FLKPOP EXAM REVIEWER 2021-2022
ALOTA AT ALICAWAY Panopio (2007) “ito ang kabuuang konseptong sangkap sa
Kahulugan: Panitikan, Kultura, Popular
Ibat-ibang kahulugan ng panitikan ayon sa mga iskolar:
Honorio Azarias Nagpapahayag ng damdaminhinggilsamga
bagay-bagay sadaigdigsapamumuhay salipunanat sa pamahalaan at
sakaugnayanngkaluluwa sa bathalanglumikha.
Webster Anumang bagayrawnanaisasatik bastamaykaugnayan sa
pag-iisipat damdamin ng taomagingito'ytotoo, kathang
isipobungangtulog lamang ay maaringtawaging panitikan.
Maria Panos Kasaysayan ng kaluluwangmgamamamayan.
Nasasalamin ang mgalayunin, damdamin, panaginip, pag-asa,
hinaingat guni-guni ng mga manamayannanasusulat o binabanggit
samaganda,makulay, makahulugan, matalinghagaat masining na
mgapahayag.
Atienzo, Pomos Zalazar at Nozal Ang tunay na
panitikanaywalangkamatayan nagpapahayagngdamdamin
ngtaoblangganti niya sa kanyangpang-araw-arawna pagsusumikap
upangmabuhayatlumigaya sa kanyangkapaligiran.
Arrogante Isang talaan ng buhay ang
panitikankungsaannagsisiwalat ang isang tao ng
mgabagaynakaugnayngnapupuna niyang kulay ng buhay at
buhaysakanyangdaigdig na kinabibilangan.
Ginagawaitongisangtaosapamamagitan ng malikhainpamamaraan.
Anu-ano ang mga akdang pampanitikan
na nakaimpluwensiya sa panitikan at buong mundo?
Counterburry Tales-ni Chaucer-
(Inglatera)-Naglalarawanngmgaugaling Ingles at
ngkanilangpananampalataya.
Aklat ng mgaAraw-ni Confucious - (Tsina)-Naging
batayanngkalinangan at pananampalatayangIntsik.
Uncle Tom's Cabin - si Harriet BeecherStowe ng Estados
Unidos -Na nagbukas ng mata ngmgaAmerikanosa kampihan ng
mga lahingitimat angsimula ng paglaganap ngdemokrasyasadaigdig.
Iliad at Odyssey- ni Homer-(Gresya) -Siyang
kinatutuhanngmgaalamat at mitolohiya.
Divina Comedia- ni Dante-(Italya)
-Nagpapahayagngmoralidad,pananampalatayaat pag-uugaling mga
Italyano.
Alamin ang kasaysayan ng panitikan sa Pilipinas
Ang Panitikan sa Pilipinas ay pangunahing tumutukoy saumiiral,
umuunlad, at namamayaning uri at anyo ng katutubongpanitikan sa
bansang Pilipinas. Subalit nakakasama rinditoangmga panitikang
nilikha at ginawa ng mga Pilipinong nasalabasngsariling bansa,
sapagkat inakdaan ang mga ito ng mgaPilipino, ong may lahing
Pilipino sa malawak na nasasakupan ngpaksa. Dahil dito, tinatawag
ding Panitikang Pilipino ang Panitikan ng Pilipinas. Sa kasalukuyan,
tinatawagdinitong Panitikang Filipino sapagkat kinabibilangan ng
mgalikhang pampanitikang nagmula sa at kinabibilangan ngiba't
ibang wika sa Pilipinas.
KULTURA
• Ang kultura ay kabuan ng mga tradisyon, paniniwalaatkaugaliang
natutuhan ng tao mula sa kanyang pakikisalamuhasapamayanan o sa
lipunang kanyang kinabibilangan. Angkulturarinang humuhubog
kung paano mamumuhay at makikipagtulunganang tao sa mundo.
• Ang kultura ay set ng mga paniniwala, pagpapahalaga,
layuninatmga gawaing pinagsasaluhan ng mga tao sa
isangorganisasyon,institusyon o lipunan. (Bernales at De la Cruz,
2017; Bernales,etal., (2019).
Kultura ayon sa mga dalubhasa:
Ayon kina Andersen at Taylor (2007), ang kultura ay isang
kumplikadongsistema ng ugnayan na nagbibigay kahulugan sa
paraan ngpamumuhayng isang grupong panlipunan o isang lipunan
sa kabuuan. Saisanglipunan,binibigyang katwiran ng kultura ang
maganda sa hindi, ang tamasamali atang mabuti sa masama.
pamumuhayngmga tao, ang batayan ng kilos at gawi, at ang
kabuuang gawainngtao”.
Mooney (2011), ang kultura ay tumutukoy sa kahulugan at
paraanngpamumuhay na naglalarawan sa isang lipunan. Ano ang
dalawang uri ng kultura?
1. MATERYAL- gusali, likhang – sining, kagamitanat iba pang
bagay na nakikita at nahahawakan at gawaonilikha (Panopio,
2007)
2. DI - MATERYAL Kabilang dito ang batas, gawi, ideya,
paniniwala, at norms ng isang grupo ngtao. Hindi tulad ng
materyal na kultura, hindi ito nahahawakan subalit ito ay maaaring
makita omaobserbahan. (Mooney, 2011)
Anu – ano ang mga elemento ng kultura?
PANINIWALA O BELIEFS -Kahulugan at paliwanag tungkol sa
pinaniniwalaanat tinatanggap na totoo. Maituturing itong batayan
ng pagpapahalaga ng isang grupo o lipunan sa kabuuan.
Nakakaapekto sa mga isyu at hamong panlipunan angpaniniwala ng
isang indibiduwal o pangkat ng tao.
PAGPAPAHALAGA O VALUES -Maituturing itong batayan ng
isang grupo o ng lipunansakabuuan kung ano ang
katanggap-tanggap at kung anoanghindi. Batayan ito kung ano ang
tama at mali, magandaat kungano ang nararapat at hindi nararapat
(Mooney, 2011)
NORMS mga asal, kilos, o gawi na binuo at nagsisilbing
pamantayansaisang lipunan. Nagsisilbing batayan ng mga ugali,
aksyon, at pakikitungong isang indibiduwal sa lipunang kaniyang
kinabibilangan.
Uri ng norms
FOLKWAYS - Pangkalahatang batayan ng kilos ng mga
taosaisanggrupoo sa isang lipunan sa kabuuan.
MORES - Tumutukoy sa mas mahigpit na batayan ng pagkilos.
Angkawalan ng batayan ng pagkilos sa isang lipunan ay
maaaringmagdulotng kaguluhan.
SYMBOLS -Ang paglalapat ng kahulugansaisangbagayng mga
taong gumagamit dito. (White, 1949). Kung walang simbolo,
walangmagaganapnakomunikasyon at hindi rin magiging possible
ang interaksiyon ng mga tao sa lipunan.
POPULAR
• Ang salitang "popular" sa kulturang popular ay walang
ibangpinapatungkulan kundi ang "kasalukuyan" , ang "ngayon.
• Ang popular ay isang pang-uri na nangangahulugang
kinagigiliwan, nagugustuhan ng nakararaming tao.
• Ayon nina Nuncio at Nuncio (2004), numerikal din ang
pakahulugan ng popular.
• Ayon naman kina Bernales at Dela Cruz (2017), at Bernales, et al.,
2019). Ang popular ay nangangahulugang karaniwan namalawak
ang sakop, talamak at napapanahon.
 Sa karaniwang salita, nangangahulugan itong sikat,
usooinnaayon kay Gonzalez (2009) ay mga salitang
nagpapahiwatigsakasalukuyan.
Maliit na bahay, puno ng patay = posporo
Walang sala ay ginapos, tinapakan pagkatapos = sapatos
May tubig na pinagpala, walang makakakuha kundi bata = gatas ng
ina
Maliit at malaki, iisa lang ang sinasabi = orasan
Hawakan mo't naririto, hanapin mo't wala ito= tainga
.
BASAMOT AT BAUTISTA
ANG KULTURA AT ANG TAO
Ang panitikan ay nagsasabi o nagpapahayag ng mga kaisipan, mga
damdamin, mga karanasan, hangarin at diwa ng mga tao. At ito rin
ang pinakapayak na paglalarawan lalo na sa pagsulat ng tuwiran o
tuluyan at patula. Ang salitang panitikan ay nanggaling sa salitang
"pang-titik-an" na kung saan ang unlaping "pang" ay ginamit at ang
hulaping "an". At sa salitang "titik" naman ay nangunguhulugang
literatura (literature) na galing sa Latin na “litterana”
nangunguhulugang titik.
Talaan ng buhay ang panitikan sapagkat dito isinisiwalat ng tao sa
malikhaing paraan ang kulay ng kanyang buhay, ang buhay ng
kanyang daigdig, ang daigdig na kanyang kinabibilangan at
pinapangarap. Arogante (1983) Ang panitikan ang siyang lakas na
nagpapakilos sa alinmang uri ng lipunan. Salazar (1995)
Kulturang Popular. Ito ay ang mga pinagsama-samang kultura na
itinatakda ng makapangyarihang tao, kumpanya at bansa.
Ginagamit ito ng mga ordinaryong tao para maipahayag ang
kanilang pagsang-ayon sa isang kultura, pati na rin maipakilala ang
kanilang sarili. Ang kulturang popular ang kadalasang nagbibigay
ng depinisyon kung ano ang maganda at kung ano ang
katanggap-tanggap. (Orito, w.p.)
Ayon kay Grakname (2020), ang kulturang popular ay mula sa at
naimpluwensayhan ng media, ng mamimili at ng komersyo, at may
malaking epekto sa pang-araw-araw na pamumuhay ng mga tao sa
lipunan Ayon naman kay John Torralba ang kulturang popular ay
kulturang nakabatay sa pagkagusto o pagtangkilik ng maraming tao.
Ang kulturang popular ay maaaring teknolohiya, pagkain, kasuotan,
musika at iba pa.
ANIM NA PINAGMULAN NG KULTURANG POPULAR
PANGANGAILANGAN NA ITINAKDA NG MGA
NEGOSYANTE
Ang mga negosyante ay nagbibigay o nagpapakita sa mga tao ng
isang pangangailangan. Maaaring ito ay pangangailangan para
maging maputi, maging diretso ang buhok, magkaroon ng kolorete
sa mukha at iba pa para matawag na maganda.
LATAK. Sinasabi rin naman na ang kulturang popular ay isang
latak. Panghalili sa mahal at sa orihinal. Sinasabing nangyayari ito
dahil ang masa ay hindi makabili ng mga kustal at kasuotan na
mamahalin kaya sila ay nagkakasya na lamang sa pagbili ng mga
damit at bag na mura hanggang sa ito na ang maging uso at gamit
na ng lahat.
PANGMASA O KOMERSYAL NA KULTURA Kaugnay ng
sinasabi natin kanina tungkol sa mamahaling mga gamit, ang mga
mumurahing gamit ay kadalasang sumasailalim sa maramihang
produksyon o mass production. Ang kulturang popular ngayon ay
ang mga pagkakaparepareho ng mga kagamitan na nabili ng mga
tao sa murang halaga.
GINAGAWA ANG TAO. Ito naman ang nagsasabing ang
kulturang popular ay ginagawa ng tao.Maaari ng isang sikat na
personalidad na nais tularan ng marami. Sa paggaya dito ng mga tao,
unti-unti itong napupunta sa mainstream.
LARANGAN NG GAHUM. Sinasabi rin naman na ang kulturang
popular ay isang ebidensya ng mataas na tingin natin sa isang
gahum na bansa. Kung ano ang mga gamit, damit, bag o kung ano
man na ginagamit sa kanilang bansa ay ating tinatangkilik dahil ito
ang maganda, nakahihigit at nakatataas para sa ating paningin.
PAGKALUSAW NG HANGGANAN. Sa tumitingding
globalisasyon at pagkakaugnay-ugnay ng mga kultura at
sibilisasyon sa buong mundo, hindi na nagiging hadlang ang
distansya ng mga bansa para magkaroon ng iisang kulturang
popular. Nawawalan na ng distinksyon ang mataas at mababang
kultura, ang sariling kultura, comersyal at popular na kultura. Lahat
ng kultura ay nagkakasabay-sabay na ginagamit at nagiging isa.
EPEKTO NG KULTURANG POPULAR
POSITIBO
Nagpapadama sa mga tao na tanggap sila sa modernismo dahil ang
kulturang popular ay kadalasang nagmumula sa mga modernong
produkto ng mga kumpanya at modernong mga bansa (Orito, w.p.).
NEGATIBO
Marami ang kinakailangang isakripisyo ng mga mamimili para lang
matamo nila ang mga pinapangarap na mga bagaybagay. Handa
silang masaktan dahil gusto nila makiuso sa uso na nagging uso
dahil sa masa. Ito ang ideya ng sadomasokismo na isang katangian
ng kulturang popular (Chantal, w.p).
Ang kultura ay ang pasalin-salin na kaugalian, tradisyon,
paniniwala, sining at pamumuhay ng mga tao sa isang lugar. Ang
kultura ay tinatawag rin na Kalinangan sa pangkahalatan. Sa isang
payak na kahulugan, ito ang "kaparaanan ng mga tao sa buhay",
ibig sabihin ang paraan kung paano gawin ang mga bagay-bagay.
Iba't iba ang kahulugan ng kultura na sumasalamin sa iba't ibang
mga teoriya sa kaunawaan, o sukatan sa pagpapahalaga, sa
aktibidad ng sangkatauhan.
Bawat pangkat ng mga taong naninirahan sa isang bansa, bayan,
pook o pamayanan ay may sariling kultura. Ang kultura, sa payak
na kahulugan, ay ang sining, literatura, paniniwala, at kaugalian ng
isang pangkat ng mga taong nananahanan sa isang pamayanan.
(Santiago, 1909).
Ang kultura ay ang pangkabuuang pananaw ng mga tao sa isang
lipunan sa mundo at sa kanilang kapaligiran. Ang pananaw na ito ay
hango sa paniniwala, tradisyon, uri ng pamumuhay, at iba pang mga
bagay na nag-ugnay sa kanila at nagpatibay sa bigkis ng pagkakaisa
na siyang nagpapalaganap ng kanilang pangkalahatang diwa,
pananaw, kaugalian at adhikain. (Rubrico,2009)
Ang kultura ng Pilipinas o kalinangan ng Pilipinas ay pinaghalong
impluwensiya ng mga katutubong tradisyon at mga kultura ng mga
unang mangangalakal at mananakop nito noon. Ang pananakop ng
mga Kastila sa Pilipinas, sa pamamahala ng Mehiko, na tumagal ng
mahigit 426 taon, ay may malaking kontribusyon sa Kultura ng
Pilipinas. Ang Wikang Pilipino, na mas kadalasang kilala bilang
Tagalog, ay maraming hiniram na salita galing Kastila. Karamihan
sa mga pinagdiriwang na mga tradisyon ay magkahalong Kristiyano,
Pagano, at iba pang lokal na seremonya.
May dalawang uri ng kultura. Ang material na kultura at ang di-
material na kultura: Binubuo ng material na kultura ang nga bagay
na nakikita at nahahawakang pisikal Ang mga kaugalian, tradisyon,
panitikan ,musika , sayaw, paniniwala, relihiyon , pamahalaan at
hanapbuhay ay sumasaklaw naman sa dimaterial na kultura.
Ang bawat tao ay may kinabibilangang kultura na siyang
kinalakhan niya at nagtuturo sa kanya sa mga papel na dapat niyang
gampanan sa lipunan at kung paano niya ito maisagawa sa
pamamaraang maituring na kanais-nais. Higit sa lahat ang kulturang
ito ang kanyang sandigan at gabay sa kanyang paglalakbay tungo sa
makabulohang buhay.
Ang kulturang ito ay nabibigyang anyo, naipahayag, at naipasa sa
ilang henerasyon sa pamamagitan ng wika. Habang natutohan ng
isang bata ang kanyang katutubong wika unti-unti rin niyang
nakukuha ang kanyang kultura.Dahil hindi mapapayabong at
mapapanatili ang isang kultura kung wala namang kakayahan ang
mga tao na makipag-usap sa kapwa nila.
ANG UNANG YUGTO NG PAKIKIPAG-UGNAY SA
KULTURA
ANG UNANG YUGTO NG PAKIKIPAG-UGNAY SA
KULTURA
Ang etniko ang pangunahing antas ng pakikipag-ugnayan ng mga
kultura. Ang pakikipag-ugnay sa kultura ay naganap sa pagitan ng
ganap na iba't ibang mga lipunan ng tao - maaari itong maging
maliliit na grupo ng etniko, bahagya ang pagbilang ng isang daang
tao, at mga tao, na ang bilang ay higit sa isang bilyon. Ang
pakikipag-ugnayan ng mga kultura ay nagpayaman at nagbubuhos
sa bawat indibidwal na komunidad. Sa kabilang banda, ang higit na
nagkakaisa, maliit at homogenous na mga tao ay karaniwang
naghahangad na protektahan ang kanilang pagkatao at
pagkakakilanlan.
Ang iba't ibang mga proseso ng pakikipag-ugnayan ng mga kultura
ng mundo ay madalas na humahantong sa iba't ibang mga resulta.
Maaari itong isang proseso ng pag-iisa at isang proseso ng
paghihiwalay ng mga pangkat etniko. Sa unang pangkat ay na
bibilang ang assimilation, pagsasama, at ang pangalawa -
transculture, genocide at paghihiwalay.

