APP 003: FILIPINO SA PILING LARANG

glln^^

MODULE 13: POSISYONG PAPEL MODULE 15: BIONOTE

POSISYONG PAPEL Bionote – talatang naglalaman ng maikling

- isang paglalahad ng kuro-kuro o sariling
paninindigan hinggil sa isang paksa o isyu sa
lipunan.
- ito ay nilalathala sa akademya, sa pulitika, sa
batas at iba.
- naglalayong maipakita ang katotohonan at
katibayan ng isang tiyak na isyung kadalasan
ay napapanahon at nagdudulot ng
magkakaibang pananaw sa marami
depende sa persepsiyon ng mga tao.
HAKBANG SA PAGSULAT NG POSISYONG PAPEL
1) Pagpili ng paksa batay sa interes
2) Gumawa ng panimulang saliksik
3) Bumuo ng posisyon o paninindigan batay sa
nihanay na mga katwiran
4) Gumawa ng malalim na saliksik
5) Bumuo ng balangkas
6) Sumulat ng posisyong papel
7) Ibahagi ang posisyong papel
I. PANIMULA
a) Ilahad ang paksa
b) Magbigay ng maikling paunang
paliwanag tungkol sa paksa at kung bakit
mahalaga itong pagusapan.
c) Ipakilala ang tesis ng posisyong papel o
iyong Stand o posisyon tungkol sa isyu.
II. PAGLALAHAD NG COUNTER ARGUMENT O
MGA ARGUMENTONG TUMUTUTOL O
KUMUKONTRA SA IYONG TESIS
a) Ilahad ang mga argumentong tutol sa
iyong tesis.
b) Ilahad ang mga kinakailangang
impormasyon para mapasubalian ang
binanggit na counter argument.
c) Patunayang mali o walang
katotohananang mga counter arugument
ng iyong inilahad.
d) Magbigay ng mga patunay para
mapagtibay ang iyong giinawang
panunuligsa.
III. PAGLALAHAD NG IYONG POSISYON O
PANGANGATWIRAN TUNGKOL SA ISYU
a) Ipahayag o ilahad and unang punto ng
iyong posisyon o paliwanag.
b) Ipahayag o ilahad ang ikalawang punto ng
iyong posisyon o paliwanag.
c) Ipahayag o ilahad ang ikatlong punto ng
iyong posisyon o paliwanag.
IV. KONGKLUSYON
a) Ilahad muli ang iyong argumento o tesis
b) magbigay ng mga plano ng gawain o plan
of action na makakatulongsa pagpapabuti
ng kaso o isyu.
deskripsyon tungkol sa may-akda; karaniwa’y
nasa dalawa hanggang tatlong pangungusap na
madalas ay kalakip ng artikulo o akdang isinulat
ng taong pinatutungkulan.
Word-Mart, 2009 - Ang BIONOTE ay talatang
naglalaman ng maikling deskripsiyon tungkol sa
may-akda sa loob ng karaniwa’y dalawa
hanggang tatlong pangungusap na madalas ay
kalakip ng artikulo o akdang isinulat ng taong
pinatutungkulan.
Makikita ang bionote ng manunulat sa pabalat
ng aklat at kadalasan ay may kasamang
larawan.
Layunin ng Bionote:
Ginagamit para sa sariling profile ng isang tao
parang katulad ng kanyang academic career at
iba pang nalalaman ukol sa kanya.
2 Katangian ng BIonote/Tala ng May-Akda:
❖ Maikling tala ng may-akda
- para sa journal at antolohiya
- maikli ngunit siksik ng impormasyon
Nilalaman:
- Pangalan ng may-akda
- Pangunahing Trabaho
- Edukasyong natanggap
- Akademikong parangal
- Dagdag na Trabaho
- Organisasyon na kinabibilangan
- Tungkulin sa Komunidad
- Mga proyekto na iyong ginawa
❖ Mahabang tala ng may-akda
- mahabang proposa ng isang Curriculum
Vitae.
- naka-dobleng espasyo
- ginagamit sa: encyclopedia, curriculum
vitae, aklat, tala sa aklat ng
pangunahing manunulat
Nilalaman:
- Kasalukuyang posisyon
- Pamagat ng mga nasulat
- Listahan ng parangal
- Edukasyong Natamo
- Pagsasanay na sinalihan
Mga Katangian ng Bionote:
→ Maikli ang nilalaman
→ Gamit ang pangatlong panauhang
pananaw (third-person’s pov)
→ Kinikilala ang mambabasa
 APP 003: FILIPINO SA PILING LARANG
glln^^

