የሚመሰረት Uደት መሆኑን መገንዘብ ይቻላል፡፡ ስለሆነም በEያንዳንዱ የፍሰት ሂደት
የሚከናወኑ ተግባራት ምን Eንደሆኑ Eና የሚፈጁትን ጊዜ ለማወቅ የሚረዱ ሁኔታዎች ከዚህ
በታች Eንደሚከተለው ቀርበዋል፡፡
3.7.1:- የጥሬ-ገንዘብ የገቢ ፍሰት Uደት፤
Aንዳንድ መስሪያ-ቤቶች ከመደበኛ ሥራቸው በተጓዳኝ የEቃና የAገልግሎት ሽያጭ

የሚያከናውኑበትና ገንዘብ የሚቀበሉበት፣ ገቢ ወደ መስሪያ-ቤቱ የባንክ ሂሳብ ገቢ
Eስከሚሆንበት Eንዲሁም ገቢ ሰብሳቢ መስሪያ-ቤቶች ግብር በመሰብሰብ ወደ ክልሉ የትሬዠሪ
ባንክ ሂሳብ ገቢ Eስከሚያስገቡበት ድረስ ያለውን ጊዜ በገቢ ፍሰት Uደት የሚካተት ነው፡፡
በዚህ Uደት ውስጥ ያለው የተግባር Eንቅስቃሴ Aጠቃላይ ኣላማ የጥሬ-ገንዘብ የገቢ ፍሰት
የUደትን ጊዜ መቀነስ ነው፡፡
ይህ ገቢ የሚሰበሰብበትን ጊዜ በማሳጠር የተገኘውን/የሚገኘውን ገቢ በተፋጠነ መንገድ ወደ

ክልሉ ትሬዠሪ ሂሳብ በባንክ በኩል ገቢ በማድረግና የተገኘውን ገንዘብ በሥራ ላይ ለማዋል
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 111 of 174
መስሪያ-ቤቶች ለደንበኞች የተቀላጠፈ Aገልግሎት በመስጠት ክፍያዎችን በመቀበል ወዲያውኑ

የገቢ ደረሰኝ በመቁረጥ ወደ ትሬዠሪ የባንክ ሂሳብ በየEለቱ ገቢ ማድረግ፣ በማይከፍሉ
ደንበኞች ላይ Aፋጣኝ Eርምጃ መውሰድ Eና የፋይናንስ ቅጣት መጣል፣ ደንበኞች
የሚፈለግባቸውን Eዳ ሪፖርት ማሳወቅና መላክ Eንዲሁም ደንበኞች ባሉበት Aካባቢ ገቢ
መሰብሰቢያ ጣቢያዎችን ማቋቋም በገቢ Uደት ውስጥ የሚከናወኑ ተግባራትን በማሳጠር
የክልሉ መንግስት ገቢ በማጐልበት ወጪዎችን ለመሸፈን ያስችላል፡፡
3.7.2:- የጥሬ-ገንዘብ የወጪ Uደት (ምሳሌ)
የክፍያ ግዴታ በሚከሰትበት Eና በባንክ በኩል ክፍያ Eስከሚፈጸምበት ድረስ ያለውን ጠቅላላ
ጊዜ የሚያካትት ነው፡፡ በዚህ Uደት ውስጥ የሚከናወኑ Eንቅስቃሴዎች Aጠቃላይ ኣላማ
መክፈያ ጊዜ Eስከሚደርስ ድረስ የወጪ ክፍያዎችን ማቆየት ነው፡፡ በሌላ Aባባል የወጪ
Uደት የሚፈጀውን ጊዜ ማራዘም ነው፡፡ ጊዜውንም በማራዘም ለብዙ ቀናቶች ጥሬ-ገንዘቡን
ለሌሎች ቅድሚያ ሊሰጣቸው ለሚገቡ ክፍያዎች ለመጠቀም ይችላሉ፡፡
የወጪ-Uደት ተግባራት፤ የሚፈጀው ጊዜ፤
1ኛ/ የሥራ-ክፍሎች የግዥ ጥያቄ መቅረብ፤................................................................... xx ቀን
2ኛ/ ከAቅራቢዎች ዋጋ ማቅረቢያ ማሰባሰብ Eና የAቅርቦት ግዴታ መፈጸም፤................... xx ቀን
3ኛ/ የግዥ ትEዛዝ ማዘጋጀት፤..................................................................................... xx ቀን
4ኛ/ ለAቅራቢዎች የሚከፈል ሂሳብ ጥያቄ ማቅረብ፤....................................................... xx ቀን
5ኛ/ ለከፋይ ክፍሎች የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት ማዘጋጀትና ከክፍያ ጥያቄ ጋር ማቅረብ፤........ xx ቀን
6ኛ/ የክፍያ ሂሳብ መምሪያ የክሬዲት ጣሪያ ማሳወቅ፤.................................................... xx ቀን
7ኛ/ የባንክ የክሬዲት ጣሪያ ማሳወቅ፤........................................................................... xx ቀን
8ኛ/ መስሪያ-ቤቶች የቼክ ክፍያ ለባንክ ማስተላለፍ፤....................................................... xx ቀን
9ኛ/ ባንክ ክፍያውን ለተከፋይ መፈጸም፤....................................................................... xx ቀን
የጥሬ-ገንዘብ ወጪ ፍሰት የሚወስደው ጠቅላላ ጊዜ ግምት XX የሥራ-ቀናት ይሆናል
በዚህ መልክ በEያንዳንዱ የፍሰት Uደት የሚከናወን ተግባርን በተናጠል የሚፈጀውን ጊዜ

በመመርመርና በማጤን የጥሬ-ገንዘብ የገቢ Eና የወጪ ፍሰት Uደት ጊዜያቶችን ማስቀመጥ
የሚቻል ይሆናል፡፡ የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት ጊዜያቶች በEርግጠኝነት ከታወቀ፣ ከተለየ Eና
ከተወሰነ በâላ ወደሚቀጥለው የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት ደረጃ ወደሆነው Eቅድ ዝግጅት መሸጋገር
Eንችላለን፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 112 of 174
ምሳሌ 1፡ የክልሉ የጤና ጥበቃ ቢሮ በተለያዩ የሥራ-ክፍሎች የቀረበውን የግዥ ጥያቄ በማሰባሰብ ግዥ ለማከናወን
በEቅድ ይዟል ብለን በምሳሌነት Eንጠቀም፡፡ በግዥ Eቅዱ መሠረት የግዥ ሂደቱ የሚፈጀውን ጊዜ በማወቅ
ምን ያህል ገንዘብ Eና መቼ ክፍያው Eንደሚፈጸም ለማወቅ ቢሮው የሚከተለውን መረጃ Aዘጋጅቷል፡
ተ.ቁ የወጪ-Uደት፤ የሚፈጀው ጊዜ፤

1ኛ የግዥ ጥያቄ ማቅረቢያ ጊዜ ከየካቲት 1-3 3 የሥራ ቀን
2ኛ የዋጋ ማቅረቢያ ለማሰባሰብ ከየካቲት 6-10 5 የሥራ ቀን
3ኛ የግዥ ትEዛዝ ለማዘጋጀት ከየካቲት 13-14 2 የሥራ ቀን
4ኛ ለከፋይ ክፍሎች የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Eና የክፍያ መጠየቂያ"ማዘጋጀት የካቲት 15 1 የሥራ ቀን
5ኛ የክፍያና ሂሳብ መምሪያ የክሬዲት ጣሪያ መመስረት፤ ከየካቲት 16-17 2 የሥራ ቀን
6ኛ ንግድ ባንክ የክፍያ ጣሪያ መመስረት የካቲት 20-21 2 የሥራ ቀን
7ኛ የክፍያ ቼክ ማዘጋጀት፡ 1 የሥራ ቀን
8ኛ ንግድ ባንክ ክፍያ ለመፈጸም 1 የሥራ ቀን
ሥራዎቹ የሚፈጁት ጠቅላላ ጊዜ፡- 17 የሥራ-ቀናት
9ኛ ክፍያ የሚፈጸምበት ጊዜ፡ የካቲት 23 ቀን
10ኛ የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት የሚዘጋጀው፡ የካቲት Aራተኛ ሣምንት
3.7.3:- የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት Eቅድ፤
ከጥሬ-ገንዘብ ፍሰት Aስተዳደር ኣላማዎች ውስጥ Aንዱ የሚያስፈልገውን ትክክለኛ የጥሬ-

ገንዘብ መጠን መጠየቅ/መያዝ ነው፡፡ መስሪያ-ቤቶች Eጅግ ከሚፈለገው በላይ በጥሬ-ገንዘብ
መያዝ/መጠየቅ ሥራ ላይ የማይውል ገንዘብ የሚያስገኘውን ጥቅም የሚያሳጣ ሲሆን፤
ከሚፈለገው በታች መጠየቅ/መያዝ ደግሞ ለAቅራቢዎች፣ ለባንክ Eንዲሁም ለሌላ ወገን
በወቅቱ የሚከፈለውን Eዳ የመክፈል ችግር የሚያጋጥመን ይሆናል፡፡
ይህንን የገንዘብ መጠን ለመወሰን የሚከተሉትን ሁለት Aበይት ጉዳዮች በሚገባ ማጤን
ያስፈልጋል፡፡
1ኛ፡- ያልተጠናቀቁ ክፍያዎችን ለመሸፈን የሚያስፈልገውን በቂ የገንዘብ መጠን

መያዝ/መጠየቅ፤ Eና፣
2ኛ፡- ላልታሰቡ ክፍያዎች የሚውል መጠባበቂያ ገንዘብ መያዝ/መጠየቅ ናቸው፡፡
Eነዚህን Aበይት ጉዳዮች መሠረት በማድረግ የሚያስፈልገውን Eና ሥራ ላይ የሚውለውን

ትክክለኛ የጥሬ-ገንዘብ መጠን መጠየቅ/መያዝ ይገባል፡፡
3.8:- የጥሬ-ገንዘብ Eቅድ Aዘገጃጀት ደረጃዎች፤
በAፋር ብሄራዊ ክልል መንግስት የጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደር መመሪያ ቁጥር 08/1999 Aንቀጽ --
--- መሠረት የጥሬ-ገንዘብ Eቅድ Aዘገጃጀት የሚከተሉት የAሰራር ደረጃዎች ይኖሩታል፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 113 of 174
1ኛ፡- የዓመቱን የገቢና የወጪ ጥሬ-ገንዘብ Eቅድ በወር ከፋፍሎ ማዘጋጀት፤
2ኛ፡- የሦስት ወር የገቢና የወጪ የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት ትንበያ ማዘጋጀት ናቸው፡፡
3.8.1:- ዓመታዊ የጥሬ-ገንዘብ (የገቢና የወጪ) Eቅድ ዝግጅት፤
ዓመታዊ የገቢና የወጪ ጥሬ-ገንዘብ Eቅድ በ12 ወር ውስጥ በጥሬ-ገንዘብ የሚሰበሰበውን ገቢ

Eና የሚከፈለውን ወጪ በማጣጣም በበጀት-ዓመቱ ውስጥ ሳይቋረጥ በየሩብ-ዓመቱ
ለሚዘጋጀው የሦስት ወር የጥሬ-ገንዘብ ግምት ዝግጅት Eንደ ማEቀፍ የሚያገለግል ነው፡፡
የጥሬ-ገንዘብ Eቅድ በሚዘጋጅበት ጊዜ በተፈቀደው ዓመታዊ በጀት ላይ በመመስረት፣ በዓመቱ

ውስጥ የሚሰበሰበው ገቢ Eና የሚከፈለው ወጪ በሂሳብ-መደብ ተለይቶ በAባሪ 1 በተያያዘው
ቅጽ መቅረብ Aለበት፡፡
Eያንዳንዱ Aስፈጻሚ ባለበጀት መስሪያ-ቤት ዓመታዊ የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት Eቅድ ሲያዘጋጅ

በጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደር መመሪያ ቁጥር 08/1999 መሠረት ለክልሉ ግምጃ-ቤት ገቢ
የሚያደርገውን ሂሳብ Eና ከክልሉ ግምጃ-ቤት ምንጭ የተፈቀደውን ወጪ ክፍያ ብቻ
በመለየት ማዘጋጀት Aለበት፡፡ የEርዳታ፣ የብድር Eና ከመስራያ-ቤቱ ገቢ የተፈቀደውን ሂሳብ
ለብቻ ለይቶ ማዘጋጀት ይኖርበታል፡፡
የ12 ወር የገቢና የወጪ Eቅድ ለዓመቱ የተፈቀደ በጀት ላይ በመመስረት በጀቱ Eንደፀደቀ
በ15 ቀን ውስጥ መቅረብ ይኖርበታል፡፡ ይህ Eቅድ በዓመቱ የጸደቀ በጀት Eና በዓመቱ ውስጥ
የሚደረገውን የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት Eቅድ ተዛማጅነትን የሚያሳይ መሆን ይገባዋል፡፡
የተጠቃለለው የገቢና የወጪ Eቅድ በዓመቱ ውስጥ ሊኖር የሚችለውን የትሬዠሪ ሂሳብ
ሚዛንን ለመገመት Eና ከባለበጀት መስሪያ-ቤቶች የቀረበውን የገንዘብ ፍላጐት መነሻነት
የሚያስፈልገውን የገንዘብ መጠን ለመጠቀም Eንዲረዳ የታሰበ ነው፡፡
3.8.2:- የ3 ወር የጥሬ-ገንዘብ (የገቢ ፍሰት ወይም የወጪ ፍላጐት) ግምት ዝግጅት፤
የዓመቱን የገቢና የወጪ ጥሬ-ገንዘብ ፍሰት መሠረት በማድረግ በየሩብ-ዓመቱ የሦስት ወር

የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት ግምት ለማዘጋጀት Eና የክፍያ ጣሪያን ለመወሰን Eንዲሁም በዓመቱ
ውስጥ የሚከሰቱትን ለውጦች ከግምት ውስጥ በማስገባት ገቢ የሚሰበሰብበትን Eና የወጪ ክፍያ
የሚፈጸምበትን ጊዜ በመለየት መዘጋጀት Aለበት፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 114 of 174
በEያንዳንዱ መስሪያ-ቤት በየሩብ-ዓመቱ የሚዘጋጀው የሦስት ወር የጥሬ-ገንዘብ ግምት

በሚቀጥሉት ሦስት ወራት ውስጥ የሚኖረውን የገቢና የወጪ የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት ግምት
በዋና-ዋና Eና በዝርዝር የሂሳብ-መደብ መዘጋጀት Aለበት፡፡
በየሩብ-ዓመቱ የሚዘጋጀው የ3 ወር የጥሬ-ገንዘብ ግምት የክፍያ ጣሪያ ለመወሰን መሠረታዊ

መረጃ ስለሆነ በEያንዳንዱ ባለበጀት መስሪያ-ቤት በጥንቃቄ ተዘጋጅቶ መቅረብ Aለበት፡፡
ከላይ የተገለጸው Eንደተጠበቀ ሆኖ በመንግስት ጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደር መመሪያ ቁጥር

08/1999 መሠረት በየሩብ-ዓመቱ መጨረሻ በሚዘጋጀው የሦስት ወር የጥሬ-ገንዘብ ግምት
ላይ ማስተካከያ ማድረግ Aስፈላጊ ሆኖ ሲገኝ ማስተካከያዎቹ በሚመለከተው መስሪያ-ቤት
በወር Aንድ ጊዜ ተዘጋጅቶ ሊቀርብ ይችላል፡፡
የሦስት ወር የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት ግምት በ12 ወር የገቢና የወጪ Eቅድ ላይ በመመስረት

የሚዘጋጅ ቢሆንም ክፍያ ይፈጸምባቸዋል ተብሎ የሚገመቱ ወቅቶች የበጀት-ዓመቱ
Eየተገባደደ በሄደ ቁጥር Eቅዱ ሊከለስ ስለሚችል የሦስት ወር ጥሬ-ገንዘብ የገቢ Aሰባሰብና
ክፍያ የሚፈጸምበት ትክክለኛ የሆነ ጊዜን ያመለክታል፡፡
የሦስት ወር የጥሬ-ገንዘብ ግምት በበጀት ተጠቃሚዎች ሲዘጋጅ በመረጃ ላይ የተመሰረተ መሆን

Aለበት፡፡ የዚህ ግምት ዝግጅት በዓመቱ በጀት ላይ ተመስርቶ ከሚዘጋጀው የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት
ግምት የተለየ ሲሆን፤ በዓመቱ በጀት ተመርኩዞ በሦስቱ ወራቶች ውስጥ መቼና ምን ያህል
ገቢና ወጪ Eንደሚጠበቅ የሚያሳይ ግምት ነው፡፡
የሦስት ወር የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት ለባለበጀት መስሪያ-ቤቶች የሚፈቀደውን ገንዘብ ጣሪያ

ለመወሰን የሚረዳ ስለሆነ በየሩብ-ዓመቱ ሲዘጋጅ ትክክለኛ ወጪዎችንና ወደፊት የሚጠበቁ
ክፍያዎችን ለውጥ ያካተተና በጥንቃቄ የተዘጋጀ መሆን ይኖርበታል፡፡
3.9:- የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Eቅድ Aዘገጃጀትና የAቀራረብ ሂደት፤
ከጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደር ኣላማዎች ውስጥ Aንዱ የሚያስፈልገውን ትክክለኛ የጥሬ-ገንዘብ

መጠን ማወቅ ነው፡፡ ገንዘብን Eጅግ ከሚፈለገው በላይ መያዝ የሚያስገኘውን ጥቅም
የሚያሳጣ ይሆናል፡፡ በAንጻሩም ከሚያስፈልገው ገንዘብ በታች መያዝም ለሦስተኛ ወገን
በወቅቱ በሚከፈለው Eና ለልዩ-ልዩ ክፍያዎች ላይ ከፍተኛ ተጽEኖ ስለሚያሳድር
ልንጠቀምበት የሚያስፈልገውን ያህል ገንዘብ መጠን መያዝ ጠቃሚ ነው፡፡ ስለሆነም በጥሬ-
ገንዘብ መያዝ የሚገባውን የገንዘብ መጠን ለመወሰን Eቃ ርክክብ ተፈጽሞ/Aገልግሎት ተሰጥቶ
ክፍያዎች ያልተጠናቀቁ ወጪዎችን ለመሸፈን Eና ላልታሰቡ Eና ላልተጠበቁ ወጪዎች
የሚውል መጠባበቂያ የገንዘብ መጠን ከግምት ውስጥ ማስገባት ያስፈልጋል፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 115 of 174
የጥሬ-ገንዘብ Aዘገጃጀት ከዓመታዊ በጀት ጋር ከፍተኛ ግንኙነት ስላለው የገቢና የወጪ Eቅድ
Eንዲሁም የፍሰት ትንበያውን የማዘጋጀት፣ የመተንተንና የማጽደቅ ተግባር በEያንዳንዱ
Aስፈጻሚ ባለበጀት መስሪያ-ቤት Eና በገቢ ሰብሳቢ መስሪያ-ቤቶች Eንዲሁም በክፍያና ሂሳብ
መምሪያ በተናጠልና በጋራ የሚከናወን ነው፡፡
የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት/ፍላጐት Eቅድ Aዘገጃጀትና Aቀራረብ ሂደት Eያንዳንዱ ባለበጀት መስሪያ-

ቤት በዓመት ውስጥ በገቢ የሚቀበለው/የሚሰበስበው ገንዘብ፤ በምንጭ Eና በገቢ-መደብ
በመለየት Eንዲሁም ለዓመታዊ ሥራ-ማስፈጸሚያ የተፈቀደለትን የወጪ በጀት፣ ለወጪ
የሚያስፈልገው የገንዘብ መጠን በክፍያ ዓይነትና በወጪ-መደብ በጊዜ ለይቶ የሚያቀርብበት
የAሰራር ሂደት ነው፡፡
3.9.1:- የገቢ ጥሬ-ገንዘብ ፍሰት Aቀራረብ፤
Aስፈጻሚ ባለበጀት መስሪያ-ቤቶች Eና ገቢ ሰብሳቢ መስሪያ-ቤቶች በጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደር

መመሪያ ቁጥር 08/1999 Aንቀጽ 12 መሠረት የገቢ የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት Eቅድ ተዘጋጅቶ
የሚቀርበው በጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደር መመሪያ ቁጥር 08/1999 Aንቀጽ .... መሠረት በሁለት
መንገድ ነው፡፡
Aንደኛው፡- የጸደቀውን ዓመታዊ በጀት መሠረት በማድረግ የሚዘጋጀው የ12 ወር የገቢ

የጥሬ-ገንዘብ Eቅድ ሲሆን፤
ሁለተኛው፡- በሣምንታት የሚዘጋጀው የሦስት ወር የጥሬ-ገንዘብ የገቢ ፍሰት Eቅድ ናቸው፡፡
የጸደቀው ዓመታዊ የገቢ በጀት ለገቢ የጥሬ-ገንዘብ ትንበያ ዝግጅት Eንደመነሻ ሊያገለግል
ስለሚችል መስሪያ-ቤቶች ቀደም ሲል የነበራቸውን መረጃ መሠረት በማድረግ በዓመታዊ
የበጀት Aዋጅ የተዘረዘሩትን የገቢ ምንጮች ላይ በመመስረት ገቢ የሚሰበስቡበትን ጊዜ ግምት
ውስጥ በማስገባት Eና ያለፉት ዓመታት መረጃዎችን በመጠቀም ወርሃዊ የገቢ Eቅድ፣
የሣምንት Eና የቀን የገቢ ጥሬ-ገንዘብ ግምት ማዘጋጀት ይኖርባቸዋል፡፡
ባለፉት ዓመታት የተሰበሰበው ገቢ Eና የሚኖሩ ለውጦችን ታሳቢ በማድረግ መስሪያ-ቤቱ በዓመት

ውስጥ ሊሰበሰብ የሚችለውን የተለያዩ የመንግስት ገቢዎችን በየወሩ በማከፋፈል ለማEከላዊ
ግምጃ-ቤት የሚገባውን Eና መስሪያ-ቤቱ Eንዲጠቀምበት የተፈቀደለትን ለይቶ በAባሪ 1
በተያያዘው ቅጽ በገቢ ዓይነቶችና መለያ-ቁጥሮች በመዘርዘር የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት Eቅዱን
Aዘጋጅቶ ማቅረብ Aለበት፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 116 of 174
ዋና-ዋና የገቢ ዓይነቶችና መለያ-ቁጥሮች፤

መለያ-ቁጥር መግለጫ፤
1100-1110 ፡- ከገቢ፣ ከትርፍ Eና ከካፒታል ዋና Eድገት ጥቅም የሚገኝ የገቢ ግብር፤
1120-1160 ፡- በሃገር-ውስጥ ከሚመረቱ Eቃዎች ተጨማሪ Eሴት ታክስ፤
1170-1190 ፡- የAገልግሎት ተጨማሪ Eሴት ታክስ፤
1200-1210 ፡- በሃገር-ውስጥ ከሚመረቱ Eቃዎች ኤክሳይዝ ታክስ፤
1220-1240 ፡- በሃገር-ውስጥ ከሚመረቱ Eቃዎች ተርን-Oቨር ታክስ፤
1250-1270 ፡- የAገልግሎት ተርን-Oቨር ታክስ፤

1290 ፡- የቴምብር ሽያጭና ቀረጥ፤
1300-1320 ፡- የጉምሩክ ቀረጥ፤
1330-1340 ፡- ከገቢ Eቃዎች ኤክሳይዝ ታክስ፤

1350-1370 ፡- የገቢ Eቃዎች ተጨማሪ Eሴት ታክስ፤
1380 ፡- ኤክስፖርት ታክስ፤
1410-1420 ፡- ከፈቃድና ሌሎች ክፍያዎች፤

1430-1450 ፡- ከመንግስት የEቃ Eና የAገልግሎት ሽያጭ፤
1460-1470 ፡- የመንግስት Iንቨስትመንት ገቢ፤
1480 ፡- መደበኛ ያልሆኑ ልዩ-ልዩ ገቢዎች፤
1490 ፡- ለጡረታ ፈንድ የሚደረግ መዋጮ፤
1500 ፡- የካፒታል ገቢ፤
1600 ፡- የክልሎች/የወረዳ በጀት ድጋፍ ገቢ፤