Unang pangkat sa pakikipag-ugnay sa kultura
ASIMILASYON Ang asimilasyon ay sinasabi kapag ang isa o
parehong mga nakikipagugnay na kultura ay nawawala ang
kanilang pagkatao sa pamamagitan ng pagbuo ng isang bagong
modelo ng lipunan batay sa ibinahagi, na average na mga halaga at
pamantayan. Ang asimilasyon ay maaaring maging natural at
artipisyal.
PAGSASAMA Ang pagsasama ay isang halimbawa ng
pakikipag-ugnayan ng mga kultura na naiiba nang malaki sa wika at
tradisyon, ngunit pinipilit na umiiral sa parehong teritoryo. Bilang
isang patakaran, bilang isang resulta ng matagal na pakikipag-ugnay,
dalawang pangkat etniko ang bumubuo ng mga karaniwang tampok
at prinsipyo sa kultura. Bukod dito, ang bawat bansa ay
nagpapanatili ng pagka-orihinal nito.
TRANSCULTURE SA GITNA NG ISANG BAGONG
LIPUNAN Madalas itong nangyayari bilang isang resulta ng
kusang o sapilitang paglipat, ang bahagi ng pamayanang etniko ay
nakatagpo ng sarili sa isang kapaligiran na dayuhan dito, na ganap
na naputol mula sa mga ugat nito.
PANGALAWANG PANGKAT SA PAKIKIPAGUGNAY SA
KULTURA
GENOCIDE Ang karanasan sa pakikipag-ugnayan ng iba't ibang
kultura ay hindi palaging magiging positibo. Ang masungit na
pangkat etniko na hindi hilig sa diyalogo ay madalas na
mag-organisa ng genocide bilang resulta ng propaganda.
PAGHIWALAYIN Ang kakaiba ng pakikipag-ugnayan ng mga
kultura sa panahon ng paghiwalay ay ang bahagi ng populasyon -
maaaring ito ay isang pangkat etniko, relihiyoso o lahi - ay pinipilit
na ihiwalay mula sa natitirang populasyon.
PAMBANSANG ANTAS NG PAKIKIPAG-UGNAYAN SA
KULTURA
Ang pangalawang hakbang pagkatapos ng interaksyon ng etniko ay
pambansang pakikipag-ugnayan. Lumitaw ito batay sa mga naitatag
na ugnayan ng etniko. Lumitaw ang pambansang pagkakaisa kung
saan ang iba't ibang mga pangkat etniko ay nagkakaisa sa isang
estado. Sa pamamagitan ng pagsasagawa ng isang pangkaraniwang
ekonomiya, ang patakaran ng estado, isang solong wika ng estado,
kaugalian, nakamit ang isang tiyak na antas ng pagkakapareho ng
mga interes. Gayunpaman, sa mga tunay na estado na ang gayong
perpektong relasyon ay hindi palaging lumitaw - madalas na bilang
tugon sa mga hakbang sa estado ng pagsasama o asimilasyon, ang
mga tao ay tumugon sa mga pagsiklab ng nasyonalismo at pagpatay
ng lahi.
Ang pinakamataas na yugto ng intercultural na antas ay ang antas
ng sibilisasyon, kung saan maraming mga sibilisasyon ang
nagkakaisa sa mga pamayanan, na nagpapahintulot sa pag-regulate
ng mga relasyon sa loob ng komunidad. Ang isang katulad na uri ng
pakikipag-ugnay ay katangian ng modernidad, kung saan ang
kapayapaan, negosasyon at ang paghahanap para sa mga
karaniwang, pinaka-epektibong paraan ng pakikipag-ugnay ay ang
batayan ng pagkakaroon.
Ano ang ugnayan ng Kultura sa tao?
• itinuturing ng modernong sosyolohiya ang kultura bilang isang
itinatag na sistema ng mga mahalagang pamantayan at utos na
namamahala sa buhay ng mga tao sa isang partikular na lipunan.
• Sa una, ang mga halaga ng kultura ay likhang nilikha ng lipunan
lamang, ngunit sa kalaunan ang lipunan ay nahuhulog sa ilalim ng
impluwensya ng mga pamantayan na ito na naging dahilan ng
pagayon ng buhay ng tao.
Ano ang ugnayan ng Kultura sa tao?
Ayon kay Sam (September,2011) ang kultura ay siyang
nagbubunsod upang ang isang tao ay kumilos ng ayon sa kanyang
ginagawa at tuloy na nagbibigkis sa mga miyembro ng lipunan.
Sinasabi na ang kultura at mga tao sa lipunan ay magkaugnay
sapagkat hindi maaaring lumitaw ang isa kung wala yaong isa pa.
Ano ang naitulong ng Kultura sa tao?
Napakalaking tulong ng kultura sa tao dahil ito ang nagbibigay
pagkakilanlan sa isang lipunan at ito rin ang nagbubuklod sa mga
mamayan . Naiiwasan ang hindi pagkakagulo ng lahat dahil may
kultura na siyang dahilan kung bakit nagkakainitindihan ang mga
tao sa isang lipunan.
Ano ang ugnayan ng kultura at ng tao?
Mahalaga ang kaugnayan ng tao at kultura sapagkat pareho silang
nakikinabang sa isa't isa. Ang kultura ang siyang nagdadala ng
(identity-tagalog) ng isang tao. Dito nalalaman at naibubunyag kung
saang bansa at lipunan nakatira ang isang tao.
Paano napapayabong ng tao ang kultura?
Napapayabong ng tao ang kultura dahil isa sa mga responsibilidad
ng mga tao ang mahalin sariling kultura. Napapayabong ng tao ang
kultura sa pamamagitan ng pagtangkilik pa nito gaya ng pag
paggawa sa mga sinaunang kaugalian at mga tradisyon.
Paano napapayabong ng kultura ang tao?
Sa pamamagitan ng kultura, nabibigyang diin niya ang
pagkakakilanlan at pagkatao ng isang tao. Kultura ang naglalayong
maialpas ang bawat posibilidad na meron sa kasalukuyan. Ito rin
ang nagmamaneho ng kabutihang panlahat kung paano maihuhubog
ng isang tao at ng lipunan ang mga bagay na naiaahin sa
kasalukuyng panahon.
Masasabi natin na sa pagbago ng panahon ay nagbabago at
umuunlad rin ang kulturang popular. Mapapansin rin na malaki ang
naidulot ng globalisasyon at modernisasyon sa tuluyang pag-usbong
ng kulturang popular. Masasabi rin natin na may bahid ang
kulturang popular ng kaugaliang colonial mentality sapagkat ito ay
isa sa mga nagbibigay daan na mas tumangkilik tayo ng mga
produkto at serbisyo na gawa at nanggaling sa ibang bansa. Ang
kulturang popular ay hindi masamang tangkilikin lalo na kung may
dulot ito na magandang pangyayari sa mga taong tumatangkilik nito.
Ngunit sana lagi nating tatandaan na importante pa rin na isabuhay
natin ang ating sariling kultura at kaugalian na minana pa natin sa
ating mga ninuno. Sa kadahilanang ang kultura at kagawiang ito
ang nagpapabukod-tangi sa atin at nagsisilbing pagkakakilanalan
natin mula sa ibang mga kultura. Kaya sana kulturang Pilipino ating
buhayin, sariling atin ating tangkilikin!
BETILLA
ANG KULTURANG FILIPINO
Kulturang Filipino
Isa ang Pilipinas sa mga bansang may napakayamang kultura dahil
sa mga natatanging kaugalian at tradisyon mula noon hanggang
ngayon. Ang Kulturang Pilipino ang sumasalamin sa nakaraan.
Mula sa mga bagay na ginagamit ngayon sa pang-araw-araw
hanggang sa mga bagay na dinadaan-daanan lamang, lahat ng ito ay
bahagi ng mga kultura ng Pilipino.
MGA KULTURANG FILIPINO
 WIKA
 PAGKAIN
 KAUGALIAN
 RELIHIYON
 PANANAMIT
 SELEBRASYON
 PANINIWALA
 MUSIKA, SINING at LITERATURA
WIKA
Ang Pilipinas ay isa sa bansang may pinakamaraming wika sa
buong daigdig. Mayroong mahigit 130 ethnolinguistic groups sa
Pilipinas at may kani-kaniyang sariling diyalekto. Ang wikang
Tagalog, Cebuano, Ilokano, Hiligaynon, Pangasinense, at
Kapampangan ay ang mga pangunahing wika na ginagamit sa
Pilipinas. Hindi lang basta sinasalita ang wika dahil dito nakapaloob
ang kasaysayan at Kulturang Pilipino kaya naman lubos na
pinapahalagan ng mga Pilipino ang kanilang wika. Sa katunayan,
tuwing Agosto ay ipinagdiriwang ng Pilipinas ang Buwan ng wika
na kung saan binibigyang kahalagahan ang wikang Filipino sa
pang-araw-araw na pamumuhay at sa pag-unlad ng bayan.
PAGKAIN
Bawat bansa ay may kani-kaniyang kung ano ang kultura na
ipinagmamalaki. Sa kultura ng Pilipinas, bahagi na rito ang pagkain.
Bagamat maraming putahe ang nagmula sa impluwensiya ng ibang
bansa, marami ring pagkain ang orihinal na gawang Pilipino na
naging bahagi na ng kultura. Mula sa mga sikat na ulam at
kakaibang lutuin hanggang sa panghimagas, hindi ka mauubusan ng
masasarap na pagkaing Pinoy.
KAUGALIAN
Kilala ang Pilipinas hindi lang sa mga natatanging tanawin kundi
maging sa magagandang kaugalian ng mga Pilipino. Tayong mga
Pilipino ay kilala rin sa pagiging matulungin sa kapwa kahit na
hindi kilala. Sa katunayan, itinuturing ng mga banyaga na “Most
Hospitable” locals ang mga Pilipino dahil sa magagandang asal nila.
Dito natin nakikita at nasasabi na talagang pinag-iingatan ng mga
Pilipino ang kahalagahan pakikisama sa kanilang kultura.
RELIHIYON
Ang relihiyon ay malaking bahagi ng kultura at tradisyon ng
Pilipinas. Mayroong iba’t ibang uri ng relihiyon sa Pilipinas at ito
ay ang mga Katolisismo, Kristiyano, Islam, at iba pa. Karamihan sa
mga Pilipino ay Katoliko, ito ay ang isa sa mga itinuring na pamana
ng Espanya noong nasakop nila ang Pilipinas. Maraming
pagdiriwang na panrelihiyon sa Pilipinas. Isinasagawa ito sa iba't
ibang buwan sa buong taon. Makikita natin dito ang mga kaugalian
at katangiang Pilipino.
Pasko
Mahalaga para sa mga kapatid nating Kristiyano ang
pagdiriwang ng Kapaskuhan tuwing ika-25 ng Disyembre. Araw ito
ng paggunita sa pagsilang ni Jesus, ang Anak ng Diyos ng mga
Kristiyano.
Mahal na Araw
Ito ay isa sa mga tradisyon ng mga Katolikong Pilipino.
Nagkakaisa ang mga Katoliko sa pagdaraos nito. Tuwing mahal na
araw, ginagawa ng mga Pilipinong nagpapasakit o namamanata
tuwing Mahal na Araw ang Pagpenitensiya. Tuwing Biyernes Santo,
isang prusisyon ng mga rebulto ni Cristo at iba pang santo ang
inilalakad sa mga pangunahing daan ng baryo o bayan .
Ramadan
Isang buwang pagdiriwang ito ng ating mga kapatid na
Muslim sa Timog tuwing Marso hanggang Abril. Idinaraos ang
kaugalian at tradisyong ito ng mga tagasunod ng Islam sa buong
mundo. Pumupunta ang mag Muslim sa kanilang mosque para
mangingilin kay Allah na kanilang Panginoon.
PANANAMIT
Noong unang panahon, ang tradisyonal na kasuotan ng mga Pilipino
ay Baro’t Saya para sa mga babae at Barong Tagalog o Camisa de
Chino para sa mga lalaki. Ngayong makabagong panahon, naiba na
ang kultura sa pananamit bunsod ng mga bagong nauuso. Sa kabila
nito, hindi pa rin nawawala sa isipan ng mga Pilipino ang
kahalagahan ng kultura sa pananamit.
SELEBRASYON
Dahil sa magandang kaugalian ng mga Pilipino, hindi na
nakapagtataka na bawat sulok ng Pilipinas ay may kani-kaniyang
piyesta o selebrasyon na malaking bahagi ng kultura ng Pilipinas.
Dito ay mababatid mo na kung ano ang kultura para sa mga Pilipino
dahil sadyang mapagpahalaga sila sa mga kaugalian at tradisyon.
Ang mga pagdiriwang ito ay ginaganap upang parangalan at
pasalamatan ang patrong santo o parangalan ang kasaysayan at
kultura tulad ng pagtaguyod ng lokal na produkto at pagdaraos ng
saganang ani.
Paniniwala
Ang Pilipinas ay nababalot ng maraming pamahiin o mga
paniniwala ng mga matatanda tungkol sa mga bagay- bagay na
walang relasyon sa ating nakikita o ginagawa. Halos bawat okasyon
sa buhay ng tao ay may kaakibat na pamahiin na dapat sundin
upang swertihin at malayo sa kapahamakan.
Sa Kusina:
Bawal kumanta sa harap ng kalan - may masamang mangyayari.
Bawal kumanta sa hapag-kainan – simbolo ng hindi pagrespeto.
Bawal paglaruan ang apoy – maaaring lumabo ang mata.
Hindi dapat makabasag ng pinggan sa araw ng okasyon – ito ay
simbolo ng kamalasan.
Sa Kasal:
Bawal isukat ang damit pangkasal – Maaaring hindi matuloy ang
kasal
Bawal magkita ang magkapareha bago ang araw ng kasal –
maaaring mamatay ang isa sa kanila.
Dapat unahan ng babae ang lalake na lumabas ng simbahan – upang
hindi siya maliitin.
Kapag umulan sa araw ng kasal – simbolo ng kaswertehan.
Kapag may sumakabilang-buhay
Bawal matulog sa tabi ng kabaong – maaaring hindi mo mapipigilan
ang paggalaw ng ulo mo.
Bawal magkamot ng ulo – maaaring magkaroon ng kuto.
Pagsuutin ng pulang damit ang mga bata/ Pagtawid ng mga bata sa
kabaong – upang hindi sila guluhin ng namayapa.
Bawal matuluan ng luha ang kabaong – upang hindi siya mahirapan
sa pag-akyat sa langit.
Iba pang pamahiin:
Bawal maggupit ng kuko sa gabi – upang hindi malasin .
“Friday the 13th” – mag-ingat sa araw na iyon sapagkat may
maaaring mangyari sa iyong masama.
Paggising ng alas tres ng madaling araw – maaaring may dumalaw
o may nakatingin sa iyo.
Kapag may nakita kang taong pugot ang ulo – maaari siyang
mamatay (pwede itong mapigilan basta ibaon lang ang kanyang
damit sa lupa)
MUSIKA, SINING at LITERATURA
Ang mga ito ay sumasalamin sa nakaraan, kasalukuyan at hinaharap
ng bansa. Sa pamamagitan ng musika, sining at literatura ay
naipapahayag ng mga Pilipino ang kanilang pagkamalikhain.
MUSIKA AT SAYAW
Noong ika-21 siglo, nanatiling buo ang karamihan ng mga
katutubong kanta at sayaw sa buong Pilipinas. Ang mga musika
sayaw ay punong puno ng iba't ibang emosyon katulad ng saya,
pagmamahal at iba pa na talaga namang nakakapukaw ng atensyon
at damdamin nating mga Pilipino. Ginagamit ng mga Pilipino ang
musika at sayaw bilang isang anyo ng pagpapahayag ng saloobon.
Noon, ang mga sikat na sayaw ay ang mga katutubong sayaw na
tulad ng "Tinikling", "Singkil", Cariñosa” at marami pang iba.
Mga Uri ng Sining sa Pilipinas
Traditional Art in the Philippines
Kabilang sa mga tradisyunal na sining sa Pilipinas ang
katutubong arkitektura, sasakyang pandagat, tanyag na eskultura sa
Pilipinas, paghabi, pag-ukit, palamuti, palayok, at iba pang
masining na pagpapahayag ng tradisyonal na kultura. Bawat isla
(Luzon, Visayas, at Mindanao) ay may kanya-kanyang natatanging
istilo ng paghabi upang ipakita ang kultura ng Pilipinas.
Contemporary Arts in the Philippines
Ang terminong kontemporaryong sining ay tumutukoy sa sining na
ginawa ngayon. Ito ay maaaring sa pamamagitan ng anyo ng
pagpipinta, eskultura sa Pilipinas, photography, installation,
performance, at video art. Itinuturing na ang huling bahagi ng 1960s
o unang bahagi ng 1970s nagsimula ang kontemporaryong sining.
Indigenous Arts in the Philippines
Ang katutubong sining sa Pilipinas ay gawa ng mga
katutubong Pilipino. Ang mga katutubong sining ay mga gawa sa
hilaw na materyales tulad ng mga puno, prutas, at gulay.
REPLEKSYON
Mahalaga ang bawat kultura at tradisyon sa mga tao at lugar sa iba't
ibang panig ng mundo. Ang mga kultura't tradisyon ay sumasalamin
sa mga paniniwala, kaugalian at nakasanayang gawain ng mga tao
at ito ay nagsisilbing halimbawa na ang bawat tao at lugar ay hindi
magkakatulad. Dapat nating pahalagahan ang kultura dahil ito ang
nagsisilbing identidad o pagkakakilanlan nating mga Pilipino. Ang
pagpapahalaga sa ating kultura ay ang magiging tulay sa pag-unlad
ng ating lipunan.
BILLOTE
Ang Sinaunang Panitikan at Kultura
PILIPINAS
Saksi ang mga dayuhan noon sa kabihasnang mayroon ang Pilipinas
bago
pa man nila tayo nasakop. Makikita ito sa ating wika, sining,
arkitektura,
edukasyon, at nakamit na gawaing intelektuwal, pamahalaan, at
kakayahang maipagtanggol ang sarili.
KABIHASNAN
Ang sistemang barter ang kanilang gamit sa pakikipagkalakan.
Sistema ng Kalakalan
Kultura
Ang kultura ay binunuo ng mga paniniwala, kaugalian, relihiyon, at
pagpapahalaga.
Pananamit
PUTONG Piraso ng tela na binabalot sa ulo. Ang pulang putong ay
isinusuot ng mga nakapaslang na ng isang tao, at burdadong putong
naman kung may pitong tao na ang napaslang.
Kanggan Isa itong tsaleko na walang kwelyo o manggas. Kulay
pula ang para sa mga datu, at itim o asul naman para sa may
mababang katayuan.
BAHAG Piraso ng tela na nakabalot sa beywang na ang haba ay
hanggang hita.
BARO. Damit na ipinapatong na may manggas.
TAPIS. Telang karaniwang binabalot sa beywang.
SAYA. Maluwag na palda.
POMARAS. Ito ay uri ng alahas na sinusuot ng mga babae sa
kanilang buhok. Marikit daw ang disenyo nito, hawig ng bulaklak
na rosas, at gawa sa manipis na ginto o pilak.
GANBANES Ito ay isang uri ng gintong pulseras na isinusuot nila
sa braso at binti.
PINTADOS ito ang tawag ng mga Espanyol sa mga katutubong
puno ng tato ang katawan.
TATO Ito ang tawag sa mga disenyo na permanenteng nakamarka
sa balat.
Panganganak
HILOT Ang mga taga-hilot o mga "hilot" ay walang pormal na
pagsasanay. Sila ay unang nagmamasid, tumutulong, at pagkatapos
ay magpapatuloy sa aktwal na proseso ng mga yugto ng
panganganak.
Pagpapangalan
INA. Sila ang kadalasang nagbibigay ng mga pangalan sa kanilang
mga anak. Ang mga ito ay karaniwang nakabatay sa mga particular
pangyayari. Idinudugtong ang "in" sa pangalan kung ito ay babae.
Halimbawa: Ilog (lalake) - Ilogu-in (babae)
PAGLILIBING. Inihahanda nila ang mga bangkay para sa
kabilang buhay sa pamamagitan ng paglilinis, paglalangis, at
pagbibihis ng magagandang kasuotan.
Dalawang (2) Bahagi ng Paglilibing:
1. Inililibing ang yumao sa lupa kasama ang ilang mga
2kasangkapan at palamuti.
2. Kapag natuyo na ang mga labi, hinuhukay ito sa lupang
pinaglibngan at isinisilid sa loob ng banga.
Manunggul Jar
 Natagpuan nito nina Robert Fox malapit sa labi ng taong
tabong noong 1962.
 Isa itong halimbawa ng tapayan na ginagamit ng mga
sinaunang Pilipino.
 Ang dalawang tao sa ibabaw ng takip ay sumisimbolo sa
paghahatid sa mga yumao sa kabilang buhay.
Paniniwala ng mga Sinaunang Pilipino
Animismo. Paniniwala sa mga kaluluwa o mga espiritu.
Paganismo. Naniniwala sila na ang kalikasan ay sagrado, at sa
natural na siklo ng kapanganakan, paglaki, at kamatayan na
naobserbahan sa mundo. Naniniwala silang may malalim na
espirituwal na kahulugan ang mga ito.
Bul-ol. Patunay sa paniniwala ng mga Pilipino sa espiritu ng
kalikasan. Nilalagay sa loob ng tahanan o
imbakan.
Mumbaki. Igorot. Tagapamagitan ng mga tao sa mga espiritu.
Pasasalamat at paghingi ng gabay.
Pamahiin. Ito ay paniniwala batay sa kutob, kagawian, tradisyon, at
relihiyon ng isang pamayanan.
Pangitain, Palatandaan, at Babala ng Kalikasan. Ito ang mga
pahiwatig na hatid ng mga hayop, mga bituin at bulalakaw, at kung
ano pang nasasaksihan sa kapaligiran.
Mga Pamahiin:
 Kailangang kanang paa ang laging unang ihakbang ng
babaeng may asawa tuwing uuwi siya ng
bahay upang hindi masira ang kanilang pagsasama.
 Kung ikaw ay paalis na inyong bahay at saktong may
bumahing, huwag kang tumuloy sa pag-
alis dahil baka may masamang mangyari sayo.
 Iwasang iwanan ang rocking chair sa inyong bahay na
umuugoy, kung mayroon man, dahil
malamang sa sasakyan ito ng masamang espiritu.
 Kung bibili ka ng biik, iikot mo ito sa poste ng inyong bahay
o sa mismong bahay ninyo ng
pitong beses para hindi ito maglayas.
*Maaga pang buksan lahat ng bintana upang maraming swerte ang
darating.
* Huwag magwalis sa loob ng bahay tuwing gabi para hindi
lumabas ang swerte.
Paglaganap ng Islam sa Bansa
Mohammad - Nagtatag sa relihiyong Islam.
Qur'an - Banal na aklat ng Islam.
1280 - Dumating sa Sulu si Tuan Masha'ika na siyang kauna-
unahang nagpakilala ng Islam sa Pilipinas.
1380 - Mula sa Malacca ay dumating si Karim-Ul-Makdum sa Sulu
at nangaral ng Islam.
1390 - Dumating si Rajah Bajinda ng Palembang sa Sulu.
1450 - Si Abu Bakr ay dumating sa Sulu at siya ang kinilalang
naglaganap ng Islam sa Sulu.
1500 - Si Sharif Kabungsuan ang nanguna sa pagpapalaganap ng
Islam sa Mindanao. Siya rin ang unang nagtatag at naging unang
sultan sa pamahalaang kaniyang itinatag.
Wika at Sistema ng Pagsulat
87 na wika. Hango sa wikang Malayo-Polynesian.
Babayin- a, ba, ka, da, ga, ha, la, ma, na, nga, pa, sa, ta, wa, ya
Ito ang kanilang ginagamit sa sariling panitikan sa
kasagsagan ng panahon ng mga Kastila.
Edukasyon
 Isinaling kaalaman mula sa mga magulang.
 Pagkatuto kung paano ipagtanggol ang sarili.
 Pagkatuto ng pangkabuhayang gawain gaya ng
 pangangaso at pangingisda.
Panitikan. Nagbuhat ang panitikan ng Pilipinas mula sa sari-saring
mga lipon at pangkat ng mga taong dumating sa mga kapuluan nito.
May pagkaka-agwat-agwat na dumating sa sinaunang Pilipinas ang
mga Negrito, mga Indones, at mga Malay.
Dalawang uri: paslaita at pasulat
PASALITA.
1. Sawikain. Kadalasang malalim ang mga gamit na salita at
pinapalitan ang pangkaraniwang pagtawag sa isang bagay at
ginagawang matatalinhagang pahayag.
1. Bukas ang palad - Matulungin
2. Lantang Gulay - Sobrang pagod
3. Nagsusunog ng Kilay – Masipag mag-aral
4. Kilos Pagong – Mabagal
5. Pag-iisang Dibdib - Kasal
2. Bugtong. Maikling tulang karaniwang naglalarawan ng isang
bagay na siyang pahuhulaan.
3. AWITING BAYAN. Ito ay mga awit ng mga Pilipinong ninuno
na hanggang ngayon ay kinakanta o inaawit pa rin.
Mga Awiting Bayan:
1 Dalagang Pilipina
2 Leron, Leron Sinta
3 Bahay Kubo
4 Atin Cu Pung Singsing
5 Manang Biday
6 Paruparong Bukid
PASULAT
Alamat
Kwentong Bayan 3 Epiko
PASULAT
ALAMAT. Ito ay ang kwento kung saan o ano ang pinagmulan ng
mga bagay-bagay sa mundo.
Alamat ng Pilipinas alamat. pabula, talambuhay, sanaysay, balita at editorial sa mga
Alamat ng Pinya tuluyan o prosa.
Alamat ng Saging
Alamat ng Amplaya Mga Halimbawa Ng Patula
Alamat ng Mangga
Alamat ng Bayabas Tulang Pasalaysay -tumutukoy sa mga pinapaksang mahahalagang
Alamat ng Butiki mga tagpo opangyayari sa buhay, ang kagitingan at kabayanihan ng
KWENTONG BAYAN. Ito ang mga kwentong naglalarawan ng tauhan.
mga kaugalian, pananampalataya, at mga suliraning panlipunan sa
mga panahong iyon. Awit/Korido at Kantahin
EPIKO. Ito ay tumatalakay sa kabayanihan at pakikipagtunggali ng -ito naman ay tumutukoy sa mga musikang may tono na talagang
isang tao o mga tao laban sa kaaway. magandang pinakikinggan.
Biag ni Lam-Ang (Iloko)
Bidasari (Moro) Epiko -isinalaysay ang kabayanihan atpakikipagtunggali ng isang
Maragtas (Bisaya) tao o mga tao
Haraya (Bisaya) laban sa mga kaaway na kadalasang hindi mapaniwalaan dahil sa
Lagda (Bisaya) mga tagpuang
Salawikain. Ito ay nagsisilbing batas at tuntunin ng makababalaghan at di-kapani-paniwala.
kagandahang-asal ng ating mga ninuno.
Kung ano ang puno, siya ang bunga.
Huwag gawin sa iba ang ayaw mong gawin sa iyo. Sawikain
Kung walang tiyaga, walang nilaga. -Idioma - isang uri ng sawikain pagpapahayag na
Nasa Diyos ang awa, nasa tao ang gawa. ang kahulugan ay hindikomposisyunal.
Kung ano ang itatanim ay siya ring aanihin. -Moto - parirala na nagpapahiwatig ng
sentimiento ng isang grupong mga tao
* Salawikain - mga kasabihan o kawikaan.