→ Gumagamit ng baliktad na tatsulok mula sa 7. Mabisa at maayos na Sulating Replektibong

pinakamahalaga hanggang sa hindi Sanaysay
gaanong pinakamahalaga. PARAAN NG PAGSULAT NG REPLEKTIBONG
→ Nakatuon lamang sa mga angkop na SANAYSAY AYON SA NABASA:
kasanayan o katangian.
→ Binabanggit ang degree kung kailangan 1. Matapos mauunawaan ang isang
→ Maging matapat sa pagbabahagi ng nabasa, gumawa ng balangkas ukol sa
impormasyon mahahalagang punto.
2. Pangalawa, tukuyin ang mga konsepto
Halimbawa: at teorya na may kaugnayan sa paksa.
Makatutulong ang kritikal pagsusuri.
o Pananaliksik 3. Pangatlo, ipaliwanag kung paanong ang
o Antolohiya iyong sariling karanasan at pilosopiya ay
o Pag-apply ng Scholar nakakaapekto sa pag-unawa sa paksa.
o Journal 4. Panghuli, talakayin sa konklusyon ang
o Blog at websites kahinatnan ng repleksyon

Mga Gabay sa Pagsulat Nilalaman PARAAN NG PAGSULAT NG REPLEKTIBONG

SANAYSAY AYON SA NAPANOOD:
Naglalaman ng Kasalukuyang posisyon o
mahahalagang interes o karanasang 1. Italakay ang mga pangyayaring
impormasyon. propesyonal. nagustuhan batay sa emosyon na
namumutawi habang nanonood.
Payak, maikli, malinaw at Kagalingang bahagi o 2. Maaari ring ilagay ang paghahambing
organisado ang area of expertise. ng napanood sa iyong sariling karanasan
pagkakasulat. 3. Sa pagsulat ng konklusyon, kailangan
talakayin ang kahihinatnan ng
Nakasulat sa ikatlong Edukasyong natamo repleksyon.
panauhan ang
MODULE 17: PIKTORYAL NA SANAYSAY
pangungusap.
Piktoryal na sanaysay - Ito ay isang sulatin na mas
May kasamang larawan Nalimbag na aklat,
maraming mga larawan kaysa sa salita; madalas
ng may-akda. artikulo o pananaliksik.
inumpisahan sa simpleng paglalarawan
hanggang marating ang mas malalim na diskuro
upang ilahad ang layunin ng larawan,
Bakit kailangang maglagay ng bionote sa isang pangangatwiran, ang nakikitang argumento o
libro? tunggalian, at isalaysay ang mensahe at iba
pang detalye ng larawan.
✔ Para mas makilala ang manunulat at
malaman ang personal na impormasyon Amit Kalantri - isang nobelista ng Indian; "A
nito. photograph shouldn't be just a picture, it should
be a philosophy.
Saan kadalasan makikita sa libro ang bionote?
Litrato - isang larawan sa pisikal na anyo; ito ay
✔ Sa pabalat(cover) ng aklat at may katumbas na sanlibong salita na maaaring
kadalasang may kasamang larawan. magpahayag ng mga natatagong kaisipan.

MODULE 16: REPLEKTIBONG SANAYSAY Mga gabay sa pagsulat ng piktoryal na sanaysay;

Replektibong Sanaysay – uri ng pagsulat na 1. Angkop ang mga pahayag o isusulat sa

