Professional Documents
Culture Documents
Kakayahang Lingguwistiko o Gramatikal-1
Kakayahang Lingguwistiko o Gramatikal-1
KOMUNIKATIBO
-Sa pagtuturo at pagkatuto ng wika hindi
sapat na alam ang tuntuning pang-gramatika.
-Ang pangunahing layunin sa pagtuturo ng
wika ay magamit ito ng wasto sa mga angkop
na sitwasyon, maipahatid ang tamang
mensahe at magkaunawaan ng lubos ang
dalawang taong nag-uusap.
Kakayahang
Komunikatibo o
Communicative
Competence
Ano ba ang
kakayahang
pangkomunikatibo?
Kakayahang Pangkomunikatibo
Bilang reaksyon sa
kakayahang lingguwistika
(lingguistic competence)
ni Noam Chomsky noong
1965.
Kakayahang Pangkomunikatibo
Karaniwan
- Maganda si Khristiane.
- Pumunta si Thom sa palengke.
- Gustong maglaro ng basketball ni Nico.
Di Karaniwan
- Si Allen ay nakatulog sa classroom.
- Tayo ay nalulungkot sa pagkawala ni Carlo james.
- Sina Nieva at Christine ay sumayaw sa kanto.
Uri ng Pangungusap Ayon sa Gamit
1. Pasalaysay o Paturol
Ito ay nagsasalaysay ng katotohanan o
pangyayari. Lagi tiong nagtatapos sa tuldok.
Mga Halimbawa
- Si Norberto ay isang matagumpay na arkitekto.
- Ang mundo ay umiikot sa sarili nitong axis.
- Ang daigdig ay ang tanging planetang may
buhay.
Uri ng Pangungusap Ayon sa Gamit
2. Patanong
Ito ay nag-uusisa tungkol sa isang katotohanan o
pangyayari. Tandang pananong(?) ang bantas sa
hulihan nito.
Mga Halimbawa
- Saan-saan matatagpuan ang magagandang
tanawin ng Pilipinas?
- Kailan ang huling pagsusulit para sa
kasalukuyang semester?
- Kanino makukuha ang mga klas kards?
Uri ng Pangungusap Ayon sa Gamit
2. Patanong
Ito ay nag-uusisa tungkol sa isang katotohanan o
pangyayari. Tandang pananong(?) ang bantas sa
hulihan nito.
Mga Halimbawa
- Saan-saan matatagpuan ang magagandang
tanawin ng Pilipinas?
- Kailan ang huling pagsusulit para sa
kasalukuyang semester?
- Kanino makukuha ang mga klas kards?
Uri ng Pangungusap Ayon sa Gamit
3. Padamdam
Ito ay nagsasabi ng matinding damdamin gaya ng
tuwa, lungkot, pagkagulat, paghanga,
panghihinayang at iba pa. Karaniwang nagtatapos
ito sa tandang panamdam. Maaari ring gamitin ang
tandang pananong.
Mga Halimbawa
- Ay! Tama pala ang sagot ko.
- Ano? Hindi mo pa natatapos ang proyekto
natin?
- Yehey! Wala na namang pasok.
Uri ng Pangungusap Ayon sa Gamit
4. Pautos o Pakiusap
Ang pautos ay nagpapahayag ng obligasyong
dapat tuparin, samantalang ang pakiusap ay
nagpapahayag ng pag-utos sa magalang na
pamamaraan. Nagtatapos ito sa tuldok.
Uri ng Pangungusap Ayon sa Gamit
Mga Halimbawa
Pautos
- Mag-aral kang mabuti.
- Nararapat lamang matutong sumunod ang mga
mag-aaral ng seminary sa patakaran ng Bible
School.
Pakiusap
- Pakibigay mo naman ito sa iyong guro.
- Maari bang iabot mo ang aklat na iyan?
Uri ng pangungusap ayon sa
pagkabuo o kayarian.
Pangngalan - (noun)
- mga pangalan ng tao, hayop, pook, bagay,
pangyayari. Ginamit ito sa pagtawag sa pangalan
ng mga hayop, tao, atbp.