CANSANCIO Balad -uri o tema ng isang tugtugin

Mga Anyo Ng Sinaunang Panitikan at Kultura
Ano ang Panitikang Pilipino?
Bugtong -pangungusap o tanong na may iba o nakatagong
kahulugan.
Tanaga tumutukoy ito sa mga maikling katutubong Pilipinong tula
na naglalaman ng pang aral at payak na pilosopiyang ginagamit ng
matatanda sa pagpapagunita sa mga kabataan.

Ang panitikan ay nagsasabi o nagpapahayag ng mga kaisipan,mga

damdamin,mga karanasan,hangarin at diwa ng mga tao.At ito rin "Mga Halimbawa Ng Prosa o Tuluyan"
ang
Pinakapayak na paglalarawan lalo na sa pagsulat ng tuwiran Alamat -isang uri ng panitikan na nagkukuwento tungkol sa mga
otuluyan at patula. pinagmulan ng mga bagay-bagay sa daigidig.
Ang salitang panitikan ay nanggalingsasalitang
"pang-titik-an"nakungsaanangunlaping"pang"ayginamitathulaping" Anekdota -isang uri ng akdang tuluyan ng tumatalakay sa
an".Atsasalitang"titik"namanaynangangahulugangliteratura(literatur kakaibang pangyayaring naganap sa buhay ng isang kilala, sikat o
e),naangliteraturaaygalingsaLatinnalitterananangangahulugangtitik. tanyag na tao.

Mga Dahilan Kung Bakit Mahalaga ang Pag-aaral ng Nobela o Kathambuhay -ito ay isang mahabang kuwentong
Ating Sariling Panitikan piksyon na binubuo ng iba't ibang kabanata.

Pabula -isang uri ng kathang- isip na panitikan kung saan mga

1. Malalaman ng mga tao ang kalinangan at kasaysayan.
2.Mababatid nila ang kalakasan o kahinaan ng
kanilang paniniwala at pag- uugali.
3.Magiging matatag at matibay ang kanilang pagkalahi.
4. Makikilala ang mga kapintasan at kagalingan pampanitikan
upang lalong mapayabong.
5.Magkakaroon ng pagmamalasakit sa ating sariling panitikan.
6.Bilang mga Pilipinong mapagmahal at mapagmalasakit sa ating
sariling kultura ay dapat nating pag-aralan ang ating panitikan. Tayo
higit kanino man ang dapat magpahalaga sa sariling atin
Dalawang Anyo Ng Panitikan
1. Patula (Poetry)
. -may mga naratibo't lirikal at maingat ang pagsukat at tugma sa
mga
ito. Ito ay nabubuo sa pamamagitan ng pagsasama-sama ng
maanyong salita o
mga retorika sa mga taludtod na may mga sukat o bilang ng mga
pantig at
pagtutugma sa bawat saknong. Kabilang dito ang mga tulang liriko,
tulang
pasalaysay, at tulang pangtanghalan.
2. Tuluyan o Prosa
(Prose)
-Mga lipon ng mga salita't pangungusap na may mga kwento at aral.
Ito ay nabubuo sa pamamagitan naman ng malayang
pagsasama-sama ng mga salita sa mga pangungusap at pagtatalata.
Hindi limitado o kaya ay pigil ang mga paggamit ng mga
pangungusap. Kabilang ang mga maikling kwento, nobela, dula,
hayop o kaya mga bagay na walang - buhay ang gumaganap na mga
tauhan,
Parabula -maikling salaysay na maaring nasa anyong patula o
prosa na malimit nangangaral o nagpapayo hinggil sa isang
pangyayari, na kadalasang isinasalarawan ang isang moral o
relihiyosong aral.
Maikling Kuwento ay isang maigising salaysay hinggil sa isang
mahalagang pangyayaring kinasasangkutan ng isa o ilang tauhan at
may iisang kakintalan
o impresyon lamang. Isa itong masining na anyo ng panitikan.
Halimbawa Ng Maikling Kwento na Yaman ng Panitikang
Filipino
1. Sa Bagong Paraiso ni Efren Abueg
2. Ang Kwento ni Mabuti ni Genoveva Edroza-Matute
3. Tata Selo ni Rogelio Sicat
4. Walang Panginoon ni Deogracias Rosario
"Mga Halimbawa Ng Prosa o Tuluyan"
Dula -isang uri na hinahati sa pamamagitan ng yugto at kadalasang
isinalaysay sa mga teatro.
Sanaysay - maiksing komposisyon na kailimitang naglalaman
ngpersonal na kuru-kuro ng may- akda.
Talambuhay - isang anyo ng panitikan na nagsasaad ng kasaysayan
ng buhay ng isang tao hango sa mga tunay na tala, pangyayari o
impormasyon.
"Mga Halimbawa Ng Prosa o Tuluyan"

Talumpati - isang buos ng kaisipan o opinyon ng isang tao na
pinababatid sa pamamagitan ng pagsalita sa entablado. Layunin
nitong humikayat, tumugon, mangatwiran, magbigay ng kaalaman o
impormasyon at maglahad ng isang paniniwala.
Kuwentong-bayan - ay mga salaysay hinggil sa mga likhang-isip
na mga tauhan na kumakatawan sa mga uri ng mamamayan, katulad
ng matandang hari, isang marunong na lalaki, o kaya sa isang
hangal na babae. Karaniwang kaugnay ang kwentong-bayan ng
isang tiyak na pook o relihiyon ng isang bansa o lupain.
Kaugnay nito ang alamat at mga mito.
Uri ng Kuwentong Bayan
Kuwentong-bayan Tagalog
-Si Mariang Makiling
-Si Malakas at Si Maganda
-Mga Kuwento ni Juan Tamad
Mga Kuwentong-bayan sa Bisaya
-Ang Bundok ng Kanlaon
-Ang Batik ng Buwan
Mga Kuwentong- bayan sa Mindanao
-Isang Aral Para sa Sultan
-Si Monki, si Makil at ang mga Unggoy
Ano ang kultura?
Ang kultura ay tumutukoy sa hanay ng mga materyal at espiritwal
na kalakal ng isang pangkat ng lipunan na nailipat mula sa
henerasyon hanggang sa henerasyon upang gabayan ang mga
indibidwal at kolektibong kasanayan. Kasama dito ang wika,
proseso, paraan ng pamumuhay, kaugalian, tradisyon,
gawi, halaga, pattern, tool at kaalaman.
ANG PANGUNAHING ANYO NG KULTURA
•Ang kultura ay elitist (mataas),
-na nilikha ng isang pribilehiyong lipunan. Ang kasabihan ng form
na ito ay: "Art for the sake of art." Maaaring kabilang dito ang
indibidwal na sining, tula, at iba pa mga asosasyon.
Kultura Masa - Ang kultura ng masa ay nananatili sa pag-unlad ng
media. Ito ay nilikha para sa masa at natupok ang masa
Ang isang katutubong kultura (kolektibo),
- na, hindi tulad ng mga piling tao, ay nilikha ng mga hindi kilalang
tagalikha na walang anumang pagsasanay sa propesyonal. Mga
halimbawa ng form na
ito: katutubong awit, sayaw at tales, mito. alamat ng bayan,
kaugalian, tradisyon.
Repleksyon
Ang pantikan ay mahalaga sa ating mga buhay dahil ito ang
naglalarawan sa mga karanasan, kultura, at tradisyon ng mga
sinaunang Pilipino. Maaari nating pag-aralan ang mga pangyayari
sa ating kasaysayan at magamit ang mga aral sa
kasalukuyang buhay natin. Dahil sa panitikan, ang mga tao ay
nabibigyan ng tulay sa nakaraan na maaari ring isalamin sa
kasalukuyang panahon.
Kaya, mas maiintindihan natin ang ating kultura at tradisyon at mas
mabibigyan ito nang halaga.
CASTILLO
KASAYSAYAN NG PAGLAGANAP NG KULTURANG
POPULAR
KULTURA
 Aktibidad ng sangkatauhan
 Kaparaanan ng mga
 tao sa buhay
POPULAR
 Kinagigiliwan at nagugustuhan ng nakararaming tao.
 Popular ang isang bagay o tao kung maraming tumatangkilik.
 Tuwirang tumutukoy sa tao mula sa salitang populus (latin).
KULTURANG POPULAR
 Ang kulturang popular ay paraan ng mga tao para maramdaman
ang pagtanggap sa kanila ng nakararami.
 Ang pag-ayon sa kulturang popular, ang nagpapadama sa mga
tao na tanggap sila sa modernismo.
 Bakit nga ba may Kulturang Popular? Saan ito nanggaling?
 Industrya, imprastaktura, telekomunikasyon, at merkado ang
pinakamahalagang sangkap ng isang bansa.
 Nagsimula sa mga Amerikano na siyang nagpalakad at
nakinabang sa mga negosyong pambansa ng Pilipinas noong
panahon ng Komonwelt at Unang Republika sa panunungkulan
ni Pang. Manuel Roxas.
 Dahil sa makabagong teknolohiya, natugunan ang lahat ng
pagnanasa ng masa- artipisyal na pagnanasa, hilig at fantasya.
 Binaha ang ng mga produktong buhat sa Amerikanong
kulturang popular ang Pilipinas, dahil dito hindi makatakas
saAmerikanisasyon ang masa kahit na hindi sila natutong lahat
ng Ingles o nakapag-aral.
 Nilikha noong ika-19 na siglo o mas maaga
 Ayon sa kaugalian, nauugnay ang kulturang popular (kanino)
na may mahinang edukasyon at may mababang mga klase,
taliwas sa opisyal na kultura at mas mataas na edukasyon ng
mga mataas na klase.
 Panahon ng Victoria at Rebolusyong Pang-industriya (18 na
siglo-19 na siglo )- tumaas na literacy rate, kapitalismo, at
industriyalisasyon
 Sa ideolohikal na usapin, ang kulturang popular ay lumitaw
noong modernong panahon sa Europa.
 Ito ay kultura ng namamayaning kaayusan at naghaharing uri
ng lipunan. Tinatawag na klasiko at kanon ang kanilang kultura
samantala ang kulturang masa ay bakya at mababang uri.
(Adorno at Horkheimer, 2000)
 Ang gumawa o sumugal sa kulturang popular ay yaong mga
transnasyunal at translohikal na kapitalista.
 Mayroong rasyonalisasyon ng pang-araw-araw na tunguhin ang
mga tao na kung saan ay naiimpluweisyahan ng mga bagay o
komoditi mula sa labas.

 Humahatak ito sa pangkalahatan na sumanib at makiuso at
nagiging pananda ng kasikatan sa panloob na geograpi ng kilos
at gawi ng tao (Ritzer, 1900).
 Kay Lumbera (1997) usapin ng loob at labas ito. Ang kulturang
popular ay galing sa labas na kaiba sa pambansa o folk na
kulturang nasa loob ng bansa. Nang tumagal, ito ay pumapasok
na sa panloob na pwersa.
ANIM NA PINAGMULAN NG KULTURANG POPULAR
PANGANGAILANGAN NA ITINAKDA NG MGA
NEGOSYANTE Ang mga negosyante ay nagbibigay o
nagpapakita sa mga tao ng isang pangangailangan. Maaaring ito ay
pangangailangan para maging maputi, maging diretso ang buhok,
magkaroon ng kolorete sa mukha at iba pa para matawag na
maganda.
LATAK. Sinasabi rin naman na ang kulturang popular ay isang
latak. Panghalili sa mahal at sa orihinal. Sinasabing nangyayari ito
dahil ang masa ay hindi makabili ng mga kustal at kasuotan na
mamahalin kaya sila ay nagkakasya na lamang sa pagbili ng mga
damit at bag na mura hanggang sa ito na ang maging uso at gamit
na ng lahat.
PANGMASA O KOMERSYAL NA KULTURA Kaugnay ng Pabula
sinasabi natin kanina tungkol sa mamahaling mga gamit, ang mga Sanaysay
mumurahing gamit ay kadalasang sumasailalim sa maramihang Anekdota at iba pa.
produksyon o mass production. Ang kulturang popular ngayon ay
ang mga pagkakaparepareho ng mga kagamitan na nabili ng mga
tao sa murang halaga. Dula
GINAGAWA ANG TAO. Ito naman ang nagsasabing ang Komedya
kulturang popular ay ginagawa ng tao.Maaari ng isang sikat na Balagtasan
personalidad na nais tularan ng marami. Sa paggaya dito ng mga tao, Bodabill
unti-unti itong napupunta sa mainstream. Awit
LARANGAN NG GAHUM. Sinasabi rin naman na ang kulturang Sinakulo
popular ay isang ebidensya ng mataas na tingin natin sa isang Pyesta
gahum na bansa. Kung ano ang mga gamit, damit, bag o kung ano Lamayan
man na ginagamit sa kanilang bansa ay ating tinatangkilik dahil ito Panggamot at iba pa.
ang maganda, nakahihigit at nakatataas para sa ating paningin.
PAGKALUSAW NG HANGGANAN. Sa tumitingding Tulaan
globalisasyon at pagkakaugnay-ugnay ng mga kultura at
sibilisasyon sa buong mundo, hindi na nagiging hadlang ang Bulong
distansya ng mga bansa para magkaroon ng iisang kulturang Bugtong
popular. Nawawalan na ng distinksyon ang mataas at mababang Kasabihan
kultura, ang sariling kultura, comersyal at popular na kultura. Lahat Salawikain
ng kultura ay nagkakasabay-sabay na ginagamit at nagiging isa. Pamahiin
Awiting bayan
Epiko
TANDAAN Pasyon
At iba pa.
Sa huli, makikita ang kalagayan ng mga komukonsumong masa
o mamamayan. Pinaniniwalaang ang kulturang popular ay
maiintindihan, hindi sa yugto ng produksiyon ng mga prdukto, Panitikan Kultura ngayon
bagkus sa pagkonsumo nito.
Tuluyan
Ang Kulturang Popular ay isang kulturang maaaring sabayan at
sakyan ng tao. Ngunit, dapat nating isaisip na ang kulturang popular Teleserye
ay hindi maiiwasang magbago kaya marapat lang na panatilihin Korean Novel
natin ang kulturang unique at sariling atin, Hindi dapat natin ito Pelikula
hayaang matabunan ng kulturang popular. Radio
Komiks
Animation
Spokwento
CONCEPCION Mga babasahin
Pag-uugnay ng Sinaunang Panitikan sa Kultura: Noon at Indi-Film
Ngayon
Isip at gawa
Panulaan, Tuluyan at Dula
Comedy bar
KULTURA Gameshow
ang paniniwala, kinamulatan, kaugalian, kinamihasnan o kamalayan American idol
ng tao upang mabuhay at maka salamuha sa kanyang lipunan. Advertisement
Tv station competition
Sinaunang Panitikan Dubbing
Okasyon at lokasyon
Ayon kay Ramos, ang panitikan ay ang kasaysayan ng kaluluwa ng
mga mamamayan. Nasasalamin ang mga layunin, damdamin, Tulaan
panaginip, pag-asa, hinaing at guni-guni ng mga mamamayan na
nasusulat o binanggit sa maganda, makulay, makahulugan, OPM
masining at matalinhagang pagpapahayag. K-pop
Spoken poetry
Paano ba natin ma iuugnay ang sinaunang panitikan sa Rap
kultura? Mtv
Youtube
Ang sinaunang panitikan ay integral na parte ng kasaysayan at Pick-up tune
kultura ng Pilipinas. Ito ay nagpapakita ng galing at abilidad ng mga Hugot emo
sinaunang Pilipino sa pagsulat. Live concert

Ang sinaunang panitikan ay nagbibigay ng kaalaman at kasiyahan KULTURA NGAYON

sa mga mambabasa. Bukod dito, nagpapakita ang sinaunang
panitikan ng mga tradisyon at kultura ng lugar kung saan
nanggaling ang kwento.
Ang sinaunang panitikan ay nagsisilbing tulay upang makuha at
mabatid natin ang kaugnayan ng kasalukuyang kultura sa
nakaraan.
Ang Pilipinas ay isa sa mga bansang may pinakamayamang
panitikan at kultura na tinatangkilik at pinapahalagahan ng bawat
mamamayang Pilipino. Ngunit sa paglipas ng mga dekada, tila
napakabilis ng mga pagbabago ng mga Pilipino. Maaaring ito‘y
dulot ng makabagong teknolohiya at agham o di kaya’y mula
modernong pag-iisip na nakukuha sa malawakang impluwensya
mula sa Estados Unidos at iba pang banyagang bansa.