naglalayong magpakita ng personal na mga ipinabatid ng larawan
karanasan, opinyon, at repleksyon ng isang
manunulat tungkol sa isang partikular na paksa. 2. Hindi dapat lalampas sa 60 na salita ang
gagamitin sa pagsulat.
Proseso at gabay sa pagsulat ng replektibong
sanaysay: 3. Organisado at may makabuluhang
pagpapahayag sa litrato o larawan.
1. Pagkalap ng mga datos na gagmitin.
2. Pagsulat ng panimulang bahagi. 4. Nakatutok sa isang tema o paksa lamang
3. Pagtalakay ng iba’t ibang aspekto ng
karanasan.
4. Pagrebisa at pagrebyu sa kabuuan ng Mga dapat mong isaalang-alang sa pagsulat ng
naisulat na sanaysay.
5. Pagsulat ng konklusyon larawang-sanaysay:
6. Pagsulat nang maayos at malinaw na punto
 APP 003: FILIPINO SA PILING LARANG
glln^^
1. Pumili ng paksa ayon sa iyong interes.
2. Magsagawa ng pananaliksik sa ang paksa ng
gagawin.
3. Isaalang-alang ang kawilihan at uri ng isang
mambabasa.
4. Tandaan na ang isang istorya ng nakatuon sa
ma pagpapahalaga o emosyon ay madaling
nakapukaw sa damdamin ng mambabasa.
5. Kung nahihirapan ka sa pagsusunod-sunod ng
pangyayari gamit ang larawan, mabuting
sumulat ka muna ng kwento at ibatay rito ang
mga larawan.
6. Planuhing mabuti ang gagawing sanaysay
gamit ang mga larawan. Tandaan na higit na
dapat mangibabaw ang larawan kaysa sa mga
salita.
7. Palaging tandaan na ang larawang-sanaysay
ay nagpapahayag ng kronolohikal na salaysay,
isang ideya, at isang panig ng isyu.
MODYUL 18: LAKBAY SANAYSAY
Lakbay Sanaysay -
DAPAT ALALAHANIN SA PAGSULAT NG LAKBAY-
SANAYSAY
1. Mananaliksik
- Bago pumunta sa isang destinasyon,
manaliksik muna tungkol sa
pupuntahan mo. Alamin mo ang
kanilang kultura, paraan ng
pamumuhay, paraan ng
pagpapakita ng
pananampalataya.
- Dito mo matutunan ang kanilang
dahilan kung bakit sila namumuhay
sa ganong paraan
2. Maging Kakaiba
- Bilang isang manunulat, dapat mong
maakit ang iyong mambabasa.]
- Huwag lamang ipahayag ang iyong
mga pinuntahan o nakita.
- Subukin mo ang lahat ng inyong
naramdaman nang ika’y lumakbay.
- Gumamit ng tayutay para maranasan
ng inyong mambabasa na sila’y
nandoon sa lugar kasama ka.
3. Mag-isip na Parang Mananaliksik
- Bilang isang manunulat ikaw ay may
pakay na iparamdam sa iyong mga
mambabasa na kasali sila sa iyong
paglalakbay.
- Ang isang manunulat ay nang-aakit
sa kanyang mambabasa para
gumawa ng pagbabago sa mga
kilos at gawa nila.
KAHALAGAHAN NG LAKBAY SANAYSAY
✔ Naipapakilala sa mga tao ang
ganda ng isang lugar.
✔ Nakapagbigay gabay para sa
mga tao na nagnanais pumunta sa
isang lugar, tulad na lamang ng
mga daan at modo ng
transportasyon.
✔ Naibabahagi ang kultura,
tradisyon, at pamumuhay ng mga
tao.
✔ Nadadagdagan ang mga tao na
nagnanais at pumunta sa lugar
upang maranasan at makita nila
mismo ang ganda nito.
KATANGIANG TINATAGLAY NG LAKBAY
SANAYSAY:
✔ Hinihikayat ang mga
manlalakbay upang puntahan ang
isang nasabing lugar
✔ Naglalahad ng mga
mahahalagang impormasyon bilang
patnubay o guide sa pagpunta sa
isang lugar.
MODYUL 19: REBYU NG DULA
Dula - Aktwal na imitasyon ng buhay na
itinatanghal sa entablado; layunin na itanghal
ang mga tagpo sa isang tanghalan o entablado.
Benito Perez, ang dula ay siyang kaluluwa at kitib
ng buhay.
Palabas - ay isang uri ng teksto na nasa anyong
audio-visual na kailangan lapatan ng
pagkakahulugan.
Mga Hakbang sa Pagrerebyu:
● Kaakibat ng panonood ang pagbasa
at pag-unawa sa mensahe ng isang
palabas o anumang pagtatanghal.
● Dapat abangan ng manonood bilang
mambabasa ang mga nakalutang na
isinasagisag ng palabas batay batay sa
lingguwistika (salita) o biswal (larawan)
 APP 003: FILIPINO SA PILING LARANG
glln^^
na ibinibigay ng anumang
pagtatanghal o produksiyon.
● Samakatuwid, sa panonood bilang
lunsaran ng ginawang rebuy,
magkasama ang iab't ibang makrong
kasanayag pangkomunikasyon.
Rebyu - paglikha ng akademikong sulatin na
lalagpasan nito ang mababaw na interpretasyon;
panunuri na hinulma ng saloobin, karanasan,
kasaysayan, isyung panlipunan, at marami pang
iba.
Umiikot ang rebyu sa:
● Tema – paksa; bakit ito ang pamagat?;
genre.
● Tauhan – sino ang bida at kontrabida?
● Tagpuan – saan ginanap
● Banghay – simula, gitna, at wakas; krisis
at resolusyon.
● Iskoring/Musika – mensaheng batid ng
musika; sound effects.
● Disenyo ng Produksiyon – production
design; pangunahing disenyo ng
produksiyon.
● Direksyon – paraan ng direksyon;
epektibo ba ito o hindi?
MODYUL 21-22: ONE-ACT PLAY
Iskit – makalikha ng karikatura ng isang tao;
parodiya at isang dula; planado.
MGA HAKBANG SA PAGGAWA NG ISKIT:
1. Humanap ng paksa batay sa interes –
inspirasyon para sa iskit.
2. Bumuo ng konsepto – ideyang ninanais
mo; huwag limitahan ang ideya.
3. Sumulat ng Burador – aktwal na pagsulat
ng balangkas; panatilihing maikli lamang
ang iskrip.
4. Pagtatanghal – ipinapakita ng actor ang
kilos o galaw; maaring may props o
kagamitan na kasuotan.
One-Act Play – dulang isang yugto lamang
(Casanova, 1984);maikli at madaling itanghal;
hindi malaki ang gastos; hindi planado.
KATANGIAN NG ONE-ACT PLAY:
 Maikli lamang ang kabuuang daloy ng
One-Act play hindi tulad ng ibang
dulang pantanghalan.
 Karaniwang tumatagal lamang ito ng 15
minuto hanggang 60 na minuto.
 Umiikot lamang sa iisang tagpo at tema
 Limitado ang bilang ng mga tauhan na
nasa dalawa hanggang pito lamang.
 Maikli ngunit may epektibong dayalogo
MODYUL 23: MONOLOGO
 Monologo - Ito ay isang uri ng masining
na pagtatanghal kung saan
ginagampanan ng isang aktor o tauhan
lamang.
 May manonood man o wala.
 Karamihan sa mga dasal, lirika, at lahat
ng lamentasyon ay pawing monologo.
 Monoholista ang tawag sa taong
nagsasagawa ng monologo na
posibleng nagsasalitang mag-isa, solong
nakikipag-usap sa manonood ng isang
palabas gaya ng dula, nagsasalita sa
dula na hindi nakikita ang manonood.
HAKBANG SA PAGSULAT NG MONOLOGO:
1. Pumili ng paksa na kaaya-aya at naayon
sa mga manonood.
2. Humanap ng karakter na naayon sa
iyong personalidad upang mas maging
kapani-paniwala.
3. Isaalang-alang ang damdaming nais
mong palutangin sa monologo.
4. Gumawa ng balangkas ng iskrip. Sumulat
ng mga mahahalagang dayalogo o
pahayag na nais mong sabihin.
5. Muling basahin ang iyong naisulat na
monologo at humingi ng tulong sa mga
eksperto sa larang na ito upang
maitama ang ilang kailangan paunlarin.
LAYUNIN NG MONOLOGO:
1. Kinakategorya ng mga karakter ang
kanilang ideya sa pamamagitan ng
monologo.
2. Ginagamit ito upang maipadala o
maibahagi ang mga mahahalagang
ideya, saloobin at emosyon na nais ng
karakter o nang sumulat nito.
3. Ang mga monologo ay mahalagang
bahagi ng panitikan at sining, dahil
nagbibigay ito ng pagkakataon para sa
masusing pagsusuri ng mga karakter,
tema, at mga pangyayari sa isang akda.
4. Nagbibigay rin ito ng kalaliman sa mga
tauhan at nagpapalabas ng kanilang
mga pag-iisip at saloobin.
 APP 003: FILIPINO SA PILING LARANG
glln^^