1700 ፡- የማዘጋጃ-ቤት ገቢ፤
2000 ፡- ከውጭ-Aገር Eርዳታ፤
2000-2049 ፡- ከዓለም-Aቀፍ ድርጅቶች Eርዳታ፤
2050-2089 ፡- የመንግስታት Eርዳታ፤
3000 ፡- ከውጭ-Aገር ብድር፤
3000-3049 ፡- ከዓለም-Aቀፍ ድርጅቶች ብድር፤
3050-089 ፡- የመንግስታት ብድር፤
3.9.2:- የወጪ የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Eቅድ Aቀራረብ፤
በAፋር ብሄራዊ ክልል መንግስት የጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደር መመሪያ ቁጥር 08/1999 Aንቀጽ
12 መሠረት Eያንዳንዱ ባለበጀት መስሪያ-ቤት በበጀት-ዓመቱ ውስጥ ለሚያከናውነው ሥራ
የተፈቀደለትን የወጪ በጀት ከሥራ-ፕሮግራሙ ጋር በማጣጣም ሊኖር የሚችለውን ለውጥ
ከግምት ውስጥ በማስገባት በዓመቱ ውስጥ የሚከፈለውን ወጪ በየወሩ በማከፋፈል በዝርዝር
የወጪ ሂሳብ-መደብ በመለየት የጥሬ-ገንዘብ Eቅዱን በተያያዘው ቅጽ Aዘጋጅቶ ማቅረብ
Aለበት፡፡
የወጪ Eቅድ ትንበያ ዝግጅት ያለፉት ዓመታት የወጪ መረጃዎች በተለምዶ የሚታወቁ
ወጪዎች የየሣምንቱንና የየቀኑን ለዝርዝር ወጪ ትንበያ ለማዘጋጀት ይጠቅማሉ፡፡ የወጪ
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 117 of 174
ፍላጐቶች በወሩ መጀመሪያ ሣምንት፣ ወይም ሁለተኛ ሣምንት፣ ወይም ሦስተኛ ሣምንት፣
ወይም በወሩ መጨረሻ ከፍተኛ/ዝቅተኛ ሊሆን ይችላል፡፡ ስለሆነም፡-
1ኛ) Eንደሠራተኛ ደመወዝና ተደጋጋሚ ወጪዎች በየወሩ የማይለዋወጡ ቢሆንም

በወር ውስጥ ክፍያ የሚፈጸምበትን ቀን ለይቶ በማወቅ ማዘጋጀት፤
2ኛ) Aንዳንድ ወጪዎች በተወሰነ ወቅት የሚፈጸሙ በመሆናቸው ለEንደነዚህ

ዓይነት ወጪዎች ያለፉት ዓመታት መረጃን መጠቀም ወይም በሥራ-
ፕሮግራም መሠረት የሚዘጋጅ ቢሆን ይመረጣል፤
3ኛ) በኮንትራት ውል የሚፈጸሙ የተወሰኑ የወጪ ዓይነቶች በውሉ

በተገለጸው የወጪ መጠንና የጊዜ-ገደብ መሠረት ማዘጋጀት፤
4ኛ) የወረዳዎች የድጐማ/ትራንስፈር ክፍያዎች በወጡት የክያ Aፈጻጸም

መመሪያዎች መሠረት የሚዘጋጅ ይሆናል፡፡
ዋና-ዋና የወጪ ዓይነቶች Eና መለያ-ቁጥሮች

መለያ-ቁጥር መግለጫ፤
6100 ፡- ሰብዓዊ ለሆኑ Aገልግሎቶች ክፍያ፤
6110 ፡- ለሠራተኞች የሚከፈል ደመወዝ፤
6120 ፡- Aበልና ጥቅማ-ጥቅም፤
6130 ፡- የጡረታ መዋጮ፤
6200 ፡- ለEቃዎች Eና Aገልግሎቶች ክፍያ፤
6210-6220 ፡- ለEቃዎችና Aቅርቦቶች፤
6230 ፡- ለጉዞና ለመስተንግዶ Aገልግሎት፤
6240 ፡- ለEድሳት Eና ጥገና Aገልግሎት፤
6250-6260 ፡- በውል ለሚፈጸሙ የAገልግሎት ግዥዎች፤
6270 ፡- ለሥልጠና Aገልግሎት፤
6280 ፡- የAደጋ-ጊዜ ስትራተጂካዊ Eቃዎች፤
6300 ፡- ቋሚ Eቃ Eና ግንባታ፤
6310-6320 ፡- ቋሚ Eቃዎች፤
6320 ፡- ግንባታ፤
6400 ፡- ሌሎች ክፍያዎች፤
6410 ፡- ድጐማ፣ Iንቨስትመንት መዋጮ ክፍያ፤
6430 ፡- የመንግስት Eዳ ክፍያ፤
3.10:- በጥሬ-ገንዘብ ፍሰት/ፍላጐት ዝግጅት ትኩረት ሊደረግባቸው የሚገቡ ነጥቦች፤
መስሪያ-ቤቶች የወጪ በጀት ክፍያ ጣሪያ የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት ግምት ሲያዘጋጁ በEያንዳንዱ
የወጪ ሂሳብመደብ በተፈቀደው በጀት ላይ በመመስረት ሆኖ የሚከተሉትን ትኩረት
ሊደረግባቸው የሚገቡ ዋና-ዋና ነጥቦች ከግምት ማስገባት ይኖርባቸዋል፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 118 of 174
ትኩረት ሊደረግባቸው የሚገቡ ዋና-ዋና ነጥቦች፡-
1ኛ) ሰብዓዊ ለሆኑ Aገልግሎቶች በየወሩ የሚከፈሉ ክፍያዎች፤ የሠራተኛ

ደመወዝ፣ Aበልና ጥቅማ-ጥቅም ክፍት የሥራ-መደቦችን ሳይጨምር ገንዘቡ
በEርግጠኝነት በሚከፈልበት ጊዜ Eንዲሁም የደመወዝ ጭማሪ Eና የAዲስ
ሠራተኞች ቅጥር ክፍያው ከሚከፈልበት ወር ጀምሮ መሆን ይኖርበታል፤
2ኛ) በየወሩ ያለማቋረጥ የሚከፈሉ የመብራት፣ የቴሌኮሙኒኬሽን፣ የዉሃና

ፖስታ የመሳሰሉ የAገልግሎት ክፍያዎች በሚፈጸሙበት ጊዜ፤
3ኛ) የEቃዎችና Aቅርቦቶች ክፍያ መስሪያ-ቤቱ የጨረታ ሂደት Aጠናቆ Eቃዎቹን

ተረክቦና Aገልግሎቶቹን Aግኝቶ ገንዘቡ በEርግጠኝነት በሚከፈልበት ጊዜ፤
4ኛ) የጉዞና የመስተንግዶ ክፍያ በወጣው የሥራ-ፕሮግራም መሠረት ገንዘቡ

በትክክል ወጪ ሆኖ በሚከፈልበት ጊዜ፤
5ኛ) የEድሳት Eና የጥገና Aገልግሎቶች ክፍያ ሥራው ተጠናቆ ገንዘቡ

በትክክል በሚከፈልበት ጊዜ፤
6ኛ) በውል የሚፈጸሙ የAገልግሎት ግዥዎች በውል ከተመለከተው

የAከፋፈል የጊዜ ገደብና በEርግጠኝነት የሚከፈለው ገንዘብ መጠን፤
7ኛ) የሥልጠና Aገልግሎቶች ክፍያ ሥልጠና ተሰጥቶ ከተጠናቀቀ በâላ ገንዘቡ

በሚከፈልበት ጊዜ፤
8ኛ) የቋሚ ንብረት ግዥ የክፍያ የሥራው ሂደት ተጠናቆ ርክክቡ

በሚፈጸምበት Eና ገንዘቡ በEርግጠኝነት የሚከፈልበት ጊዜ፤
9ኛ) ከግንባታና የኮንስትራክሽን ሥራዎች ጋር በተያያዘ የሚደረጉ ክፍያዎች

የግንባታ ሥራና የቅኝት ጥናት ሥራው ተጠናቆ ገንዘቡ በትክክል
የሚከፈልበት ጊዜ፤
10ኛ) ሌሎች ክፍያዎች በተቀመጠላቸው የAከፋፈል የጊዜ ገደብ ወይም

የመክፈያ ፕሮግራም መሠረት ገንዘቡ በሚከፈልበት ጊዜ፤ ወዘተ... ታሳቢ
በማድረግ በበጀት ክፍያ ዓይነት መደበኛ ወጪ Eና የካፒታል ወጪ
በመለየት Eና በEያንዳንዱ የወጪ ዓይነት በዝርዝር መዘጋጀት Aለበት፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 119 of 174
3.11:- የጥሬ-ገንዘብ የገቢ ፍሰትና የወጪ ፍላጐት Eቅድ ማቅረቢያ ጊዜና ቅጾች፤
Eንደ መስሪያ-ቤቱ የሥራ ባህሪና ስፋት የሚወሰን ሆኖ ወጥ-በሆነ መንገድ ቀጥሎ

በተመለከቱት ጊዜያት Eና ቅጾች በመጠቀም በመንግስት የጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደር መመሪያ
ቁጥር 08/1999 መሠረት የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት ተዘጋጅቶ መቅረብ ይኖርበታል፡፡
1ኛ) በ12 ወራት ውስጥ የሚሰበሰበውን ገቢ Eና የሚከፈለውን ወጪ Eቅድ

የተፈቀደውን ዓመታዊ በጀት ከሥራ-ፕሮግራሙ ጋር በማጣጣም የበጀት-
ዓመቱ በተጀመረ በ15 ቀናት ውስጥ (ማለትም Eስከ ሐምሌ 15 ቀን ድረስ)
Eንደመስሪያ-ቤቱ የሥራ ባህሪ ተዘጋጅቶ Eና በኃላፊው ተፈርሞ መቅረብ
Aለበት፤ (የማቅረቢያ ቅጾቹን በAባሪ 1.1 Eና በAባሪ 1.2 ይመልከቱ)፤
2ኛ) የየሩብ-ዓመቱ የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት/ፍላጐት ግምት Eንደ መስሪያ-ቤቱ

የሥራ ባህሪ በኃላፊው ወይም በEሱ በተወከለው ተፈርሞ መቅረብ
Aለበት፤ (የማቅረቢያ ቅጾቹን በAባሪ 2.1 Eና በAባሪ 2.2 ይመልከቱ)፤
3ኛ) በሣምንት ተከፋፍሎ በቀረበው የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት ላይ ባለበጀት

መስሪያ-ቤቱ ማንኛውም ማሻሻያዎችና ማስተካከያዎች በወር ውስጥ Aንድ
ጊዜ ብቻ Aዘጋጅቶ ማቅረብ ይችላል፡፡ የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት ማቅረቢያ ጊዜ
ከሐምሌ 1-10፣ ለሚቀጥለው የሩብ-ዓመታትም መስከረም፣ ታህሳስ Eና
መጋቢት ከ20-25 ባሉት ቀናት ውስጥ የሚቀርብ ይሆናል፤
የጥሬ-ገንዘብ የገቢ-ፍሰትና የወጪ ፍላጐት Eቅድ ማቅረቢያ የጊዜ-ሠሌዳ፤
Eቅድ፤ የማቅረቢያ ጊዜ-ሠሌዳ፤ የማቅረቢያ ቅጾች፤

• የ12 ወራት የገቢና የወጪ የጥሬ-ገንዘብ Eቅድ፤ Eስከ ሐምሌ 15 • በAባሪ 1.ሀ፣ Eና 1.ለ ተመልክቷል፤
• የ1ኛ ሩብ-ዓመት የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት/ፍላጐት ግምት፤ ከሐምሌ 20-25
• የ2ኛ ሩብ-ዓመት የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት/ፍላጐት ግምት፤ ከመስከረም 20-25
• በAባሪ 2.ሀ፣ Eና 2.ለ ተመልክቷል፤
• የ3ኛ ሩብ-ዓመት የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት/ፍላጐት ግምት፤ ከታህሳስ 20-25
• የ4ኛ ሩብ-ዓመት የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት/ፍላጐት ግምት፤ ከመጋቢት 20-25
3.12:- የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት/ፍሰት ገምግሞ ማጽደቅ፤
የዓመት የገቢና የወጪ Eቅድ Eና የ3 ወር የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት/ፍላጐት ትንበያ በEያንዳንዱ

የበጀት ተጠቃሚ ባለበጀት መስሪያ-ቤት በጥሬ-ገንዘብ የሚሰበሰበውን ገቢና የሚፈጸመውን
ወጪ ስለሚያዘጋጅ ጥሬ-ገንዘብን በብቃት ለማስተዳደር ጠቀሜታው ከፍተኛ ነው፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 120 of 174
ስለሆነም የጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደር ኣላማ ከግብ ለማድረስ Eቅዶችንና ትንበያዎችን

የመገምገምና የማጽደቅ መደበኛ የAሰራር ሂደት Eንዲኖር ያስፈልጋል፡፡
በዚህ መሠረት የ12 ወር የገቢና የወጪ Eቅድ Eና የሦስት ወር የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት/ፍላጐት

ትንበያ የተዘረጋውን የAሰራር ሥርዓት ሂደት ተከትለው Eንደ ቅደም-ተከተላቸው በባለበጀት
መስሪያ-ቤት በዓመቱ ውስጥ ለሚያከናውኗቸው የሥራ Eቅድ ጠንካራ መሠረት ከመጣሉም
በላይ መስሪያ-ቤቶች በቀጣይነት ለሚያከናውኗቸው ተግባራት የሚያስፈልጋቸውን የገንዘብ
መጠን በትክክል ለማወቅ ይረዳል፡፡
በዚህ መሠረት የበጀት ተጠቃሚዎች ትኩረት ሰጥተው ትክክለኛ ትንበያ በተገቢው የጊዜ-
ሠሌዳ Eንዲያቀርቡ ለማድረግና ለክፍያ ጣሪያ Aወሳሰን መሠረት የሚሆነውን የጥሬ-ገንዘብ
ፍሰት/ፍላጐት ሥርዓት ሂደት በቀጣይነት ለማጠናከር Eንዲሁም ለሥርዓቱ ውጤታማ በሆነ
መንገድ Eንዲተገበርም ክትትልና ግምገማ ማድረግ ይኖርበታል፡፡
በAጠቃላይ በተቀመጠው ጊዜ የገቢ ፍሰት Eና የወጪ Aፈጻጸም ክንውን ከEቅድ ጋር Aገናዝቦ

በመተንተን ከፍተኛና Aነስተኛ Aፈጻጸም ለመለየትና በቀጣይ ሊወሰዱ የሚገባቸው
ማስተካከያዎችን ለመውሰድ Eንዲያስችል የተለያዩ የግምገማ ዘዴዎችን መጠቀም
ለሚደረስበት ውጤት ከፍተኛ AስተዋጽO Aለው፡፡
የጥሬ-ገንዘብ Aፈጻጸም ግምገማ ለማከናወን Aያሌ ዘዴዎች Aሉ፡፡ Eነዚህን ዘዴዎች በጥንቃቄ
በተግባር ላይ የሚውሉ ከሆነ የEያንዳንዱ Aስፈጻሚ ባለበጀት መስሪያ-ቤት የጥሬ-ገንዘብ
Eንቅስቃሴና Aቋም ለማሳየት የሚያስችሉ ናቸው፡፡
የግምገማ ዘዴዎቹም፡-
1ኛ) የልዩነት ትንተና ዘዴ (Variance Analysis)
2ኛ) የተከታታይ ጊዜያት ትንተና ዘዴ (Time-series Analysis)
3ኛ) የጥንቅር ትንተና ዘዴ (Composition Analysis)
4ኛ) የጥምረት ትንተና ዘዴ (Ratio Analysis) ናቸው፡፡
1ኛ፡- የልዩነት ትንተና ዘዴ (VARIANCE ANALYSIS)
በተወሰነ ወቅት በትክክለኛነት የተከናወነው የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት/ፍላጐት ከEቅድ ጋር ወይም

ካለፈው ዓመት ተመሳሳይ ጊዜ ክንውን ጋር በማነጻጸር ልዩነት የሚያመለክት ዘዴ ነው፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 121 of 174
ትንተናው ውጤታማ ሊሆን የሚችለው የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት/ፍላጐት በመረጃ ላይ ተመስርቶ

ሲዘጋጅና የመንግስት የፋይናንስ Eንቅስቃሴና ክንውን ላይ ሲመሰረት ነው፡፡
በልዩነት ትንተና ዘዴ በመጠቀም የሚዘጋጅ የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት/ፍላጐት Eቅድ ትርጉም ሊሰጥ

የሚችለው ተደጋጋሚ ያልሆኑትን Eንደ Iንቨስትመንት ወጪዎችና የቦንድ ሽያጮችን
የመሳሰሉትን በሁለተኛ ደረጃ በማሳየት ትንታኔውን ማዘጋጀት መቅረብ ይኖርባቸዋል፡፡
ምሳሌ 2፡ የ................................ መስሪያ-ቤት በ1998 የመጀመሪያ ሩብ-ዓመት ውስጥ ያከናወነው የገቢና የወጪ
ክንውን Eና Eቅድ ከዚህ በሚከተለው ሠንጠረዥ ቀርቧል፡፡
በሺህ ብር፤
የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት/ፍላጐት Eቅድ፤ የEቅድ በ3 ወር

የገቢ ኮድ የገቢ ዓይነት፤ ልዩነት፤
ሃምሌ ነሃሴ፤ መስከረም፤ ድምር፤ የተከናወነ፤
1101 ምንዳና ደመወዝ፤ 1,253.65 1,258.97 1,285.30 3,797.92 3,622.00 (175.92)

1109 ከገቢ Eቃዎች የቅድሚያ ገቢ ግብር 1,352.50 1,345.00 1,400.00 4,097.50 4,102.00 4.50
1141 ምግብ፤ 1,321.50 1,401.00 1,352.00 4,074.50 4,500.00 425.50
1171 ቴሌኮሙኒኬሽን፤ 14,000.00 14,500.00 15,000.00 43,500.00 43,000.00 (500.00)
የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት/ፍላጐት Eቅድ፤ የEቅድ በ3 ወር

የወጪ ኮድ የወጪ ዓይነት፤ ልዩነት፤
ሃምሌ ነሃሴ፤ መስከረም፤ ድምር፤ የተከናወነ፤
6111 ቋሚ ሠራተኞች ደመወዝ፤ 1,250.00 1,270.00 1,270.00 3,790.00 3,700.00 90.00

6113 የኮንትራት ሠራተኞች ደመወዝ፤ 12.00 12.00 13.00 37.00 36.00 1.00
6231 ለውሎ-Aበል፤ 11.20 6,00 2.00 19.20 11.00 8.20
6241 ለተሸከርካሪ Eድሳትና ጥገና፤ 150.00 100.00 150.00 400.00 450.00 (50.00)
ከላይ የተመለከቱትን የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት/ፍላጐት መረጃዎች በEያንዳንዱ የገቢና የወጪ ርEስ

ላይ በEቅድና በAፈጻጸም መካከል የተከሰተውን ልዩነት የሚያሳይ ሲሆን ለዚህ ልዩነት
የተለያዩ ትንታኔዎች (Analysis) ሊቀመጡ ይችላሉ፡፡
) ምንዳና ደመወዝ (1101)
1ኛ) Eቅድ ሲዘጋጅ ካለፉት ዓመታት የገቢ ግብር የAፈጻጸም መረጃን Eና በEቅድ ጊዜው
ሊከሰቱ የሚችሉ የIኮኖሚ Eድገት፣ Aዲስ የሥራ መስክ Eድል Eና ሌሎች (Factors)
ታሳቢ ተደርጐ የታቀደ ነው፡፡
2ኛ) የበጀት-ዓመቱ ክንውን ከEቅዱ ጋር ሲነጻጸር በማነስ (Unfavorable) ነው፡፡ ለዚህ

ሊቀርቡ የሚችሉ ትንታኔዎች፡
ለEቅድ ጊዜው የተያዙት የIኮኖሚ Eድገት ታሣቢዎች ባለመሟላታቸው፤
Aዲስ የሥራ መስክ ባለመፈጠሩ ምክንያት የታሰበው የሥራ-ግብር

Aለመሰብሰቡ፤
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 122 of 174
በEቅድ ጊዜው ውስጥ የሚሰበሰበው የሥራ-ግብር Aነስተኛ በመሆኑ Eና

ሌሎችም ሊጠቀሱ ይችላሉ፡፡
) የቋሚ ሠራተኞች ደመወዝ (6111)
1ኛ) ለEቅድ ጊዜው Eቅድ ሲዘጋጅ በክፍት መደብ ላይ በፕሮግራም ቅጥር ለማካሄድ፣
የሠራተኞች ቁጥር በAለፈው ዓመት ታሳቢ ተደርጐ Eና ዓመታዊ የደመወዝ ጭማሪ
ከሐምሌ ጀምሮ ይከፈላል የሚሉ ታሣቢዎች ተይዘው Eቅድ ታቅዷል፡፡
2ኛ) የEቅድ ጊዜው ክንውን ሲታይ በማነስ የታየው በፕሮግራሙ መሠረት ቅጥር
ለማካሄድ ቢሞከርም የታሰበውን የሰው-ሃይል ከገበያ ለማግኘት ባለመቻሉ፣ የተሟላ
ቅጥር ባለመካሄዱ፣ የድርጅቱ ቋሚ ሠራተኞች በተለየየ ምክንያት ከሥራ
በመልቀቃቸው ምክንያት ሊሆን ይችላል፡፡
) ለተሸከርካሪዎች Eድሳትና ጥገና (6241)
1ኛ) በEቅድ ጊዜው ከፍተኛ Eድሳት ያስፈልጋቸዋል ተብለው በEቅድ የተያዙ ተሸከርካሪዎች
ቁጥር ከተሸከርካሪዎች መረጃ፣ ካለፉ ዓመታት ለተለያዩ Aነስተኛ የጥገና ወጪዎች
መረጃ በመውሰድ Eና መጠባበቂያን ታሣቢ በማድረግ የተዘጋጀ ሲሆን፤
2ኛ) የEድ ዘመኑ ክንውን ሲታይ ከፍተኛ Eድሳት የሚያስፈልጋAው ተሸከርካሪዎች ወጪ

ከታሰበው በላይ በመጨመሩ Eና ሌሎች ተሸከርካሪዎች ከEድ በላይ የሆነ ወጪ
ስለተደረገላቸው ከEቅዱ በላይ ሊወጣ ችሏል፡፡
ከላይ ከተገለጸው የEቅድና ክንውን ልዩነት ትንታኔ (Variance Analysis) ለመረዳት የሚቻለው፡
1) የልዩነት ትንታኔ (Variance Analysis) ትክክለኛ ሊሆን የሚችለው በጀት በጥሩ ሁኔታ ሲዘጋጅና
የተረጋጋ ከባቢያዊ ሁኔታ (Stable business environment) ሲኖር ነው፡፡
2) የEቅድ ጊዜውን የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት/ፍላጐት ግምት በመገምገም ቀጣዩን የEቅድ ጊዜ በግምገማው

የተገኙትን ውጤቶች Eና በቀጣይነት ሊስተካከሉ የሚገባቸውን ሁኔታዎች በማወቅ ትክክለኛ የሆነ
የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት/ፍሰት ማዘጋጀት ይቻላል ማለት ነው፡፡
2ኛ፡- የተከታታይ ጊዜያት ትንተና ዘዴ (TIME-SERIES ANALYSIS)
ቀደም-ብሎ የተገለጸው የልዩነት የትንተና ዘዴ በወቅቱ የተከናወነውን የጥሬ-ገንዘብ

ፍሰት/ፍላጐት ከEቅዱ/ከትንበያ/ወይም በሌላ ተመሳሳይ ወቅት ከተመለከተው የጥሬ-ገንዘብ
ፍሰት/ፍላጐት ክንውን ጋር የሚነጻጸር ሲሆን የተከታታይ ጊዜያት የትንተና ዘዴ ግን የብዙ
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 123 of 174
ጊዜያቶችና ዓመታትን የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት/ፍላጐት ከትክክለኛ ክንውን ጋር ለማነጻጸር

የሚያገለግል ዘዴ ነው፡፡
የፍሰቱ/የፍላጐቱ የጊዜ Eርዝማኔ ከAንድ ዓመት በታች በወር ከሆነ የወሩን የጥሬ-ገንዘብ
ፍሰት/ፍላጐት በዓመቱ ጠቅላላ ፍሰት/ፍላጐት በማካፈል የሚገኘው ውጤት በAንድ በተወሰነ
ወር ውስጥ የተከሰተውን የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት/ፍላጐት ለውጥና Aካሄድ ለማመልከት
Eንዲሁም በወር ውስጥ በEርግጠኝነት የተሰበሰበውንና የወጣውን የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት መጠን
ባለፉት ዓመታት ከተገኘው ክንውን ጋር በማነጻጸር በመቶኛ ማስቀመጥ ነው፡፡ የሚታየውን
ለውጥ በማካፈልና በየወቅቱ ማስተካከያ በማድረግ ዓመታዊ የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት መጠንን
ለማግኘት ይቻላል፡፡
ለዓመታዊና በዓመት ውስጥ በየጊዜው ሊከሰቱ የሚችሉ ለውጦችን በማከል ለሚዘጋጅ የጥሬ-
ገንዘብ ፍሰት የወደፊቱን ፍሰት ለመተንበይ ወይም ከተለመደው Aካሄድ ውጭ የሚኖረውን
ልዩነት ለማመልከት/ለመጠቆም የሚጠቅም ዘዴ ነው፡፡
ያለፉት ጊዜያቶች የገቢና የወጪ Aካሄድ (በመቶኛ)
የተከናወነበት ጊዜ
358-365 ቀን
ገቢዎች 0-7 ቀን 8-15 ቀን 16-22 ቀን 23-30 ቀን በመቶኛ
(52ኛ ሣምንት)
(1ኛ ሣምንት) (2ኛ ሣምንት) (3ኛ ሣምንት) (4ኛ ሣምንት)
1100
1120
1300
1400
1500
የተከናወነበት ጊዜ
358-365 ቀን
ወጪዎች 0-7 ቀን 8-15 ቀን 16-22 ቀን 23-30 ቀን በመቶኛ
(52ኛ ሣምንት)
(1ኛ ሣምንት) (2ኛ ሣምንት) (3ኛ ሣምንት) (4ኛ ሣምንት)
6100
6200
6300
6400
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 124 of 174
ምሳሌ 3፡ የ................................ መስሪያ-ቤት ያለፉት ሦስት-ዓመታት የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት/ፍላጐት የክንውን መረጃ