Sinaunang panitikan Kultura noon “Salamin ng kultura ang panitikan nakalarawan dito ang kahapon,
ngayon at maging bukas ng isang bansa.” L. Tiamzon.
Tuluyan

Alamat
Kuwentong bayan
Kuwentong kababalaghan
 DE LARA AT DESIERTO
Mga Salik sa Pagpapalaganap ng Kulturang Popular
MEDIA AT PAMBANSANG WIKA NI ROLANDO
TOLENTINO
Ang kulturang popular ay masasabi nating isang paraan ng mga tao
para maramdaman ang pagtanggap sa kanila ng nakararami. Ang
pag-ayon sa kulturang popular ang nagpapadama sa mga tao na
tanggap sila sa modernismo dahil ang kulturang popular ay
kadalasang nagmumula sa mga modernong produkto ng mga
kumpanya at modernong mga bansa. Ang kulturang popular ang
kadalasang nagbibigay ng depinisyon kung ano ang maganda at
kung ano ang katanggap-tanggap. Ang kulturang popular ay
maaaring teknolohiya, pagkain, kasuotan, musika at iba pa. Ito ay
ang mga pinagsasama-samang kultura na itinatakda ng
makakapangyarihang tao, kumpanya at bansa. Ginagamit ito ng
mga ordinaryong tao para maipahayag ang kanilang pagsang-ayon
sa isang kultura, pati na rin maipakilala ang kanilang sarili.
Media at Pambansang Wika ni Rolando Tolentino: Pagpapaliwanag
ng Kahulugan at Pagiging Salik nito
•Media ang pangunahing daluyan ng pambansang wika, o ang
popular nitong bersyon, kolokyal na Tagalog, Filipino at Taglish.
Maliban sa evangelical na palabas na nagbibigay-aral at
nanghihimok ng kumbersyon sa ingles, ang kalakhan ng free
channels sa telebisyon ay gumagamit na nitong Filipino.
• Dati ay primetime telebisyon lang ang gumagamit nito. At
simula ng pinakahuling balita sa gabi, lahat ay bumabalik sa Ingles,
lalo na ang news magazine shows. Pero nahigop ito ng Filipino,
lumawak ang oras at palabas na tinaguriang “primetime,” at kung
gayon, mas maraming oras ng advertisement na pinagkakakitaan ng
may-ari ng kompanya.
•Magkabilang pisngi ng iisang mukha ang telebisyon bilang
lundayan ng pagpapalaganap ng pambansang wika. Sa isang banda,
ito na ang nakakapagpaunlad ng kontemporaryong Filipinong
kauna-unawa sa buong bansa. Ang kalakarang hindi kayang
ilehislatura o isabatas hinggil sa pambansang wika ay
naisasakatuparan na ng popular na media.
• At hindi nag-iisa ang telebisyon bilang pangunahing
disseminator ng wika. Lahat ng AM stations sa radyo ay gumagamit
ng Filipino at mga wikang bernakular. Ang FM stations ay
kinakailangan ding gumamit ng Taglish kaysa ingles na may twang
at slang dahil masyadong nae-alienate ang tagapakinig, lalo na ang
Amerikanong tagapakinig kapag ang DJs ay “pretend”
(nagpapanggap na American native speaker).
• Ito na rin ang nagsisiwalat ng isang Filipino Ingles na
binibigkas. Walang American twang, tadtad ng idiomatikong
expresyong pidgin o kakatwa lang sa Pilipinas, at may rekurso sa
Taglish bilang performatibong wika ng gitnang uring tagapakinig
ng FM station. Ang umuunlad na pinapakinggang Taglish ang
siyang benchmark ng isang wika aspirasyonal para sa mababang uri
na kahit man lamang ito—halong Tagalog at ingles—ay
makayanang maabot, at sa mataas na uri para
makapagkomunikasyon sa sirkulo ng iniinugang mababang uri,
tulad ng kanilang katulong, driver, watch-your-car boy, nagbebenta
ng sampaguita at yosi, at iba pa.
•Ang umuunlad na wika ay pragmatikong wikang kolokyal.
Nasasapol nito ang aspirasyonal na layunin ukol sa komunikatibong
operasyon sa bansa. Na ang ibang uri ay maari ring umangat—at the
very least, maging call center agent—kung makikinig lamang ito ng
Taglish sa popular media, mga bagay na hindi niya lubos na
matutunan sa akademikong kalakaran na purong Filipino o purong
Ingles lamang.
•At ang mataas na uri ay maaring magkaroon ng reli (relevance) sa
kinakausap na ibang uri, dahil marahil sa kauna-unahang
pagkakataon, may nauunawaang popular na wikang
pinaghahalawan ang kumakausap at kinakausap. Para itong wika ng
popular na pelikula, kahit mamilipit na ang mga karakter—na
ginagampan ng pinakabatikang batang artista—na magdiretsahang
Ingles, nakakapanghimok pa rin ang wika ng aspirasyonal na
lifestyle choice: edukasyon, career, pag-ibig, pamilya at gitnang
uring buhay.
•Na kahit nga ibang uri ang mga tauhan at naratibo ng mga
pelikulang popular, sa pamamagitan ng gitnang uring panuntunan,
ang punto-de-bista at pagpapahalaga ay maglilikhang hindi nakikita
at natutunghayan ang materialidad ng ibang uri. Tanging ang
aspirasyon ng gitnang uri ang tumitingkad. Kaya ang ordinaryong
assistant sa isang advertising company na babae ay mai-inlove sa
kanyang masungit na boss, at mai-inlove gamit ang wikang Taglish.
• Sa internet, sinasabing ang sites na sa Filipino at bernakular ay
mas maraming trapiko at hits kaysa sa sites sa Ingles. Umaariba na
ang kolokyal na pambansang wika, at ang panuntunan ng
gatekeepers ng opisyal na wikang pambansa ay, sa pangunahin,
nakasentro sa usaping standardisasyon (baybay, panunumbas na
kahulugan, gamit sa pangungusap, at iba pa).
• Sa kabilang banda, sa mas pragmatikong usapin, ang
pagpapalaganap ng media ng kolokyal na pambansang wika ay
hindi naman dahil sa pagmamahal ng una sa huli. Mas atas pa ng
pangangailangan ng higit na kita ng media—isa sa mga huling
negosyong nilinaw ng Konstitusyon na para sa mga Filipino
lamang—ang motibasyon ng pagtangkilik ng negosyong media sa
wikang pambansa.
• Narinig kong magsalita ang mga artista sa “The Buzz,” isang
showbiz talk show. Si Shaina Magdayao ay nagpapaliwanag kay
Boy Abunda hinggil sa pang-aalipustang siya ang dahilan ng
pagka-setback sa career ni John Llyod Cruz. Ewan ko kung tipong
inaabot ni Shaina o Gerard Anderson—na nagpapaliwanag naman
sa korte ng popular na publikong opinyon hinggil sa paghihiwalay
nila ni Kim Chu–ang manonood na kalakhan ay galing sa mababang
uri, pero hindi sila makapagsalita ng tuwid na Filipino o Ingles.
• Ang kanyang rekurso ay paghaluin ito, at ito ang tagumpay ng
pag-inhinyero ng media conglomorates sa artista at wika: wala nang
nasa labas ng kolokyal na wika, at ang pagpaminta ng ingles sa
Filipino ay ang pagsasanib ng higit na aspirasyonal na halaga ng
wikang Ingles sa Filipino. Hindi rin kakatwa na wikang Ingles ang
inaakalang literal na magpapayaman sa nagsasanib nito sa wikang
Filipino.
• Hindi ba’t Ingles ang siyang kolonyal na wika, at kasalukuyang
tampok na global na wika sa ating insular na mundo? Kahit pa sa
boom economies ng India at China at ang pangangailangan ng
maraming Pilipinong marunong ng wika ng mga ito para sa
engagement sa mga bagong global na economic powers, patuloy
lamang ang pinupuntirya ng mga Pilipino ay ang circuitous na
pakikisalumuha via Ingles?
• Sa madaling salita, pambansang aspirasyon ang kolokyal na
pambansang wika. Ang sentral na impetus ay nanggaling sa
pambansang motibasyong makaalinsabay sa globalisasyon, o ang
paghahanap ng lokal na idioma sa global na kapitalismo. Hindi ito
dumidiretso sa kalakarang global, ang pagpasok sa ekonomiya ng
India, China at iba pang umuunlad at mas mauunlad na bansa.
• Ang trajektori ng aspirasyon ay tungo sa katagumpayan ng
globalisasyon sa pambansang kondisyon: ang higit pang
penetrasyon ng global sa lokal. Ang kultural nitong pagsasalin ay
nangangahulugan ng mobilisasyon sa pamamagitan ng overseas
contract work sa labas ng bansa at call center work sa loob ng bansa.
At media ang nagpako ng kasalukuyang estado ng pangarap ng
mamamayan.
• Ang kahulugan ng paglaganap ng isang kolokyal na wikang
pambansa sa media ay nagsaad rin ng nasyonal na agenda: sa
pamamagitan ng kolokyal na wikang pambansa makakalahok ang
bansa sa kolokyal na globalisasyon. Nananatiling nasa laylayan ang
bansa at ang wika nito tungo sa internalisasyon ng globalisasyon. At
dahil magpakaganito, tumitingkad ang materyalidad ng di-pantay na
penetrasyon ng globalisasyon sa buong mundo.
• Kung titignan ang diyaryo, malinaw na ang broadsheets—ang
lehitimong peryodismo—ay nakasulat sa Ingles. Sa mga tabloid, na
higit na tinutunghayan ng mas maraming bilang ng ordinaryong
mamamayan, ay sadlak sa sensasyonalismo, ang bulgar at bawal,
sexual at bastos, at iba pa. Hindi ba’t ang isinasaad nito ay ang
di-opisyal at popular na motibasyon sa kaalaman-kultural na dulot
ng tabloid ay tungo sa mismong hindi aangkop sa kinikilalang
opisyal na peryodismo sa bansa?
• Kaya ito ang debacle sa wikang pambansa at media na
nagpapalaganap ng kolokyal na baryasyon nito: ang pinapatingkad
ay ang kabalintuan ng di makapantay at makaagapay sa opisyal na
globalisasyon, at ang kasalukuyang tereyn ng kolokyal na wikang
pambansa ay nananatiling nasa bulgar, ipinagbabawal, sexual at
bastos.
GABINETE
Ang Papel ng Mass Midya sa Wika, Kultura, at Ekonomiya
Ang Papel ng Mass Midya sa Wika, Kultura, at Ekonomiya
Jhames F. Labrador, MA Filipino at Lipunang Filipino
Naging malaking ambag na sa kulturang Filipino ang
pag-usbong at pag-unlad ng mass midya. Gamit ang wika,
pinadadali nito ang paghahatid ng berbal na mensahe sa
pamamagitan ng mass midya. Lalo pang pinabilis ang
pagpaparating ng mensahe sa pag-usbong ng mass midya sa
pagpapalaganap ng impormasyon sa pamamagitan ng makabagong
teknolohiya. Sa kasalukuyan, sa araw- araw na pakikisalamuha ng
tao, siya ay pinaliligiran na ng mass midya. Dinaranas niya ito sa
pakikinig ng radyo, panonood ng telebsiyon, pagiging aktibo sa
internet, at marami pang iba. Ginagamit din niya ang midya sa
pamamagitan ng iba’t ibang midyum tulad ng cellphone, mga social
networking sites at iba pang uri ng mga elektronikong kagamitan.
Naging malaking bahagi na ito ng pang-araw araw na gawain na
siya namang humuhulma sa kabuuang transaksiyon niya sa lipunan.
ANO ANG MASS AT MEDIUM?
Pinatutukuyan ang midyum – midya kapag maramihan – bilang
isang uri ng komunikasyong ginagamit ng tao upang makaugnay at
makapagbatid ng mensahe (Livesey, 2011). Maraming instrumento
ang maaring gamitin bilang pamamaraan ng komunikasyon upang
magpabatid ng mensahe. Maaring ang instrumentong ito ay isang
larawan – halimbawang larawang matatagpuan sa kuweba ng
Altamira, Espanya
na iginuhit ng mga sinaunang tao, na hanggang ngayon ay paksa at
bahagi pa rin ng mga debate ng ilang mga dalubhasa kung ito ba ay
isang uri ng sining lamang o isang uri ng pagpapabatid ng mensahe
noon. Maaari rin itong isang kagamitan o device – ang telepono
halimbawa, kung saan, naririnig natin ang boses ng kausap gamit
ang isang aparato ng naglilipat ng mga boses sa pamamagitan ng
pagpapadaloy ng soundwaves sa kable upang marinig ang kausap, o
hindi naman kaya ang SMS (short messaging service) na
nakakapagbigay ng mensahe gamit ang mobile phones na kayang
umakda ng mensaheng hindi hihigit sa 160 na titik o simbolo. Ang
mass midya naman ay tumutukoy sa kolektibong uri ng
komunikasyong nag-uugnay at umuugnay sa mga tao. Madalas na
pinatutukuyan din ang mass midyum bilang isang uri ng
komunikasyong isa laban sa nakararami (one-to-many) (Livesey,
2011). Makikita ang konseptong ito sa dayagram sa ibaba.
Dayagram Blg. 1. Ang one-to-many communication na konsepto ni
Livesey
Pinagpapalagay sa dayagram na ito na ang mass midya ay one way
communication kung saan kinakatawan ng “isa” (one) ang
maykatha ng isang aklat, ang tagalikha ng isang programa sa
telebisyon o kaya naman ang ang director ng isang palabas, na
nakiki-ugnay o kumakausap sa nakararami (many). Katangian din
ng isa-sa-nakararaming uri ng komunikasyon ang pagiging
impersonal –ang taong kumakausap ay hindi magkakaroon ng
pagkakataong makakuha ng fidback mula sa mga tagapakinig o
tagapanood nito. (Maaari mong sigawan ang isang pulitiko habang
nananalita ito sa telebsiyon ngunit hindi ka nito maririnig.) isa (one)
nakararami (many)2
Ayon kay Dutton et al (1998), malalaman ang kaibahan ng mass
midya sa iba pang uri ng komunikasyon sa pamamagitan ng
sumusunod:
1. Layo (Distance) – uri ng pakikipag-ugnay sa pagitan ng mga
taong nakakapagpadala at nakakatanggap ng mensahe
2. Teknolohiya (Technology) – nangangailangan ang mass midya
ng behikulo o instrumento, katulad ng telebisyon, mga print
materials, na naglalayong makapagpadala at makatanggap ng
mensahe.
3. Antas (Scale) – isa pang katangian ng mass midya ay ang
kakayahang maabot ang madla sa iisang uri ng komunikasyon.
4. Komoditi (Commodity) – Tampok nito ang konseptong may
katumbas na halaga ang pagkonsumo ng mass midya Ayon naman
kay McqQuail (2005), may apat na elementong makatutukoy sa
pag-usbong ng mass midya. It ay ang mga sumusunod:
1. Paghahangad, o pangangailangan sa pakikipag-ugnay
2. Teknolohiya para sa pampublikong pakikipag-ugnay
3. Sosyal na organisasyon upang makapagpakalat at
makapagpamahagi (ng produkto)
4. Pamumuno sa pampublikong interes
ANG KASAYSAYAN NG MASS MIDYA SA PILIPINAS
Mahaba na ang tinahak ng kasaysayan ng mass midya sa Pilipinas.
Kung tutuusin, humigit kumulang isang daang taon lamang ang
tanda ng unang imprentang librong inilimbag sa Pilipinas mula
nang maimbento ang printing press sa Europa. Ang aklat na
Doctrina Christiana o Ang Mga Aral ng Kristiyanismo ay ang
unang aklat na nailimbag sa Pilipinas noong 1593. Isa itong
mahalagang simulain sa kasaysayan ng mga limbagin sa Pilipinas.
Sumunod na dito ang mga dyaryo at magasin na nailimbag gamit
ang wikang Kastila at Tagalog. Ilan dito ay ang Sucesos Felices
(1637), Del Superior Govierno (1811), Diariong Tagalog (1892), La
Solidaridad (1889) at Kalayaan (1898).
Sa pagdating ng mga Amerikano sa Pilipinas, naitatag din ang
pahayagang Manila Bulletin (1900) na kinikilalang
pinakamantandang pahayagan sa Pilipinas na aktibo pa ngayon.
Bukod dito, nag-umpisa na rin ang pagtangkilik ng mga Pilipino sa
mga rekordings sa pamamagitan ng ponograpo. Naging madali ang
pagpasok sa Pilipinas ng ponograpo, isang uri ng record player, 20
taon ang nakakaraan matapos itong
maimbento ni Thomas Edison sa America. Kinilala noong 1870s
ang La Estrella del Norte na matatagpuan sa Escolta, ang sentro
noon ng kalakalan ng mga mamahaling kagamitan, bilang
kauna-unahang tagapamahagi o distributor ng ponograpo. Noong
kalagitnaan ng 1880s, nagkaroon ng probinsyal na sangay sa Lipa,
Batangas
ang La Estrella. Sa pagtatapos ng taong 1880, karamihan sa mga
Taga-Lipa ang nagmamay-ari na ng ponograpo na nabibili sa
halagang dalawang piso, ang halagang katumbas ng kita ng isang
manggawa sa opisina ng panahong iyon. Upang lalong mapaunlad
ang pakikinig sa mga recording na ito, itinayo ni Major William
Anderson
ang KZEG radio station noong 1923. Ang KZ ay mga call letters na
ginagamit sa pagbibigay pangalan sa mga radio station, alinsunod sa
alituntunin sa brodkasting ng Estados Unidos noon, samantalang
ang EG ay pinaikiling Erlanger at Galinger na siya namang
nagbibigay sangkapan para sa sangay nito sa Maynila. (Yuson,
2013).
Noong taong 1926, nagtayo naman si Isaac Beck ng sarili nitong
istasyon na tinawag na KZIB, ang IB bilang unang titik ng buo
niyang pangalan. Dinumog ang kanyang tindahang kilala sa tawag
na IBeck Escolta ng mga mamimili upang makakuha ng kopya ng
“Ang Dalagang Pilipina” at “Paalam sa Pagkadalaga” na inawit at
ini-record ni Tinay Arellano sa Los Angeles, California. (Yuson,
2013). Sa parehong istasyon din ng radyo nakilala si Lilian Velez sa
kanyang pagtatanghal ng awiting “Sa Kabukiran” na nagbigay sa
kanya ng unang gantimpala sa isang patimpalak na awitin.
Nang sumunod pang mga taon, nabago ang hilig ng mga tao sa
pagsikat ng mga awit mula sa mga pelikula noong 1930s hanggang
1940s. Nabibili ang mga recording sa mga plaka. Umaabot ng
humigit kumulang P1 milyon ang kinikita ng mga kumpanya ng
recording noon mula 1950s. Dito na rin sumikat ang mga tugtuging
chacha at rhumba na itinatanghal at inire-record ng mga orchestra
noon.
Noong 1953, nagbukas ang kauna-unahang TV Broadcasting
Company (DZAG-TV Channel 3) na kilala noon sa pangalang Alto
Broadcasting Company. Isang dekada ang nakalipas at itinatag
naman ni Dean Gloria D. Feliciano ang UP Institute of Mass
Communication. 3 Sa panahon naman ng martial law sa ilalim ni
Pangulong Ferdinand Marcos, ipinasara ang ilan sa mga midya
outlet na pag-aari ng pribadong sector. Naging exclusibo ito sa mga
taong malapit sa Unang Pamilya. Noong panahon din iyong ang
paglaganap ng xerox journalism at cassette journalism kung saan
naging imposible para sa rehimeng Marcos na salain ang
impormasyon tungkol sa pagpatay ka Ninoy Aquino. Naging daan
din ito sa kalayaan ng pagpapahayag sa Pilipinas.
Ayon kay Tolentino (2010), ang [mass] “midya ang pangunahing
daluyan ng pambansang wika, o ang popular nitong bersyon,
kolokyal na Tagalog, Filipino at Taglish. Maliban sa evangelikal na
palabas na nagbibigay-aral at naghihimok ng kumbersyon sa Ingles,
ang kalakhan ng free channel sa telebisyon ay gumagamit na ng
Filipino.” Sa ganang ito, masasabi natin na ang wika ay ginagamit
ng midya sa pagbibigay ng impormasyon at kahulugan sa higit na
nakararami. Nagsisilbi itong daluyan ng komunikasyon, sa unang
lebel na aspeto, at gumagawa naman ng realidad at gabay sa
panlipunang realidad sa ikalawang hakbang na aspeto. Nagiging
instrumento ang wika sa pamamagitan ng wika sa lipunan tungo sa
mobilisasyon ng mga mahahalagang impormasyon.

