09/11/2023

PHẦN II:
PHÁP LUẬT KINH DOANH TRONG
NỀN KINH TẾ SỐ
ThS. Lê Trần Quốc Công

NỘI DUNG MÔN HỌC

TỔNG QUAN VỀ CÁC MÔ

HÌNH KINH DOANH KHUNG PHÁP LÝ VỀ
KINH DOANH TRONG
THƯƠNG MẠI TRONG
NỀN KINH TẾ SỐ NỀN KINH TẾ SỐ

Bối cảnh kinh doanh Pháp luật giao dịch

và nền tảng pháp lý điện tử
của các giao dịch • Giao dịch điện tử
thương mại trên nền • Hợp đồng thông minh -
tảng số Blockchain

Pháp luật về kinh tế

dữ liệu
Các mô hình thương
• Bảo vệ dữ liệu cá nhân
mại điện tử điển hình
• An ninh mạng
• Trí tuệ nhân tạo

Một số mô hình kinh

tế chia sẻ điển hình
tại Việt Nam

NỘI DUNG

Khái niệm

Đề nghị và chấp
nhận đề nghị
Giao dịch điện tử
Thời điểm - Địa
Pháp luật giao
điểm giao kết
dịch điện tử
hợp đồng điện tử
Blockchain - Hợp
đồng thông minh
Pháp luật về kinh Ký - Xác thực
tế dữ liệu giao dịch

1
 09/11/2023

1. Khái niệm, đặc điểm của hợp đồng điện tử

• Khái niệm:
• ICC: 'hợp đồng điện tử' là “quá trình tự động giao kết hợp đồng
thông qua máy tính của các bên, cho dù được nối mạng hoặc
thông qua tin nhắn điện tử”
• Pháp luật Việt Nam, tuy không sử dụng thuật ngữ “hợp đồng
điện tử” nhưng:
• Luật Giao dịch điện tử: “giao dịch điện tử là giao dịch được thực
hiện bằng phương tiện điện tử” (K.6 Đ.3 – Luật GDĐT 2005/ K.1
Đ.3 – Luật GDĐT 2023) – gồm giao dịch hành chính, dân sự, kinh
doanh, thương mại và khác (Đ.1 - Luật GDĐT 2005).

Phương Giao dịch

Giao dịch tiện điện
tử điện tử

1. Khái niệm

• Giao dịch? vs Hợp đồng?

• Phương tiện điện tử:
• Luật GDĐT 2005: “phương tiện hoạt động dựa trên công nghệ
điện, điện tử, kỹ thuật số, từ tính, truyền dẫn không dây, quang
học, điện từ hoặc công nghệ tương tự.”
• Luật GDĐT 2023: “là phần cứng, phần mềm, hệ thống thông tin
hoặc phương tiện khác hoạt động dựa trên công nghệ thông tin,
công nghệ điện, điện tử, kỹ thuật số, từ tính, truyền dẫn không
dây, quang học, điện từ hoặc công nghệ khác tương tự.”

Giao dịch (hợp đồng) điện tử được giao kết/thực hiện thông qua các
phương tiện điện tử.
=> Giao kết hợp đồng điện tử là việc sử dụng thông điệp dữ liệu để tiến
hành một phần hoặc toàn bộ giao dịch trong quá trình giao kết hợp đồng
điện tử. (Điều 35.1 Luật GDĐT)

Đặc trưng của Hợp đồng điện tử

Hình thức thông qua

các phương tiện điện Phi biên giới
tử

Dựa trên các nguyên Có thể được điều chỉnh

tắc pháp lý về hợp cùng lúc bởi nhiều
đồng ngành luật khác nhau

2
 09/11/2023

Hợp đồng điện tử???

Như thế nào?

Khi nào?

Ở đâu?