Eና የበጀት-ዓመቱ ክንውን ከዚህ ቀጥሎ በተመለከተው ሠንጠረዥ ቀርቧል፡፡
በሚሊዮን ብር፤
1996 የገቢ ፍሰት በመቶኛ፤ 1997 የገቢ ፍሰት በመቶኛ፤ 1998

የገቢ ኮድ የዓመቱ በመቶኛ
ሃምሌ ነሃሴ መስ ሃምሌ ነሃሴ መስ ሃምሌ ነሃሴ መስከረም
ገቢ ሃምሌ ነሃሴ መስ
1100-1110 2.1 4.5 9.5 2.9 5.3 13.4 84.28 162.10 324.20 3,241.60 2.6 5.0 10.0
1120-1169 8.1 7.9 7.2 8.7 8.5 7.3 222.50 205.00 185.00 2,500.12 8.9 8.2 7.4
1170-1199 9.2 7.5 8.6 9.7 8.0 8.4 55.23 45.93 50.00 581.35 9.5 7.9 8.6
1200-1219 7.2 7.0 4.5 7.3 7.2 4.6 43.20 43.11 26.21 582.54 7.4 7.4 4.5
1290 11 8.4 9.4 13 8.2 9.3 13.94 9.40 10.55 115.97 12 8.1 9.1
ድምር፤ 5.8 5.4 5.7 6.1 6.8 9.9 419.15 465.54 595.96 7,021.58 5.9 6.6 8.5
በሺህ ብር፤
1996 የወጪ ፍሰት በመቶኛ 1997 የወጪ ፍሰት በመቶኛ፤ 1998

የወጪ ኮድ የዓመቱ በመቶኛ
ሃምሌ ነሃሴ መስ ሃምሌ ነሃሴ መስ ሃምሌ ነሃሴ መስከረም
ወጪ ሃምሌ ነሃሴ መስ
6100 8.1 8.1 8.1 8.3 8.3 8.3 636.0 633.5 633.5 7,632.2 8.3 8.3 8.3
6200 6.4 6.8 6.9 6.5 7.1 7.3 381.5 404.6 410.2 5,780.1 6.6 7 7.1
6300 1.5 1.6 1.2 1.2 1.2 1.2 9.8 9.8 9.1 700.0 1.4 1.4 1.3
6400
ድምር 7.0 7.2 7.1 7.3 7.5 7.6 1,027.3 1,047.9 1,052.8 14,112.3 7.3 7.4 7.5
ከላይ በተመለከተው ሠንጠረዥ ከቀረበው የገቢና የወጪ መረጃ ለመረዳት የሚቻለው፡
1) የ............... መ/ቤት በበጀት-ዓመቱ ከሰበሰበው የታክስ ገቢ ወይም ከበጀት-ዓመቱ ጠቅላላ ወጪ

ውስጥ የመጀመሪያዎቹ 3 ወራቶች ክንውን ያላቸውን የመቶኛ ድርሻ ነው፡፡
2) የበጀት-ዓመቱን የየወር የገቢ ወይም የወጪ ድርሻ ካለፉት ዓመታት ተመሳሳይ ወር የመቶኛ ድርሻ
ጋር በማነጻጸር የገቢ ወይም የወጪ ወቅቶችን ለመገመት/ለመገንዘብ ይረዳል፡፡
3) የወር የመቶኛ ድርሻ ካለፉት ዓመታት ጋር በማነጻጸር Eነዚህን የመቶኛ ድርሻዎች የሚወክል
(Standard) ማውጣት ይቻላል፡፡ ትክክለኛውን የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት/ፍሰት በዚህ ስታንዳርድ
በማካፈልም የተስተካከለ ፍሰት/ፍላጐት ማግኘት ወይም የወደፊቱን መገመት ይቻላል፡፡
በAጠቃላይ የተከታታይ ግዜያት ትንተና ዘዴ የAለፉትን ዓመታት መረጃዎች በማነጻጸር Eና

Eነዚህ መረጃዎችን ሊወክል የሚችል Standard በማውጣት የተስተካከለ የጥሬ-ገንዘብ
ፍሰት/ፍላጐት ማግኘት ወይም የወደፊቱን መገመት ይቻላል፡፡
3ኛ፡- የጥንቅር ትንተና ዘዴ (COMPOSITION ANALYSIS)
ከላይ የተገለጹት ሁለቱ የትንተና ዘዴዎች ለAንድ የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት ዓይነት ብቻ

የሚያገለግሉ ናቸው፡፡ ብዙ ዓይነት የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐቶችን በማዋሀድ/በማቀናጀት
የEያንዳንዱን የፍሰት ዓይነት ከጠቅላላ የጥሬ-ገንዘብ የገቢ/የወጪ ፍሰት ዓይነቶች በማካፈል
በመቶኛ ያላቸውን ድርሻ (Weight) ለማወቅ የሚያስችል ዘዴ የጥንቅር ትንተና ዘዴ በመባል
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 125 of 174
ይታወቃል፡፡ ይህ ዘዴ የጥሬ-ገንዘብ ምንጭ/Aጠቃቀም ላይ Eያንዳንዱ የፍሰት ዓይነት

የሚያስከትለውን ማንኛውንም የመቶኛ ድርሻ (Weight) ለውጥ የሚያመለክት ነው፡፡
የEያንዳንዱን የፍሰት ዓይነት የመቶኛ ድርሻ ለማስላት ከጠቅላላ የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት መጠን
ላይ ተደጋጋሚ ያልሆኑ ፍሰቶችን ማውጣቱ Eጅግ ተመራጭ ይሆናል፡፡ ምክንያቱም Eነዚህ
ፍሰቶች ተደጋጋሚና ሁልጊዜ በሚከሰቱ ፍሰቶች ላይ የመቶኛ ድርሻን የሚያዛቡ በመሆናቸው
ነው፡፡
ምሳሌ 4፡ ይህ የትንተና ዘዴ ብዙ ዓይነት የጥሬ-ገንዘብ ፍሰቶችን/ፍላጐቶችን በማዋሀድ ከጠቅላላ የገቢ

ወይም የወጪ መጠን Eያንዳንዳቸው ፍሰቶች ያላቸውን የመቶኛ ድርሻ ብቻ ለማወቅ
የሚጠቅም ዘዴ ነው፡፡ የሚከተለውን ሠንጠረዥ Eንመልከት፡፡
በሚሊዮን ብር፤
የገቢ ኮድ Aጠቃላይ የገቢ መጠን፤ ድርሻ በመቶኛ፤

1100 3,424.20 22.50
1200 492.50 3.24
1300 4,887.20 32.19
1400 2,939.70 19.36
1500 181.10 1.19
2000 3,252.00 21.42
3000 15.00 0.10
የገቢ ድምር፡ 15,178.20
የወጪ ኮድ፤ Aጠቃላይ የወጪ መጠን፤ ድርሻ በመቶኛ፤

6100 4,325.23 30.13
6200 2,182.30 15.20
6300 152.00 1.05
6400 132.00 0.90
400 7,562.30 52.47
የወጪ ድምር፡- 14,353.83
4ኛ፡- የጥምረት ትንተና ዘዴ (RATIO ANALYSIS)
ከላይ የተመለከቱት የትንተና ዘዴዎች የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት መረጃዎች ላይ የሚያገለግሉ

ሲሆኑ፤ Aራተኛው ዘዴ Eነዚህን የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት መረጃዎች ከሌሎች የፋይናንስ መግለጫ
ሂሳቦች ጋር በማጣመር የሚከናወን የትንተና Aዴ ነው፡፡
ይህ የትንተና ዘዴ Aማካይ የጥሬ-ገንዘብ ሚዛንን ከሌሎች ሂሳቦች ጋር ከገቢዎች፣ ከEቃዎችና

Aገልግሎቶች ግዥ ጋር ወይም ከሌሎች የጥሬ-ገንዘብ ወጪዎች ጋር በማጣመር መቀመጥ
ያለበትን Aነስተኛ የጥሬ-ገንዘብ ሚዛን መጠን ለማወቅ ያስችላል፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 126 of 174
ይህ የትንተና ዘዴ Aማካይ የጥሬ-ገንዘብ ፍሰትን ከሌሎች የፋይናንስ መግለጫ ሂሳቦች ጋር

በማጣመር ምን ያህል የጥሬ-ገንዘብ መያዝ Eንዳለብን የሚጠቁም ዘዴ ነው፡፡
ምሳሌ 5፡ የሚከተለውን ምሳሌ Eንመልከት፡፡
• የገቢዎች ዘርፍ የ1998 Aማካይ የጥሬ-ገንዘብ Eቅድ፡................................. ብር 1,250,058.00
• የዓመቱ ገቢ፡. ....................................................................................... ብር 50,000,000.00
• የዓመት ወጪው፡ ................................................................................. ብር 1,845,000.00
• የዓመት ግዥው፡..................................................................................... ብር 1,550,000.00
1,250,058.00
1ኛ x 100 = 2.5%
50,000,000.00
• ይህ ስሌት የሚያሳየው በEያንዳንዱ ብር በሚሰበሰብ ገቢ ላይ 2.5% በጥሬ-ገንዘብ ማስቀመጥ ወይም መያዝ
Aለብን ማለት ነው፡፡
1,250,058.00
2ኛ x 100 = 67.75%
1,845,000.00
• ይህኛው ስሌት ደግሞ መ/ቤቱ ለሚያወጣው Eያንዳንዱ ብር በAማካይ ብር 0.67 (ወይም 67 ሣንቲም)
በጥሬ-ገንዘብ መያዝ Aለበት ማለት ነው፡፡
1,250,058.00
3ኛ x 100 = 80.64%
1,550,000.00
• ከላይ የተመለከተው ሦስተኛው ስሌት የሚያሳየው ደግሞ በEያንዳንዱ ብር ለምናደርገው ግዥ ብር 0.80
በAማካይ መያዝ ይገባናል ማለት ነው፡፡
በAፋር ክልል መንግስት ሥር የሚገኙ Aስፈጻሚም ሆኑ ፈጻሚ መስሪያ-ቤቶችና የሥራ-

ክፍሎች የጥሬ-ገንዘብ ፍሰቶችን የሚያስከትሉ Eንቅስቃሴዎችን በብቃትና ውጤታማ በሆነ
መንገድ የማስተዳደር ኃላፊነትና ተጠያቂነት ያለባቸው ሲሆን፣ Eነዚህን ከላይ በAጭሩ
የተገለጹትን የጥሬ-ገንዘብ ፍሰት Aስተዳደር ኣላማዎች ከግብ ለማድረስ Eንዲቻል Eንዲሁም
ከፋይ መስሪያ-ቤቶች /Aንድ የመንግስት መስሪያ-ቤት/የሥራ-ክፍል/ፕሮጀክት፡
• በበጀት-ዓመት ውስጥ ያቀዷቸውን ተግባራት ለማከናወን ምን ያህል ጥሬ-ገንዘብ

Eንደሚያስፈልጋቸው፤
• ከማንኛውም የገቢ ምንጭ የሚሰበሰበው ገቢ ለመሰብሰብ ምን ያህል ጊዜ

Eንደሚፈጅባቸው፤
• ለEለት-ተEለት ሥራ ማከናወኛ ምን ያህል ገንዘብ መያዝ Eንደሚኖርባቸው፤
• የገንዘብ Eጥረትን Eንዴት መሸፈን Eንዳለባቸው፤
• በጥሬ-ገንዘብ ፍሰት Aስተዳደር የሚገጥሙ ችግሮችን Eንዴት መለየትና ማወቅ

Eንዳለባቸው የሚሉ ጥያቄዎችን ምላሽ ለማግኘት መከተል የሚገባቸው Aሰራሮች
ናቸው፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 127 of 174
ክፍል 4፡- የተጠቃለለ ፈንድ፤
4.1:- ስለተጠቃለለ ፈንድ Aስተዳደር፤
በAፋር ብሄራዊ ክልል መንግስት የፋይናንስ Aስተዳደር Aዋጅ ቁጥር 7/1990 Eንደተደነገገው
“የተጠቃለለ ፈንድ ማለት በክልል መንግስት መስሪያ-ቤት ስም በፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት
ቢሮ በተከፈተው የባንክ ሂሳብ ውስጥ ገቢ የተደረገ የክልሉ መንግስት ገንዘብ፤ የመንግስት
መስሪያ-ቤቶች ለክፍያ Eንዲውል በጥሬ-ገንዘብ የያዙት Eንዲሁም በዓይነት የተገኘ Eርዳታ
ጭምር ነው፡፡”
ስለተጠቃለለ ፈንድ በተሰጠው ትርጉም መሠረት በAስፈጻሚ መስሪያ-ቤቶች ለሚከናወኑ

ማናቸውም የAገልግሎት ወጪዎች፣ ከተለያዩ የገቢ ምንጮች በሚመደብ በጀት የሚገኘውን
ሀብት ገቢ የሚሆንበት፣ ለኅብረተሰቡ Aገልግሎት ለመስጠት ለሚደረገው የወጪ-በጀት ክፍያ
ገንዘብ ማንቀሳቀሻ በEያንዳንዱ መስሪያ-ቤት ስም የተከፈቱ የተለያዩ የባንክ ሂሳቦች Eና
በመስሪያ-ቤቱ ካዝና ውስጥ የሚገኝ ማናቸውም ገንዘብ፣ በተጨማሪም መስሪያ-ቤቶች በዓይነት
በEርዳታ ሰጪው በወቅቱ በነበረው የስምምነት ሠነድ በተመለከተው የገንዘብ መጠን ወይም
ይህ ካልተገኘም በወቅቱ በገበያ ላይ ባለው ተመሳሳይ ዋጋ ተተምኖ የሚመዘገብበትና
የሚጠቃለልበት የክልል መንግስት የተጠቃለለ ፈንድ በመባል ይታወቃል፡፡
በፋይናንስ Aሰተዳደር Aዋጅ ቁጥር 7/1990 Aንቀጽ 5 ላይ Eንደተመለከተው በህግ በልዩ

ሁኔታ ካልተፈቀደ በስተቀር ማናቸውም ገቢዎች Eና ወጪዎች Eንቅስቃሴ የሚከናወነው
ከተጠቃለለ ፈንድ ነው፡፡ ይህንን የፈንድ ዓይነት የሚያስተዳድረው የፋይናንስና Iኮኖሚ
ልማት ቢሮ ከመሆኑም በላይ ማንኛውም የክልሉ መንግስት ገንዘብ ሊሰበሰብ የሚችለው
ቢሮው በሚያሳትመው ተከታታይ ቁጥር ባለው በታተመ የገቢ ደረሰኝ ነው፡፡ የክልሉ
መንግስት ገንዘብ ከዚህ ህጋዊ ደረሰኝ በስተቀር ሊሰበሰብ Aይችልም፡፡
የክልሉ መንግስት ገንዘብ Eንዲሰበስብ ወይም Eንዲቀበል ህጋዊ ሥልጠን የተሰጠው የክልሉ
መንግስት መስሪያ-ቤት ወይም የተወከለ የክልሉ መንግስት መስሪያ-ቤት ሠራተኛ በጥሬ-ገንዘብ
በቼክ Eንዲሁም በባንክ በኩል ትራንስፈር የተሰበሰበውን ወይም የተቀበለውን ገንዘብ፣
በIትዮጵያ ንግድ ባንክ በሚገኘው የመስሪያ-ቤቱ የባንክ ሂሳብ ወይም የክልሉ መንግስት
የትሬዠሪ ሂሳብ ወዲያውኑ ገቢ ማድረግ Aለበት፡፡
በAጠቃላይ የክልሉ መንግስት ገንዘብ የሚንቀሳቀስበት ወይም በልዩ ሁኔታ በህግ የተቋቋመ
የፈንድ ሂሳቦች ወይም ለAደራ ሂሳብ ማንቀሳቀሻነት በIትዮጵያ ንግድ ባንክ የሚከፈቱ ሂሳቦች
ሁሉ የተጠቃለለ ፈንድ Aካል ሆነው የሚቆጠሩ ናቸው፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 128 of 174
ለልዩ-ኣላማ በAዋጅ ለተቋቋሙ ልዩ-የፈንድ ሂሳቦች ወደ ተጠቃለለ ፈንድ ገቢ የተደረገ ሂሳብ

የተቋቋመበት Aዋጅ በሚፈቅደው መሠረት ከተጠቃለለ ፈንድ ወጪ ሆኖ ለተለየ ኣላማ
ማስፈጸሚያ ለመክፈል የሚቻል ሲሆን፣ በሌላ በኩል በፋይናንስ Aስተዳደር Aዋጅ ቁጥር
7/1990 መሠረት የመንግስት ገንዘብ በክልሉ ምክር-ቤት ካልተፈቀደ Eና በቢሮው ካልጸደቀ
በስተቀር ወጪ Aድርጐ መክፈል Aይቻልም፡፡
የተጠቃለለ ፈንድ Aስተዳደር ማለት የመንግስት የባንክ ሂሳቦች Aደረጃጀት፣ የAከፋፈትና

Aዘጋግ ሂደት Eንዲሁም በEነዚህ የባንክ ሂሳቦች በየጊዜው የሚደረጉ የገንዘብ Eንቅስቃሴዎችን
ቁጥጥርና ክትትል የሚደረግበት Eና የተጠቃለለ የክልል መንግስት የባንክ ሂሳብ ውስጥ
ያለውን የመንግስት ሀብት በብቃት ለማስተዳደር የሚያስችል Aሰራር ነው፡፡
የክልል መንግስት የጥሬ-ገንዘብ ውጤታማ በሆነ መንገድ ለመተግበር ከሚያስፈልጉ ዋና-ዋና

ጉዳዮች ውስጥ Aንዱ ብቃት ያለው የክልል መንግስት መስሪያ-ቤቶች የባንክ ሂሳቦች ቅርጽና
ይዘት Aወቃቀርና Aደረጃጀት ሥርዓት Eንዲሁም ወጥ-የሆነ የAከፋፈትና Aሰራር ሂደት
ሲኖር፣ ብቃት ያለው የተጠቃለለ ፈንድ Aስተዳደር ሲተገበር ብቻ ነው፡፡
4.2:- የተጠቃለለ ፈንድ Aስተዳደር ኣላማ፤
1ኛ) ወጥ-የሆነ የባንክ ሂሳቦች Aከፋፈትና Aዘጋግ Aሰራር ለመተግበር፤
2ኛ) በክልል መንግስት የባንክ ሂሳቦች የሚደረግ የገንዘብ Eንቅስቃሴ ለመቆጣጠርባ

ለመከታተል፤
3ኛ) በባንክ ሂሳብ ውስጥ የሚገኝ ጥቅም ላይ የማይውል የክልል መንግስት ገንዘብ
በማዘዋወር ለAጭር-ጊዜ የወጪ Aሸፋፈን Aማራጭነት ለመጠቀም፤
4ኛ) በተወሰነ ጊዜ በክልል መንግስት የባንክ ሂሳቦች ያለውን የጥሬ-ገንዘብ Aቋም ለማወቅ፤
5ኛ) የባንክ ሂሳቦች በመስሪያ-ቤት፣ በሚገኙበት ባንክ፣ በዓይነት፣ በገቢ ምንጭና

በሚንቀሳቀስባቸው የገንዘብ ዓይነት (የAገር-ውስጥ/የውጭ ምንዛሪ) ለመመዝገብና
ለማቀናጀት Eንዲሁም በማጠቃለልና ሪፖርት ለማድረግ ነው፡፡
4.3:- የመንግስት የባንክ ሂሳብ Aስተዳደር፤
በጀት ነክና በጀት ነክ ያልሆኑ ገቢዎችና ወጪዎች Eንቅስቃሴ የተጠቃለለ ፈንድ Aካል ሆነው
የሚቆጠሩ Eንዲሁም የተለየ ኣላማ (በኣላማ የተገደበ) ለማከናወን በህግ የሚቋቋሙ የፈንድ
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 129 of 174
ዓይነቶች የገንዘብ Eንቅስቃሴ የሚከናወኑበት የባንክ ሂሳብ በመባል ይታወቃለል፡፡ በፋይናንስ

Aስተዳደር Aዋጅ ቁጥር 7/1990 መሠረት Eና የክልል መንግስት የባንክ ሂሳብ Aከፋፈትና
Aስተዳደር ሥርዓት ለመወሰን በወጣው መመሪያ ቁጥር ../1999 መሠረት የክልል መንግስት
ገንዘብ ገቢና ወጪ የሚደረግበት ማንኛውም የባንክ ሂሳብ የሚከፈተው በIትዮጵያ ንግድ
ባንክ ብቻ ነው፡፡
ስለሆነም ለክልል መንግስት መስሪያ-ቤቶች ከግምጃ-ቤት ለሚመደብ በጀትም ሆነ ከውጭ-Aገር

Eርዳታና ብድር ለሚገኝ ገንዘብ Eንዲሁም በAደራ ለሚሰበሰብና ተቀማጭ ለሚሆን ገንዘብ
ማንቀሳቀሻነት የሚያገለግሉ ለረጅም-ዓመታት ተከፍተው የነበሩና ወደፊትም ለሚከፈቱ የባንክ
ሂሳቦች Aንድ ወጥ-በሆነ Aሰራር Eንዲመሩ ለማድረግ፤ የገንዘብ Eንቅስቃሴዎችን
ለመቆጣጠር፣ ለመከታተል ብሎም ሂሳቦችን በገቢ ምንጮቻቸው፣ በዓይነታቸው Eና በገንዘብ
ዓይነት (በAገር-ውስጥ ወይም በውጭ ምንዛሪ ገንዘብ) መለየትና በመመዝገብ ለማስተዳደር
ያስችላል፡፡
ይህንን የክልል መንግስት የባንክ ሂሳብ Aስተዳደር ኣላማ ከግብ ለማድረስ የክልል መንግስት
የባንክ Aከፋፈት Eና Aስተዳደር መመሪያ ቁጥር ../1999 ላይ Eንደተገለጸው የክልል መንግስት
የባንክ ሂሳቦች የሚከፈቱበትን Aጠቃላይ ሁኔታዎች፣ Eንዲከፈት ጥያቄ በሚቀርብበት ወቅት
መሟላት የሚገባቸውን ጉዳዮች፣ የባንክ ሂሳብ የማንቀሳቀስ ኃላፊነት የማን Eንደሆነ (ውክልና
የተሰጣቸውን ጭምር) Eና ከዚህ የባንክ ሂሳብ ውስጥ ገንዘብ ወጪ ለማድረግ የተወከሉ
ኃላፊዎች/ሠራተኞች መፈረም Eንዳለባቸው የሚሉትን ወሳኝ የሆኑ የAሰራር ሂደቶችን
በዝርዝር ማወቅ Eንዲሁም የባንክ ሂሳቦችን ያሉበትን ሁኔታ ለመከታተልና ለመቆጣጠር ቀሪ
ባላንስ በተወሰነ ወቅት ሪፖርት ለማድረግ የሚያስችል መዝፈብ መያዝ Eንደሚኖርባቸው
መገንዘብ ያስፈልጋል፡፡
4.4:- የከልል መንግስት የባንክ ሂሳብ የሚከፈትበት ሁኔታ፤
በፋይናንስ Aስተዳደር Aዋጅ ቁጥር 7/1990 መሠረት መስሪያ-ቤቶች ለገንዘብ ማንቀሳቀሻ

የሚውል የባንክ ሂሳብ Eንዲከፈትላቸው ጥያቄ ማቅረብ የሚችሉ ቢሆንም፣ በራሳቸው በኩል
የባንክ ሂሳብ መክፈት Aይችሉም፡፡ የባንክ ሂሳብ የመክፈት ኃላፊነት የተሰጠው ፋይናንስና
Iኮኖሚ ልማት ቢሮ ሲሆን ይህንን ሥራ ለማከናወን መስሪያ-ቤቶች ጥያቄያቸውን
ለፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ ለክፍያና ሂሳብ መምሪያ ያቀርባሉ፡፡
ከላይ የተገለጹትን Aጠቃላይ ሁኔታዎች መሠረት በማድረግ የፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ

ለጠያቂው መስሪያ-ቤት የባንክ ሂሳብ Eንዲከፈት ለIትዮጵያ ንግድ ባንክ በጽሁፍ በማሳወቅ
ይፈቅዳል፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 130 of 174
4.5:- የባንክ ሂሳብ የማንቀሳቀስ ኃላፊነት፤
የመስሪያ-ቤት የበላይ ኃላፊ የክልል መንግስት የባንክ ሂሳብ Aከፋፈት መመሪያ ቁጥር ../1999
መሠረት ከላይ የተጠቀሱትን ሁኔታዎች መሠረት በማድረግ የጠየቁት የባንክ ሂሳብ
Eንደተከፈተላቸው ሂሳቡን የማንቀሳቀስ ኃላፊነትና ውክልና የተሰጣቸውን ሰዎች ስም፣ የሥራ
ማEረግ Eና የፊርማ ናሙና በተከፈተበት ባንክ ማቅረብ ያለባቸው ሲሆን፣ በተመሳሳይም
የEነዚህን ውክልና የተሰጣቸውን ሠራተኞች ዝርዝር ለፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ
በጽሁፍ ማሳወቅ ይኖርባቸዋል፡፡
በተጨማሪም ከባንክ ሂሳቡ ወጪ መሆን ያለበት ሂሳቡን ለማንቀሳቀስ የመፈረም የሥልጣን

ውክልና ከተሰጣቸው ሰዎች ውስጥ በሁለቱ ተወካዮች ጣምራ ፊርማ ብቻ መሆኑን በቅድሚያ
መታወቅ ይኖርበታል፡፡ ይሁንና በEኩል ኃላፊነት ደረጃ ላይ የሚገኙ ኃላፊዎች በAንድነት
መፈረም የለባቸውም፡፡
4.6:- የክልሉ መንግስት የባንክ ሂሳብ Aመዳደብ፤
ለባለበጀት መስሪያ-ቤቶች የበጀት ክፍያ የሚተላለፍላቸውና የገንዘብ Eንቅስቃሴዎችን

የሚያከናውኑት በIትዮጵያ ንግድ ባንክ በተከፈቱ የባንክ ሂሳቦች ነው፡፡
በቀጥታም ይሁን በውክልና የተሰበሰበ የክልሉ መንግስት ገንዘብ ወደ ባንክ ሂሳብ ገቢ

የሚሆነው በEነዚህ ባንኮች ነው፡፡ በAጠቃላይ የመንግስት ገንዘብ የሚንቀሳቀስባቸውም ሆኑ፣
ከተጠቃለለ ፈንድ ውጪ ለሚቋቋሙ የፈንድ ዓይነቶች በIትዮጵያ ንግድ ባንክ የሚከፈቱ
ወይም የተከፈቱ ሂሳቦች በገንዘብ ምንጭ፣ በሚንቀሳቀስባቸው የገንዘብ ዓይነት Eና Eንደ
ኣላማቸው A, B, C, D, F, L, S Eና Z የሚል የAመዳደብ ስያሜ ተሰጥቷቸዋል፡፡
የባንክ ሂሳብ Aመዳደብ ለጥሬ-ገንዘብና ፈንድ Aስተዳደር የሚያስገኘው ጥቅም Eንደተጠበቀ

ሆኖ በተማከለ መልኩ የተወሰኑ የባንክ ሂሳቦች Eንዲኖሩ በማድረግ የባንክ ክፍያዎችንና
Aስተዳደራዊ ወጪዎችን ለመቀነስ Eንዲሁም ከዚህ ጋር በተጓዳኝ ዘመናዊ የቴክኖሎጂ
የክፍያና የገቢ Aሰባሰብ ዘዴዎችን ለመጠቀምና የተቀላጠፈ የመንግስት የባንክ ሂሳብ Aሰራር
Eንዲጐለብት ያስችላል፡፡
ስለሆነም የመንግስት የባንክ ሂሳቦችን Eንቅስቃሴ ለዚህ ሁኔታ ከወዲሁ Aመቺ Eንዲሆኑ
ለማድረግ Eና ከንግስ ባንክ ጋር በተደረገው ስምምነት መሠረት በEያንዳንዱ መስሪያ-ቤት ስም
በተከፈቱት የተለያዩ የባንክ ሂሳቦች የሚገኘውን ባንክ ባላንስ በየቀኑ በተጠቃለለ መልክ Eና
የመንግስትን የተጣራ የገንዘብ Aቋም ለማወቅ ይረዳል፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 131 of 174
ይህንንም ለማከናወን የክልል መንግስት የባንክ ሂሳቦች Aመዳደብና ዝርዝር ኣላማ

Eንደሚከተለው ቀርቧል፡፡
የባንክ ሂሳብ የሚንቀሳቀስበት

ኣላማና የገንዘብ ምንጭ፤
መደብ የገንዘብ ዓይነት፤
A በውጭ-Aገር ወይም በAገር-ውስጥ Eርዳታ ለሚከናወኑ ፕሮጀክቶች በስምምነቱ
የIት. ብር
Assistance ላይ የባንክ ሂሳብ Eንዲከፈት የሚያስገድድ ሁኔታ ሲኖር የሚከፈት ነው፡፡
B ከክልል መንግስት ግምጃ-ቤት በሚመደብ መደበኛና የካፒታል በጀት ክፍያ ገንዘብ

Budgetary ማንቀሳቀሻነት የሚከፈት ነው፡፡ "B" የባንክ ሂሳብ በAብዛኛው የረጅም-ጊዜ
የIት. ብር
ብድር፣ በገቢ መሰብሰቢያና ለመያዣ የሚከፈል ገንዘብ ማስቀመጫነት
ያገለግላል፡፡
C በክልሉ መንግስት የፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ ማEከላዊ ግምጃ-ቤት ሥም

የIት. ብር
Central Treasury የሚከፈቱ ወይም የተከፈቱ ናቸው፡፡
D በፍርድ ቤት ወይም Aግባብ ካለው የመንግስት መስሪያ-ቤት በሚሰጥ ትEዛዝ

የIት. ብር
Deposit በAደራ ለሚቀመጥ የገንዘብ ማንቀሳቀሻ የሚከፈትና የተከፈተ ነው፡፡
F ከተጠቃለለ ፈንድ ውጭ በህግ ተፈቅዶ በAዋጅ ለሚቋቋሙና ለተቋቋሙ ፈንዶች

የIት. ብር
Fund የሚከፈት ነው፡፡
L ከውጭ-Aገር በሚገኝ የብድር ገንዘብ ለሚከናወኑ ፕሮጀክቶች በብድር ስምምነቱ

የIት. ብር
Loan መሠረት የሚከፈቱና የተከፈቱ ናቸው፡፡
S S1 Eርዳታ ወይም ብድር በውጭ ምንዛሪ የሚገኝ ከሆነና ለዚህም የተለየ

የAሜሪካን ዶላር
Special በAሜሪካን ዶላር ብቻ የባንክ ሂሳብ የሚከፈቱና የተከፈቱ ናቸው፡፡
S2 Eርዳታ ወይም ብድር በውጭ ምንዛሪ የሚገኝ ከሆነና ለዚህም የተለየ በሌሎች የሌሎች የውጭ
የውጭ ገንዘብ ዓይነቶች የሚከፈቱና የተከፈቱ ሂሳቦች ናቸው፡፡ ገንዘብ ዓይነቶች
Z ከክልል መንግስት ግምጃ-ቤት ለተመደበ የወጪ በጀት ክፍያ የሚውል የገንዘብ

የIት. ብር
ማስተላለፊያ (Drawing) የባንክ ሂሳብ የተከፈቱና የሚከፈቱ ናቸው፡፡
4.7:- የባንክ ሂሳብ Aከፋፈትና Aዘጋግ፤
ማንኛውም የክልሉ መንግስት መስሪያ-ቤት የባንክ ሂሳብ Eንዲከፈትለት ጥያቄ ሲያቀርብ

በክልሉ የባንክ ሂሳብ Aከፋፈትና Aስተዳደር መመሪያ ቁጥር ../1999 መሠረት የሚከተሉትን
ዝርዝር ጉዳዮች Aሟልቶ በመፃፍ ለፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ ማቅረብ ይኖርበታል፡፡
Eነዚህም ዝርዝር ጉዳዮች፡
1ኛ) የባንክ ሂሳቡ Eንዲከፈት ያስፈለገበት ምክንያት፤
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 132 of 174
2ኛ) Eንዲከፈት ያስፈለገው የባንክ ሂሳብ መጠሪያ (በAማርኛና

በEንግሊዝኛ) Eንዲሁም የሚከፈትበትን ባንክ በትክክል መግለጽ፤
3ኛ) Eንዲከፈት ያስፈለገው የባንክ ሂሳብ የገንዘብ ምንጭ ከብድርና

ከEርዳታ ሂሳብ ጋር በተያያዘ ከሆነ ለገንዘብ ፍሰቱ መነሻ የሚሆነውን
የብድር ስምምነት ወይም የEርዳታ ስምምነቱ ቅጂ ከጥያቄው ጋር
Aብሮ ማያያዝ፣ ከዚህም በተጨማሪ የተከፈቱት የባንክ ሂሳቦች ለምን
ያህል ጊዜ የሚቆይ መሆኑን፤ Eና
4ኛ) በመስሪያ-ቤቱ የበላይ ኃላፊ የተጠየቀው የባንክ ሂሳብ በማን Eንደ

ሚንቀሳቀስ በዝርዝር መግለጽ ናቸው፡፡
የመንግስት መስሪያ-ቤት ሂሳብ Eንዲከፈትለት ለመጠየቅ የሚያገለግል ፎርም በAባሪ 14

ተያይዟል፡፡
ከዚህም በተጨማሪ የመንግስት መስሪያ-ቤቱ በስሙ የተከፈተለት የባንክ ሂሳብ፡
1ኛ) Aገልግሎቱን ሲያጠናቅቅ፤
2ኛ) ከ6 ወር በላይ ሳይንቀሳቀስ የቆየ ከሆነ፤ Eና
3ኛ) መስሪያ-ቤቱ ከሌላ መስሪያ-ቤት ጋር ሲዋሃድ ወይም ሲፈርስ፡፡
የባንክ ሂሳብ Eንዲከፈትለት ጥያቄ Aቅርቦ ለተከፈተለት መስሪያ-ቤት፣ በተመሳሳይ መልኩም

የባንክ ሂሳቡ Eንዲዘጋ በጽሁፍ ማሳወቅ ይኖርበታል፡፡
4.8:- በበጀት-ዓመቱ መጨረሻ የሚዘጉ የባንክ ሂሳቦች፤
የክልሉን መንግስት የባንክ ሂሳብ Aከፋፈትና Aስተዳደር መመሪያ ቁጥር ../1999 ተከትሎ
በመንግስት መስሪያ-ቤቶች ስም ከተከፈቱት የባንክ ሂሳቦች ውስጥ ለበጀት-ዓመቱ ብቻ
የሚያገለግሉት የባንክ ሂሳቦች ማለትም ዓይነቱ “B” Eና “Z” የሆኑት የባንክ ሂሳቦች ሰኔ 30
ከሰዓት በíላ በክፍያና ሂሳብ መምሪያ ትEዛዝ መሠረት ይዘጋሉ፡፡ በ “B” የባንክ ሂሳብ ውስጥ
ያለው ገንዘብም በሙሉ ወደ ማEከላዊ ግምጃ-ቤት የባንክ ሂሳብ ገቢ ይደረጋል፡፡
4.9:- የክፍያ ጣሪያ ሂሳብ ማስታረቅ፤
በክፍያና ሂሳብ መምሪያ የክፍያ ሂሳብ ማስታረቅ ሥራ የሚሰራው በIትዮጵያ ንግድ ባንክ
ለድሮዊንግ-ባንክ የሚተላለፈውን የክፍያ ጣሪያ Eና ባለበጀት መስሪያ-ቤቶች በሚያቀርቡት
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 133 of 174
የክፍያ ጣሪያ Aጠቃቀም መሠረት ወጪ ያደረጉትን የወጪ መጠንና ያላቸውን ቀሪ የክፍያ

ጣሪያ ከIትዮጵያ ንግድ ባንክ Eየተዘጋጀ ለክፍያና ሂሳብ መምሪያ መመሪያ በየቀኑ ከሚላከው
ማስረጃ ጋር ለማስታረቅ ነው፡፡
ከባለበጀት መስሪያ-ቤቶች የሚቀርበው የክፍያ ጣሪያ Aጠቃቀም መረጃ በመደበኛና በካፒታል፣

በደመወዝና በሥራ-ማስኬጃ ተለይቶ ወጪው የሚቀርብ ሲሆን ከክፍያና ሂሳብ መምሪያ
የሚዘጋጀው መረጃ ደግሞ በጥቅል ከተላለፈው የወጪ ጣሪያ ላይ በጥቅል ወጪ የሆነ ሂሳብ
ነው፡፡
የባንክ ማስታረቅ ሥራ በክፍያና ሂሳብ መምሪያ የሚከናወነው በየቀኑ በድሮዊንግ የባንክ ሂሳብ
የወጣውን ወጪና ከክፍያና ሂሳብ መምሪያ የተላከውን የክፍያ ጣሪያ በመመዝገብ ሲሆን
ከAስፈጻሚ ባለበጀት መስሪያ-ቤቶች የሚቀርበው መረጃ ደግሞ በየወሩ በሚቀርብ የAጠቃቀም
ሪፖርት ነው፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 134 of 174
ክፍል 5፡- የመንግስት ወጪ በጀት ክፍያ፤
5.1:- ከመንግስት ወጪ በጀት ክፍያ ጋር የተያያዙ የጽንሰ-ሃሳብ ማብራሪያዎች፤
የመንግስት ገንዘብ ክፍያ ማለት ከተፈቀደ የወጪ በጀት በባለበጀት መስሪያ-ቤት የሥራ
ፕሮግራም ላይ በመመስረት የጥሬ-ገንዘብ Eቅድ ፍላጐት (Cash Flow) ተዘጋጅቶ፣
Aስፈላጊውን የክፍያ ማዘዣ ተሞልቶና በመስሪያ-ቤቱ የበላይ ኃላፊ ወይም በጽሁፍ በተወከለ
ኃላፊ ተፈርሞ ሲጠየቅ ከተጠቃለለ-ፈንድ ላይ ገንዘብ Eንዲከፈል ማዘዝ ሲሆን "ወጪ" ማለት
በAስፈጻሚ ባለበጀት መስሪያ-ቤቶች በደጋፊ የወጪ ማስረጃ ተደግፎ በዝርዝር የወጪ ሂሳብ-
መደብ የተከፈለ ሂሳብ ነው፡፡
መፍቀድ/ማጽደቅ፡ በፋይናንስ Aስተዳደር Aዋጅ ቁጥር 7/1990 መሠረት የክልሉ ምክር-ቤት

ሥልጣን ሲሆን በAንቀጽ 23 ንUስ-Aንቀጽ 1 መሠረት በክልሉ ምክር-ቤት በበጀት ካልተፈቀደ
በስተቀር ከተጠቃለለው ፈንድ ውስጥ ክፍያ መፈጸም Aይቻልም፡፡
የችሮታ-ጊዜ ክፍያ፡ በፋይናንስ Aስተዳደር Aዋጅ ቁጥር 7/1990 Aንቀጽ 27 መሠረት ባለፈው
በጀት-ዓመት ርክክቡ ለተፈጸመ Eቃ Eና ለተሰጡ Aገልግሎቶች በጀት-ዓመቱ ካለቀ በâላ ባሉት
30 ቀናት ውስጥ የሚፈጸም ክፍያ ነው፡፡
የክፍያ ጣሪያ፡ በጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደር መመሪያ ቁጥር 08/1999 መሠረት በጥሬ-ገንዘብ

ፍላጐት Eቅድ ላይ በመመስረት ለተወሰነ ጊዜ የክፍያ ጣሪያ በመስጠት ወጪዎች በIትዮጵያ
ንግድ ባንክ Eንዲፈጸሙ የሚያስችል Aሰራር ነው፡፡
የክፍያ ዘዴ፡ በጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደር መመሪያ ቁጥር 08/1999 መሠረት የመንግስት ገንዘብ
ለሚከፈለው Aካል ወይም ተቀባይ መስሪያ-ቤት በጥሬ-ገንዘብ ወይም በቼክ ወይም በሌተር-
Oፍ-ክሬዲት ወይም በገንዘብ መዘዋወሪያ የማዘዣ ትEዛዝ በመጠቀም የሚፈጸም ክፍያ ነው፡፡
የገንዘብ ማስተላለፊያ (Drawing) የባንክ ሂሳብ፡ በጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደር መመሪያ ቁጥር

08/1999 መሠረት ለወጪ ክፍያ Aገልግሎት በIትዮጵያ ንግድ ባንክ የተከፈተና በየቀኑ
መጨረሻ ዜሮ-ሚዛን የሚኖረው ሂሳብ ነው፡፡
የዜሮ-ሚዛን (Zero-Balance) የክፍያ ዘዴ፡ በመንግስት የጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደር መመሪያ

ቁጥር 08/1999 መሠረት ለገንዘብ ማስተላለፊያ በተከፈተ የባንክ ሂሳብ ውስጥ ገንዘብ ሳይኖር
Eያንዳንዱ ባለበጀት መስሪያ-ቤት በተሰጠው ጣሪያ መሠረት በየቀኑ የወጪ ክፍያዎች
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 135 of 174
Eንዲፈጽም በማድረግ ክፍያው በየቀኑ መጨረሻ ከክልሉ ማEከላዊ ግምጃ-ቤት የባንክ ሂሳብ
Eየተተካ ሂሳቡን ዜሮ የማድረግ Aሰራር ነው፡፡
የክፍያ ማዘዣ፡ በጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Eቅድ ላይ በመመስረት የክፍያ መጠየቂያና መክፈያ

ቅጽ ተሞልቶ ሲቀርብ ክፍያ በባንክ Eንዲፈጸም የሚተላለፍበት ማዘዣ ነው፡፡
5.2:- የመንግስት ወጪ በጀት ክፍያ ምንነት፤
የክልሉ መንግስት ለነደፈው ስትራተጂና ፖሊሲ ማስፈጸሚያ በየዓመቱ ለባለበጀት መስሪያ-

ቤቶች የመደበኛና የካፒታል በጀት Eንደሚፈቀድ ይታወቃል፡፡ በፋይናንስ ደንብ ቁጥር 2/1991
መሠረት Aስፈጻሚ መስሪያ-ቤቶች በተፈቀደላቸው የመደበኛና የካፒታል በጀት መሠረት የሥራ-
ፕሮግራምን መሠረት ያደረገ ወርሃዊ የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Eቅድ በማቅረብና Aስፈላጊውን
የክፍያ መጠየቂና መፍቀጃ ቅጾችን በተፈቀደው የወጪ-AርEስት በመሙላትና በጽሁፍ በተወከለ
ሰው ተፈርሞ የወጪ-ክፍያ Eንዲፈቀድ የሚደረግበት የAሰራር ሥርዓት ነው፡፡
የክልል መንግስት ወጪ በጀት ክፍያ የፋይናንስ Aስተዳደር Aካል በመሆኑ በክፍያ ክፍሎች
ክፍያዎችን ለመፈጸም በAፋር ብሄራዊ ክልል መንግስት የፋይናንስ Aስተዳደር Aዋጅና ደንብ
Eንዲሁም ለEነዚህ Aፈጻጸም በፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ በየጊዜው የወጡና ወደፊት
ሊወጡ በሚችሉ መመሪያዎች፣ በየዓመቱ የሚወጣው የበጀት-Aዋጅ፣ የክልል መንግስት
ሠራተኞች Aዋጅ የጥቅማ-ጥቅም ክፍያዎችን Eና በሌሎች የመንግስት መስሪያ-ቤቶች የወጡ
መመሪያዎችና ሰርኩላሮች ለወጪ በጀት ክፍያ መሠረት ናቸው፡፡
5.3:- የወጪ በጀት ክፍያ ዘዴዎች፤
በAዲሱ የፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ የክፍያና ሂሳብ መምሪያ የAሰራር ሥርዓት ለውጥ
መሠረት ሦስት የክፍያ ዘዴዎች Aሉ፡፡
1ኛ፡- የዜሮ-ሚዛን (Zero Balance) የክፍያ ዘዴ፡- በጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደር መመሪያ ቁጥር
08/1999 መሠረት ይህ የክፍያ ዘዴ ለገንዘብ ማስተላለፊያ በተከፈተ ባንክ ሂሳብ
ውስጥ ገንዘብ ሳይኖር Eያንዳንዱ ባለበጀት መስሪያ-ቤት ባቀረበው የጥሬ-ገንዘብ
ፍላጐት Eቅድ ላይ ተመስርቶ በተሰጠው የክፍያ ጣሪያ መሠረት ለIትዮጵያ
ንግድ ባንክ የክፍያ ማዘዣ በማስተላለፍ በየቀኑ የወጪ በጀት ክፍያዎች
Eንዲፈጸም በማድረግ የወጣው ክፍያ በየቀኑ መጨረሻ ከማEከላዊ ግምጃ-ቤት
የባንክ ሂሳብ Eየተተካ ሂሳቡን ዜሮ የማድረግ Aሰራር ነው፡፡ ለጊዜው የዚህ ክፍያ
ዘዴ ተጠቃሚዎች በIትዮጵያ ንግድ ባንክ በኩል የገንዘብ ማስተላለፊያ (Drawing)
የባንክ ሂሳብ የተከፈተላቸው ባለበጀት Aስፈጻሚ መስሪያ-ቤቶች ናቸው፡፡ በዚህ
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 136 of 174
የገንዘብ ማስተላለፊያ የባንክ ሂሳብ ውስጥ ገንዘብ ገቢ ማድረግ Eንደማይቻል

Aስፈጻሚ መስሪያ-ቤቶች ጠንቅቀው ሊያውቁት ይገባል፡፡
2ኛ፡- ለወረዳዎች በብሎክ ግራንት በተመደበው በጀት መሠረትና በሥራ-ፕሮግራማቸው

ላይ ተመስርተው በሚያቀርቡት የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Eቅድ መሠረት የክፍያና
ሂሳብ መምሪያ ለIትዮጵያ ንግድ ባንክ የክፍያ ማዘዣ በማስተላለፍ ገንዘቡ
ወረዳው በሚገኝበት ቦታ በንግድ ባንክ ቅርንጫፎች ውስጥ በወረዳው ፋይናንስና
Iኮኖሚ ልማት ጽ/ቤት ስም ወደከፈቱት የባንክ ሂሳብ Eንዲተላለፍ የሚደረግበት
የክፍያ ዘዴ ነው፡፡
3ኛ፡- ቀጥታ በክፍያና ሂሳብ መምሪያ የሚፈጸሙ ወጪዎች፡ የቀጥታ ወጪዎች

የሚባሉት ለተገኘ Aገልግሎት ወይም ለተገዙ Eቃዎች ክፍያ በቀጥታ ከክልሉ
ማEከላዊ ግምጃ-ቤት የባንክ ሂሳብ ወጪ በማድረግ ለAገልግሎት ሰጪው ወይም
ተጠቃሚ (Beneficiary) የሚተላለፉ ክፍያዎች ናቸው፡፡
የክልሉ ድጐማ ከገንዘብና Iኮኖሚ ልማት ሚኒስቴር ሲደርስ በተለይም የመደበኛና የካፒታል
በጀት ተለይቶ ሲቀርብ፡
• የመደበኛ በጀት 1/12ኛ ወይም መንግስት ያለው ጥሬ-ገንዘብ ተገምግሞ ወር በገባ

Eስከ 3 ቀን ድረስ በክልሉ የፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ ስም በተከፈተው
የባንክ ሂሳብ ገቢ Eንዲደረግ ክትትል ማድረግ ያስፈልጋል፡፡
• የካፒታል በጀት በIትዮጵያ ብሄራዊ ባንክ Aማካይነት Iትዮጵያ ንግድ ባንክ

በየክልሎቹ የፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ ሥም በተከፈተው ተንቀሳቃሽ
የባንክ ሂሳብ Oቨርድራፍት ፋሲሊቲ ክልሉ ጥያቄ ሲያቀርብ Eንዲከፈል
የሚያደርግ Aሰራር ነው፡፡
• በክልል ከተሞች የሚገኙ ንግድ ባንኮችም በOቨርድራፍት ፋሲሊቲ የወጣው