Ang midya sa Pilipinas ang isa sa pinakahinahangaan at itinuturing

na isa sa pinakamalaya sa Asya. Malaki ang ginamgampanang
tungkulin ng mass midya sa Pilipino, sa pagiging parehong kritiko
at kakampi ng mga abusado at inaapi, at bahagi na rin ng positibong
pag-unlad ng lipunan (Rivera, 2007) Sa nakalipas na dalawampung
taon sa Pilipinas, naging mas kumplikado ang larawan at anyo ng
mass
midya. Halos lahat ng uri ng midya na umusbong ng panahong ito
ay tinawag na bagong midya (new midya) (Lister, Dovey, &
Giddings, 2009).

Sa madaling salita, ang internet, kinikilala bilang batayan ng

bagong midya, ang pinakanag-uugnay sa lahat ng mga network sa
buong mundo ay itinuturing na isang malaking bahagi ng bagong
midya. Upang mas lalong gawing kumplikado ang usapin sa bagong
midya, ang ebolusyon ng mga elektronikong kagamitan na
nakakawing sa internet – tulad ng cell phones, mga digital music Sa konteksto ng kulturang Pilipino, instrumento ang mass midya
player, ipads, e-tablet – ay sapilitang nagpalawak sa pamantayan ng upang maka-ugnay ang mga tao sa kanyang paligid at makibalita sa
desiminasyon ng mass midya (Giles, 2010). Kailangan din nating mga pangyayari sa loob at labas ng bansa.
isaalang-alang ang pagkaintindi nating naapektuhan na ng bagong
midya ang lumang midya. Kung kaya, ang mga pahayagan, ang Bukod dito, ginagamit ng midya ang wikang Filipino upang
radyo at telebisyon, ay nagbago na rin sa usaping online. magpahayag ng mga pananaw na magpapanatili at magdidikta ng
Halimbawa, ang pahayagan dati ay mababasa lamang sa inilimbag status quo. Malaki ang ginagampanan ng wika sa mass midya sa
na papel, ngayon ay mababasa na rin ito sa internet. Ang mga lipunang Pilipino sa pagtukoy kung ano ang magiging sikat at
tugtugtin na maririnig natin sa mga transistor radio ay maririnig na nagreresulta ito sa tinatawag na commercial culture – nagiging sikat
rin natin sa internet, pati na rin ang panonood ng telebisyon ay kung ano ang tinatangkilik ng nakararami. Ito ang nagbibigay
ganito na rin ang gawi. kapangyarihan sa midya na magdikta ng mga magiging uso,
magiging pamoso at kung ano ang magiging mabenta. Dahil ang
ANG UGNAYANG WIKA AT MASS MIDYA SA wikang Filipino ang lingua franca, naiintindihan ito ng nakararami,
KULTURANG at kung nakararami ang nakakaintindi sa isang mensaheng
POPULAR ipinaaabot sa isang midyum, mas maraming tao ang sasali at
magiging sangkot sa transaksiyong
Ngayong malinaw na ang konsepto ng mass midya at kasaysayan ito. Ganap na ngayong maituturing na ang wikang Filipino ay isa
nito sa Pilipinas, mahalagang makita ang ugnayan ng wika at mass nang instrumento ng kontrol sa pagpapaigting ng kapangyarihan ng
midya sa konteskto ng kulturang popular. mass midya. Higit pa rito, napapaunlad ng mass midya ang
Ang kulturang popular o kilala din sa tawag na popular culture ay kontemporaryong wikang Filipinong kauna-unawa sa buong bansa.
ang panlahatang [makabagong] kultura ng kontemporaryong
panahon. Katangian ng kulturang popular ang pagiging uso, Ang mass midya ay maari ring daan sa pagbabago ng wikang
pagiging “in” lalong lalo na sa mga kabataan. Isa pang katangian Filipino. Sa panahong nagiging globalisado na ang kultura at mas
nito ay ang pagiging accessible sa mga konsyumer nito. Ayon sa nagiging talamak ang panghihiram ng mga wikang banyaga sa mass
iskolar na si Ray Browne, pumapaloob ang kulturang popular sa midya, hindi naiiwasan ang paghiram o paggamit ng mga dayuhang
ating saloobin, gawi, at kilos, konsepto o termino at nagiging daan ito sa lalong pag-unlad ng
at kung paano at bakit natin isinasagawa ang isang bagay, ang mga isang wika.
pagkain, at damit na isinusuot natin, ang mga estruktura, kalye at
ibang lugar na pinupuntahan, libangan at isports, politika at
relihiyon, o alinmang sitwasyon humuhubog at kumokontrol sa atin.
Ang lahat ng ito ay buong-buong naihahatid sa atin ng mass
midya, lalo pa’t higit na bago ang teknolohiya na siya namang
behikulo nito. Hindi na namamalayang pumapaloob ang mga tao sa
daloy ng kulturang popular dahil bahagi na ito ng kanilang
pang-araw-araw na buhay sa impluwensiya ng mass midya.
Sa kabilang dako naman, hindi maitatanggi na malawak ang gamit
ng wikang Ingles pagdating sa mass midya, subalit, hindi naman
huli ang wikang Filipino dito. Ang Pilipinas ay lantarang
nakikisangkot sa globalisasyon lalo na at nakikilahok ito sa
postmodernong daigdig sa pamamagitan ng mass midya at
teknolohiya. Gamit ang wikang Filipino sa mass midya, kusa na
itong tinatangkilik ng nakararami dahil sa
dami na nakakaunawa at nakakaabot sa wikang ito (Francisco, MGA HANGGANAN AT LIMITASYON
2010). Makikita ito sa mga midyum na tumatawid sa institusyon ng Kung maipapalagay mula dito na ang Filipino ay dumadaloy sa mga
akademya, tulad ng dyaryo, tabloid, fan magazines, at mga aparato ng kulturang popular tulad ng mass midya, kalakip ito ng
nobelang panromansa, mga novelty song sa radio at mga patalastas ilang mga disbentahe. Makikita ang suliranin sa paggamit ng wika
sa telebisyon, pati na rin sa mga social networking sites. lalonglalo na sa mga praktisyoner ng mass midya sa kasalukuyan.
Ayon kay Flores (walang petsa), “kung isasandig natin ang
konsepto ng Filipino sa paglaganap ng kulturang popular,
mapapanday ang teorya na ang lingua franca, sa malaking bahagi,
ay likha lamang ng Metro Manila”. Itinatakda ng parametrong ito
na ang sentro pa rin ng kapangyarahan ay nasa Maynila dahil
naririto ang mga istasyon ng telebisyon, mga limbagan ng mga
pahayagan, sentro ng produksyon, atbp.
Ilan sa mga susunod ang maaring pag-isipan bilang hangganan at
ilang limitasyon ng Filipino bilang lingua franca na ginagamit sa
mass midya.
ANG MASS MIDYA SA PAGBUO NG BANSA
Mabago man ang teknolohiyang ginagamit ng tao bilang behikulo
ng mass midya, taglay pa rin nito ang parehong gawi ng
pakikipag-ugnay niya sa kanyang kapwa. Gagamit at gagamit pa rin
siya ng mga salita sa pahayagan at peryodiko, ang telebisyon ay
gagamit pa din ng larawan at ang mga sinasambit na salita, na
gagamit din naman ng mga titles at substitles na pawang mga salita.
Pinupukaw pa rin ng mass midya ang atensyon gamit ang mga mata
at tainga sa pamamagitan ng nakalimbag o naririnig na mga salita, o
sa mga gumagalaw na larawan o sa mga kumbinasyon nito gamit
ang wika.
Ang wika sa lipunang Pilipino ay bahagi na ng sosyal na proseso at
ng pang-araw-araw na gawain ng mga tao, bahagi na dito ang
pagkonsumo ng tao sa mass midya at pagkonsumo ng nito sa tao.
Ang paggamit din ng wika ay nagsasangkot ng dalawa o higit pang
interlokutor sa gawaing pangkomunikasyon bilang mga enkoder at
dekoder (Ramos, walang petsa). Hindi rin maaring ilayo ang usapin
ng wika sa usapin ng kultura. Magiging walang saysay ang
pag-aaral ng dalawa kung tatanggalin ang isang varyabol sa
pag-aaral ng isa pa.
Ang wika bilang instrumento ng pakikipagtalastasan at pakikiugnay
ay maaring matamo sa instrumental at sentimental na
pangangailangan ng tao sa lipunan. Ang paggamit ng lingua franca
sa mass midya bilang pagbuo ng isang identidad ay isang
paghahangad na maiugnay ang lipunan at sektor sa globalisasyon.
Sa isang artikulo ni Tullao (2009) tungkol sa ekonomiks at kalakan,
sinabi niya na “ang wikang
nauunawaan ng nakararami at hindi ang wikang nangingibabaw ang
higit na mabisang gamitin upang maabot
ang pinakamaraming mamamayan na tutugon sa problema sa
katatagang ekonomiko.” Magiging lalong matagumpay ito sa tulong
ng mass midya na siya namang magpapadaloy ng transaksiyon sa
lipunan. Binigyang kahulugan ni Anderson na sinipi ni Higson
(2002) ang pambansang identidad bilang shared identity ng isang
politikal at heograpikal na espasyo, kilala din sa tawag na ‘nasyon’
o bansa. Higit pa ang identidad na ito sa pisikal na katangian na
nagkakapareho, ngunit kadalasan ay nagkakaiba sa kanyang kapwa.
Ginagampanan ngayon ng mass midya ang tungkuling ito bilang
instrumento rin sa paghuhulma ng identidad ng lipunang nagkakaisa,
nagiging makabuluhan at komunidad na homogenous ang hangarin.
Mahalaga ang papel ng wika sa mass midya sa mobilisasyon ng
mga mamamayan tungo sa kaunlaran. Sa konteksto ng kulturang
Pilipino, magagamit ang wika upang mapag-ugnay ang mga tao ng
lipunan sa iisang lugar – shared community – na
makakapagpayaman sa kultura at ekonomiya sa susunod na
henerasyon. Ang pagpapayaman sa wikang Filipino sa tulong ng
mass midya ang magiging instrumento upang maunawaan at
makilahok ang buong nasyon sa pag-unlad kasabay ng
globalisasyon.
GALANG AT GEONIGO
ANG MGA GAMIT NG TEORYA NG MEDIA AT LIPUNAN,
O TEORYA NG KRITIKAL NA BUHAY AT LIPUNAN
Ang popular na midya sa kasalukuyan ay di matatawaran ang
impluwensiya sa mga mamamayan. Di maitatanggi na ang mga tao
aynabubuhay
sa isang panahon kung saan napakabilis ng palitan ngimpormasyon,
at tila ang
lahat ay nakadepende rito. Ang mgakabataan ngayon ay
ipinanganak at nabubuhay sa panahon ngmakabagong teknolohiya
at nakadepende rin sa internet bilang isangnormal na bahagi ng
kanilang pamumuhay, bukod pa sa radyo, pahayagan, at ang tanyag
na telebisyon.
Ang kaganapan na tumutukoy sa nakaraan, kasalukuyan at
hinaharap – ng panlipunang individual at lipunan ng bansa ay
maipapaliwanag lamang sa pamamagitan ng teorya. Ang lahat ng
nakikita, nararamdaman, at nadaranas natin, lalo na ng gitnang
uring buhay, ay naging mga imahe't simulacra na lamang ng isang
makauri at kapitalistang ideal: ang gupit ng buhok, piniling salamin
sa mata, damit at pantalon na suot, deodorant na gamit, pagngiti,
paglahat ng pagkagusto at pagkaunsyami, paano lumigaw, ma-in
love at masawi.
Ang lahat ng aktwal na karanasan ay natutunghayan na lamang sa
pamamagitan ng mediasyon ng global na kapitalismo na
nanghihimok ng lifestyle shift tungo sa gitnang uring panuntunan sa
isang banda at higit na pagsasamantala sa uring anakpawis, maralita,
kababaihan at iba pang sexualidad, at mismong gitnang uri. At ng
mismong media na gamit ang tungkulin nitong magpalaganap ng
informasyon at itaas ang kalidad ng opinion- making ng
mamamayan pero dahil sa struktura ng pagmamay-ari nito at ang
nesesidad ng pagpapalaki pa ng media conglomorate
(o ang politikal na ekonomiya ng pagmamay-ari ng media).Ang
kasalukuyang infrastruktura na bumabalangkas ng kalidad ng
impormasyon at ipinapalaganap na textong media, ang diin ay sa
kita at hindi sa pagbabalita. Sa katunayan, ang dating kalakaran na
ang balita ang tampok sa broadcasting at journalism ay nabago na,
ginagamit na lamang ang balita dahil kahilingan ito para sa
franchise na ipinagkaloob ng gobyerno, at kung gayon, ito ay
naging isang format na lamang na mas mababa ang entertainment
na kalidad kumpara sa iba pa, tulad ng teleserye, sitcom, talent
show, reality show, at global spectacle ng laban sa boxing, Miss
Universe, at Oscar Awards.
ANO ANG MEDYA?
Ito ay repositoryo ng mismong kapital na komoditi – na magical na
nagbubura ng anumang bahid ng paggawa, at sa epektibong
branding ay nakakapanghimok ng pagtangkilik sa dalawang antas,
bilang aspirational na gitnang uring panuntunan na maaring
pagnasaan, at bilang gitnang uring panuntunan na mas
magigingpribilehiyado kaysa sa aktwal na mababang uring
pinagmulan ng manonood (na sa kalabisan at kabuuan ay
nagreresulta sa pagtatatwa ng mababa't abang uri ng manonood at
“bilhin” ang lifestyle choice na inilalako sa kanya ng textong media)
ang kaakibat na lifestyle na transformasyon tungo sa global na
pagkamamamayan na ang akses lamang ay sa pamamagitan ng
pagpaloob at higit na intensifikasyon ng global na kapitalismo.Ang
textong media na nakabatay sa fundasyon ng infrastruktura ng
pag-aari nito (na hindi hiwalay sa iba pang negosyo at
nagmamay-ari ng malalaking negosyo) ay pangunahing
nagpapalaganap ng mediated (may interbensyon sa antas ng
paglalahad ng texto, at ng mismong teknolohiyang may kapasidad
magpalaganap sa isang mass at niche audiences) at mediatized (o
ang pagdanas ng texto bilang libangan [leisure] na ang epekto ay
pabuya sa paggawa at sa pagtangkilik nito) na realidad. Ito ang
tinatawag ni Jean Baudrillard na “simulara of the real” na ang
nalikhang realidad – na siya ring mas magkakaroon ng
pagpapahalaga sa tumatangkilik – ay ang imahen at
spektakulo ng imahen.
Mas matimbang ang realidad ng mall dahil mas malamig, mailaw,
presko, mas First
World at mas ideal sa pagdanas ng gitnang uring pagkatao kaysa sa
aktwal na
kalsada at palengke (na magulo, maingay, marumi, hindi ligtas). O
ang hostage-
taking drama sa Luneta, halimbawa, ay mas “nalilibang” tangkilikin
sa telebisyon na
may iba't ibang camera placement, iba't ibang pananaw at pagsusuri
sa “big
picture” – at mas ligtas – kaysa sa aktwal na pakikipag-usyoso sa
lugar ng
kaganapan. Mas preferred ang gitnang uring sarili – kahit pa
imahinaryo pa lamang –
kaysa sa aktwal na mababang uring sarili. Sa isang banda na ang
tunay ay nagiging
imahen (tulad ng pag-aakda ng media sa mga texto nito), sa
kabilang banda naman
ay ang imahen ang mas matimbang sa individual na pagtangkilik (at
kung gayon, ang
kapangyarihan ng media, bukod pa sa ibang aparato ng estado, na
makapanghimasok at makaapekto sa individual na pag-iisip, ang
sikolohiya ng individual at ng gitnang uring individualidad).
KAPANGYARIHAN NG TEORYA
Kung gayon, ay kontrahin ang simulacra-sisasyon (virtualizasyon,
aspirationalization,
imaginarisisasyon) ng tunay at aktwal na realidad, at dagdag pa rito,
ipaliwanag
kung bakit hindi ito nasa best interest ng manonood, mamamayan,
at ng bansa. May
tatlong antas ang mga paliwanag at pagkaunawa:
Una ay ang factual na antas na sumasagot sa tanong na ano, sino,
kailan, saan
at bakit na ipinapaliwanag ang cast-of-characters sa isang
kaganapan at penomenon na pinapagaralan;
Ikalawa ay ang operational na antas na sinasagot ang tanong na
paano o kung
paano ang penomenon ay nagiging isang penomenon kumikilos,
ang pinagmulan,
pagdanas sa kasalukuyan at ang direksyon sa hinaharap;
Ikatlo ang analitikal na antas na sumasagot sa tanong na “eh ano
ngayon?” na
ang isang penomenon ay may horizontal na panorama (kasaysayan),
vertical
(lipunang iniinugan sa kasalukuyan) at ang epekto nito sa
pagkatao.Ang ginagawa ng teorya ay gawing mahalaga na
importanteng pagtuunan ng pansin, pag-aralan ang isinasagawang
operasyon ng kapitalismo at ng pangunahin nitong galamay sa
bansa, ang estado, sa pangaraw-araw.
Sa antas ng pang-araw-araw hindi lubos na napapansin ang
maniobra ng
estado.Sa pangunahin ang ginagawa ng media – sa textong media at
mediatized na
realidad na ipinapalaganap nito – ay ang paglikha ng (virtual) na
individual na
ahensya (agency). Ang ahensya ang inaakalang kapangyarihan ng
individual
para bumuo ng nosyon ng sarili (self). Sa pamamagitan ng pagpili
(choice),
nagkakaroon ito ng nosyon at aseryon ng sarili.Ito ang tinatawag ni
Louis Althusser na overdeterminasyon, na ang lahat ng pinipili ay
una nang pinili para sa tulad natin ng estado at ng kapitalismo:
 ang piniling kuro
 mga sabjek
 mga hobby
 mga kaibigan
 mga gimikan
 mga magiging crush at liligawan
 magiging karelasyon
 magiging ambisyon
 at magiging mundo
Sa klasikong halimbawa ni Althusser, para na lang tayong taxi na