MODYUL 24: COSPLAY  naitatag ang kauna-unahang cosplay

museum sa bansa
Cosplay – ito ay pinagsama ng salitang Hapon
na kosupure na nangangahulugang kasuotan
(kosu) at play o pagtatanghal (pure).

- nagmula sa Ingles at nabuo sa pag-ikli ng

kasuotan, na nangangahulugang 'magkalla',
at ‘maglaro’, na isinalin ang 'laro; Ito ay ang
laro ng magkaila.

- karaniwang ginagaya ng mga tauhan sa

animē, computer games, manga, at
tokusatsu

- Ang cosplay sa mga manipestasyon nito ay

maraming pagkakatulad sa mga pagganap
sa dula-dulaan.

- Hindi madali ang paghahanda para rito.

- una iyong nasaksihan sa Estados Unidos. Dito

ginaya ang mga sikat na pelikula tulad ng
Star Trek, Star.

Nobuyuki Takahashi - unang ginamit ang salitang

cosplay; unang nasaksihan sa Estados Unidos;
ginaya ang mga sikat na pelikula tulad ng Star
Trek.

Cosplayer

 ang mga kalahok sa cosplay

 natutunan nila ang mga aspeto tulad ng

paglalaro ng papel, disenyo ng kasuotan
at pampaganda.

Alodia Goseingfiao

 Kabilang sa Pilipinong naging kilala sa

larangang ito

 Reyna ng mga Cosplayers.

Ika-8 ng Enero ng taong 2000