ገንዘብ Eንዲተካላቸው ለብሄራዊ ባንክ በAጭር ጊዜ ውስጥ ጥያቄ ሲያቀርቡ
ባንኩ ከነወለዱ ከማEከላዊ ግምጃ-ቤት የባንክ ሂሳብ ወጪ Aድርጐ ለንግድ ባንኩ
ቅርንጫፎች ወጪ ያደረጉትን ገንዘብ ይተካል፡፡
መጠባበቂያ ደመወዝና ሥራ-ማስኬጃ፡-
በጀት ላልተያዘለት ድንገተኛ ወጪ ወይም በጀት ሲዘጋጅ ያልታየ የሥራ-ፕሮግራም በልዩ-ልዩ

ምክንያት ሲያጋጥም ወይም የበጀት Eጥረት ሲከሰት ከዚህ በጀት ለሚመለከተው መስሪያ-ቤት
በማዘዋወር ክፍያ ይፈጸማል፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 137 of 174
5.4:- በጀት ነክ ያልሆኑ ክፍያዎች፤
ለክልሉ ቋሚ የመንግስት ሠራተኞች የሚሰጥ የረጅም ጊዜ የደመወዝ ብድር መመሪያ ቁጥር -

--/1999 መሠረት የረጅም ጊዜ የደመወዝ ብድር ክፍያ የሚውል ተዘዋዋሪ ሂሳብ Eንዲፈቀድ
Aስፈጻሚ መስሪያ-ቤቶች ሲጠይቁ ጥያቄው በመስሪያ-ቤቱ የበላይ ኃላፊ መፈረሙንና በመረጃ
የተደገፈ መሆኑ ተረጋግጦ ለዚህ ተዘዋዋሪ ሂሳብ የሚውል ክፍያ Eንዲፈጸም ለIትዮጵያ
ንግድ ባንክ የክፍያ ማዘዣ በማስተላለፍ ገንዘቡ ወደ ጠያቂው መስሪያ-ቤት የባንክ ሂሳብ
Eንዲተላለፍ ይደረጋል፡፡
5.5:- የAደራና የተመላሽ ሂሳብ ክፍያ፤
ባለበጀት መስሪያ-ቤቶች በAደራና በተለያየ ሁኔታ የሰበሰቡትን ገንዘብ በAደራ ለተቀበሉት ወገን
ሳይከፍሉ ሰኔ 30 ላይ የባንክ ሂሳባቸው ሲዘጋና ወደ ክልሉ ማEከላዊ ግምጃ-ቤት ተመላሽ
ሲደረግ ለግምጃ-ቤት ፈሰስ የሚደረግ ሂሳብ መመሪያ ቁጥር 07/1999 መሠረት መስሪያ-ቤቱ
በAደራ ለመመዝገቡና ወደ ማEከላዊ ግምጃ-ቤት ፈሰስ ለመደረጉ ማስረጃ በማቅረብ
Eንዲመለስለት በመስሪያ-ቤቱ የበላይ ኃላፊ ሲጠይቅ ክፍያው Eንዲፈጸም ለIትዮጵያ ንግድ
ባንክ ማዘዣ በማስተላለፍ ገንዘቡ ወደ ጠያቂው መስሪያ-ቤት "B" የባንክ ሂሳብ ገቢ Eንዲሆን
ይደረጋል፡፡
5.6:- የወጪ በጀት ክፍያ ዓይነቶች፤
በክልሉ መንግስት የበጀት Aደረጃጀት Eና በሂሳብ Aወቃቀር ሥርዓት መሠረት በየዓመቱ

ለክልል መንግስቱ ሥራ ማስፈጸሚያ የተፈቀደ/የሚፈቀድ የወጪ በጀት ክፍያ በመደበኛ Eና
በካፒታል የተለየ ነው፡፡
በመደበኛ የወጪ በጀት የሚመደበው ለደመወዝና ለAበል፣ ለሥራ-ማስኬጃ፣ ለልዩ-ልዩ

የመንግስት ወጪዎች ሲሆን፣ በካፒታል የወጪ በጀት የሚመደበው ደግሞ ለቋሚ Eቃዎች
መግዣ፣ ለግንባታ ሥራዎች Eንዲሁም ከEነዚህ ሥራዎች ጋር ለተገናኙ የደመወዝና የሥራ-
ማስኬጃ ወጪዎች ነው፡፡
የፋይናንስ Aስተዳደር ደንብ ቁጥር 2/1991 መሠረት የመደበኛም ሆነ የካፒታል ወጪ በጀት

ክፍያ የሚፈጸመው የክፍያ መጠየቂያና መክፈያ ቅጾች ገ/በወ/11-1 (ለመደበኛ ደመወዝና
Aበል)፣ ገ/በወ/11-2 (ለመደበኛ ሥራ-ማስኬጃ)፣ ገ/በወ/11-3 (ለካፒታል ሥራ-ማስኬጃ)፣
ገ/በወ/11-6 (ለካፒታል ደመወዝና Aበል) በጀቱ ለተፈቀደለት የሥራ-ክፍል ወይም ፕሮግራም
በዝርዝር የወጪ ሂሳብ-መደብ በትክክል ተሞልቶና የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት በበላይ ኃላፊው
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 138 of 174
ወይም የጽሁፍ ውክልና በተሰጠው ሰው ተፈርሞ ሲቀርብ ነው፡፡ Eነዚህ መጠየቂያና መክፈያ
ቅጾች በAባሪ 3 ቀርበዋል፡፡
5.7:- የመንግስት የወጪ በጀት ክፍያ Aፈጻጸም ሂደት፤
ዘመናዊ በሆነ መንገድ በጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Eቅድ ላይ የተመሰረተ የወጪ በጀት ክፍያ
Aጠያየቅና Aከፋፈል ሥርዓት ተግባራዊ ከተደረገ ቅድመ-ቁጥጥር ሥራዎች በቀጥታ
በሚመለከታቸው Aስፈጻሚ መስሪያ-ቤቶች Eንዲከናወን ይደረጋል፡፡ በዚህም መሠረት የወጪ
በጀት ክፍያ ለAስፈጻሚ መስሪያ-ቤቶች ለመፈጸም የክልሉን መንግስት የጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደር
መመሪያን መሠረት በማድረግ ከዚህ በታች የተመለከቱት መሟላት ይኖርባቸዋል፡፡
1ኛ፡- የወጪ ክፍያ ለመፈጸም የተፈቀደ በጀት መኖሩን፤
2ኛ፡- ከተጠቃለለ-ፈንድ ቀጣይ ክፍያ ለመፈጸም በቅድሚያ ከተፈቀደው በጀት ወይም

ከተስተካከለው በጀት የተፈቀደው ክፍያ ተቀንሶ በቂ ቀሪ በጀት መኖሩ፤
3ኛ፡- Aስፈጻሚ ባለበጀት መስሪያ-ቤቶች ከሥራ-ፕሮግራም ጋር ተጣጥሞ የተዘጋጀና

በሚመለከተው ኃላፊ ተፈርሞ የቀረበ የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Eቅድ፣ ከሥራ-
ፕሮግራም ውጪ ድንገተኛ ለሚያጋጥም የክፍያ ጥያቄ ከሆነ የመስሪያ-ቤቱ
የበላይ ኃላፊ (የተወከለው ኃላፊ) በተጨማሪ በጥሬ-ገንዘብ Eንዲያዝ በጽሁፍ
ጥያቄው መቅረቡን፤
4ኛ፡- የተዘጋጀ የክፍያ መጠየቂያና መክፈያ ማዘዣ ቅጾች ለመደበኛ ገ/በወ11/1 Eና

ገ/በወ11/2፣ ለካፒታል ገ/በወ/11/3 Eና ገ/በወ/11/6 በበቂ ኮፒ Eና በትክክል
መሰራታቸው፤ Eንዲሁም
◦ ክፍያው የተጠየበት ቀን፤
◦ የቅጹ ፕሮቶኮል ቁጥር፤
◦ ክፍያው ገቢ የሚሆንበት የድሮዊንግ ወይም መደቡ "B" የሆነ

የባንክ ሂሳብ ቁጥር፤
◦ የጠያቂው መስሪያ-ቤት የበላይ ኃላፊ (በጽሁፍ የተወከለው

ኃላፊ) ፊርማና ቲተር፤
◦ የመስሪያ-ቤቱ ማህተም መኖሩን የሚያጠቃልል ነው፡፡
5.8:- የክፍያ ጣሪያ Aሰጣጥ፤
ለክፍያ ጣሪያ Aሰጣጥ መሠረቱ መስሪያ-ቤቶች በሥራ-ፕሮግራማቸውና የክልሉን መንግስት

የጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደር መመሪያ ቁጥር 08/1999ን መሠረት በማድረግ የሚያቀርቡት
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 139 of 174
የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Eቅድ (Cash-flow Plan) ነው፡፡ መስሪያ-ቤቶች በጥሬ-ገንዘብ ፍላጐታቸው

መሠረት በEያንዳንዱ የወጪ ሂሳብ-መደብ የክፍያ መጠየቂያና መክፈያ ቅጽ ሞልተው
ሲያቀርቡ ቀሪ በጀት መኖሩ ተረጋግጦ ለIትዮጵያ ንግድ ባንክ በመስሪያ-ቤቱ ስም በተከፈተው
የድሮዊንግ የባንክ ሂሳብ ላይ የክፍያ ጣሪያው Eንዲመሠረት ደብዳቤ ተዘጋጅቶ ይላካል፡፡
መስሪያ-ቤቶች በተለያየ ምክንያት ከEቅድ ውጭ የሆነ ወጪ ሲያጋጥማቸው ተጨማሪ የክፍያ
ጣሪያ Eንዲመሰረት ጥያቄ ሲያቀርቡ ለባንኩ ተጨማሪ ጣሪያ Eንዲመሰረት በደብዳቤ
ይገለጽለታል፡፡
5.9:- የመደበኛ ደመወዝ በጀት ክፍያ፤
• ባለበጀት መስሪያ-ቤቶች በተፈቀደላቸው የሥራ-መደብ፣ የደመወዝ ልክ Eና

የሠራተኞች ብዘት የወጪ ክፍያ መጠየቅ ይኖርባቸዋል፤
• የመንግስት ሠራተኞች Aበል በሲቪል ሰርቪስ ኮሚሽን ወይም ሥልጣን

በተሰጠው Aካል በተፈቀደው መጠንና በሥራ ላይ በAሉት ሠራተኞች ቁጥር
ተባዝቶ በወጪ ሂሳብ-መደብ 6121 ከተፈቀደው በጀት ላይ Eንዲከፈል ጥያቄው
መቅረብ Aለበት፤
• ለሲቪል ሠራተኞች የመንግስት የጡረታ መዋጮ ለሲቪል ሠራተኞች 6%፣

ለፖሊስ Aባላት 16% በወጪ ሂሳብ-መደብ 6131 Eና 6132 Eንደቅደም-ተከተላቸው
ተሰልቶ መቅረብ ይኖርበታል፤
• የሥራ-ግብር በቅጹ ላይ በተመለከተው ኮለም፣ ለሲቪል መስሪያ-ቤቶች ጡረታ

መዋጮ10%፣ ለፖሊስ ሠራዊት 20% ኮለም (Aምድ) ተሰልቶ የሚቀርብ ሲሆን፣
የጡረታ መዋጮ መስሪያ-ቤቶች በራሳቸው በኩል የሚከፍሉ ከሆነ ግን ይህ ኮለም
ባዶ ይሆናል ወይም በቦታው ላይ ቢታይም በተቀናሽ ድምር ላይ ድምሩ
Aይመዘገብም፤
• የተጣራ ክፍያ በትክክል ተሰልቶ በግልጽ በAሀዝና በፊደል ተሞልቶ ይቀርባል፤

ለደመወዝ ተብሎ በጣሪያ ላይ የሚተላለፈው የገንዘብ መጠን የዚህ ኮለም ድምር
ውጤት ነው፡፡
• መስሪያ-ቤቶች ደመወዝ ክፍያ ከወሰዱ በâላ ሠራተኞች በተለየ ምክንያት

ደመወዛቸውን ቀርበው ካልወሰዱ፣ ያልተወሰደው ገንዘብ ከድሮዊንግ Aካውንት
ወጥቶ በገንዘብ-ያዥ Eጅ የሚገኝ ከሆነ "B" Aካውንት ገብቶ ሠራተኛው ሲቀርብ
ከ "B" Aካውንት ወጪ ተደርጐ ይከፈለዋል፤ ገንዘቡ በድሮዊንግ Aካውንት ላይ
የቀረ ከሆነ ሠራተኛው ሲቀርብ ከድሮዊንግ Aካውንት ወጪ ተደርጐ ይከፈላል፤
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 140 of 174
• መስሪያ-ቤቶች ደመወዝ ከከፈሉ በâላ በትክክል የተሰላውን የጡረታ መዋጮ

ለጡረታ-ፈንድ ወዲያውኑ ገቢ ማድረግ Aለባቸው፤
• የቀረበው ደመወዝና Aበል መጠየቂያ ቅጽ ድምር የተለያየ ምክንያት ካላጋጠመ

በስተቀር ለበጀት-ዓመቱ ከተፈቀደው 1/12ኛ Aለመብለጡ መረጋገጥ Aለበት፤
5.9.1:- የደመወዝ ክፍያ ሲፈጸም፤
የደመወዝ ክፍያ/ወጪ ሲከፈል በAስፈጻሚ ባለበጀት መስሪያ-ቤቶች መወሰድ የሚገባቸው

ጥንቃቄዎች የሲቪል ሰርቪስ ኮሚሽን የደመወዝ Aከፋፈል በሚመለከት የወጡትና የሚወጡት
መመሪያዎች Eንደተጠበቁ ሆኖ የሚከተሉት ዋና-ዋና ነጥቦች የሚያካትት ሆኖ ሊሰራ
ይገባል፡፡
• የሥራ-መደቡ በሲቪል ሰርቪስ ኮሚሽን የተፈቀደና የመደብ መታወቂያ ቁጥር

ያለው መሆኑን፤
• ለመደቡ የተፈቀደ በጀት መኖሩን ወይም በቂ የደመወዝ ተመላሽ መኖሩን፤
• ስለAዲስ ሠራተኞች የደመወዝ Aወሳሰን፣ ዝውውር፣ ቅጥርና ስለደረጃ Eድገት

የሲቪል ሠራተኞች Aዋጅና Aዋጁን ተከትለው የወጡ ሰርኩላሮች
መጠበቃቸውን፤
• Aዲስ ሠራተኛ ቅጥር፣ ዝውውር Eና የደረጃ Eድገት ደብዳቤ ለሲቪል ሰርቪስ

ኮሚሽን ግልባጭ መኖሩን፤
• በጡረታ፣ በሞትና በልዩ-ልዩ ምክንያት ከራ የተለዩ ሠራተኞች ከደመወዝ

መጠየቂያ ሊስት መሰረዛቸውንና ደመወዝ በድጋሚ Eንዳይጠየቅ ጥንቃቄ
ማድረግን፤
• በመንግስት ስለሚሾሙና ስለሚዘዋወሩ ሠራተኞች ተገቢውን ማጣራት ተደርጐ

ስለደመወዝና Aበል የተሰጠ ትEዛዝ መከበሩን ማረጋገጥ፤
• ከገቢ ግብር ነፃ ከሆኑ Aበሎች በስተቀር በሌሎች Aበሎች ላይ የሥራ-ግብር

መቀነሱን ማረጋገጥ ይኖርባቸዋል፡፡
5.9.2:- ከደመወዝ ተመላሽ የሚደረጉ ክፍያዎች፤
በሞት ምክንያት የሚለዩ የመስሪያ-ቤቱ ሠራተኞች የደመወዝ ክፍያ በመንግስት ሠራተኞች

Aስተዳደር ሕግ መሠረት የወራሽነት ማስረጃ ከፍርድ-ቤት Eንዲቀርብ በማድረግ፣
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 141 of 174
ትክክለኛውን ደመወዝ ማረጋገጥ፣ ሟች በህይወት ዘመናቸው ቅድሚያ ደመወዝ

Aለመውሰዳቸውና ሌሎች Eዳዎች የሌሉባቸው መሆኑን ማጣራት፡፡
5.9.3:- ፈሰስ የተደረገ የደመወዝ ክፍያ፤
በተለያዩ ምክንያቶች የመስሪያ-ቤቱ ሠራተኞች ደመወዝ ሳይወስዱ የበጀት-ዓመቱ ሲያልፍ

ያልተከፈለበት ምክንያት Aሳማኝ መሆኑን፣ ደመወዙ ፈሰስ መደረጉንና ተከፋይ ደመወዙ
ፈሰስ በተደረገው መጠን መሆኑን ማረጋገጥ፡፡
5.9.4:- ደረጃ Eድገትና የተለያዩ ጭማሪዎች፤
የደረጃ Eድገት፣ የEርከን ጭማሪና የመደብ ማስተካከያ ለሚጠየቁ ወይም ውዝፍ ክፍያዎች
በደረጃ Eድገት የተሰጠበትን፣ የEርከን ጭማሪው የተፈቀደበትን፣ Eንዲሁም በሚመለከተው
Aካል የሥራ-ምደባው የተሻሻለበትን ማስረጃ ማጣራት፡፡
5.9.5:- የሠራተኛ ዝውውር ደመወዝ ክፍያ፤
ከሌላ መስሪያ-ቤት ወደ መስሪያ-ቤቱ ሠራተኛ በትውስት ሲዛወር፣ ዝውውሩ የመንግስት

ሠራተኞች Aስተዳደር ሥርዓትን ተከትሎ መሆኑንና ቀደም ሲል ያገት የነበረውን ደመወዝ
መጠን ትክክለኛነት ማረጋገጥ፡፡
5.9.6:- በሹመት የሚመደቡ ኃላፊዎች፤
ከፍተኛ የመንግስት ኃላፊዎች ደመወዝንና ጥቅማ-ጥቅሞች ለመወሰን የወጣ መመሪያ

በሚያዘው መሠረት መፈጸሙን ማረጋገጥ Eና በመንግስት የሚሾሙ የሥራ ኃላፊዎች
የሹመት ደብዳቤ መኖሩን ማረጋገጥ Aስፈላጊ ይሆናል፡፡
ከፍ ብለው የተጠቀሱት ክፍያዎች ለመስሪያ-ቤቱ በበጀት-ዓመቱ ከተያዘው የደመወዝ ተመላሽ

ላይ የሚሸፈኑ ሲሆን፣ የደመወዝ ተመላሹ በቂ ሆኖ ሳይገኝ ሲቀር የበጀት-ዓመቱ ከመጠናቀቁ
በፊት ተጨማሪ በጀት Eንዲፈቀድ ጥያቄውን ማቅረብ ይገባል፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 142 of 174
5.9.7:- የደመወዝና Aበል ድልድል፤
በAንድ የበጀት-ዓመት ለAስፈጻሚ መስሪያ-ቤቶች የተፈቀደው የደመወዝና Aበል በጀት

ድልድል በመስሪያ-ቤቶች Eየተዘጋጀ ለፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ Eየቀረበ ከታየ በâላ
ለክፍያ ይተላለፋል Eንደነበር ይታወሳል፡፡
በፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ በኩል የሚደረገው የማጣራት ሥራ ጊዜንና ወጪን

ከመቆጠብ Aንጻር ታይቶ በባለበጀት መስሪያ-ቤቶች ሥራው Eንዲከናወን ተደርጓል፡፡
በመሆኑም የደመወዝና Aበል ክፍያን ለመፈጸም፣ Aዲስ ሠራተኞችን ለመቅጠር፣ ለማሳደግና
ለማዛወር ቀደም ባለው Aሰራር መሠረት የደመወዝና Aበል ድልድል ሠነዱን በባለበጀት
መስሪያ-ቤቶች የሚዘጋጅ ሲሆን ድልድሉ በሚዘጋጅበት ወቅት የሚከተሉትን ነጥቦች ግምት
ውስጥ ማስገባት ያስፈልጋል፡፡
1ኛ፡- ከተፈቀደ የሥራ-መደብ በላይ ተራፊ በጀት ቢኖር ወይንም ለAንድ የሥራ-መደብ
የማይበቃ ሆኖ ሲገኝ "ተራፊ በጀት" በሚል ይደለደላል፤
2ኛ፡- ለማንኛውም የሥራ-መደብ የደመወዝ በጀት መደልደል የሚቻለው (በሹመት

ከሚመደበው በስተቀር) ሲቪል ሰርቪስ ኮሚሽን ወይም የደመወዝ ስኬልን
ለመወሰን ሥልጣን በተሰጠው Aካል በተፈቀደው መሠረት መሆኑን ማረጋገጥ
ያስፈልጋል፤ ለክፍት የሥራ-መደብ በጀት የሚደለደለው በመነሻ ደመወዝ መሆን
ይገባዋል፤
3ኛ፡- ለኃላፊዎችና ሠራተኞች የሚፈቀዱ Aበሎች (የመዘዋወሪያ፣ የኑሮ መደጐሚያ፣

የቀለብ፣ ወዘተ...) በሲቪል ሰርቪስ ኮሚሽን ወይንም Aበሉን ለመወሰን ሥልጣን
በተሰጠው Aካል በተፈቀደው መሠረት የሚከናወን ይሆናል፡፡
5.9.8:- በዓመት Eረፍት ስለሚሰጥ የቅድሚያ ደመወዝ Aከፋፈል፤
በሲቪል ሰርቪስ ኮሚሽንደንብ መሠረት ለAንድ የመንግስት ሠራተኛ የዓመት Eረፍት ፈቃድ
ሲሰጥ ከደመወዝ ጋር ሊሰጠው ይችላል፡፡ በዚህ መሠረት ቅድሚያ ደመወዝ ከመሰጠቱ በፊት
Eዳ፣ ብድር፣ ወይም ሌሎች ተቀናሾች መቀነሳቸውን መረጋገጥ Aለባቸው፡፡ በቅድሚያ የተሰጠ
የደመወዝ ብድር በየወሩ መጨረሻ ላይ በደመወዝ ሊስት ላይ መታየት Aለበት፡፡
5.9.9:- የረጅም ጊዜ የደመወዝ ብድር ክፍያ Aፈጻጸም፤
ለቋሚ የመንግስት ሠራተኞች ብድር ከመሰጠቱ በፊት ብድሩ የተጠየቀው በደመወዝ ብድር
መመሪያ መሠረት በ24 ወራት ተከፍሎ የሚያልቅ መሆኑን ማረጋገጥ ያስፈልጋል፡፡
በተዘዋዋሪ ሂሳብ ውስጥ በቂ ገንዘብ ካለ ከ "ቢ" Aካውንት ላይ ወጪ ተደርጐ የሚከፈል
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 143 of 174
ሲሆን Aካውንቱ ውስጥ ያለው ገንዘብ የማይበቃ ከሆነ ልዩነቱን ለክፍያና ሂሳብ መምሪያ
በኃላፊ (በጽሁፍ በተወከለ ሰው) በደብዳቤ መጠየቅ ይኖርበታል፡፡ በየወሩ በብድር የተወሰደውን
ገንዘብ፣ የተመለሰውንና የሚቀረውን ሚዛን (Balance) የሚያሳይ ሪፖርት በየሦስት ወሩ
ተዘጋጅቶ ለክፍያና ሂሳብ መምሪያ መድረስ Aለበት፡፡
5.9.10:- በሞት ለተለዩ የመንግስት ሠራተኞች የሚከፈል የ3 ወር ደመወዝ፤
በሞት የተለየ ሠራተኛ የ3 ወር ደመወዝ ክፍያን በተመለከተ በተሰጠው መመሪያ መሠረት

ክፍያውን በጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት ላይ በማካተት፡
• በAዋጁ መሠረት ሟች በሕይወት Eያሉ ላስመዘገበው ወራሽ፤
• የሥራ-ግብር Eና ሌሎች Eዳዎች ከጡረታ በስተቀር መቀነሳቸውን በማረጋገጥ

መከፈል Aለበት፤
5.10:- በAስፈጻሚ ባለበጀት መ/ቤቶች የሥራ-ማስኬጃ ወጪ ክፍያ Aፈጻጸም፤
ባለበጀት Aስፈጻሚ መስሪያ-ቤቶች ክፍያ ከመፈጸማቸው በፊት በፋይናንስ Aስተዳደር Aዋጅና

ደንብ መሠረት Eንዲሁም በዚህ ላይ ተመስርተው በወጡ መመሪያዎች መፈጸማቸውን
ማረጋገጥ ይኖርባቸዋል፡፡ በተለይም፡
1ኛ፡- ክፍያው/ወጪው የመንግስት የጥሬ-ገንዘብ መመሪያ ቁጥር 08/1999 መሠረት

በጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Eቅድ ላይ የተመሰረተ መሆኑን፤
2ኛ፡- የቤት Eድሳትን በሚመለከት ከሥራና ከተማ ልማት ቢሮ የሚተላለፈው

መመሪያና ሰርኩላር መጠበቁን፤
3ኛ፡- የካፒታል በጀት ክፍያ ከሆነ የክፍያ ምስክር ወረቀት (ፔይመንት ሠርቲፊኬት)
መቅረቡንና ክፍያው በዚሁ መሠረት መሆኑን፤
4ኛ፡- ቋሚ የቢሮ Eቃዎችና Aላቂ Eቃዎች ግዥ በሚመለከት የግዥ መመሪያ