kapag pumara
ang nakatayo sa sidewalk ay mapapahinto tayo't isasakay ang
pasahero. Ito rin ang sinabi ng eksena sa The Matrix. Tagubilin ni
Morpheus, ang pinuno ng nagrerebelde, kay Neo, "You take the
blue pill the story ends, you wake up in your bed and believe
whatever you want to believe. You take the red pill – you stay in
Wonderland and I show you how deep the rabbit-hole goes." Ang
teorya ay ang red pill, ang makapagsaad ng pagkaunawa sa textong
media, ng pagdanas nito sa mediatized na realidad, at ng
operasyonalisasyon ng overdeterminasyon, at kung gayon, ang
mitolisasyon – sa punto ng estado at kapitalismo – ng ahensya.Ang
ginagawa ng teorya ay dobleng reifikasyon na nakabatay sa
negation (ang mediatisasyon ng realidad) ng negation (ng
pagkaunawa ng textong media).
Ang reifikasyon ay ang paggawa ng ideal bilang kongkretong bagay.
Ang ideal ay
nadadanas bilang aspirasyon. At sa manaka-nakang pagkakataon,
tulad ng sachet
na produkto, halimbawa, ang ideal ay nagiging bagay (nalalasap,
naamoy, nakikita,
naririnig, nararamdaman) kahit pa madalas ay temporal ang
konkretisasyon. Ang
bagay ay ang aktwal na kongkretisadong sandali.Ang ginagawa ng
teorya ay i-negate ang operasyon ng media bilang negation ng
operasyon ng estado at kapitalismo. Ang dobleng negation ay
magdudulot ng produktibong layunin, ang paglikhang visible ng
operasyon ng media, estado, at kapitalismo; at nang sa gayon,
ma-interrogate at maaresto ito. Politikal ang akto ng mobilisasyon at
paggamit ng teorya dahil nga una, kontraryo ito sa proyekto ng
media, estado, at kapitalismo sa isang banda; at nagtataguyod ito ng
politikal na ahensya, ang mambabasa-manonood-mamamayan
bilang politikal na nilalang 7 makakapagsuri sa aktwal at tunay na
lagay ng kanilang estado, at kung gayon, ng tunay at aktwal na
lagay ng estado.
ANG TEORYA NG MEDYA AT KOMUNIKASYON
Ito ay hindi kontradiktoryo, na ang isa ay kultural at ang isa ay
empirakal kahit pa ang
layon ay ipaliwanag at penomenon at ang implikasyon nito sa mga
institusyon, lipunan at bansa. Kailangang may datos na
pinaghahalawan ang teorya ng media
kahit pa ang mga dating, epekto at implikasyon ay ramdam na
bilang tumatangkilik
at may antas ng familiaridad (intimacy pa nga) sa mga textong
media. Kailangan din
naman ng mapangsaklaw na direksyon ng komunikasyong teorya,
na ang
prinoproblemang penomenon ay maaring makapag-inform sa iba
pang kahalintulad
na kaganapan at bagay, at ito ay maiuugnay, kundi man nakaugnay
sa batis ng
kasaysayan, lipunan at modernong pagkatao.Ang papel ng kritikal
na teorya ay maunawaan ang penomenon at kung paano ito
mayroong historikal at panlipunang relasyon sa individual, at kung
paano ito lumilikha ng naturalisadong pagpapadaloy ng mga aparato
ng estado at kapitalismo sa katawan ng individual.Ang kritikal na
teorya ay hindi bagahe na pabigat sa pagdanas ng textong media at
popular na kultural na texto. Ito ay baon, parang dinadala sa loob ng
sinemay kapasidad na lumikha ng karagdagang gratifikasyon kahit
pa hindi ganap na kasiya-siya ang pinapanood at tinutunghayan.
Dagdag ni Zizek, “Today, it is only theory that can teach us how to
enjoy themif we approach them 2 directly, they necessarily strike us
as naïve, ridiculous, 'inedible'….”
At ito ang ikalawa, ang kritikal na teorya ay natatangi dahil
ibinabalik nito ang tunay na kasiyahanang ugnay ng tinatangkilik
(lalo na kung nagbayad at may alinsabay na
dekorum para makatangkilik) sa tumatangkilik bilang tunay na
panlipunang individual. Ang binabanggit ni Zizek ay isang
pagtangkilik bilang isang politikal
na aktibidad dahil sa pamamagitan lamang ng pagsasapolitikal ng
tinatangkilik at akto ng pagtangkilik mayroon radikalisasyon – kahit
pa temporal – ng depolitikal na sarili.
SLAVOJ ZIZEK
Ang isinasaad ng kritikal na teorya ay ang pagpapatalas ng weapons
of the weak lampas sa individualidad at individualismo kundi may
kapasidad na makapanghimok ng mas malawak na partisipasyon at
pagbabalikwas. Ang ipinagkakaloob ng kritikal na teorya ay bigyan
ng bagong ngalan ang karanasan, maglahad ng parallel na uniberso
sa uniberso ng karanasan sa ilalim ng estado at
kapitalismo.Kahalintulad ito ng isinaad ni Paulo Freire tungkol sa
edukasyon at edukasyong mapagpalaya na maari
ring halawin para sa media at kritikal na praxis nito, pati na rin sa
mismong kritikal na teorya at ang praxis nito: “Education either
functions as an instrument which is used to facilitate integration of
the younger SLAVOJ ZIZEK generation into the logic of the
present system and bring about conformity or it becomes the
practice of freedom,the means by which men and women deal
critically 3 and creatively with reality and discover how to
participate in the transformation of the world.
GRAJO AT GUITCHE
Ideolohiya, Identidad at Representasyon
Mula Wowowee hanggang Ultra: telebisyon, Uri at Ideolohiya
Choy Pangilinan
KULTURA
 May nagaganap na diskriminasyon:
 Sino/ano ang kabilang at hindi kabilang?
 Ano ang dapat at hindi dapat gawin?
 Nililikha batay sa pangangailangan at interes
 Nililikha/Ginagawa sa sarili
 Ginagawa ng iba sa atin
Popular
 Nakabatay sa kultura
 Nililikha
 Binabago
 Ayon sa pangangailangan at interes
 Ginagawa sa sarili at sa ibang tao
 regulate the production and distribution of the ideas of their age:
Ideolohikal ang konsepto ng Kultura at Popular
Ideolohiya maaaring tumukoy sa:
Material practice: Nadadanas sa pang-araw-araw na buhay (mula sa
mga ordinaryo hanggang sa mga ispesyal na okasyon)
Larangan ng tunggalian: Kumakahon,sumisira o gumagawa ng mga
bagong konotasyon (kahulugan) para sa panlipunang kaayusan
(social order)
“Antas ng kamalayan—paano tayo mag- iisip at kumikilos batay sa
ating iniisip”
- Rolando Tolentino
KRITIKAL NA INTERBENSIYON at panunuri sa programang
pantelebisyon na Wowowee
ni Choy Pangilinan
WILLIE Revillame
 Host
 Komedyante
 Mang-aawit
 Manunulat ng Kanta
 Aktor
 Negosyante
Sa paanong paraan lumilikha ang Wowowee ng mga pananaw at
pananagisag ukol sa mga nagsasalimbayang usapin ng uri,
kahirapan, at pabrikasyon ng pag-asa?
"Ang buong mundo ay pinalalagos na sa pamamagitan ng panala ng
industriya ng kultura "— Theodor Adorno at Max Horkheimer
“industriya ng kultura”- yaong mga anyong kabilang sa mundo ng
komersiyalisado at popular na media
Mga sangay ng industriya ng kultura na maaaring masalat at
masipat bilang mga ideolohikal na aparatong pinagagana at
nakasukob sa pangkalahatang layon, diskurso, at monopolyo ng
naghaharing uri, at siphayo ng kapitalismo sa kabuuan.
Ang industriya ng kultura ay kontrolado ng mga tao sa naghaharing
uri.
The ideas of the ruling class are in every epoch the ruling ideas: i.e.,
the class which is the ruling material force of society is at the same
time its ruling intellectual force. The class which has the means of
material production at its disposal, consequently also controls the
means of mental production, so that the ideas of those who lack the
means of mental production are on the whole subject to it. The
ruling ideas are nothing more than the ideal expression of the
dominant material relations, the dominant material relations grasped
as ideas; hence of the relations which make the one class the ruling
one, therefore, the ideas of its dominance. The individuals
composing the ruling class possess among other things
consciousness, and therefore think. Insofar, therefore, as they rule
as a class and determine the extent and compass of an historical
epoch, it is self-evident that they do this in its whole range, hence
among other things rule also as thinkers, as producers of ideas, and
thus their ideas are the ruling ideas of the epoch. (Marx at Engels
2006, 9)
Mabigat ang ginagampanang papel ng mga may hawak ng
puwersang materyal at intelektwal sa isang lipunan para sa
reproduksiyon, diseminasyon, ramipikasyon at pagpapatibay sa mga
tunggaliang panlipunang dumadaloy at nagbibigay suhay sa isang
orden at kasaysayang iniaakda mula sa punto de bista ng mga nasa
tore ng tambalang ugnayan ng produksiyong ekonomiko at kultural.
Ang MIDYA ay isang kasangkapang nagbibigay kapangyarihan sa
naghaharing uri at nagpapanatili ng kapayapaan sa natitirang bahagi
ng lipunan.
“huwad na kamalayan”
Estratehiya ng Industriya ng Kultura upang mabisang maiukit ang
nangyayaring ideolohiya at ang kakambal nitong huwad na
kamalayan.
 pag-ugit ng mga produktong:
 estandardisado
 formulaic
 nang-aaliw
 ilusoryo
Hindi na lamang ito limitado sa usapin ng pagpapatibay ng mga
kinagisnang kumbensiyon ng
 paglalahad
 estilo
 pag-iimahe
 naratibo
 genre
usapin ng pagpapakete sa isang produkto o programa
Maaaring magbago ang mga bagay na ito o madagdagan:
 pagpipiliang produkto
 palabas
 programa
 Nakadepende sa:
 ipinakikilalang uso
 pangangailangang pamprograma
 bago’t moderno
Pinapaigting ng panig ng popular na media ang pagkakabihag at
pagkakagupo ng nakararami upang di-malay o maluwag na
tanggapin na lamang, o sa paraang sukdulan ay hindi nga mabanaag
ang kanilang pagkakapaloob sa kakatwang pag-unawa sa
kasalukuyan at pag-akda ng mga nasa itaas ng kanilang pananaw
pangmundo.
May kakayahan ang industriya ng kultura o popular na media na
ilayo at idistansiya ang mga tumatangkilik dito upang hindi ganap
na madama ang mga mapang-aping kondisyon at krisis panlipunang
dulot ng hindi makatarungang relasyong panlipunan at ugnayang
pang-uri.
Ang “depolitisasyon ng indibidwal na subject ang isa sa mga
pangunahing epekto” (ibid., 313) at ideolohiya na
masasalat sa mga moog na pinagmumulan ng tekstong
pangmedia—gaya ng telebisyon.
Paratihan itong may layong lambatin ang mga mamamayan upang
hindi makarating sa realisasyong pag-aaklas at kolektibong pagtutol
upang sa huli’y palagiang sumang-ayon na lamang sa batayang
pilosopiya ng industriya at namamayaning kaayusan.
Ang mundong nililikha ng industriya ng kultura ay lumililok ng
mundong ang tanging lagusan at santuwaryo para lunasan at lutasin
ang mga kongkretong danas at predikamento ng nakararami ay ang
akto ng pagkonsumo at pagpapaloob sa huwad na liberatibong
pantasyang dulot ng kapitalismo. Huwad na iniaakay ng
samut-saring produkto at palabas sa pamilihan ang mga
kumokonsumo rito upang sa gayo’y matanto na ang tangi lamang
mundo ay ang unibersong pinagagana at pinadudulas batay sa mga
pangako, pantasya, at ideolohiyang taglay ng produktong kanilang
binibili, binabasa, pinapanood, sinusubaybayan, tinatangkilik, inaari,
ginagamit, pinapalitan, at inaasam—na muli’t muling aasamin. Sa
mundo ng media, ang hindi tunay ang siyang ipinipinta bilang
natatangi.
- Choy Pangilinan
"Pero ganoon na lamang ang kulturang popular—tila tao ang
pumipili gayong preconstituted at preconditioned naman ang
pagpipilian."- Rolando B. Tolentino
Kritiko at iskolar ng kulturang popular
PRECONSTITUTED- pinagpilian na ng negosyo’t estado ang
maaaring mapili ng mamamayan
PRECONDITIONED- kinondisyon na rin ng mga namamayaning
puwersa ang paraan ng pagtanggap at pagpapakaranasan sa mga
produkto
Ang industriya ng kultura o pangkalahatang espera ng popular na
media ay parating nakapaloob sa hugpungan ng aliw at negosyo.
Ipinapakat sa usapin ng aliw, entertainment, o infotainment ang
mga produkto at kamalayang inilalako ng industriya ng kultura at
ang ikinukubling imperatibo ng negosyo. Ang mundo ng aliw ang
pangunahing lagusan nito upang maibandera sa mga tumutunghay
rito ang kaakibat nitong tambalang ideolohiya ng konsyumerismo at
komodipikasyon. Mga ideolohiyang mahalaga upang lubos na
mapanatiling panatag ang mismong sistema na pinag-uugatan ng
mga tunggaliang panlipunan at pormasyong panlipunang umiinog
sa isang makauri at elitistang sistema.
“Ang kulturang popular ay nilikha para bumenta. Sa katangiang ito,
ang kulturang popular ay isang produkto na may ekonomiyang
halaga, tulad ng ibang produkto, na naikubli na ang lakas paggawa
na nakapaloob dito”Rolando B. Tolentino
Kritiko at iskolar ng kulturang popular
Integral sa ganitong lohika ang paglikha ng mga produktong may
kakanyahang lumikha ng mga “imahinaryong relasyon” sa:
pagitan ng mga tumatangkilik dito at sa kanilang tunay na
kondisyon
ang pinag-ugatan ng tinatangkilik na produkto at kaniyang lipunan
ang paglusaw sa pagkakaiba ng kaniyang katotohanan
ang katotohanang akay ng kalakal
Maiuugat ang muling popularisasyon ng ekspresyong “wowowee”
sa lipunang Pilipino nitong mga nakalipas na taon batay na rin sa
popular na resepsiyon ng mga manonood sa noontime show na
Wowowee mula sa ABS-CBN na pinangungunahan ng host nito na
si Willie Revillame.
Dahilan ng pagiging mabenta ng WOWOWEE sa mga manonood:
 pangako ng magandang buhay
 pag-ahon mula sa kahirapan
 pagbibigay ng tsansa sa mga nasa laylayan ng lipunang Pilipino
Gamit ang lagusan ng pagbibigay-aliw at kasiyahan, kinakamada ng
programa na ang bagong lunan ng biyaya upang makaalagwa sa
kahirapan ay ang santuwaryo ng pagtunghay at pagsali sa
pantanghaling programa.
Hinaharap ang pangako ng naturang programa sa mga manonood
nito. Isang bagong buhay na malayo sa dahop na kalagayan ng mga
nasa gilid ang paraisong binubuo nito. Isang paraiso na nagdudulot
ng pagkabighani ang mundong nilililok nito sa gúnam ng manonood.
Isang buhay na hugot na sa sana’y kolektibong aspirasyon ng
pag-iral at pag-igpaw sa mapang-aping kondisyong panlipunan ang
parang na ipinapatanaw nito sa manonood.
Ang “wow!” bilang ekspresyon ay isang interjection na kadalasang
binabanggit na dala na rin ng pagkaaliw sa isang bagay o
pangyayari na hindi kapani-paniwala at malayo sa danas at
kondisyong materyal ng isang tao na sumasaksi o nakasaksi sa
naturang kaganapan.
May kaugnayan din ang paggamit ng titulo at salitang wowowee sa
arketipong nais likhain ng programa sa host nito bilang bagong bida
ng telebisyon na maaaring tumupad sa mga pangarap ng masa.
Marapat na tandaang hulmado sa mismong naratolohiya ng buhay at
pinagdaanan ni Revillame ang naratibong nais iakda ng programa sa
mga manonood.
Nakapakat ang arketipong ito sa espektakular na “rags to riches” na
kuwento ng buhay ng host
Isang anak na bunga ng broken family
Nagpalipat-lipat ng matitirahan hanggang maging drummer ng
maliliit na banda
Tungo sa pagiging ekstra at alalay
Hanggang sa maging host at maituring na social deviant ng sensura
Sa huli ay ang pagigpaw mula sa mga pagsubok na pinagdaanan
tungo sa pag-abot sa antas ng pagiging mayaman at tanyag sa
mundo ng telebisyon
simbolo at mitikal na katauhan ng pag-ahon at pagkakahango mula
sa kadahupan
HIGIT NA HATID NG WOWOWEE
Ang konstruksiyon ng pag-asa sa mga nawawalan na ng puwang
para rito
Ang pagpapaigting ng imahinasyon na ang programa ang tiket sa
nais pang haraping bukas, na ang programa ang realidad at hindi
ang hindi makatarungang kaayusang panlipunan sa ating bansa
“Hangga’t natatanaw natin na ang lipunan ay para lamang sa iilan,
hangga’t inihahagkis natin ang mga kritikang nagbibigay-tinig sa
mga naisantabi, hangga’t hindi natin binibitawan ang paniniwalang
kayang baguhin ang mundo ng kultural na produksyon at lipunan,
hangga’t naniniwala tayong hindi pa tapos ang laban ay may
puwang para mabago, mabaligtad, o makalikha ng mga bagong
parang para sa nakararami".