Hình thức đặc trưng của hợp đồng điện tử

Email Clickwrap Shrinkwrap

2.1. Đề nghị và chấp nhận đề nghị

• Luật GDĐT 2023 không quy định về nội dung, điều kiện, hình
thức của giao dịch. (K2. Đ1)
• Nội dung đề nghị và chấp nhận đề nghị được điều chỉnh bởi
điều ước quốc tế hoặc pháp luật quốc gia liên quan đến quan
hệ đang được giao kết.

CISG 1980: Điều Điều 368 - Điều

14; 15;16; 397 Bộ Luật Dân
18;19…. sự 2015

3
 09/11/2023

Đề nghị giao kết hợp đồng (chào hàng)

• Định nghĩa:
• Điều 14.1 CISG: “1. Một đề nghị ký kết hợp đồng gửi cho một
hay nhiều người xác định được coi là một chào hàng nếu có đủ
chính xác và nếu nó chỉ rõ ý chí của người chào hàng muốn tự
ràng buộc mình trong trường hợp có sự chấp nhận chào hàng
đó. Một đề nghị là đủ chính xác khi nó nêu rõ hàng hóa và ấn
định số lượng về giá cả một cách trực tiếp hoặc gián tiếp hoặc
quy định thể thức xác định những yếu tố này.”
• Khoản 1 Điều 386 BLDS 2015: “1. Đề nghị giao kết hợp đồng là
việc thể hiện rõ ý định giao kết hợp đồng và chịu sự ràng buộc
về đề nghị này của bên đề nghị đối với bên đã được xác định
hoặc tới công chúng (sau đây gọi chung là bên được đề nghị).”

10

Đề nghị giao kết hợp đồng (chào hàng)

Một lời đề nghị gửi cho những người không xác định ?

Điều 14.2 CISG: “Một đề nghị gửi cho những người không xác
định chỉ được coi là một lời mời làm chào hàng, trừ phi người đề
nghị đã phát biểu rõ ràng điều trái lại.”

11

Đề nghị giao kết hợp đồng (chào hàng)

Điều 14.1 CISG: “1. Một đề nghị ký kết hợp đồng gửi cho một hay nhiều
người xác định được coi là một chào hàng nếu có đủ chính xác và nếu
nó chỉ rõ ý chí của người chào hàng muốn tự ràng buộc mình trong
trường hợp có sự chấp nhận chào hàng đó

Ý chí ràng
buộc
Chào hàng
Tính chính
xác đầy đủ

12

4
 09/11/2023

Đề nghị giao kết hợp đồng (chào hàng)

Tính chính
xác

về hàng về số
Về giá cả
hóa lượng

13

Chấp nhận đề nghị giao kết hợp đồng

Sửa đổi bổ
sung nội Từ chối Hoàn chào
dung chào chào hàng hàng
hàng

Thay đổi cơ bản Từ chối chào

chào hàng hàng Hoàn chào hàng
Có chứa đựng
sự thay đổi, bổ Người chào
hàng ban đầu Chấp nhận chào
sung hàng
Thay đổi không không phản đối
cơ bản chào
hàng Người chào
hàng ban đầu Từ chối chào
hàng
phản đối