መጠበቁን፤
5ኛ፡- የደንብ ልብስ ከሲቪል ሰርቪስ ኮሚሽን ለተፈቀደላቸው የሥራ-መደብ መሆኑን

ኮሚሽኑ በፈቀደው ጥራትና መጠን መሆኑን መረጋገጥ ይኖርበታል፤
6ኛ፡- የተሸከርካሪ መኪና ግዥን በሚመለከት ከትራንስፖርት ባለሥልጣን ፈቃድ

መኖሩንና ክፍያው በግዥ መመሪያው ወይም በL/C Aከፋፈት መሠረት መሆኑን
መረጋገጥ Aለበት፡፡ በAጠቃላይ፡
◦ ሥራው መጠናቀቁን፤
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 144 of 174
◦ Eቃው መረከቡንና ሞ/19 መያያዙን፤
◦ Aገልግሎት መሰጠቱንና ዋጋው በስምምነት መሠረት

የተጠየቀ መሆኑን፤
◦ ቅድሚያ ክፍያ በግዥ መመሪያው መሠረት የተሰጠ ከሆነ

በትክክል መቀነሱን፤
◦ Aስፈላጊው ግብር (Withholding Tax) መቀነሱ መረጋገጥ

ይኖርበታል፡፡
5.11:- የመንግስት ሌተር-Oፍ ክሬዲት (L/C) Aከፋፈትና ክፍያ Aፈጻጸም፤
1ኛ) የመንግስት ባለበጀት መስሪያ-ቤቶች ሌተር Oፍ ክሬዲት (L/C) የሚከፍቱት የገንዘብና

Iኮኖሚ ልማት ሚ/ር ከባንኮች ጋር በተደረገው ስምምነት መሠረት በIትዮጵያ ንግድ
ባንክ በውጭ ባንኮች ግንኙነት መምሪያ (IBD) ወይም በኮንስትራክሽንና ቢዝነስ ባንክ
Aክስዮን ማኅበር ይሆናል፡፡
2ኛ) ማንኛውም ባለበጀት መስሪያ-ቤት ሌተር Oፍ ክሬዲት ለመክፈት በሚፈልግበት ጊዜ

የመንግስት ሌተር Oፍ ክሬዲት መጠየቂያና መፍቀጃ ፎርም ሞልቶ Aስፈላጊ የሆኑ
ማስረጃዎችን Aያይዞ የተፈቀደ በጀት መኖሩን Aረጋግጦ ከላይ በተጠቀሱት ባንኮች
Aማካይነት ሌተር Oፍ ክሬዲት Eንዲከፈት ይደረጋል፡፡ (የL/C የሌተር Oፍ ክሬዲት
የመጠየቂያና የመፍቀጃ ፎርም በAባሪ 4 ይመልከቱ)
3ኛ) የIትዮጵያ ንግድ ባንክ በውጭ ባንኮች ግንኙነት መምሪያ (IBD) ወይም
የኮንስትራክሽንና ቢዝነስ ባንክ Aክስዮን ማኅበር በባለበጀት መስሪያ-ቤት ኃላፊ ጸድቆ
በደረሰው ቅጽ መሠረት የመንግስት ሌተር Oፍ ክሬዲት በመክፈት Aስፈላጊውን
ማስረጃ ሌተር Oፍ ክሬዲት በስሙ ለተከፈተለት መስሪያ-ቤት ወዲያውኑ ይልካል፡፡
4ኛ) ንግድ ባንክ በውጭ ባንኮች ግንኙነት መምሪያ (IBD) ወይም የኮንስትራክሽንና ቢዝነስ
ባንክ Aክስዮን ማኅበር ለሚከፈቱ የመንግስት ሌተር Oፍ ክሬዲት ሂሳብ ከAገልግሎት
ክፍያ ውጭ በቅድሚያ በመያዣነት ከመስሪያ-ቤቱ የባንክ ሂሳብ ወጪ ተደርጐጐ
የሚከፈል ገንዘብ Aይኖርም፡፡
5ኛ) ለሌተር Oፍ ክሬዲት የሚያስፈልገው ወጪ የሚከፈለው በጋራ ከተከፈተው የማስጫኛ

ሠነዶች (ዶክመንቶች) በIትዮጵያ ንግድ ባንክ ለውጭ ባንኮች ግንኙነት መምሪያ
(IBD) ወይም የኮንስትራክሽንና ቢዝነስ ባንክ Aክስዮን ማኅበር ሲደርስ ይሆናል፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 145 of 174
6ኛ) የበጀት-ዓመቱ ካለፈ በíላ ለሚደርሱ የማስጫኛ ሠነዶች/ዶክመንቶች (ለሌተር Oፍ

ክሬዲት መክፈያ/Settlement) የሚውል ገንዘብ በስሙ ሌተር Oፍ ክሬዲት ከተከፈተው
ባለበጀት መስሪያ-ቤት የባንክ ሂሳብ ለዚሁ ተብሎ በሚከፈተው የተለየ የባንክ
Aካውንት ውስጥ ገንዘቡ Eንዲቀመጥ ያደርጋል፡፡
7ኛ) በመንግስት ሌተር Oፍ ክሬዲት ላይ የሚከፈል የባንክ Aገልግሎት ዋጋ 0.75% ሆኖ

Confirmed መሆን ላለባቸው ሌተር Oፍ ክሬዲት በተጨማሪ 0.50% ይከፈላል፡፡
በAጠቃላይ የAገልግሎት ክፍያው Exchange Commission ሳይጨምር ከ1.25% መብለጥ
Aይኖርበትም፡፡
8ኛ) የባንክ Aገልግሎት ዋጋ ክፍያ የሚፈጸመው ሌተር Oፍ ክሬዲት Eንዲከፈት

ለIትዮጵያ ንግድ ባንክ የውጭ ባንኮች ግንኙነት መምሪያ (IBD) ወይም
ለኮንስትራክሽንና ቢዝነስ ባንክ Aክስዮን ማኅበር ትEዛዝ ሲተላለፍ ይሆናል፡፡
9ኛ) የIትዮጵያ ንግድ ባንክ የውጭ ባንኮች ግንኙነት መምሪያ (IBD) ወይም
የኮንስትራክሽንና ቢዝነስ ባንክ Aክስዮን ማኅበር በመንግስት ባለበጀት መስሪያ-ቤት ስም
የተከፈቱ የሌተር Oፍ ክሬዲት Aፈጻጸም በመገምገም በየወሩ ለሚመለከተው መስሪያ-
ቤት ሪፖርት ያቀርባል፡፡
10ኛ) ባለበጀት መስሪያ-ቤት ሆነው ከራሳቸው የባንክ ሂሳብ የሌተር Oፍ ክሬዲት ለሚከፍቱ
መስሪያ-ቤቶች ባንኮች ባላቸው Aሰራር መሠረት ያስተናግዳሉ፡፡
11ኛ) Eያንዳንዱ ባለበጀት መስሪያ-ቤት ለሌተር Oፍ ክሬዲት ወጪ የሚደረግ ሂሳብ ክትትል

Aድርጐ ሂሳቡን መዝግቦ መያዝ Aለበት፡፡
5.12:- የችሮታ ጊዜ ክፍያ፤
በየበጀት-ዓመቱ መጨረሻ የሚሰጥ የችሮታ ጊዜ ክፍያ Eያንዳንዱ የመንግስት መስሪያ-ቤት

የበጀት-ዓመቱ ከማለቁ በፊት ለቀረበለት የክፍያ ጥያቄ የበጀት-ዓመቱ ባለቀ በ30 ቀናት
ውስጥ፣ የበጀት-ዓመቱ ከማለቁ በፊት ለታዘዙና ለተረከባቸው Eቃዎች የበጀት-ዓመቱ ከማለቁ
በፊት ለታዘዙና ለተሰጡ Aገልግሎቶች፣ የበጀት-ዓመቱ ከማለቁ በፊት ማናቸውም የክፍያ ጊዜ
የደረሰ ወይም በውል በተገባው ግዴታ መሠረት መከፈል ያለበት መዋጮ ወይም ሌላ
ተመሳሳይ ግዴታ Eንዲሁም የክልሉ ምክር-ቤት የበጀት-ዓመቱ ከመጠናቀቁ በፊት ክፍያውን
ያፀደቀው ከሆነ የካፒታል ወጪ የበጀት-ዓመቱ ባለቀ በ30 ቀናት ውስጥ ሊፈፀም Eንደሚችል
የፋይናንስ Aስተዳደር Aዋጅ ቁጥር 7/1990 Aንቀጽ 27 Eና 28 በተደነገገው መሠረት የችሮታ
ጊዜ ክፍያ ጥያቄ ቀርቦ ክፍያው ይፈፀማል፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 146 of 174
5.13:- የፈሰስ ሂሳብ፤
በየበጀት-ዓመቱ ከተፈቀደው በጀት ውስጥ ሥራ ላይ ሳይውል የተረፈ ጥሬ-ገንዘብ Aላቂ የቢሮ

Eቃዎች በሰነድ የተከፈለ ቅድሚያ ክፍያ ለማEከላዊ ግምጃ-ቤት ፈሰስ ለሚደረግ ሂሳብ የወጣ
መመሪያ ቁጥር 07/1999 መሠረት በማድረግ የመስሪያ-ቤቱ የውስጥ-Oዲት ወይም
Iንስፔክሽን ለመስረያ-ቤቱ የበላይ ኃላፊ በማቅረብ ለሚቀጥለው በጀት-ዓመት ከሚፈቀደው
በጀት ላይ Eንዲቀነስ ለክፍያና ሂሳብ መምሪያ ይልካል፡፡ የክፍያና ሂሳብ መምሪያም ፈሰሱን
ከመስሪያ-ቤቱ በጀት ላይ ቀንሶ ይመዘግባል፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 147 of 174
ክፍል 6፡- የመንግስት የወጪ በጀት ክፍያ Aመዘጋገብ፤
መንግስታዊ የሆኑ ባለበጀት መስሪያ-ቤቶች ለበጀት-ዓመቱ የተፈቀደላቸወን በጀትና በየጊዜው

ለሚያስፈልጋቸው የወጪ ፍላጐት ለክፍያና ሂሳብ መምሪያ የበጀት መጠየቂያና መክፈያ
ፎርም በሂሳብ መደብ ሞልተው የሚየይቁትን የወጪ በጀተ ጥያቄ መቆጣጠሪያ ሌጀር ካርድ
Aመዘጋገብ በተመለከተ ከዚህ Eንደሚከተለው ቀርቧል፡፡
ለመስሪያ-ቤቶች የተፈቀደ በሀት፣ የተፈቀደ ክፍያ፣ የበጀት ዝውውርና የክፍያ-ጣሪያ የክፍያና

ሂሳብ መምሪያ ምዝገባ የሚያካሂደው በኮምፒዩተር በመታገዝ ሲሆን መረጃዎቹንም ወደ
ክፍያና ሂሳብ መምሪያ ሌጀር የመረጃ-ቋት (Data Base) የምዝገባ ሂደቶች በስድስት ከፍሎ
ማየት ይቻላል፡፡ Eነዚህም፡
1ኛ፡- ለበጀት-ዓመቱ በጀት የተፈቀደላቸውን መስሪያ-ቤቶች የበጀት ኮድና ስም

ማስገባት፤
2ኛ፡- የተፈቀደ በጀት ምዝገባ፤
3ኛ፡- የወጪ በጀት ክፍያ ጥያቄ ያቀረበው መስሪያ-ቤት ሌጀር ካርዶችን በሂሳብ
መደብ ማጣራት፤
4ኛ፡- የወጪ በጀት ክፍያ የተጠየቀባቸውን የሂሳብ መደቦች የተፈቀደ ክፍያ

መመዝገብ፤
5ኛ፡- በየወቅቱ የሚደረጉ የበጀት ዝውውር፣ የተጨማሪ በጀት ምዝገባ፤
6ኛ፡- የክፍያ-ጣሪያ ምዝገባ ናቸው፡፡
6.1:- የባለበጀት መ/ቤቶች የበጀት ኮድና ሥም ማስገባት፤
ማንኛውንም የወጪ-በጀት ጥያቄ በመረጃ-ቋት ሌጀር ላይ ከመመዝገቡ በፊት ለበጀት-ዓመቱ

በጀት የተፈቀደላቸው ባለበጀት መስሪያ-ቤቶች መግለጫዎች በመረጃ-ቋት በበጀት-ዓመቱ
መጀመሪያ ላይ ከበጀት መምሪያ ከሚላከው የበጀት ማስታወቂያ ቅጽ መ/በማ/4 Eና ከ/በማ/4
ላይ ይመዘገባል፡፡ Eነዚህ መረጃዎች የባለበጀት መስሪያ-ቤቱ የሚገኝበት የAካባቢ መለያ-ኮድ
(Area Code)፣ AርEስት፣ ፕሮግራም (ንUስ-AርEስት)፣ የሥራ-ክፍል (ንUስ-ንUስ AርEስት)፣
ንUስ-ፕሮግራም፣ ፕሮጀክትና የመስሪያ-ቤቱ የመጠሪያ ስም ናቸው፡፡ ይህንንም መረጃ ላስገባት
የመስሪያ-ቤቱ ኮድ ማስገቢያ ቁልፍን በመጫን የመደበኛ፣ የካፒታል ወይም የወጪ AርEስት
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 148 of 174
ቁልፎችን በመምረጥ መረጃዎች በመረጃ-ቋት ውስጥ ይገባሉ፡፡ (የበጀት ማስታወቂያ ፎርሙን

በAባሪ 5ሀ Eና 5ለ ይመልከቱ)
6.2:- የተፈቀደ በጀት ምዝገባ፤
ለበጀት-ዓመቱ ለባለበጀት መስሪያ-ቤቶች የተፈቀደ በጀት ምዝገባን ለመመዝገብ መነሻ

የሚሆነው በጸደቀው በጀት መሠረት ተፈርሞ ከበጀት መምሪያ ተሞልቶ ለመምሪያው
የሚላከው የበጀት ማስታወቂያ ቅጽ በ/በማ/4 Eና ከ/በማ/4 ናቸው፡፡ (ፎርሙ በAባሪ 5ሀ Eና
5ለ ተያይዟል)
ለEያንዳንዱ ባለበጀት መስሪያ-ቤት በሂሳብ መደብ የተፈቀደውን በጀት ለመመዝገብ በክፍያና

ሂሳብ መምሪያ ሌጀር የመረጃ-ቋት የማኅደር መክፈቻ ቁልፍ በመጠቀም የሌጀር መጥሪያ
ሳጥን መክፈት፣ ከዚያም በዚህ ሳጥን ላይ የሚገኙትን መረጃዎች መሙላት፤ Eነዚህም
መረጃዎች፡-
• የበጀት-ዓመት፣ ንUስ-ፕሮግራም (ንUስ-ንUስ AርEስት-ለካፒታል ፕሮጀክት)
• AርEስት ፕሮጀክት-ለካፒታል ፕሮጀክት፤
• ፕሮግራም (ንUስ AርEስት)
• የሥራ-ክፍል (ንUስ-ንUስ AርEስት)
• የወጪ ዓይነት፡ መደበኛ ወይም ካፒታል መምረጥ፤
• የገንዘብ ምንጭ፡-
◦ D: የሀገር-ውስጥ ምንጭ፤
◦ L: ብድር፤
◦ A: Eርዳታ፡፡
• የወጪ AርEስት፡ በዚህ ሳጥን ውስጥ የምናስገባቸው የወጪ AርEስቶች

ለEያንዳንዱ መስሪያ-ቤት በሂሳብ መደብ የተፈቀደለትን በጀት (6111፣ 6112፣
6113፣ ... 6211 ...) ይሆናል፡፡ ይህን የወጪ ሂሳብ መደብ መሙላት
የተፈለገውን የሂሳብ መደብ የሌጀር ካርድ ለመጥራት ነው፡፡
• ከላይ የተጠቀሱትን መረጃዎች መሞላታቸው ከተረጋገጠ በíላ ሌጀር ማስገቢያ

መክፈቻ የሚለውን ቁልፍ በመጫን የመደበኛ ወይም ካፒታል ሌጀር ማስገቢያ
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 149 of 174
ሳጥን ይከፈታል፡፡ በዚህም ሳጥን ከላይ የተሞላው የወጪ AርEስት

(611...6211...) ሌጀር ካርድ የሚያስፈልጉትን መረጃዎች ማለትም የተፈቀደ
በጀት፣ ተራ ቁጥር፣ የማጣቀሻ ቁጥር (Reference Number) መግለጫው ይጻፋል፡፡
• መረጃዎቹ በትክክል መሞላታቸውን በማረጋገጥ ማረጋገጫ 5 የሚለውን ሳጥን

3 ምልክት በመሰድረግ ማስገቢያ የሚለውን ቁልፍ በመጫን ይከናወናል፡፡
6.3:- የበጀት ጠያቂው ባለበጀት መ/ቤት ሌጀር ካርድ መክፈት (መጥራት)
የበጀት ጠያቂው መስሪያ-ቤት የወጪ በጀት ጥያቄው በገበማ11/1፣ 11/2፣ 11/3 Eና

ገበማ11/6 ሲቀርብ የክፍያና ሂሳብ መምሪያ የሌጀር-ቋትን በመጠቀም የማኅደር ቁልፍ
በመጫን የሌጀር መጥሪያ ቁልፍ መክፈት፡፡ ለዚህ የሌጀር መጥሪያ ቁልፍ የሚፈለገውን
የባለበጀት መስሪያ-ቤት መረጃ በመሙላት የመስሪያ-ቤቱ ሌጀር መክፈት፡፡ የሚጠየቀውም
መረጃ AርEስት፣ ፕሮግራም (ንUስ-AርEስት)፣ ንUስ-ንUስ AርEስት፣ ንUስ-ፕሮግራም፣
ፕሮጀክት፣ የወጪ AርEስት (የሂሳብ መደብ) ናቸው፡፡
6.4:- የወጪ-በጀት ጥያቄ Aመዘጋገብ፤
ባለበጀት መስሪያ-ቤቶች የሚያስፈልጋቸውን የመደበኛ ወይም የካፒታል በጀት በደመወዝና

በሥራ-ማስኬጃ መጠየቂና መፍቀጃ ፎርም ገበወ11/1፣ ገበወ11/2፣ ገበወ11/3፣ ገበወ11/6
ሞልተው ከጥሬ-ገንዘብ ፍላጐታቸው ጋር ሲያቀርቡና በጀት መኖሩ ሲረጋገጥ በEያንዳንዱ
የሂሳብ መደብ የተፈቀደውን የክፍያ-ጣሪያ መጠን/ገንዘብ በየAንዳንዱ የወጪ መደብ
በተከፈተው የሌጀር ካርድ ላይ ለመመዝገብ የመደበኛ/የካፒታል ሌጀር ማስገቢያ ፎርሙን
በመጠቀም የሚከተሉት መረጃዎች ይገባሉ፡፡
• ተራ-ቁጥር ተከታታይነት ያለው፤
• መረጃው የተመዘገበበትን ቀን፤
• ማጣቀሻ ቁጥር (Reference Number)
• በቀረበው የወጪ-በጀት መጠየቂያና መክፈያ ፎርም ላይ ለሂሳብ መደቡ

የተፈቀደውን የክፍያ-ጣሪያ መጠን በመሙላት የተሞሉ መረጃዎች ትክክል
መሆናቸውን በማረጋገጥ ማረጋገጫ የሚለውን ሳጥን 3 ምልክት በማድረግ
ማስገቢያ የሚለውን ቁልፍ መጫን፤
• የሚቀጥለውን የወጪ ሂሳብ መደብ ለማስገባት Eንደገና ወደ ሌጀር መጥሪያ

ቁልፍ በመመለስ የወጪ ሂሳብ መደቡን በመለወጥ የሌጀር ማስገቢያውን ሳጥን
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 150 of 174
ከፍቶ ለተከፈተው የወጪ-ሂሳብ መረጃ ማስገባት፡፡ በዚሁ ዓይነት የጠያቂው

መስሪያ-ቤት የጠየቀውን የወጪ ሂሳብ መደቦች መረጃ ማስገባት፡፡
6.4.1:- የሚጠየቁ ቅድመ-ሁኔታዎች፤
1ኛ፡- የክፍያ መጠየቂያና መፍቀጃ ፎርሙ የሚጠይቀውን መረጃ በትክክል መሞላቱን፤
2ኛ፡- በመስሪያ-ቤቱ የበላይ ኃላፊ ወይም ውክልና በተሰጠው ኃላፊ መረጋገጡ Eና ክብ

ማኅተም መኖሩን፤
3ኛ፡- በሚያስፈልገው የኮፒ ብዛት መዘጋጀቱን፤
4ኛ፡- የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት መውረቡን፤ Eና፣
5ኛ፡- የክፍያ-ጣሪያ Aጠቃቀም ሪፖርት መቅረቡን ማረጋገጥ ናቸው፡፡
6.4.2:- የክፍያ-ጣሪያ Aመሰራረት፤
ከላይ የተገለጸው የክፍያ-ጣሪያ/የወጪ በጀት ጥያቄው ተረጋግጦ በክፍያና ሂሳብ መምሪያ የመረጃ-
ቋት ላይ ከተመዘገበ በíላ ለንግድ ባንክ የክፍያ-ጣሪያ Eንዲመሰረት ወይም ከክልሉ ዋና-ከተማ
(ከሠመራ ከተማ) ውጪ ለሚገኙ ባለበጀት መስሪያ-ቤቶች ቀጥታ ወደባንክ ሂሳብ ቁጥራቸው
ገንዘብ Eንዲተላለፍላቸው የክፍያ-ጣሪያ መመስረቻ ማዘዣ ወይም የክፍያ-ጣሪያ ማዘዣ
ደብዳቤ ይዘጋጃል፡፡ የክፍያ-ጣሪያ መመስረቻ ማዘዣ ሲዘጋጅ፣ የክፍያ-ጣሪያ ለሚመሰረትላቸው
ባለበጀት መስሪያ-ቤቶች፡
1ኛ፡- ተራ-ቁጥር፤
2ኛ፡- የመስሪያ-ቤቱ መጠሪያ ስም፤
3ኛ፡- ገንዘብ ማስተላለፊያ የባንክ ሂሳብ ቁጥር፤
4ኛ፡- የተፈቀደ የገንዘብ ጣሪያ መጠን በመደበኛና በካፒታል ተለይቶ፤
5ኛ፡- የሚመሰረተው ጣሪያ ድምር፤ Eና፣
6ኛ፡- ምርመራ (ይህ የሚያገለግለው ተጨማሪ ወይም መግለጫዎች ሲያስፈልጉ

የሚጻፍበት ይሆናል)
ከላይ የተገለጹትን መረጃዎች በተዘጋጀው ፎርም ላይ በጥንቃቄ ከተሞላና ከተረጋገጠ በíላ

በሚመለከታቸው ሁለት ኃላፊዎች ተፈርሞና ወደ Iትዮጵያ ንግድ ባንክ የክፍያ-ጣሪያ ማዘዣ
ደብዳቤ ይላካል፡፡ (የክፍያ-ጣሪያ ማዘዣው ፎርም በAባሪ 6 ተያይዟል)
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 151 of 174
6.5:- የተስተካከለ በጀት፤
ለዚህ የበጀት ዝውውር መነሻ የሚሆነው የበጀት ማዛወሪያ ቅጽ በማ/1 ሲሆን ይህ የበጀት
ማዛወሪያ ቅጽ ተፈርሞና ተረጋግጦ ከበጀት መምሪያ ሲደርስ የበጀት ጠያቂው መስሪያ-ቤት
ሌጀር መክፈቻ በመጠቀም ሌጀሩ ከተከፈተ በíላ ተራ-ቁጥር፣ የማጣቀሻ ቁጥር፣ ምዝገባው
የተካሄደበት ቀንና፣ የተጨማረ በጀት፣ የተቀነሰ በጀት መጠን በመሙላትና ማረጋገጫ
የሚለውን ባዶ ቦታ 3 ምልክት በማደረግ ማስገቢያ የሚለውን ቁልፍ መጫን፡፡ (የበጀት
ማዘዋወሪያ ቅጽ በAባሪ 7 ተያይዟል)
ተቀናሽ የሚሆን የበጀት ዝውውር ምዝገባ ለማከናወን የሚያስፈልገው ቅድመ-ሁኔታ

ዝውውሩን ለመፈጸም በቂ በጀት ያለው መሆኑን ማረጋገጥ ነው፡፡ ከዚህ በላይ የተጠቀሱትን
ሂደቶች በመከተል የተሟላ የመምሪያውን መረጃ በመረጃ-ቋት ውስጥ ይመዘገባል፡፡
6.6:- የከፍያ-ጣሪያ Aመዘጋገብ፤
የክፍያ-ጣሪያን ለመመዝገብ መነሻ የሚሆኑት ሠነዶች፡-
1ኛ) ለወሩ የተፈቀደ የክፍያ-ጣሪያ ማስታወቂያ (በAባሪ 8 ተያይዟል)
2ኛ) ከባንክ በየቀኑ Eየተዘጋጀ የሚላክ ባለበጀት መስሪያ-ቤቶች ያወጡትን