nagsilbing ikonograpiya ng manonood kung sa paanong paraan

maaaring batirin ang mga kongkretong suliraning panlipunan at sa
kung paanong paraan din maaaring mangarap bilang mga
indibidwal

SHOBISADONG KUWENTO NG BUHAY NG HOST

Bakit Lubos na nagiging epektibo ang ganitong ideolohikal na

kompigurasyon, sa bida at mga programa?

 Nakapaloob ito sa popular na medium na gaya ng telebisyon

 Mas masaklaw ang dating nito sa publikong espera kung
ikukumpara sa iba pang anyo ng popular na media gaya na
lamang ng pelikula o ng pahayagan.
 May kakaibang halina ang telebisyon sapagkat nakapanunuot
ito sa pang-arawaraw na buhay ng manonood partikular sa
kani-kanilang domestikong espasyo at pang-araw-araw na
rutina.
 Ang pagsubaybay ay nagiging bahagi na ng buhay.
 Ang buhay ay maaaring nakikita sa sinusubaybayan.
 Ang danas ng panonood dito ay nagaganap sa loob ng tahanan
at laging aktuwal (live), lubos itong nakakalikha ng intimasyon
at pamilyaridad sa pagitan ng manonood, pinapanood, at
imaheng binubuo ukol sa lipunan.
 May kakanyahan ang telebisyon, gaya ng programang
Wowowee, na lumikha ng kolektibong alaala at asosasyon sa
kamalayan ng mga manonood nito ukol sa kung paanong
paraan iintindihan ang kahirapan, ang sarili’t buhay, at ang
ugnayan sa lipunan. Nagkakaroon ito ng materyalisasyon dahil
na rin sa mapagpanggap na usal ng programa na ito ay
programa ng tao at para sa lahat. Ika nga, “kayo ang bida dito.”
 Ito ang kakaibang halina ng telebisyon.
 May kakanyahan itong linlangin ang manonood para pumaloob
sa kosmolohiya ng pagtanaw sa lipunan at mundo.
 May kakanyahan itong makalikha ng mga produksiyon ng LEGASPI
kaalaman na may layong bihagin ang potensiyal ng manonood Ideolohiya, Identidad at Representasyon
para matalos ang kaniyang kongkretong danas panlipunan. You Know You’re Filipino If: A Pinoy Primer ni Neni Sta
 May kakanyahan itong maging bahagi ng pang-araw-araw. Romana Cruz
 Ginagawa nitong mga subject ang manonood sa binuburdang
kolektibong alaala na tunay namang lihis, lisya, at salat sa Neni Sta. Si Romana Cruz ay isang Pilipinong may-akda,
sustansya para tunay na mabigyan ng kolektibong mamamahayag, kritiko, tagapagturo at opisyal ng gobyerno. Hawak
kapangyarihan ang nakararaming kay tagal nang binubusabos niya ang posisyon ng Tagapangulo ng National Book Development
ng sistemang mapang-api. Board (NBDB). Siya ay dating pinuno ng Philippine Board on
Books for Young People (PBBY).
Ganito ang ideolohiya ng programang Wowowee, at sa ganitong
paraan “tinatawag ng ideolohiya ang mga indibidwal bilang suheto” Personal Information
(Althusser 2010, 22) Full Name : Flor Marie Sta. Romana Cruz
layong ideolohikal ng programang WOWOWEE Hometown : Philippines
Education
Ang paglikha ng imaheng ang kahirapan ay kayang resolbahin sa College : St. Scholastica’s College
panonood, paglahok, o pagwawagi sa mga timpalak sa loob nito. Degree : Literature (Cum Laude)
Ang kahirapan ay hindi bunga ng mga lisyang patakaran ng Master : English Literature, Ateneo de Manila University
pamamahala ng mga nagmamaniobra ng bansa at ng sistemang Special Course : Children’s Literature, Michigan State University
nagpapagana rito ngunit isa lamang antas ng buhay at pamumuhay Career Highlights
na dulot ng tadhana at pagkakataon. Chairperson, National Book Development Board (NBDB)
Director, Where the Write Things Are (a writing center for writers
Sa loob ng Wowowee, ang tugon sa aping kalagayan ng mga nasa of all ages)
mababang uri, kasama na ang kanilang mga kuwento at pangarap, at Former Chairperson, Philippine Board on Books for Young People
maging ang inilalarawang diwa ng pag-asa at pag-ahon mula sa (PBBY)
lugmok na kalagayan, ay nagiging abot-kamay lamang. Board Member, Sa Aklat Sisikat Foundation
Teacher, International School-Manila
Taktika ng Wowowee para bigyang-diin ang binubuo nitong
realidad ng kahirapan, problemang pang-uri, at panlipunang Books Published
kaayusan 1. Why the Piña has a Hundred Eyes and Other Classic Philippine
Folk Tales About Fruits
2. Great Lives: Gabriela Silang
3. Don’t Take a Bath on a Friday: Philippine Superstitions and Folk
Beliefs
4. You Know You’re Filipino If…: A Pinoy Primer
5. The Warrior Dance and Other Classic Philippine Sky Tales
6. Daughters True: 100 Years of Scholastican Education,
1906–2006
7. Philippine Proverbs
8. The Playful Genius: The Story of Horacio V. de la Costa
9. Sundays of our lives
10. Ngalang Pinoy: A Primer on Filipino Wordplay
11. The Teacher (Modern Heroes For The Filipino Youth)
Ang mga Pilipino ay napakabukod-tangi. Ilan sa mga palatandaang
Pinoy ka ay kung ikaw ay maasikaso o hospitable, maka-Diyos, at
proud na proud kay Manny Pacquiao sa boxing.
Marahil ay makakarelate ka sa iba o sa lahat ng mga nasa listahan.
Maaring ikaw rin ay matuwa o mahiya. Pero ang mga nasa listahang
ito ay totoo at base sa obserbasyon. Kung ikaw ay kabilang sa mga
Pinoy na nasa listahan, huwag kang mahiyang aminin ito. Ikaw lang
ang nakakaalam, sabay kindat.
Ngunit ano nga ba ang mga katangian ng pagiging isang Pilipino?
Paano mo malalaman na ikaw ay isang Pilipino?
Sa Ingles:
You Know You’re Filipino If
1. Lagi kang may dalang sunblock o sunscreen
Aminin na natin, takot tayong mga Pinoy sa araw. Gagawin natin
ang lahat hindi lang tayo mangitim. Kaya naman, usong-uso sa mga
Pilipino ang magdala ng sunblock o sunscreen. Minsan nga ay
ginagawa pang kompetisyon kung sino ang may dalang may
pinakamataas na SPF!
2. Saka ka na maliligo sa dagat kapag pagabi na
Si Haring Araw ang kalaban natin sa beach at kahit na naglagay na
tayo nang makapal na layer ng sunblock, hindi iyon sapat para
iwasan ang ating pag-itim. Ang solusyon? Maliligo ka lang kapag
pagabi na, yung palubog na ang araw, para siguradong-sigurado ka
talagang hindi ka iitim. ‘Wag i-deny.
3. Game kumanta sa kahit saang lugar na may karaoke
Kilala ang Pilipinas sa buong mundo bilang isa sa mga bansang
maraming magagaling kumanta at kahit sintunado, wala tayong
pakialam basta lang maibahagi ang ating nadarama sa pag-awit.
Kapag makakita ang Pinoy ng karaoke, sa simula kunwari ay
nahihiya, pero kapag nakapagwarm-up na, tiyak sa umaga pa
matatapos.
4. Hindi ka nagpapaawat sa pagkain
Sabi ng mga dayuhan, ang paraan daw ng Pinoy na bumati ay
anyayahan silang kumain. Saan mang lugar tayo mapunta, kapag
may pagkain, tayo ang bida. Hindi uso sa Pinoy ang “sapat na”
pagdating sa kainan at kung minsan, may kanin na, may pancit pa!
Kita niyo naman ang pancit sa baba ko dba?
5. Madalas kang mahuli sa call time ng mga tour
Binansagan natin ang ating mga sarili nang mahilig sa “Filipino
Time”. Hindi tayo mahilig lumakad nang maaga dahil ang iniisip
natin ay mahuhuli rin ang iba. Itong kultura ay kapansin-pansin lalo
na sa mga tour. Kapag ang call time ay alas 5:00 ng umaga, darating
tayo nang alas 6:00.
6. Lagi kang nag-uupdate ng location mo sa Facebook
Siguro ay takot tayong mamiss ng ating mga kaibigan at
kamag-anak, kung kaya’t lagi nating ipinapaalam sa kanila kung
nasaan na tayo. Kaway-kaway sa mga mahilig maglagay ng
“traveling to… from…” sa Facebook. Uuuuy, guilty siya.
7. Hindi mo maiwasang bumili ng pasalubong
Kahit kuripot ang Pinoy, lagi tayong nagtitira ng pera para may
maidalang pasalubong. Ano sa tingin mo ang pinaka-usong bilhin
ng Pinoy? Key chain! Hindi ka nagkakamali! Bakit? Dahil maliit
para magkakasya sa bag at mura. Kailangan pa bang imemorize
‘yan?
8. Nakangiti kapag nakaharap ang foreigner o nakausap
Bukod sa pagiging maasikaso sa mga dayuhan, ang mga Pinoy ay
laging nakangiti sa kanila. Bakit nga ba? Minsan talagang natural
lang sa atin ang pagiging masayahin ngunit kadalasan ay hindi lang
talaga natin maintindihan ang kanilang sinasabi at wala na tayong
ibang maisagot kundi ang ating matamis na mga ngiti. Kapag
tumawa ka, ibig sabihin totoo!
9. At mabilis kang makipagkaibigan lalo na sa kapwa Pinoy
Sobrang dami ng mga Pinoy sa ibang bansa. Kung saan-saan lang
tayo nagkakalat lagim. Pero ang kagandahan nito ay saan man tayo
mapadpad, lagi tayong may makakasamang kasing bait at kulit natin.
Malayo pa lang ay bubulong ka na sa kasama mo, “Uy, may Pinoy
oh!” Sabay haba ng nguso.
10. Ubos ang pera sa gala
Mas marami nang mga Pinoy ang mahilig maglakbay o travel.
Kung dati, hindi masyadong mahilig magbakasyon ang mga
Pilipino dahil masyadong matipid; ngayon, babasagin natin ang
mga alkansya may maipang-gastos lang para sa matitirhan, pagkain
at tour.
11. Gagawa ka ng paraan para maging positibo ang sitwasyon kahit
saan ka pa mapadpad
Isa sa mga nagugustuhan ng mga dayuhan sa mga Pinoy ay ang
pagiging positibo natin. Lagi tayong nakakahanap ng paraan para
maging positibo ang mga problema.
12. Magpapa-picture ka sa mga artistang makakasalubong mo
Tayong mga Pinoy ay mahilig sa showbiz. Minsan, mas inaatupag
pa natin ang love life ng mga artista kesa sa pagsaing ng kanin.
Kaya naman, kapag may nakakasalubong kang artista sa daan, kahit
di mo naman talaga alam ang pangalan, makikipagselfie ka pa. Para
naman sa kunyari mahiyain, maglalabas na lang ng camera nang
patago at gagamitin ang power of zoom, sabay post sa Facebook!
13. Sa harap mo isinusuot ang iyong backpack
Hindi natin maikakailang maraming pickpockets sa Pilipinas lalo na
sa mga siyudad. Kaya kahit hindi magandang tingnan minsan, sa
harap natin isinusuot ang ating backpack. Kung ikaw ay isa sa mga
taong ganito, siguro marami kang pera, ano?
14. Lagi kang naghahanap ng simbahan
Karamihan sa mga Pilipino ay relihiyoso at dahil sa pananakop ng
mga Kastila, nabiyayaan tayo ng mga luma’t magagandang
simbahan. Kaya naman kapag tayo ay nagbabakasyon, isasama
talaga natin sa plano ang pagbisita sa isang simbahan para
magdasal.
15. Madalas kang hindi sumusunod sa batas trapiko
Kilala natin ang ating mga sarili. Madalas talaga ay hindi tayo
sumusunod sa batas trapiko at kahit na may nakalagay nang “May
namatay na dito,” tatawid pa rin talaga tayo. Minsan, nadadala natin
itong ating kultura sa ibang lugar o bansa.
16. Nag-excess baggage ka na sa airport
Kung nagyari na ito sa’yo, malamang babae ka o kaya ay lalakeng
may kasamang bata. Ilang beses ka na ba nag-excess baggage sa
airport? At ilang beses ka na bang naghalungkat ng bag mo para
ilabas ang ilan sa iyong mga gamit at i-hand carry? O, relate ka,
‘no?
17. Lagi kang may dalang supot kung sakaling ikaw ay masuka
Sabi ng iba, ang mga Pinoy ay laging handa. Kapag nagbibiyahe,
mayroon talagang isa sa grupo na laging taga para ng sasakyan para
sumuka. Kaya ikaw, na laging handa, ay mag-aabot ng supot para
magamit niya sa pagsuka, sabay tapon sa daan. Blech.
18. Naghahanap ka ng kanin sa ibang bansa
Alam mo bang ang Pilipinas ay kabilang sa kokonting mga bansa na
may kanin kasama ng manok sa McDonald’s? Kaya huwag kang
magulat kapag napadpad ka sa Malaysia, halimbawa, at hindi ka
makahanap ng Value Meal na manok at kanin.
19. Nakikipag-unahan kang tumayo sa eroplano pagkatapos nitong
lumapag
“Manatililng nakaupo at hintaying mawala ang safety seatbelt sign”.
Pero hindi! Kailangan mo talagang maunang tumayo para kunin ang
bag sa overhead compartment. Kailangan talagang mauna kang
tumayo para hindi ikaw ang mahuling bumaba sa eroplano.
20. Lagi kang magsisingit ng #hugot lines saan ka man mapunta
Patok na patok talaga ang mga hugot lines sa mga Pilipino. Kung
mahilig ka sa hugot, ikaw siguro ay single, sawi, walang pera o
sadyang hindi lang talaga masaya. Pero kahit papaano, nagagawa pa
rin nating magbiro sa panahon ng kalungkutan kahit saan man tayo
mapunta. Lahat na lang nang bagay gagawan natin ng #hugot lines.
“Sana ako pa rin. Ako na lang. Ako na lang ulit,” sabi ni Basha.
21. At higit sa lahat, hindi kumpleto ang bakasyon ‘pag walang
#SELFIE
Oo, huli ito dahil ito talaga ang unang hahanapin mo sa listahan.
Sobrang hilig nating mga Pinoy kumuha ng mga litrato ng ating
mga sarili. Binansagan na nga ang Makati na Selfie Capital of the
World. At dahil sa gandang-ganda tayo sa ating mga sarili,
kumpleto pa tayo niyan sa apps at equipment tulad ng selfie stick,
VSCO, Snapchat at marami pang iba. Ito na siguro ang
pinaka-bukod tanging palatandaan na ikaw ay isang Pinoy.
IBA PANG PALATANDAAN
1. Nag Psssttt sa pagtawag sa kakilala
Panitsit
2. Pagtawag ng manong o manang sa mga hindi kakilala
3. Pag take out
4. Paggamit ng kamay sa pagkain
5. Tumatango ka kapag nakakita ng kakilala
6. Humihingi ng tawad sa tindahan
7. Kinukuha ang lahat ng pwedeng kuhain sa hotel as “souvinier”
8. Tinitipon ang mga supot galing sa tindahan
9. Ginagamit natin ang sabong panlaba sa paghuhugas ng pinggan
10. Gumagamit tayo ng dyaryo o kalendaryo pang-cover ng libro.
11. sumasabi ng “ha?” kahit narining naman ang sinabi
12. tinatawag nating colgate ang toothpaste
13. pinapatong ang paa sa upuan kapag kumakain 14. kinakamot
ang ulo kapag hindi alam ang sagot 15. gumagamit tayo ng bato
bilang paghilod inbis na loofah 16.
LIM AT MANGUBAT
Ang Popular at Kultural sa Kulturang Popular sa Espasyo ng
Neoliberalismo
Rolando Tolentino
Kulturang Popular
Ang kulturang popular ay masasabi nating isang paraan ng mga tao
para maramdaman ang pagtanggap sa kanila ng nakararami. Ito ay
maaaring teknolohiya, pagkain, kasuotan, musika at iba pa. Sa
madaling salita, ito ay ang mga pinagsasama-samang kultura na
itinatakda ng makakapangyarihang tao, kumpanya at bansa.
Neoleberalismo
Ang Neoliberalismo ay isang pampulitika at pang-ekonomiyang
modelo ng patakaran na binibigyang diin ang halaga ng malayang
pamilihan ng kapitalismo habang hinahangad na ilipat ang kontrol
ng mga salik na pang-ekonomiya mula sa gobyerno patungo sa
pribadong sektor. Isinasama din ang mga patakaran ng privatization,
deregulasyon, globalisasyon, at malayang kalakalan, ito ay
karaniwang-kahit na maaaring maling naiugnay sa laissez-faire o
"hands-off" na ekonomiya. Ang Neoliberalismo ay
isinasaalang-alang isang 180-degree na kabaligtaran ng Keynesian
phase ng kapitalismo na laganap mula 1945 hanggang 1980.
LIBERALISASYON- Malayang pagpasok ng dayuhang puhunan
at kalakalan sa bansa
DEREGULASYON- Pagbawas o pag-alis ng kapangyarihan ng
gobyerno sa operasyon ng mga negosyo.
PRIBATISASYON- Pagbenta ng mga kompanya/serbisyong
pamamay-ari ng pamahalaan sa pribadong namumuhunan.
ROLANDO TOLENTINO- Ang kulturang popular ay hindi lang
simpleng nakikiuso kung hindi ito ay isang tereyn ng tunggalian.
Dito mahahanap ang iba’t ibang value systems ng masa at maging
ang mga negosyante.
Ang kulturang popular ay para sa masa:
Babae, lalaki, LGBT, matanda, bata, mahirap at mayaman.
Kulturang Popular sa Espasyo ng Neoliberalismo
 Malaking negosyo na nangangailangan ng malaking bilang ng
mga indibidwal na tumatangkilik.
 Aktwal na pagkonsumo at partisipasyon ng indibiduwal at
malaking panahon lang nararanasan.
 Pinakamadaling daluyan ng kultura nagtitiyak ng kapitalismo
sa bansa.
 Ang gusto ay nagiging kailangan.
Binanggit ni Tolentino na isa sa mga katangian ng kulturang
popular ang kakayahan nitong lumikha ng kita. Isa sa mga
nakikinabang sa kulturang popular ay ang mga negosyante.
Nagiging isang kagamitan o commodity ang kulturang popular para
sa karamihan dahil hindi na kinakailangan humanap ng mga paraan
para alukin ang masa. Ang masa mismo ang gumagawa ng mga
paraan para lumaganap ang ano mang bagay o produkto. Dito
nangingibabaw ang kahalagaan ng teknolohiya sa kulturang popular.
Nagiging daan ang kulturang teknolohiya para sa epektibong
sirkulasyon ng produkto, maging print, broadcast, internet at iba pa.
Sa ganitong pamamaraan, habang napapadali at gumiginhawa ang
buhay ng mga negosyante, nasisiyahan naman ang masa. Marahil
may ibang klaseng saya ang nadudulot ng masa sa pagiging bahagi
ng kulturang popular, hindi nila namamalayan na sila ay gumaganap
na instrumento para sa mga negosyante.
Datapwat, ang masa ang may kapangyarihan rin dahil sa kanila rin
umiikot ang mga serbisyo at produkto na inaalok ng mga
negosyante. Binabase sa mga hilig at pangangailangan ang mga
produkto at serbisyo na inilalabas sa merkado. Naghahanap at
gumagawa ng paraan ang mga negosyante upang bumagay ang
kanilang mga produkto sa iba’t ibang pangkat ng lipunan. Dito
lumalabas ang konsepto ni Tolentino na ang kulturang popular ay
isang middleground. May negosasyon na nagaganap sa pagitan ng
masa at ng mga negosyante. Hindi man aktuwal na negosasyon ang
nagaganap kung hindi ang pagtanggap sa mga produkto na
ipinahihiwatig sa masa.
Tandaan:
Sa kabila ng kasiyahan na ibinibigay ng mga produkto, may sakit
din na naidudulot ang kultrang popular. Marami ang kinakailangang
isakripisyo ng mga mamimili para lang matamo nila ang mga
pinapangarap na mga bagay-bagay. Handa silang masaktan dahil
gusto nila makiuso sa uso na nagging uso dahil sa masa. Ito ang
ideya ng sado-masokismo na isang katangian ng kulturang popular.
Laging may sentrong pinapanggalingan ang kulturang popular.
Madalas ang sentro ay maaring mga ulong-bayan, mga pangunahing
lungsod, at mga sentro ng kosmopolitanismo at urbanidad. Kung
ano ang nagaganap sa sentro ay sinusundan ng mga periphery. Para
itong nakakahawang sakit na hindi natin maiwasan.