14

2.2. Gửi và nhận thông điệp điện tử

15

5
 09/11/2023

2.2. Gửi và nhận thông điệp điện tử người khởi tạo: người gửi

• (1) Xác định thời điểm gửi thông điệp gmail khi nào thư được gửi đi?
• Điều 15 (1) của Luật Mẫu UNCITRAL về Thương mại Điện tử: 'thời điểm gửi một
thông tin liên lạc điện tử là thời điểm nó xâm nhập vào một hệ thống thông tin ngoài
tầm kiểm soát của người khởi tạo hoặc của người đã gửi thông điệp dữ liệu thay
mặt cho người khởi tạo.
• Điều 15.1 Luật GDĐT 2023: Thời điểm gửi một thông điệp dữ liệu là thời điểm thông
điệp dữ liệu đó rời khỏi hệ thống thông tin dưới sự kiểm soát của người khởi tạo
hoặc người đại diện của người khởi tạo. Trường hợp hệ thống thông tin nằm ngoài
sự kiểm soát của người khởi tạo hoặc người đại diện của người khởi tạo, thời điểm
gửi một thông điệp dữ liệu là thời điểm thông điệp dữ liệu này nhập vào hệ thống
thông tin;
• (2) Xác định thời điểm tiếp nhận thông điệp
• Điều 15 (2) của Luật Mẫu UNCITRAL về Thương mại Điện tử: thời điểm thông điệp
dữ liệu nhập vào hệ thống thông tin được chỉ định
• Điều 17.1 Luật GDĐT 2023: Trường hợp người nhận đã chỉ định một hệ thống
thông tin để nhận thông điệp dữ liệu thì thời điểm nhận là thời điểm thông điệp dữ
liệu nhập vào hệ thống thông tin được chỉ định và có thể truy cập được; nếu người
nhận không chỉ định một hệ thống thông tin để nhận thông điệp dữ liệu thì thời điểm
nhận thông điệp dữ liệu là thời điểm thông điệp dữ liệu đó nhập vào bất kỳ hệ thống
thông tin nào của người nhận và có thể truy cập được;

16

thời điểm giao kết HĐ? HĐ truyền thống giao

2.3. Thời điểm giao kết hợp đồng điện tử kết khi chấp nhận giao kết HĐ (người đề nghị
nhận được đề nghị cháp nhận giao kết HĐ)

(1) Là thời điểm mà người chào hàng nhận

được thông điệp về sự chấp nhận?

(2) Là thời điểm sau khi nhận được thông

điệp và sau một khoản thời gian hợp lý?

(3) Hay là thời điểm người chào hàng thật

sự đọc?

17

Xác định thời điểm giao kết hợp đồng điện tử giao kết qua mạng ký HĐ được không?

Thời điểm chấp nhận Điều 400. Thời điểm

chào hàng phát sinh giao kết hợp đồng
hiệu lực. (Điều 18.2). 1. Hợp đồng được
giao kết vào thời
điểm bên đề nghị
nhận được chấp
nhận giao kết.

18

6
 09/11/2023

3. Chữ ký điện tử và xác thực giao dịch

• Chữ ký điện tử (tiếng Anh là electronic signature) là

thông tin đi kèm theo dữ liệu (bao gồm văn bản, hình
ảnh, video…) với công dụng là xác định chủ dữ liệu.
• Khoản 11, 12 Điều 3 Luật GDĐT 2023:
• Chữ ký điện tử là chữ ký được tạo lập dưới dạng dữ liệu điện tử
gắn liền hoặc kết hợp một cách lô gíc với thông điệp dữ liệu để
xác nhận chủ thể ký và khẳng định sự chấp thuận của chủ thể
đó đối với thông điệp dữ liệu.
• Chữ ký số là chữ ký điện tử sử dụng thuật toán khóa không đối
xứng, gồm khóa bí mật và khóa công khai, trong đó khóa bí mật
được dùng để ký số và khóa công khai được dùng để kiểm tra
chữ ký số. Chữ ký số bảo đảm tính xác thực, tính toàn vẹn và
tính chống chối bỏ nhưng không bảo đảm tính bí mật của thông
điệp dữ liệu.

19

Xác thực giao dịch phân biệt chữ ký điện tử và xác thực điện tử?

E-signatures E-
authentication

• Chữ ký điện tử tập trung đặc biệt vào việc xác minh danh
tính của chủ sở hữu giải quyết vấn đề ghi nhận tài liệu,
• Xác thực điện tử giải quyết vấn đề về độ tin cậy của mã
hóa khóa

20

3.1. Chữ ký điện tử

21

7
 09/11/2023

3.2. Về mặt kỹ thuật mã hoá - VD:

22

4. Một số vấn đề pháp lý khác về giao dịch

điện tử

Xác thực điện tử - dịch vụ tin cậy

Giá trị pháp lý của thông điệp dữ

liệu

Giao dịch điện tử có một bên có ít nhất

một bên cơ quan nhà nước

23

5. Blockchain và hợp đồng thông minh

24

8
 09/11/2023

Block (cấu trúc của một khối) – Tính bất biến tiền từ đâu mà ra?