ወጪ በጥቅል የሚያሳይና በቀኑ መጨረሻ ያላቸውን የጣሪያ መጠን
የሚገልጽ ሠነድ (በAባሪ 9 ተያይዟል)
3ኛ) ከጥሬ-ገንዘብና ፈንድ Aስተዳደር የተዘጋጀ የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት መረጃ

ናቸው፡፡
" የክፍያ-ጣሪያ መረጃን በክፍያና ሂሳብ መምሪያ የመረጃ-ቋት ለመመዝገብ የክፍያና ሂሳብ
መምሪያ የሌጀር የመረጃ-ቋት በመክፈት የክፍያ-ጣሪያ (Account Limit) የሚለውን ቁልፍ
በመጠቀም የማስገቢያ ፎርሙን መክፈት፡፡
" ማስገቢያ (Entry Mode) የሚለውን ቁልፍ በመጠቀም በሚመጣው ሳጥን ውስጥ፡
◦ AርEስት (Head)
◦ የባንክ ሂሳብ ቁጥር (Acc or Blank) ማስገባት ወይም ባዶውን

መተው፤
" ከላይ የተገለጹት መረጃዎች ሲገቡ የተፈለገው AርEስት መረጃ ለማስገባት

የሚያስፈልገው ፎርም ዝግጁ ይሆናል፡፡ ከዚህ በመቀጠልም፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 152 of 174
◦ ቀኑን፤
◦ የቀረበው የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት መጠን፤
◦ የተፈቀደው የክፍያ-ጣሪያ መጠን፤
◦ የሚቀነስ ወይም ተጨማሪ የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት ተጠይቆ

ሲፈቀድ ተጨማሪ ወይም ተቀናሽ የሚለውን ባዶ ቦታ ላይ
መረጃውን መመዝገብና ማረጋገጫ (Confirm) የሚለውን
መጠቀም፤
" Aስገባ ወይም (Add) የሚለውን ቁልፍ በመጠቀም መረጃውን ማስገባት፤
" ከንግድ ባንክ የመጣውን የወጪ መጠን ማስታወቂያ ሠነድ ወደ ኮምፒዩተሩ

ለመመዝገብ ከላይ የተጠቀሱትን ሂደቶች በመድገም፡
◦ በመረጃው (ሠነዱ) ላይ የተጠቀሰውን ቀን ወደ Iትዮጵያ

Aቆጣጠር በመቀየር ቀኑን መመዝገብ፤
◦ በሠነዱ መሠረት መስሪያ-ቤቶች ወጪ ያደረጉት የወጪ

መጠን ወጪ (Payment) በሚለው ሳጥን ውስጥ መመዝገብ፤
◦ ማረጋገጫ Confirm የሚለውን በመጠቀም በዚሁ ሂደት

መሠረት Add የሚለውን ቁልፍ በመጠቀም የሁሉንም
መስሪያ-ቤቶች ወጪ ይመዘገባል፡፡
6.7:- ከባንክ ወጪ የተደረገ ሂሳብ Aመዘጋገብ፤
Eያንዳንዱ Aስፈጻሚ ባለበጀት መስሪያ-ቤት በIትዮጵያ ንግድ ባንክ በተከፈተለት የድሮዊንግ

ባንክ ሂሳብ ውስጥ በየወሩ የክፍያ-ጣሪያ ይመሰረትለታል፡፡ በዚሁ መሠረት በመስሪያ-ቤቱ ስም
ከተመሰረተው የድሮዊንግ የባንክ ሂሳብ በየቀኑ የወጣውን ወጪ የሚያሳይ የባንክ ስቴትመንት
ከባንኩ ባንክ ይቀርባል፡፡ የባንክ ስቴትመንቱ የድሮዊንግ የባንክ ሂሳብ ቁጥር፣ ስም Eንዲሁም
ወጪ የተደረገውን የገንዘብ መጠንና ቀሪ የክፍያ-ጣሪያ የሚያሳይ ሲሆን በመምሪያው
በተዘጋጀው የመረጃ-ቋት ውስጥ በየቀኑ ይመዘገባል፡፡ በወሩ ውስጥ የተመሰረተው የጣሪያ
መጠን ካለፈው ወር የዞረ የጣሪያ መጠን ተደምሮ በወሩ ውስጥ የወጣው ወጪ ከተቀነሰ
በíላ መስሪያ-ቤቱ ከተሰጠው ጣሪያ ምን ያህል Eንደተጠቀመ የሚያሳይ ሪፖርት ይዘጋጃል፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 153 of 174
ክፍል 7፡- ሪፖርት፤
7.1:- ለወጪ-በጀት ክፍያ የተስተካከለ በጀት ሪፖርት፤
ለባለበጀት መስሪያ-ቤቶች (Aስፈጻሚ መስሪያ-ቤቶች) ከተፈቀደ በጀት (Original Budget ላይ

በበጀት-ዓመቱ ውስጥ በተጨማሪ፣ በዝውውርና በሽግሽግ የተደረጉ ለውጦችን በማካተት
የሚገኘው የበጀት መጠን የተስተካከለ በጀት ይባላል፡፡
የዚህን የተስተካከለ በጀት Eንቅስቃሴ ለማሳየት ወይም ለማወቅ Eንዲቻል በAርEስት፣ በንUስ-
AርEስትና በንUስ-ንUስ-AርEስት በዝርዝር የወጪ ሂሳብ መደብ የሚዘጋጅ ሲሆን ይህም
ከወጪ ቀሪን የሚያካትት ሪፖርት በየወሩ ወሩ ባለቀ በሚቀጥለው ከAምስት Eስከ Aስር
ቀናት መዘጋጀት ኖርበታል፡፡ የሪፖርት ማቅረቢያ ፎርም በAባሪ 10ሀ Eና 10ለ ከዚህ ማንዋል
ጋር ተያይዟል፡፡
7.2:- የተመሰረተ የክፍያ-ጣሪያ (Aጠቃቀም ሪፖርት)
በጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት ላይ የተመሰረተ የወጪ-በጀት ክፍያ ጥያቄ በባለበጀት መስሪያ-ቤቶች

(Aስፈጻሚ መስሪያ-ቤቶች) ሲቀርብ የወሩን የወጪ-በጀት ጥያቄ መሠረት በማድረግ
በIትዮጵያ ንግድ ባንክ በተከፈተላቸው የድሮዊንግ የባንክ ሂሳብ የክፍያ-ጣሪያ ይመሰረታል፡፡
ይህን የተመሰረተ የክፍያ-ጣሪያ በመጠቀም Aስፈጻሚ መስሪያ-ቤቶች በመደበኛና በካፒታል
በመለየት በክፍያ ዓይነት ለደመወዝና ለሥራ-ማስኬጃ ያወጡትን የወሩን ወጪ መጠን
ለመተንተን Eንዲቻል የወሩ የክፍያ-ጣሪያ Aጠቃቀም ሪፖርት ለሚቀጥለው ወር የጥሬ-ገንዘብ
ፍላጐታቸውን ሲያቀርቡ Aብረው ማቅረብ ይኖርባቸዋል፡፡ (Aባሪ 12 ተያይዟል)
7.2.1:- በክፍያና ሂሳብ መምሪያ የሚዘጋጅ ሪፖርት፤
የክፍያ-ጣሪያ Aጠቃቀም ሪፖርት በክፍያና ሂሳብ መምሪያ የክፍያ ቡድን ለማዘጋጀት መነሻ
የሚሆኑት መረጃዎች በጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት ላይ ተመስርቶ በቀረበ የወጪ-በጀት ጥያቄ
ገበወ11/1/1፣ ገበወ11/1/2 Eና ገበወ11/1/6፣ ገበወ11/1/3 መሠረት የተላለፈ የክፍያ-ጣሪያ
ማስታወቂያ Eና ከንግድ ባንክ የሚመጣ የየቀኑ ወጪ የሚያሳይ መረጃ ናቸው፡፡
በጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት ላይ ተመስርቶ በቀረበው ገበወ11/1/1፣ ገበወ11/1/2፣ ገበወ11/1/3፣

ገበወ11/1/6 መሠረት ለባለበጀት መስሪያ-ቤቶች Aንዳንድ ተቀናናሾች ከተቀነሱ በíላ (ለምሳሌ
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 154 of 174
የፈሰስ ተቀናሽ) ከክፍያና ሂሳብ መምሪያ ወደ ባንክ የተላለፈውን የክፍያ-ጣሪያ መጠን

የሚያሳየው የክፍያ-ጣሪያ ማዘዣ በወሩ ውስጥ የተላለፈውን የጣሪያ መጠን የሚገልጽ ነው፡፡
ከንግድ ባንክ Eየተዘጋጀ በየቀኑ የሚላከው መረጃ ደግሞ ሪፖርቱ በተዘጋጀበት ቀን ባለበጀት
መስሪያ-ቤቶች ከክፍያ-ጣሪያው ላይ ወጪ ያደረጉት የገንዘብ መጠን የሚያሳይ ይሆናል ማለት
ነው፡፡ ይህ የወጪ መጠን የሚያሳየው በጥቅል የወጣ መጠን Eንጂ ተጠይቆ ለተወሰደው
የወጪ AርEስት የወጣ ወጪ መጠን በዝርዝር የሚያሳይ Aይደለም፡፡
ከላይ የተገለጹትን መረጃዎች መሠረት በማድረግ ተገቢው የኮምፒዩተር ምዝገባ ከተካሄደ

በíላ የሚገኘው መረጃ በየቀኑ በባለበጀት መስሪያ-ቤቶች ክፍያ-ጣሪያ ላይ ያለውን መጠን፣
በየቀኑ ያወጡትን ወጪ ለማወቅ ይጠቅማል፡፡ (የክፍያና ሂሳብ መምሪያ Aጠቃቀም ሪፖርት
በAባሪ 11ሀ፣ ለ Eና ሐ ተያይዞ ቀርቧል፡፡)
7.2.2:- በባለበጀት መ/ቤቶች ተዘጋጅቶ የሚቀርብ የክፍያ-ጣሪያ Aጠቃቀም ሪፖርት፤
ባለበጀት መስሪያ-ቤቶች የወሩን ሥራ-ማስኬጃና ደመወዝ በካፒታልና በመደበኛ ጠይቀው

የተሰጣቸውን የክፍያ-ጣሪያ በወሩ ውስጥ ምን ያህል በሥራ ላይ Eንዳዋሉትና ሳይጠቀሙበት
ለተከታዩ ወር የተላለፈውን የክፍያ-ጣሪያ ምን ያህል Eንደሆነ ከትክክለኛ የክፍያ መረጃ ላይ
ከባንክ ስቴትመንት ወይም Aድቫይሶች ላይ በመውሰድ ትክክለኛ የAጠቃቀሙ ሪፖርት
ማቅረብ ይኖርባቸዋል፡፡ (የAጠቃቀም ሪፖርት በAባሪ 12 ተያይዟል፡፡)
ይሀንን ሪፖርት ከክፍያና ሂሳብ መምሪያ ሪፖርት ጋር በማነጻጸር ሊፈጠሩ የሚችሉ የሂሳብ
ስህተቶችን ለማረምና ለጥሬ-ገንዘብ Aስተዳደር ጠቃሚ የሆኑ የወሩ የሂሳብ ትንታኔዎችን
(Financial analysis) ለማዘጋጀት ያገለግላል፡፡
የክፍያ-ጣሪያ Aጠቃቀም ሪፖርት የሚይዛቸው መረጃዎች፡-
1ኛ) ካለፈው ወር የዞረ መስሪያ-ቤቶች ሳይጠቀሙበት የቀረ የክፍያ-ጣሪያ

መጠን፤
2ኛ) ለዚህ ወር የተላለፈ የክፍያ-ጣሪያ መጠን ተጨማሪ የክፍያ-ጣሪያ

የተላለፈ ካለ ተደምሮ፤
3ኛ) በዚህ ወር ውስጥ የነበረ የክፍያ-ጣሪያ መጠን፤
4ኛ) በዚህ ወር ውስጥ ወጪ የተደረገ የወጪ መጠን፤
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 155 of 174
5ኛ) በወሩ የነበረ ድምር የክፍያ-ጣሪያ ላይ በወሩ ውስጥ የክፍያ-ጣሪያ

ላይ ወጪ የተደረገ የወጪ መጠን ተቀንሶ ለሚቀጥለው ወር
የተላለፈ የክፍያ-ጣሪያ መጠን ናቸው፡፡
የክፍያ-ጣሪያ Aጠቃቀም ሪፖርት ሁለት ክፍሎች ሲኖሩት Eነዚህም፡-
1ኛ) ለመደበኛ ወጪ ለደመወዝና ለሥራ-ማስኬጃ፤
2ኛ) ለካፒታል ወጪ ለደመወዝና ለሥራ-ማስኬጃ የተዘጋጁ የAጠቃቀም

ሪፖርት መረጃዎች ናቸው፡፡
የየወሩ የክፍያ-ጣሪያ Aጠቃቀም ሪፖርት ወሩ ባለቀ ከ15-20 ቀናት ባሉት ጊዜያት ተዘጋጅቶ
መቅረብ ይኖርበታል፡፡
7.3:- በጀት-ነክ ያልሆኑ ክፍያዎች ሪፖርት፤
በጀት-ነክ ያልሆኑ ክፍያዎች Eንደ ሌሎች ወጪዎች በጀት የተያዘላቸው መሆኑን በማረጋገጥ
ክፍያ ሚፈጸምላቸው ወጪዎች Aይደሉም፡፡ Eነዚህም ወጪዎች፡-
• ለቋሚ የመንግስት ሠራተኞች የሚሰጥ ረጅም ጊዜ ደመወዝ ብድር፤
• ተመላሽ የሆኑ የሠራተኞች ደመወዝ የክፍያ ጥያቄ፤
• ለግምጃ-ቤት ፈሰስ የተደረጉ ሂሳቦች፤
• በበጀት-ዓመቱ መጨረሻ ላይ ብሎክ ጠደረጉ ሂሳቦች ተመላሽ ክፍያዎች ናቸው፡፡
ለቋሚ የመንግስት ሠራተኞች የሚሰጥ የረጅም ጊዜ ደመወዝ ብድር ሪፖርት የሚያካትታቸው

መረጃዎች የሚከተሉት ሲሆኑ የሪፖርት የሚቅረቢያ ቅጹ በዚህ ማንዋል በAባሪ 13
ተያይዟል፡፡
• ካለፈው ዓመት የዞረ ከሠረታኞች ላይ የሚሰበሰብ ተሰብሳቢ ሂሳብ፤
• ካለፈው ወር የዞረ ተሰብሳቢ ሂሳብ (በባንክ፣ በካዝና ያለ)
• ከፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ ለረጅም ጊዜ ብድር የሚከፈል በተጨማሪ

የተወሰደ ገንዘብ፤
• በወሩ ውስጥ የተከፈለ የረጅም ጊዜ ብድር፤
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 156 of 174
• በወሩ ውስጥ ከሠራተኞች ከረጅም ጊዜ ብድር የተሰበሰበ ሂሳብ፤
• በወሩ ውስጥ ከተሰጠ ብድር የተሰበሰበና ወደ ማEከላዊ ግምጃ-ቤት ፈሰስ የተደረገ

የወለድ መጠን፤
• በሚቀጥሉት ወራቶች ውስጥ ከሠረታተኞች ላይ የሚሰበሰብ የረጅም ጊዜ ብድር

መጠን፤
• በወሩ መጨረሻ ላይ ከሠራተኞች ተሰብስቦ በጥሬ-ገንዘብ በባንክ የሚገኝ የገንዘብ

መጠን ናቸው፡፡
ለመንግስት ሠራተኞች የተሰጠ የረጅም ጊዜ ብድር ሪፖርት በየሦስት ወሩ ተዘጋጅቶ

ይቀርባል፤
• ተመላሽ የሆነ የሠራተኞች ደመወዝ Eና በተለያዩ ጊዜያት ወደ ማEከላዊ ግምጃ-

ቤት ፈሰስ ተደርገው የነበሩ ክፍያዎችን የተመላሽ ጥያቄ ቀርቦባቸው ከማEከላዊ
ግምጃ-ቤት ተመላሽ የተደረጉ ወጪዎችን በየወሩ መጨረሻ ወሩ ባለቀ ከ5-10
ቀናት ውስጥ የወጪ Eንቅስቃሴዎችን በመለየት ሪፖርት መቅረብ ይኖርበታል፡፡
• በበጀት-ዓመቱ መጨረሻ ላይ ብሎክ የተደረጉ ሂሳቦችን ተመላሽ ሪፖርት

በተመለከተ በበጅት-ዓመቱ መጨረሻ ብሎክ ከተደረ ሂሳብ ውስጥ ተመላሽ
ተጠይቆ ተመላሽ የተደረገውን የገንዘብ መጠን ሪፖርት የሚቀርብበት የሪፖርት
ዓይነት ነው፡፡
7.4:- የችሮታ-ጊዜ ክፍያ Aፈጻጸም ሪፖርት፤
Eያንዳንዱ Aስፈጻሚ ባለበጀት መስሪያ-ቤት ለችሮታ-ጊዜ ክፍያ የሚውል የክፍያ-ጣሪያ

በAካውንቱ ውስጥ ይመሰረትለታል፡፡ ከዚህም ወጪ ያደረገውን ሂሳብ ከባንክ በሚደርሰው
መረጃ ላይ በመመስረት የተፈጸመውን ወጪ ከተሰጠው ጣሪያ ጋር በማነጻጸር በደመወዝና
በሥራ-ማስኬጃ Eንዲሁም በካፒታልና በመደበኛ በጀት በመለየት ከነሃሴ 5 Eስከ 10 ቀን
ባለው ጊዜ ውስጥ ሪፖርት ይቀርባል፡፡
7.5:- በበጀት-ዓመቱ ለማEከላዊ ግምጃ-ቤት ፈሰስ የተደረገ ሂሳብ ሪፖርት፤
ለማEከላዊ ግምጃ-ቤት ፈሰስ የተደረገ የሂሳብ ሪፖርት በሁለት ከፍሎ ማየት ይቻላል፡፡
Eነዚህም፡-
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 157 of 174
1ኛ፡- በበጀት-ዓመቱ መጨረሻ ለማEከላዊ ግምጃ-ቤት ፈሰስ የተደረጉ፤ Eና፣
2ኛ፡- በበጀት-ዓመቱ ውስጥ ፈሰስ የተደረጉ ሂሳቦች ናቸው፡፡
በበጀት-ዓመቱ መጨረሻ ለማEከላዊ ግምጃ-ቤት ፈሰስ የተደረጉ ሂሳቦች ከዚህ የሚከተሉትን

የፈሰስ ዓይነቶች ያካትታል፡፡
• በበጀት-ዓመቱ መጨረሻ በጥሬ-ገንዘብ ከተቆጠረው ገንዘብ ላይ የችሮታ-ጊዜ

ክፍያና የዲፖዚት ገንዘብ፣ የEርዳታና ብድር ገንዘብ ተቀንሶ የሚገኝ የሚገኝ
የገንዘብ መጠንና ምን ያህሉ ከበጀት-ዓመቱ የሥራ-ማስኬጃ Eንደተቀነሰ፤
• ከትሬዠሪ የገንዘብ ምንጭ ከተገዙ Aላቂ Eቃዎች Aገልግሎት ላይ ሳይውሉ

ከወጪ ቀሪ ሆነው የተቆጠሩና በውስጥ-Oዲት ለተከታ ዓመት ሥራ ላይ
የሚውሉ መሆኑ የተረጋገጡ፤
• በባለበጀት መስሪያ-ቤቶች ስም በተከፈቱ መደባቸው “B” የሆኑ የባንክ ሂሳቦች

ውስጥ ሰኔ 30 ከሥራ ሰዓት በíላ ብሎክ የተደረጉ ናቸው፡፡
በበጀት-ዓመቱ ውስጥ ፈሰስ የሚደረጉ ሂሳቦች በየጊዜው በበጀት-ዓመቱ ውስጥ ለማEከላዊ

ግምጃ-ቤት የባንክ ሂሳብ ፈሰስ የሚደረጉ ሲሆን Eነዚህም፡-
• በህግ በተለየ ሁኔታ Eንዲሰራበት የተፈቀደ ካልሆነ በቀር በመንግስት ስም

የተሰበሰበ ማንኛውም ዓይነት የቀጥታ ገቢ ወይም ከልዩ-ልዩ Aገልግሎት
የሚሰበሰቡ ገቢዎችን ያጠቃልላል፡፡
• በበጀት-ዓመቱ መጨረሻ ለማEከላዊ ግምጃ-ቤት ፈሰስ የሚደረጉ ሂሳቦች የበጀት-

ጫመቱ Eንዳለቀ ባሉት ቀናቶች ውስጥ ሪፖርት ተዘጋጅቶ መቅረብ ይኖርበታል፡፡
• በበጀት-ዓመቱ ውስጥ ፈሰስ የተደረጉ ሂሳቦች ለየወሩ በሚቀጥለው ወር ከ5-10

ባሉት ቀናት ውስጥ ሪፖርት መቅረብ ይኖርበታል፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 158 of 174
Aባሪዎች፤
የAባሪዎች ዝርዝር፤ ገጽ፤
Aባሪ 1-ሀ፡- ዓመታዊ የጥሬ-ገንዘብ ገቢ Eቅድ ማቅረቢያ፤............................................................................ -71-
Aባሪ 1-ለ፡- የሦስት ወር የጥሬ-ገንዘብ ገቢ Eቅድ ማቅረቢያ፤....................................................................... -72-
Aባሪ 2-ሀ፡- ዓመታዊ የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Eቅድ ማቅረቢያ፤..................................................................... -73-
Aባሪ 2-ለ፡- የሦስት ወር የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Eቅድ ማቅረቢያ፤................................................................. -74-
Aባሪ 3-ሀ፡- የመደበኛ በጀት የደመወዝና Aበል መጠየቂያና መክፈያ፤............................................................ -75-
Aባሪ 3-ለ፡- የመደበኛ በጀት ሥራ-ማስኬጃ መጠየቂያና መክፈያ፤..................................................................
Aባሪ 3-ሐ፡- የካፒታል በጀት የደመወዝና Aበል መጠየቂያና መክፈያ፤...........................................................
Aባሪ 3-መ፡- የካፒታል በጀት ሥራ-ማስኬጃ መጠየቂያና መክፈያ፤................................................................
Aባሪ 4፡- ልዩ-የመንግስት ክሬዲት መጠየቂያና መፍቀጃ፤.............................................................................
Aባሪ 5-ሀ፡- የ------ በጀት-ዓመት የተፈቀደ መደበኛ በጀት ማስታወቂያ፤........................................................
Aባሪ 5-ለ፡- የ------ በጀት-ዓመት የተፈቀደ ካፒታል በጀት ማስታወቂያ፤........................................................
Aባሪ 6-ሀ፡- የክፍያ-ጣሪያ ትEዛዝ ስለማስተላለፍ፤.......................................................................................
Aባሪ 6-ለ፡- ወርሃዊ የክፍያ-ጣሪያ የገንዘብ መጠን ማስተላለፊያ፤..................................................................
Aባሪ 7፡- ለ------- በጀት-ዓመት የተፈቀደ የበጀት ዝውውርና ሽግሽግ፤...........................................................
Aባሪ 8፡- ለ------ ወር የተፈቀደ የክፍያ-ጣሪያ ስለማሳወቅ፤..........................................................................
Aባሪ 9፡- Eለታዊ የባንክ ስቴትመንት ናሙና፤............................................................................................
Aባሪ 10-ሀ፡- የተስተካከለ የመደበኛ በጀት ሪፖርት፤....................................................................................
Aባሪ 10-ለ፡- የተስተካከለ የካፒታል በጀት ሪፖርት፤....................................................................................
Aባሪ 10-ሐ፡- የድሮዊንግ ሊሚት Aጠቃቀም ሪፖርት፤................................................................................
Aባሪ 11-ሀ፡- Monthly Report of Drawing Limit........................................................................................
Aባሪ 11-l፡- Generalized Report by Organization.....................................................................................
Aባሪ 12፡- የዜሮ-ሚዛን ሂሳብ Aጠቃቀም ሪፖርት ማቅረቢያ፤......................................................................
Aባሪ 13፡- የረጅም ጊዜ ብድር ሪፖርት ማቅረቢያ፤.....................................................................................
Aባሪ 14-ሀ፡- የፕሮጀክት የባንክ ሂሳብ Eንዲከፈት ጥያቄ Aቀራረብ፤.............................................................
Aባሪ 14-ሀ፡- የመ/ቤት የባንክ ሂሳብ Eንዲከፈት ጥያቄ Aቀራረብ፤................................................................
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 159 of 174
Aባሪ 1-ሀ
ዓመታዊ የጥሬ-ገንዘብ ገቢ Eቅድ ማቅረቢያ፤
• የመስሪያ-ቤቱ የበጀት ኮድ፡- ....................................................
• የመስሪያ-ቤቱ የድሮዊንግ የባንክ ሂሳብ ቁጥር፡- .....................
የገቢ ጠቅላላ
ሐምሌ ነሃሴ መስከረም ጥቅምት ህዳር ታህሳስ ጥር የካቲት መጋቢት ሚያዝያ ግንቦት ሰኔ
ዓይነት ድምር
1100-
1300
1000-1111
1120-1160
1170-1190
1200-1210
1220-1240
1250-1270
1290
1300
1300-1320
1330-1340
1350-1370
1380
1400
1410-1420
1430-1450
1460-1470
1480
1500
ድምር
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 160 of 174
Aባሪ 1-ለ
የሦስት ወር የጥሬ-ገንዘብ ገቢ Eቅድ ማቅረቢያ፤
• የመስሪያ-ቤቱ የበጀት ኮድ፡- ....................................................
........ ወር ........ ወር ........ ወር