Panghalip - (pronoun)
- paghalili sa pangngalan.
Halimbawa: ako, ikaw, siya, atin, amin, kanya.
Bahagi ng Pananalita
Pandiwa - (verb)
- bahagi ng pananalita na nagsasaad ng kilos.
Halimbawa: sayaw, tuwa, talon.
Bahagi ng Pananalita
Pangatnig - (conjunction)
- ginagamit para ipakita ang relasyon ng mga
salita sa pangungusap.
Halimbawa: dahil, maging, man, gawa ng,
upang, nang, para, samantala atbp
Bahagi ng Pananalita
Pang-ukol - (preposition)
Pang-angkop - (ligature)
- bahagi ng pananalita na
ginagamit para maging maganda
pakinggan ang pagkakasabi ng
pangungusap.
Halimbawa: na, ng, g.
magandang bata.
May tatlong pang-angkop ang
ginagamit sa pag-uugnay ng mga salita
2. Pang-angkop ng ng - Ito ay
isinusulat karugtong ng mga
salitang nagtatapos sa mga patinig
(a, e, i, o u).
Halimbawa:
Pinipigil ng malalaking ugat ng
mga puno ang baha.
May tatlong pang-angkop ang
ginagamit sa pag-uugnay ng mga salita
3) Pang-angkop na g - ginagamit
kung ang salitang durogtungan ay
nagtatapos sa titik na n.
Halimbawa: Isang masunuring
bata si Nonoy.
Bahagi ng Pananalita
Pang-uri (adjective)
-naglalarawan ng katangian ng
pangngalan o panghalip.
Halimbawa: matangkad, mabango,
mababaw
Magandang bata.
Bahagi ng Pananalita
Pang-abay - (adverb)
- naglalarawan sa pang-uri, pandiwa
at kapwa nito pang-abay .
Halimbawa: taimtim, agad, tila,
higit, kaysa
Nang, sa, noon, kung, kapag, tuwing, buhat,
mula, umpisa, hanggang
Kahapon, kangina, ngayon, mamaya, bukas,
sandali,atb.
Araw-araw, tuwing umaga,taun-taon atb.
Sa, kay, kina
marahil, siguro, tila, baka, wari, atb.
Bahagi ng Pananalita
Pantukoy na Pambalana -
tumutukoy sa mga pangngalang
pambalana
Halimbawa: ang, ang mga,
mga
Bahagi ng Pananalita
Pantukoy na Pantangi -
tumutukoy sa pangngalang
pantangi (tiyak na tao)
Halimbawa: si, sina, ni, nina,
kay, kina
Bahagi ng Pananalita
Pangawing - (linker)
- nagpapakilala ng ayos ng
mga bahagi ng pangungusap.
- AY ito ang pang-dugtong
sa mga pangungusap na di-
karaniwang ayos
Dalawang uri ng morpema
ayon sa kahulugan.
Prosesong derivational
- kain+an = kainan
- asawa + hin = asawahin
- iyak +in = iyakin
Prosesong inflectional
- sayaw + um = sumayaw
- nag+laba = naglaba
- ka+kanta+hin = kakantahin
Leksikon
Ponolohiy
a
-- ang tawag sa maagham na
pag-aaral ng tunog.
-- pinag-aaralan ang wastong
bigkas ng mga tunog na
tinatawag na ponema.
Ponema – ang tawag sa mga yunit
ng tunog ng isang wika
( Phoneme) phone -- tunog
eme -- makabuluhan
Ponema – tumutukoy ito sa
makabuluhang tunog – ang bawat
ponema ay maaaring makapagbago ng
kahulugan ng isang salita.
Hal. Nasa- pasa
HALIMBAWA:
babai -- babae bukol - bokol
lalaki --- lalake tono --- tuno
ali --- ale
Diptonggo/ Malapatinig – tumutukoy ito
sa pinagsamang tunog ng isang patinig
/a,e,i,o,u / at tunog ng isang malapatinig
/w, y/ sa iisang pantig. (aw, iw, ow,ay
ey,oy,uy)
-titik at di titik
Patinig at palatinigan
Tuntunin sa pagbaybay
Tuldik
Mga bantas