tỷ giá hối đoái?

giả sử nước A SH 100kg vàng, quyết định in ra
Mã
000015783b764259d3
000012fa9b916eb907 0000b9015ce2a08b61 thành 100 tờ tiền, 1 kg vàng tương đương 1
đồng
băm 00000000000…000 8f8d98a7864………… 216ba5a077854………
(hash) 82017d91a……………..
….. …

- Hy -> Hoa: 1 đồng - Công -> Hy: 1 nước B, SH 10kg vàng tương đươn
g 100 ….
Nội - Công -> Hy: 1
dung, - Công -> Hoa: 1 đồng
Công: 5 đồng đồng
dữ liệu đồng - Hoa: 1 đồng
- Công: 4
3 đồng
- Công: 2 đồng - Công: 1 đồng
Mã 000012fa9b916eb907 0000b9015ce2a08b61 0000ae8bbc96cf89c6
băm 000015783b764259d3 0000a289deb13d2a90
8f8d98a7864………… 216ba5a077854……… 8be6e10a8……………
(hash) 82017d91a…………….. 4762eb18……………..
….. …. …….

Băm bằng SHA256 Hash, ví dụ:

- Tôi là Công ->
5512f14e7a0c42c7dP5447a96ddf92de86d90cb3a2b3e029ee9d7088dbe4c91
- Lê Trần Quốc Công là tôi -> fac63b1db3d0eef18ee9992dcd0374453faa9c96b8ed43329b3b98d98900cc11

25

Tính phi tập trung

N
O

N N
O O

26

Smart contract – Hợp đồng thông minh

0000d1c248728d755d
000015783b764259d3 8cd72e5c5f9…………… 0000bf80078c3855b6
00000000000…000 82017d91a…………….. 002b31……………..
..

9h trời mưa => Hy ->

NẾU trời mưa lúc 9h Công: 1 đồng
Công: 2 đồng THÌ
Hy: 3 đồng Hy: 2 đồng …………………..
Hy -> Công: 1 đồng
Công: 3 đồng
0000d1c248728d755d
000015783b764259d3 8cd72e5c5f9…………… 0000bf80078c3855b6 000015783b764259d3
82017d91a…………….. 002b31…………….. 82017d91a……………..
..

Câu hỏi 1: Làm sao Smart contract (SC) biết được trời mưa?
Câu hỏi 2: Hy và Công thực tế đã thỏa thuận là chuyển 2 đồng thay vì 1 đồng? Sửa đổi SC
ntn?
Câu hỏi 3: “1 đồng” này là gì trong blockchain? Ở đâu? Làm sao nhận được?

27

9
 09/11/2023

Điều kiện về môi trường kỹ thuật – pháp lý cho

SC 16/11 - đồng tiền R: 10USD

17/11 tăng lên thành 11USD

Blockchain và liên kết yếu tố “Ngoài chuỗi khối”
01
- “Quản lý” tính phi tập trung của Blockchain => Blockchain riêng tư muốn mua đồng R thì nạp 10USD
- Số hóa các yếu tố ngoài chuỗi khối :
+ Chủ thể nào đáng tin cậy để đẩy các thông tin ngoài chuỗi khối vào SC?
+ Nếu các thông tin này thay đổi thì làm sao thay đổi được SC?
02 “Tự do hợp đồng” trong Hợp đồng thông minh

- Bổ sung,thay đổi nội dung, chấm dứt hợp đồng thông minh???
Phí giao dịch và “vật ngang giá” trong SC
03
- Giao dịch càng phức tạp thì chi phí cho tạo lập, thực thư lệnh trong SC càng cao
- “vật ngang giá” để trao đổi khi hợp đồng được thực thi? loại “Uền” nào được chấp nhận?

28

5. Hợp đồng thông minh - Smart contract

29

10