የገቢ ጠቅላላ
ዓይነት ሣምንት ሣምንት ሣምንት ሣምንት ሣምንት ሣምንት ሣምንት ሣምንት ሣምንት ሣምንት ሣምንት ሣምንት ድምር
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4
1100-
1300
1000-
1111
1120-
1160
1170-
1190
1200-
1210
1220-
1240
1250-
1270
1290
1300
1300-
1320
1330-
1340
1350-
1370
1380
1400
1410-
1420
1430-
1450
1460-
1470
1480
1500
ድምር
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 161 of 174
Aባሪ 2-ሀ
ዓመታዊ የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Eቅድ ማቅረቢያ፤
• የመስሪያ-ቤቱ የበጀት ኮድ፡- ....................................................
የወጪ ጠቅላላ
ሐምሌ ነሃሴ መስከረም ጥቅምት ህዳር ታህሳስ ጥር የካቲት መጋቢት ሚያዝያ ግንቦት ሰኔ
ዓይነት ድምር
6100
6110
6120
6130
6200
6210
6220
6230
6240
6250
6260
6270
6300
6310
6320
6400
ድምር
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 162 of 174
Aባሪ 2-ለ
የሦስት ወር የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት Eቅድ ማቅረቢያ፤
• በጀት-ዓመት፡- .......................
• የበጀት ዓይነት፡- መደበኛ/ካፒታል፤
ኮድ የመስሪያ-ቤቱ ስም
AርEስት ............................... ................................................................
ንUስ-
............................... ................................................................
AርEስት
ን/ንUስ
............................... ................................................................
AርEስት
ፕሮጀክት ............................... ................................................................
........ ወር ........ ወር ........ ወር

የወጪ
መደብ ሣምንት ሣምንት ሣምንት ሣምንት ሣምንት ሣምንት ሣምንት ሣምንት ሣምንት ሣምንት ሣምንት ሣምንት
ድምር ድምር ድምር
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4
ጠቅላላ
ድምር
6100
6110
6111
6112
6113
6114
6115
6116
6120
6121
6122
6123
6124
6130
6131
6132
6200-
6400
6200
6210-
6220
6211
6212
6213
6214
6215
6216
6217
6218
6219
6221
6222
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 163 of 174
........ ወር ........ ወር ........ ወር
የወጪ
መደብ ሣምንት ሣምንት ሣምንት ሣምንት ሣምንት ሣምንት ሣምንት ሣምንት ሣምንት ሣምንት ሣምንት ሣምንት
ድምር ድምር ድምር
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4
6223
6224
6230
6231
6232
6233
6240
6241
6242
6243
6244
6245
6246
6250
6251
6252
6253
6254
6255
6256
6257
6258
6259
6270
6271
6272
6300
6310
6311
6312
6313
6314
6315
6316
6320
6325
6400
6410
6412
6414
6416
6417
6419
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 164 of 174
Aባሪ 6-ሀ
ቁጥር፡-.................................
ቀን፡-....................................
ለIትዮጵያ ንግድ ባንክ ዱብቲ ቅርንጫፍ፤
ዱብቲ፤
ለAፋር ብሄራዊ ክልል መንግስት Aስፈጻሚ ባለበጀት መስሪያ-ቤቶች የተፈቀደውን የወጪ

በጀት ክፍያ የገንዘብ ጣሪያ በመስጠት ወጪዎች ቀጥታ በባንክ በኩል Eንዲፈጸም በመስሪያ-
ቤቶች ስም የገንዘብ ማስተላለፊያ (Drawing) የባንክ ሂሳብ መከፈቱ ይታወሳል፡፡
በዚሁ መሠረት ለ............ በጀት-ዓመት ከተፈቀደው የወጪ በጀት በሠንጠረዥ ላይ

ለተመለከቱት ..... መስሪያ-ቤቶች ለ......... ወር ......... ዓ.ም የተፈቀደላቸው የክፍያ ጣሪያ
በድምሩ ብር ..................... (......................................................................) መሆኑን
Eየገለጽን የክፍያ-ጣሪያቸውን ሳያልፉ በስማቸው ከተከፈተው የገንዘብ ማስተላለፊያ (Drawing)
የባንክ ሂሳብ ክፍያ Eንዲፈጸምና የየቀኑ መረጃ ለፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ የክፍያና
ሂሳብ መምሪያ Aንዳንድ ኮፒ Eንዲሁም ለሚመለከተው መስሪያ-ቤት ዴቢትና ክሬዲት
Aድቫይስ Eንዲደርሳቸው Eንዲደረግ Eናሳስባለን፡፡
የመስሪያ-ቤታችንም የክፍያና ሂሳብ መምሪያ Aስፈላጊውን የሂሳብ ምዝገባ Eንዲያከናውን

በዚህ ደብዳቤ ግልባጭ የታዘዘ መሆኑን Eንገልጻለን፡፡
ከሠላምታ ጋር//
ግልባጭ፤
• ለክፍያና ሂሳብ መምሪያ፤
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 165 of 174
Aባሪ 6-ለ
በባለበጀት መ/ቤት Aንጻር ለ.......... ወር ...... በጀት-ዓመት የተፈቀደ ክፍያ-ጣሪያ የገንዘብ መጠን Eና የገንዘብ
ማስተላለፊያ (Drawing) የባንክ ሂሳብ ቀጥሎ የተመለከተው ነው፡፡
የገንዘብ የተፈቀደ የገንዘብ ጣሪያ መጠን በብር

ተራ ማስተላለፊያ
የመስሪያ-ቤቱ ስም፤ ምርመራ
ቁጥር የባንክ ሂሳብ መደበኛ ካፒታል ድምር
ቁጥር
ድምር፤
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 166 of 174
Aባሪ 8
ቁጥር፡-.................................
ቀን፡-....................................
በAፋር ብሄራዊ ክልል መንግስት፤
ለ......................................................... ቢሮ፤
ሠመራ፤
ጉዳዩ፡- ለ............. ወር የተፈቀደውን የክፍያ-ጣሪያ ስለማሳወቅ፤
ከመስሪያ-ቤታችሁ በቀረበው የ............. ወር ............ የበጀት-ዓመት የጥሬ-ገንዘብ ፍላጐት

Eና የክፍያ መጠየቂያ ቅጽ መሠረት ለ............. ወር ........... የበጀት-ዓመት የተፈቀደ
የክፍያ-ጣሪያ፡
ተ.ቁ. የበጀት-ዓይነት፤ ደመወዝ፤ ሥራ-ማስኬጃ፤ ድምር፤

1. መደበኛ በጀት
2. ካፒታል በጀት፤
ድምር፡
በፊደል (.......................................................................................) መሆኑን Eንገልጻለን፡፡
ግልባጭ፤
• ለክፍያ መምሪያ፤
• ፤
• ለBIS ክፍል፤
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 167 of 174
Aባሪ 10-ሀ
የክፍያና ሂሳብ መምሪያ የ............. ወር፤ ............. የበጀት-ዓመት
የተስተካከለ የመደበኛ በጀት ሪፖርት፤
Eስከ ------ ወር
የተፈቀደ በጀት፤ የተስተካከለ በጀት፤ ለወሩ የተፈቀደ ክፍያ፤ ጠቅላላ የተፈቀደ ክፍያ፤ ቀሪ በጀት፤
የበ የተፈቀደ
የመስሪያ-ቤቱ ምር
ጀት ደመወ ሥራ ደመወ ሥራ ሥራ ደመወ ደመወ ደመወ
ስም ደመወዝ ሥራ ሥራ ሥራ መራ
ኮድ ዝና ማስኬ ድምር ዝና ማስኬ ድምር ማስኬ ድምር ዝና ድምር ዝና ድምር ዝና ድምር
ና Aበል ማስኬጃ ማስኬጃ ማስኬጃ
Aበል ጃ Aበል ጃ ጃ Aበል Aበል Aበል
3=1+ 6=4+ 9=7+ 12=10+ 15=13+ 18=16+
1 2 4 5 7 8 10 11 13 14 16 17
2 5 8 11 14 17
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 168 of 174
Aባሪ 10-ለ
የተስተካከለ የካፒታል በጀት ሪፖርት፤
Eስከ ------ ወር
የተፈቀደ በጀት፤ የተስተካከለ በጀት፤ ለወሩ የተፈቀደ ክፍያ፤ ጠቅላላ የተፈቀደ ክፍያ፤ ቀሪ በጀት፤
የበ የተፈቀደ
የመስሪያ-ቤቱ ምር
ጀት ደመወ ሥራ ደመወ ሥራ ሥራ ደመወ ደመወ ደመወ
ስም ደመወዝ ሥራ ሥራ ሥራ መራ
ኮድ ዝና ማስኬ ድምር ዝና ማስኬ ድምር ማስኬ ድምር ዝና ድምር ዝና ድምር ዝና ድምር
ና Aበል ማስኬጃ ማስኬጃ ማስኬጃ
Aበል ጃ Aበል ጃ ጃ Aበል Aበል Aበል
3=1+ 6=4+ 9=7+ 12=10+ 15=13+ 18=16+
1 2 4 5 7 8 10 11 13 14 16 17
2 5 8 11 14 17
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 169 of 174
Aባሪ 10-ሐ
የድሮዊንግ ሊሚት Aጠቃቀም ሪፖርት፤
በመዝገብ መሠረት፤ ከመስሪያ-ቤቱ የቀረበ ሪፖርት፤ በመዝገብና

መደበኛ በጀት ካፒታል በጀት፤ በመ/ቤቱ
የበጀት ለወሩ ከክፍያ መካከል
የመስሪያ-ቤቱ ስም መደበኛና ምርመራ፤
ኮድ ካለፈው የተፈቀደ ጣሪያ ላይ ለሚቀጥለው ያለው
ድምር ካፒታል
የዞረ የክፍያ ወጪ ወር የዞረ ደመወዝና ሥራ ድምር
ደመወዝና ሥራ
ድምር ሪፖርት
Aበል ማስኬጃ Aበል ማስኬጃ ድምር
ጣሪያ፤ የተደረገ ልዩነት
1 2 3=1+2 4 5=3+4 6 7 8=6+7 9 10 11=9+10 12=8+11 13=4-12
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 170 of 174
Aባሪ 12
የዜሮ-ሚዛን ሂሳብ Aጠቃቀም ሪፖርት ማቅረቢያ፤
የመስሪያ-ቤቱ ስም፡- .............................................................
ሪፖርቱ የሚሸፍነው ጊዜ፡- ..................................................
ለወሩ ከተፈቀደው
ከተፈቀደው የክፍያ-
ካለፈው ወር የተፈቀደ የክፍያ-ጣሪያ
ተ.ቁ. መግለጫ፤ ድምር፤ ጣሪያ በወሩ ውስጥ ምርመራ፤
የዞረ፤ የክፍያ- ወጪ
ወጪ የተደረገ
ጣሪያ፤ ያልተደረገ
1. መደበኛ በጀት፡
1.1፡- ደመወዝ፤
1.2፡- ሥራ-ማስኬጃ፤
ድምር፡
2. ካፒታል በጀት፡
2.1፡- ደመወዝ፤
2.2፡- ሥራ-ማስኬጃ፤
ድምር፡
• ሪፖርቱን ያዘጋጀው ሠራተኛ ስም፡- ................................................... ቀን፡-

........................................ ፊርማ፡-....................................
• ሪፖርቱን ያረጋገጠው ኃላፊ ስም፡- ................................................... ቀን፡-

........................................ ፊርማ፡-....................................
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 171 of 174
Aባሪ 13
የረጅም-ጊዜ ብድር ሪፖርት ማቅረቢያ፤
የመስሪያ-ቤቱ ስም፡- .............................................................
ሪፖርቱ የሚሸፍነው ጊዜ፡- ..................................................
ከ........
ከተዘዋዋሪ
የዞረ ከፋ/I/ል/ቢሮ ከሠራተኛ
ፈሰስ ከሠራተኛ የብድር
(ከሌላ በተጨማሪ ለሠራተኛ የሚሰበሰብ
ተ.ቁ. ወር፤ የተደረገ የተሰበሰበ ሂሳብ ያለ ምርመራ፤
የመጣ ተጠይቆ የተከፈለ፤ ቀሪ
ወለድ፤ ብድር፤ ቀሪ
ወይም የተፈቀደ፤ ሂሳብ፤
ሂሳብ፤
የሄደ)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
• ሪፖርቱን ያዘጋጀው ሠራተኛ ስም፡- ................................................... ቀን፡-

........................................ ፊርማ፡-....................................
• ሪፖርቱን ያረጋገጠው ኃላፊ ስም፡- ................................................... ቀን፡-

........................................ ፊርማ፡-....................................
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 172 of 174
Aባሪ 14-ሀ
ቁጥር፡-.................................
ቀን፡-....................................
ለፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ፤
ሠመራ፤
ጉዳዩ፡- ለፕሮጀክት የባንክ ሂሳብ Eንዲከፈትልን ስለመጠየቅ፤
በIትዮጵያ ፌዴራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፑብሊክ መንግስት Eና በ..........................................

መካከል ለ....................................... ፕሮጀክት ማስፈጸሚያ የሚውል ገንዘብ ለማግኘት
የሚያስችል ስምምነት ስለተፈረመ፣ ለዚሁ ገንዘብ ማንቀሳቀሻ የሚሆን የባንክ ሂሳብ
Eንዲከፈት ማድረግ Aስፈልጓል፡፡
ስለዚህ ስምምነቱ ላይ በተገለጸው መሠረት በ................... የባንክ ሂሳብ Eንዲከፈትልን

Eያሳሰብን፣ የሚከፈተው የባንክ ሂሳብ መጠሪያ የAማርኛ ....................................................
የEንግሊዝኛ ............................................ መሆኑን Eንገልጻለን፡፡
ለAፈጻጸም Eንዲያመች የስምምነት ሠነዱን ......... ገጽ ፎቶ-ኮፒ ከዚህ ደብዳቤ ጋር በማያያዝ

ልከናል፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 173 of 174
Aባሪ 14-ለ
ቁጥር፡-.................................
ቀን፡-....................................
ለፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ፤
ሠመራ፤
ጉዳዩ፡- በመ/ቤታችን ስም የባንክ ሂሳብ Eንዲከፈት ስለመጠየቅ፤
በAፋር ብሄራዊ ክልል መንግስት የ..................................................... መስሪያ-ቤት

ስለተቋቋመ (ስለተመሰረተ) በመንግስት የተፈቀደለትን ዓመታዊ የበጀት ሂሳብ ማንቀሳቀሻ
የሚሆን የባንክ ሂሳብ Eንዲከፈት ማድረግ Aስፈልጓል፡፡
በዚሁ መሠረት በ...................................... ስም በ..................................የባንክ ሂሳብ

Eንዲከፈትልን Eያሳሰብን፣ የሚከፈተው የባንክ ሂሳብ መጠሪያ የAማርኛ
.................................................... የEንግሊዝኛ ............................................ መሆኑን
Eንገልጻለን፡፡
ለAፈጻጸም Eንዲያመች መስሪያ-ቤቱ ማቋቋሚያ የሚያመለክት ......... ገጽ ፎቶ-ኮፒ ከዚህ

ደብዳቤ ጋር በማያያዝ ልከናል፡፡
____________________________________________________________________________________________________________________________
Page 174 of 174

Afar Guidelines New

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Afar Guidelines New

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

¾óÃ“”e ›e}ÇÅ` SS]Á−‹

የፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ፤

ፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ፤

1:- Aውጪው ባለሥልጣን፤

የፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ በAፋር ብሄራዊ ክልል መንግስት የፋይናንስ

2:- Aጭር ርEስ፤

ይህ መመሪያ “ለማEከላዊ ግምጃ-ቤት ፈሰስ የሚደረግ ሂሳብን Aፈጻጸም ለመወሰን

በዚህ መመሪያ ውስጥ፡-

"ቀጥታ ገቢ" ማለት የመንግስት መ/ቤቶች በህግ በተደነገገው መሠረት የታክስ፣

"ከልዩ-ልዩ Aገልግሎት የሚሰበሰብ ገቢ" ማለት የመንግስት መስሪያ-ቤቶች

"ዲፖዚት ገቢ"ማለት ወደቀጥታ ገቢ Eስከሚለወጥ ወይም ለባለመብቱ ተመላሽ

"የAደራ ወይም የመያዣ ገቢ" ማለት በፍርድ-ቤት ወይም Aግባብ ባለው

"ፈሰስ" ማለት ከተፈቀደው በጀት ውስጥ መ/ቤቱ ጠይቆ የወሰደው Eና

ከተቆጠረው ሂሳብ ለማEከላዊ ግምጃ-ቤት ገቢ የሚደረግ ሂሳብ

"Aላቂ Eቃ" ማለት ከቋሚ Eቃ ውጭ የሆነ ማናቸውም የመንግስት ንብረት

4:- የመመሪያው ተፈጻሚነት፤

ይህ መመሪያ በፋይናንስ Aስተዳደር Aዋጅ የAፋር ብሄራዊ ክልል መንግስት መ/ቤት

1) በየበጀት-ዓመቱ ከተፈቀደው በጀት ውስጥ ሥራ ላይ ሳይውል

2) ከዚህ በላይ በንUስ-Aንቀጽ 1 የተመለከተው ቢኖርም የውጭ Aገር

3) የቀጥታ ገቢ ለመሰብሰብ በAዋጅ ሥልጣን የተሰጠው መ/ቤት

4) ከዚህ በላይ በንUስ-Aንቀጽ 3 የተገለጸው Eንደተጠበቀ ሆኖ መ/ቤቶች

5) ከውጭ ብድርና Eርዳታ የገንዘብ ምንጭ ከተገዙ Eቃዎች በስተቀር

በተከታይ በጀት-ዓመት ሥራ ላይ ስለሚውል ለማEከላዊ ግምጃ-ቤት

6) በሠነድ የተፈጸመ ቅድሚያ ክፍያ በፋይናንስ Aስተዳደር ደንብ

6:- የፈሰስ ሂሳብ ዓይነት፤

6.1 በየበጀት-ዓመቱ መጨረሻ ለማEከላዊ ግምጃ-ቤት ፈሰስ የሚደረግ ሂሳብ፤

(1) u¾uËƒ-¯S~ SÚ[h Ÿ¨Ü k] J• u"´“ ¨<eØ uØ_

(2) Ÿƒ_¶] ¾Ñ”²w U”ß KSÅu—“ K"úM uËƒ Y^

(3) Ÿƒ_»] ¾Ñ”²w U”ß Ÿ}Ñ²< ›Lm °n−‹ ›ÑMÓKAƒ

(4) uÁ”Ç”Æ vKuËƒ መስሪያ-ቤት eU u}ðŸ~ SÅv†¨< "B"

(5) T”—¨<U ¾ክልሉ S”ÓYƒ መስሪያ-ቤት uuËƒ-¯S~

6.2 በበጀት-ዓመቱ ውስጥ ፈሰስ የሚደረግ ሂሳብ፤

uS”ÓYƒ eU ¾}cucu T“†¨<U ¯Ã’ƒ ¾kØ Ñu= H>Xw

7:- የፈሰስ ሂሳብ Aቀናነስ ወይም ገቢ የሚደረግበት ሁኔታ፤

7.1 በሣጥን በጥሬ-ገንዘብ የተቆጠረ ሂሳብ፤

(1) uS”ÓYƒ "´“ ¨<eØ ”Ç=ÁÉ` Ÿ}ðkÅ¨< ¾Ñ”²w

(2) ŸLÃ uንUስ-Aንቀጽ 1 ¾}SKŸ}¨< }Óv^© "M}Å[Ñ

(3) ŸLÃ uንUስ-Aንቀጽ 1 ¾}SKŸ}¨< }Óv^© Ÿ}Å[Ñ u"´“

(4) u"´“ }Ñ˜„ ¾}qÖ[¨< Ø_-Ñ”²w K›S²ÒÑw ”Ç=ÁS‹

7.2 ከችሮታ ጊዜ ክፍያ ተራፊ የሚሆን ገንዘብ፤

ማንኛውም መስሪያ-ቤት ለችሮታ ጊዜ ክፍያ Eንዲውል ጠይቆ

ጊዜ በAለቀ ከ10 Eስከ 15 ቀናት ውስጥ ለማEከላዊ ግምጃ-ቤት የባንክ

7.3 በሠነድ ተገኝቶ የተቆጠረ ሂሳብ፤

(1) uuËƒ-¯S~ SÚ[h u"´“ “ uc’É }Ñ˜„ ¾}qÖ[

(2) K›S²ÒÑw ”Ç=ÁS‹ ¾}qÖ[¨< ¾c’É H>Xw uወጪ

7.4 የተቆጠረ የAላቂ Eቃዎች ዋጋ፤

Ÿƒ_¶] ¾óÃ“”e U”ß Ÿ}Ñ²< °n−‹ u¾uËƒ-¯S~

7.5 የገቢ ሂሳብ፤

(1) vKuËƒ መስሪያ-ቤ„‹ ŸT>cueu<ƒ M¿ M¿ ¾›ÑMÓKAƒ

(2) uQÓ u}Å’ÑÑ¨< SW[ƒ Ÿ¡e ¨ÃU Ÿk[Ø ¨ÃU ¡e

8:- በፈሰስ Aጠያየቅ ላይ ሊወሰዱ የሚገባቸው ጥንቃቄዎች፤

(1) uuËƒ-¯S~ Y^ LÃ vKSªK< uðce ¾}Ö¾k¨< H>Xw

(2) u²S’<U J’ u¨<´õ H>Xw U`S^ ¨pƒ ¾T>Åረev†¨<

9:- የፈሰስ ሂሳብ Aመዘጋገብና ሪፖርት Aቀራረብ፤

ማንኛውም የመንግስት መስሪያ-ቤት የሚፈለግበትን የፈሰስ ሂሳብ መዝግቦ በመያዝ

10:- የመንግስት መ/ቤቶች ኃላፊነት፤

ማንኛውም የክልሉ መንግስት መስሪያ-ቤት በዚህ መመሪያ መሠረት ፈሰስ

11:- መመሪያው ተፈጻሚ የሚሆንበት ጊዜ፤

ይህ መመሪያ ከሀምሌ 1 ቀን 1999 ጀምሮ ተፈጻሚ ይሆናል፡፡

በAፋር ብሄራዊ ክልል መንግስት

የፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ

የመንግስት የጥሬ ገንዘብ Aስተዳደር መመሪያ

የፋይናንስና Iኮኖሚ ልማት ቢሮ፤

Aንቀጽ 1:- የመመሪያው Aስፈላጊነት፤

(2) Ÿƒ_¶] ¾Ñ”²w U”ß KSÅu—“ K"úM uËƒ Y^

(4) uÁ”Ç”Æ vKuËƒ መስሪያ-ቤት eU u}ðŸ~ SÅv†¨< "B"

uS”ÓYƒ eU ¾}cucu T“†¨<U ¯Ã’ƒ ¾kØ Ñu= H>Xw

(1) uS”ÓYƒ "´“ ¨<eØ ”Ç=ÁÉ` Ÿ}ðkÅ¨< ¾Ñ”²w

(4) u"´“ }Ñ˜„ ¾}qÖ[¨< Ø_-Ñ”²w K›S²ÒÑw ”Ç=ÁS‹

(1) uuËƒ-¯S~ SÚ[h u"´“ “ uc’É }Ñ˜„ ¾}qÖ[

(2) K›S²ÒÑw ”Ç=ÁS‹ ¾}qÖ[¨< ¾c’É H>Xw uወጪ

(2) uQÓ u}Å’ÑÑ¨< SW[ƒ Ÿ¡e ¨ÃU Ÿk[Ø ¨ÃU ¡e

(1) KÁ”Ç”Æ ›eðéT> vKuËƒ መስሪያ-ቤት K¯S©¨< Y^ TeðçT>Á

(3) Á”Ç”Æ ›eðéT> vKuËƒ መስሪያ-ቤት Ÿ}ðkÅKƒ ¾Ñ”²w ×]Á