NAPIERE AT PACALDO
Ang Bangis ng Kaisipang Postmodernismo sa Kultura ng
Kabataan: Pagsasakultura ng Ebanghelyo sa Pamamagitan ng
Media ni Dalmacito A. Cordero, Jr.
Ang Bangis ng Kaisipang Postmodernismo sa Kultura ng Kabataan:
Pagsasakultura ng Ebanghelyo sa Pamamagitan ng Media ni
Dalmacito A. Cordero, Jr.
Join ka ba ‘tol? Ang mga salitang ito ay isa mga karaniwang
katanungan na sinasambit ng isang kabataan upang hikayatin ang
iba na sumama sa kanyang hindi kaaya-ayang gawain.
Sa kultura ng mga kabataan kasalukuyan, ang lason ng kaisipang
postmodernismo ay patuloy na kumakalat sa kanilang pagkatao. Isa
itong kaisipan na kumikiling sa kalayaan ng tao na ipahayag ang
sarili na hindi kinakailangang naaayon sa batas sapagkat ito mismo
ay pabagu-bago at depende sa kulturang ginagalawan. Walang
ganap na katotohanan kundi ito ay iba-iba sa pananaw ng bawat tao
at sa kanyang kultura na kinabibilangan.
Sa pag-uulat na ito, aming ipinaliwanag ang postmodernismo,
Lason ng kaisipang postmodernismo, epekto ng kaisipang
postmodernismo sa dalawang aspeto kaugnay sa kultura ng
kabataan, media bilang tulay ng postmodernismo at media: ang
pagsasakultura ng Ebanghelyo sa kultura ng mga kabataan.
 Ginawa ito sa pamamagitan ng masusing pag-uugnay
ng mga katangian ng kaisipang ito ayon sa
ipinapahayag at ikinikilos ng mga kabataan.
Tinalakay rin ang impluwensya ng kaisipang ito sa isa sa
pinakasikat na elemento sa lipunan – ang media.
Nagbigay ng mga halimbawa sa mga iba’t-ibang anyo ng media na
kung saan nasasalamin ang kaisipang ito. Dahil sa suliraning ito,
pinagsumikapang tuklasin ang mabisang paraan para patingkarin
ang papel ng Ebanghelyo sa kultura ng mga kabataan. At sa huli,
napatunayan na ang media mismo ay isa sa mga mabisang paraan o
istratehiya sa silid-aralan para labanan ang salot na ito. Ang
pagsasalin at paglalapat ng mga aral ng Ebanghelyo ay isinagawa sa
mga iba’t-ibang anyo ng media. Ito ay mahirap at mabusising
paghahanda para sa mga guro pero mabisa naman at
nakakapagdulot ng ginhawa ng kalooban bilang isang tagapagturo.
Susing Salita: kabataan; postmodernismo; karahasan; sekswal na
imoralidad; media
Postmodernismo
Ang postmodernismo ay isang kanluraning teoryang kritikal na
pinabubulaanan at tinututulan ang mga itinalaga at naiambag ng
panahong modernismo.
 Ibig sabihin nito, walang tiyak at eksaktong
katotohonan ang inihahain sa atin ng siyensya kung
kaya’t dapat nating pagdudahan ang mga teorya at
paniniwala na binuo nito.
Ang Lason ng kaisipang postmodernismo
Kabiguan lamang ang naidulot nito kung kaya’t hindi naman
napabuti ang kalagayan ng mundo.
 Malawakan pa rin ang pagbagsak ng ekonomiya at
kabilaan ang giyera sa ibat-ibang bansa.
 Sa postmodernismo, lahat ng mga teorya at
paniniwalang ito ay maaaring magbago dahil sila ay
bunga at likha lamang ng lipunan o mga social
constructs na nagbabago rin naman.
 Ang mahalaga ay ang kalayaan ng tao na ipahayag
ang sarili na hindi kinakailangang naaayon sa batas
sapagkat ang batas mismo ay pabagu-bago at
depende sa kulturang ginagalawan. Kumbaga sa
isang aklat, ang kahulugan na nais iparating ng
may-akda nito ay walang saysay kundi ang
bumabasa mismo ang nagbibigay ng kahulugan sa
kanyang aklat. At dahil marami ang nagbabasa,
maaaring marami din ang interpretasyon ng
katotohanan tungkol dito at posible rin namang
taliwas sa nais ipa-kahulugan ng may-akda.
Itinanim sa ating isipan ng modernismo na kailangang may iisang
ganap na katotohanan o absolute truth na nagbubuklod sa lahat ng
bagay ngunit taliwas dito ang postmodernismo na nagsasabing wala
ito at kung meron man, may ibaibang interpretasyon ito sa
iba’t-ibang sulok ng mundo at iba-iba rin ang pananaw ng bawat
tao. Ang katotohanan ay iba-iba sa bawat kultura at kasunod nito ay
ang pagbabagu-bago ng moralidad ayon sa napagkasunduan ng mga
tao sa partikular na panahon.
Ano ang kahulugan nito pagdating sa usaping ispiritwal at
moralidad?
 Ayon kay Dalmacito A. Cordero Jr.
 Simple lang, dahil walang ganap na katotohanan sa
mundo at ang Diyos ng Kristiyanismo ay ang ganap
na katotohanan o Absolute Truth, samakatuwid,
walang Diyos. Sa mas maluwag na usapin, dahil ang
katotohanan ay may maraming mukha at naiiba sa
bawat pananaw ng mga tao, maaaring may Diyos
para sa akin pero sa iyo ay wala o sa kabaliktaran.
Kasunod nito ay ang hindi paniniwala na may ganap na batas ng
moralidad. Ang moralidad ng tao ay maaaring magbago batay sa
kanilang napagkasunduan at depende rin sa pangangailangan.
Iba-iba rin ang moralidad sa bawat kultura. Kung anu ang masama
sa Pilipinas ay maaaring mabuti naman sa ibang bansa at ang
masamang ito ay maaaring maging mabuti sa kalaunan. Ayon nga
kay Ruth Merttens (1994), ang postmodernismo ay nauugnay din sa
kaisipang poststructuralist na kung saan salungat ito sa diwa ng
Kristiyanismo at ito rin ay hindi makatao. Mula sa mga
paglalarawang ito, makikita natin ang hindi kanais-nais na
katangian nito sa aspeto ng moralidad at ispiritwalidad ng mga tao.
EPEKTO NG POSTMODERNISMO SA KULTURA NG
KABATAAN
Napakatingkad ng mga epekto ng kaisipang postmodernismo sa
kultura ng mga kabataan sa kasalukuyan. Ang epekto ng kaisipang
postmodernismo sa dalawang aspeto kaugnay sa kultura ng
kabataan ay ang sekswal na imoralidad at ang karahasan.
 pinili ang isyu ng premarital sex sa unang aspeto at
ang masalimout na ritwal na hazing na isinagawa ng
mga fraternities sa ikalawa
 ang moralidad ng mga kabataan ay tunay na
unti-unting nahuhulog sa patibong ng
postmodernismo.
Ngayon tatalakayin ko ang mga epektong ito sa dalawang aspeto
Una ay ang Sekswal na imoralidad
ngayon, Kristiyano man o hindi, ang walang takot na nakikisangkot
sa premarital sex o ang pakikipagtalik ng hindi pa o bago pa man
ang sakramento ng kasal. Ibinabalik nito ang tinatawag na Sexual
Revolution noong 1960-1980 na nangyari sa mga kanluraning bansa.
Binago nito ang buong balangkas ng pag-iisip sa Amerika
pagdating sa sex. Nasa karapatan daw ng tao kung gusto niyang
makipagtalik kahit hindi pa siya kasal (Risman at Schwartz, 2002).
Ibig sabihin lang nito, nasa kagustuhan na ng tao kung gusto niyang
makipagtalik kahit hindi naaayon sa estado niya sa buhay. Dagdag
pa ni David Allyn (2000), ang CEO ng Oliver Scholars, isang
organisasyong naglilingkod sa mga kabataan, inuuna daw ng mga
kabataan sa panahon na ito ang mga luho at “pasarap” sa buhay
kaysa ang kanilang kinabukasan.
kaya nangyayari ito kahit sa kasalukuyan? Isinasaad ng
postmodernismong kaisipan na walang sinuman ang nag-aangkin ng
kung ano ang ganap na tama kung kaya’t may kalayaan ang lahat na
gawin ang bagay na naisin niya kung para sa kanya ito ang tama.
May mga kabataan na hindi kumikilala sa batas ng moralidad. Ang
mas malalang paglalarawan pa nga ni John Sinclair, lahat daw ng
tao ay dapat may kalayaan na makipagtalik kung kailan at saan niya
gusto… maaaring sa kama, sa sahig, sa upuan, sa kalye, sa parke, o
sa damuhan man” (Farber, 1994). Nakapanlulumo ang mga
pangungusap na ito. Kung noon ay sikat pa ang katagang true love
waits na nangunguhulugang ang pakikipagtalik ay kayang
makapaghintay hanggang matapos pa ang kasal, ngayon ay true
love permits na.
 Ibig sabihin, kung talagang totoo ang pagmamahal ng
kasintahang babae, kailangang patunayan niya ito sa
 kasintahang lalaki sa pamamagitan ng sex, hindi sa
dama kundi sa kama, at hindi rin sa puso kundi sa
puson.
Ayon nga sa pagsasaliksik ng University of the Philippines
Population Institute (UPPI) at Demographic Research and
Development Foundation, Inc. (DRDF) na tinatawag na 2013
Young Adult Fertility and Sexuality Study, isa sa bawat tatlong
kabataan sa Metro Manila na may edad na 15-24 taong gulang ay
may karanasan na sa pakikipagtalik o sex bago pa man ikasal
(Aquino, 2014). Dahil dito, hindi kaduda-duda na malaking
bahagdan din sa mga kabataan ang nabubuntis ng wala sa panahon
at ilan sa kanila ay may sakit na AIDS (Acquired Immune
Deficiency Syndrome) o anumang STD (Sexually Transmitted
Diseases).
Sunod ay ang karahasan
Pagdating naman sa usapin ng karahasan, iminumungkahi rin ng
postmodernismo ang kalayaan ng tao na mag-aklas, magtipon sa
kalye, at minsan ay maging marahas kung kinakailangan sa tuwing
makakaranas siya ng maling pagtrato sa lipunan.
Nasaan na kaya ang paraaan ng mahinahong usapan o dayalogo?
Datapwa’t likas sa tao na maramdaman niya na siya ay kabilang sa
isang komunidad dahil nagbibigay ito ng pagkilala o sense of
belonging sa kanyang kahalagahan bilang isang bahagi ng lipunan,
dapat niyang siguraduhin kung ano ang mga adhikain ng mga
samahang ito. Isang halimbawa nga nito ay ang mga “itim” na
kabataan o “black teens” sa Amerika na dayo sa mga paaralan at
sila ay nakakaranas ng racial discrimination mula sa mga “puti”.
Ayon sa sikat na manunulat na si Mark Anthony Rockeymoore
(2012), ang pagtatangi-tangi o discrimation ay karaniwan ng
nangyayari sa Amerika, bahagi na ito ng kultura. Ito ang dahilan
kung bakit nagtatayo sila ng mga kapatiran o brotherhood.
 Para sa akin, ito ang teoryang nasa isip ko kung bakit
may mga kabataang sumasali sa mga fraternities at
sororities. Isa raw itong kapatiran o brotherhood na
kumikilala sa mga kabataang hindi nakadama ng
pagtanggap sa lipunan o sa sariling pamilya mismo.
 Ngunit paano natin masasabi na kapatiran ito kung ang
ilan sa mga ritwal nito ay pawang karahasan at
pang-aabuso ng mga miyembro.
Isa na rito ang ritwal sa pagtanggap ng mga neophytes o mga
bagong kasapi na tinatawag na hazing. Ang ritwal na ito na
isinasagawa para maging opisyal na miyembro ay tunay nga naman
na hindi katanggap-tanggap na pamamaraan dahil sa hirap at sakit
na dulot nito.
Ngunit ayon kay Stephen Sweet (1999), inilarawan
niya ang hazing bilang pakikipagkapwa sa samahan
para tunay nga na maging kabilang ang isang
kabataan.
Ang pagsasalarawang ito ni Sweet ay maaaring hindi
katanggap-tanggap ngunit ito lamang ang paraan
para maramdaman ng neophyte ang init ng
pagtanggap sa kanya. **Hindi lang pasa at sugat ang
maaaring matamo ng mga neophytes kundi minsan
ay kamatayan mismo.
Sa isang pag-aaral na isinagawa nina Martin at Hummer (1989),
kanilang pinagtibay na ang fraternities ay nagsisilbing pagkakataon
para mag-udyok ng pang-aabuso lalo na sa mga kababaihan. At ito
nga ay pinatunayan ng isang artikulo na lumabas sa Family
Relations na kung saan nasa 20-25% ng mga kababaihan sa
kolehiyo ang nagiging biktima ng pang-aabuso ng sila ay samali sa
mga kapatirang ito (Boeringer, Shehan, at Akers, 1991).
 sabihin nito ay talagang bahagi na ng kultura ng mga
ibang fraternities ang sapilitang pakikipagtalik ng
mga opisyal nito sa kanilang mga bagong miyembro.
Ito ay kinakailangan o isang requirement kumbaga.
Naniniwala sila na ito ang batayan ng tunay na
sinseridad para maging kaisa sa kanilang adhikain.
Walang magagawa ang isang neophyte kundi ang
magparaya dahil kaya niyang isuko ang kanyang
pagkababae kapalit ng pag-ampon sa kanya ng
kapatiran na kung saan magiging bukas ang
pagtanggap sa kanya na hindi tulad ng naranasan
niyang pagtanggi sa sariling pamilya o ng lipunan.
Tunay nga na nakakalungkot ito.
 Ang tanong, paano nga ba kumalat ang ganitong lason
sa kultura ng mga kabataan? Ano ang nagsilbing
tulay upang mapabilis ang pagnito sa kaisipan nila?
 masasagot natin ang tanong ito sa susunod na pahina
ng presentasyong ito.
ANG MEDIA BILANG TULAY NG POSTMODERNISMO
Naging ganito kabaluktot ang pag-iisip ng ilang kabataan dahil na
rin sa mga postmodernismong kaugalian na ipinapakita at
itinataguyod ng isa sa pinaka-maimpluwensyang institusyon sa
lipunan - ang media. Bagamat maraming kabutihan ang dulot ng
media pagdating sa kaunlaran at pagbabago, ginamit din itong tulay
para lumaganap ang postmodernismong kaisipan
Ang midyang pangmasa o mass media ay ang mga pamamaraan ng
komunikasyon na nakakaabot sa maraming tao sa mas mabilis na
oras o panahon.
Nasasaklaw nito ang iba’t-ibang anyo: ang print media tulad ng mga
pahayagan, magasin, at aklat; ang broadcast media tulad ng radyo at
telebisyon; at ang digital media na kinabibilangan ng internet.
Kasama na rin dito ang sikat na mga social networking sites tulad
ng Facebook at Twitter na kung saan ginugugulan ng malaking oras
ng maraming kabataan sa kasalukuyan.
Ang mga halimbawa sa bawat anyo ng media na nabanggit. Sa
usaping premarital sex, maraming programa sa telebisyon ang
nagpapakita ng kalaswaan at ang saya ng pananabik na nadarama
ng kabataan pagdating sa sex tulad ng The Joy of Teen Sex at Skins,
parehong TV series sa Britanya na tumatalakay sa iba’t-ibang
karanasang sekswal ng mga kabataan.
sunod ay ang Gossip Girl, katumbas nito sa Amerika
at sa katunayan, meron pa itong bersyon na aklat. Sa
isang artikulo na sinulat ni Lesley Kennedy (2011),
sinabi ni Lindsey Dunn, isang katiwala ng aklatan sa
North Carolina, na malaki ang itinaas ng bahagdan
ng mga programa sa telebisyon at pelikula na may
temang sex at isa na rito ang Gossip Girl.
 Dito naman sa Pilipinas, isang programa sa
telebisyon ang ipinapalabas at minsan ay may
temang sekswalidad. Kahit hindi tuluyan o
deretsahan ang nais ipakahulugan, malaswa pa rin
lalo na sa mga kabataan, ito ang Gandang Gabi Vice
(GGV). Bagama’t minsan nakakaaliw dahil sa
pagpapatawa ng kumidyanteng si Vice Ganda,
minsan din naman ay sumusobra na ang kanyang
mga pananalita tulad ng lagi niyang tinatanong kung
may pan-tuition na o may nagpapa-aral na sa mga
binatang bisita. Nais nitong ipahiwatig na maaari
niyang suportahan ito sa pag-aaral kapalit ng
pakikipag-relasyon o sa tahasang salita – sex! Hindi
lang yun, lagi rin niyang tinatanong ang mga bisita,
mapa-babae man o lalaki kung “virgin” pa sila o
wala pang karanasan sa sex. Pinupunto ng tanong na
ito na sa panahon ngayon, marami ng kabataan ang
may karanasan na sa sex. Isa na itong trend ika nga.
Kaugnay nito, kamakailan lang ay naging
kontrobersyal ang pagrampa ng mga modelo ng
kumpanya ng Bench sa kanilang underwear
collection na may pamagat na The Naked Truth.
Halos wala ng saplot sa katawan ang mga ito,
kapirasong tela na lang ang naiiwan. Dati-rati’y sa
mga magasin lang nakikita ang mga ito pero ngayon
ay ine-ere na sa telebisyon. Ang mas malala pa nun
ay ang pagrampa ni Coco Martin, isang sikat na
artistang binata, na may kasamang babae na
animo’y isang aso ang pagkilos. Hawak ni Coco ang
tali na nakakabit sa leeg ng babae habang
gumagapang ito at sunud-sunuran. Isa itong
kalapastangan sa dignidad ng kababaihan. Ang tao
ay hindi dapat umastang hayop.
Sa pelikula naman, sobrang popular ang naging hatak
ng The Virginity Hit noong 2010 at It Felt Like
Love noong 2013. Ang parehong pelikula ay gawa
sa Amerika. Umiikot ang kwento nito sa karanasan
ng pakikipagtalik ng mga kabataan. Ang mga
naging pelikula nina Diana Zubiri at Francine Prieto
tulad ng Liberated 1 at 2 ang naging katumbas
naman nito sa Pilipinas. Kasama na rin dito ang
 pagkalat ng samu’t-saring sex scandal videos na
ini-upload sa internet at inilagay sa mga digital
video discs (DVD) para mapanuod gamit ang
computer o telebisyon.
Gayundin naman, walang pinagkaiba sa mundo ng musika. Maliban
sa postmodernismong kasuotan ng mga mang-aawit na
nakabuyangyang ang halos na hubad ng katawan tulad ni Lady
Gaga at Miley Cyrus sa kanilang mga music videos (MTV) na Born
This Way at Wrecking Ball, matinding kalaswaan rin ang nilalaman
o mensahe ng mga ilang awit. Ang mga titik o lyrics ay nag-uudyok
din ng pakikipagtalik tulad na lang ng awitin ng FilAm na si Bruno
Mars na The Lazy Song. Narito ang bahagi ng kabuuan ng lyrics:
Tomorrow I'll wake up, do some
P90X
Meet a really nice girl, have some
really nice sex
And she's gonna scream out: 'This
is Great'
(Oh my God, this is great!)Yeah…
Ang mensahe ng awiting ito ay kapag nainip ka at walang
magawa, lumabas ka lang ng bahay, magpunta sa mall o
sinehan at maaari kang makahanap ng katalik o ka-sex.
Binibigyang diin nito ang imoral na gawaing one night
stand o pakikipagtalik ng walang kasamang pagmamahal
at responsibilidad.
Pagdating naman sa tema ng karahasan, hindi rin nagpahuli ang
media sa pagpapakita ng postmodernismong katangian. Naging
popular at kaaya-aya sa mga kabataan ang mga video games tulad
ng Dead Space 2, Assassins’ Creed, Manhunt, at marami pang iba
na nagpapakita ng nakapanlulumong imahe at mensahe ng
karahasan. Ang mga nilalaman nito ay walang patumanggang
pagtilamsik ng dugo at walang kamatayang patayan.
Ayon nga sa website ng Questia na may pamagat na Youth
Violence, ang karahasan sa mga programa sa telebisyon at mga
video o computer games ang isa sa mga posibleng dahilan kung
bakit bayolente o marahas din ang mga kabataan. Ayon sa mga
saykayatris, nagdudulot ito ng pagkamanhid ng mga kabataan sa
anumang karahasan at hindi nila namamalayan na nagiging bahagi
na ito ng kanilang mga sarili at may posibilidad na gayahin nila ang
pagka-marahas ng mga bida sa mga larong ito. Kung kaya’t marahil
isa ito sa mga naging dahilan ng mga naganap na school massacres
sa Amerika. Halimbawa nito ay ang pamamaril ni Adam Lanza,
isang 20 taong gulang na kabataan sa isang paaralan sa Connecticut
na ikinamatay ng 26 na katao kabilang na ang sarili niyang ina at sa
huli ang pagbaril sa sarili (Barron, 2012).
Ang mga ito ang malaking hamon kung paano itutuwid ang
nabaluktot na isipan ng mga kabataan, kung paano
tatanggalin ang lason ng postmodernismo sa kanila. May
pag-asa pa ba? May talab pa kaya ang Ebanghelyo sa
mga kabataan o maglalabas-pasok nalang ang mga aral
nito sa kanilang mga tainga at pag-iisip? Anong
metodolohiya sa pagtuturo ng mga guro ang nararapat at
epektibo para may lalim at tumimo ang mga aral ng
Ebanghelyo?
MEDIA: ANG PAGSASAKULTURA NG EBANGHELYO SA
KULTURA NG MGA KABATAAN
Sa kabila ng napakalaking hamon na ito, naniniwala ako na may
pag-asa pa. Hindi natin dapat hayaan na tuluyang malugmok ang
moralidad ng mga sinasabing pag-asa ng ating bayan - ang mga
kabataan.
 Katulad nga ng ginawa ng misyonerong si Vincent
Donovan sa pakikisalamuha sa mga Masai sa Aprika,
ang mahalaga ay maipunla ang binhi ng
pananampalataya at hayaan ang mga Masai mismo
na palaguin ito dahil sa bandang huli, kailangan din
niyang lumisan (Donovan, 1991). Sa ganang akin,
naniniwala akong magiging mas may talab ang
ebanghelisasyon, ang pagsupil sa postmodernismong
kaisipan sa mga kabataan kung magkakaroon ng
isang mabisang metodolohiya sa pagtuturo.
Ano at paano ito gagawin? Kung sa media nalululong o umiikot ang
mundo ng mga kabataan ay ito rin mismo ang ginamit at ginagamit
ko bilang istratehiya ng aking pagtuturo. Napakalaki ang
impluwensya nito sa paghubog ng isipan at paniniwala ng mga
kabataan. Noong ngang 2009, si Pope Emeritus Benedict XVI
mismo ay nagbigay ng negatibong puna sa mga epekto ng media.
Ayon sa kanya, ang media minsan ay nagsisilbing lason na
nagpapadilim sa ating mga pagmumukha (EU Times, 2009). Sa
mga katagang ito, nararapat talagang padalisayin at ire-channel ang
mass media upang hindi maging lason sa isipan ng mga kabataan.
Sa inculturation o pagsasakultura ng Ebanghelyo sa iba’t-ibang
anyo ng media ay pipili ako ng isang halimbawa na pwede nating
maiugnay sa kalagayan ng ating mga kabataan ngayon – ang
Pagkakaila ni Pedro kay Hesus o Peter’s Denial of Jesus. Ang
dahilan ng pagpili ko sa sanaysay na ito ng Ebanghelyo ay upang
mapagtanto ng mga kabataan ang sakit na idinudulot nila kay Kristo
sa tuwing gagawa sila ng kasalanan o anumang imoralidad.
Kailangan nilang mabanaag na hindi karaniwang pangyayari lang
ang paulit-ulit silang magkasala at baka sa huli’y maging manhid na
sila dito
 Ibig sabihin, sa tuwing magkakasala sila ay hindi na
sila nakakaramdam ng kurot ng konsiyensya o guilt.
Ito ang nakakatakot na maaaring mangyari, ang
sila’y maging manhid sa epekto ng mga kamaliang
ginagawa.
Balik tayo sa pagpili ng bersong ito. Malaki kasi ang pagkakatulad
o parallelism nito sa bawat isa. Katulad ni Pedro na tinawag ni
Hesus upang sumunod sa kanya at maging mamamalakaya ng tao,
ang mga kabataan din ay tinawag ni Hesus tulad nating lahat upang
sumunod sa kanya at mabuhay ng matuwid. Habang ginagampanan
ni Pedro ang mga gawain ng isang apostol at mapatatag ang
kanyang pananampalataya, ang mga kabataan din nama’y
unti-unting pinapausbong at pinatitibay din ang kanilang
pananampalataya mula ng sila’y isilang. Sila ay bininyagan,
nagbasa ng mga kwentong pambata sa Bibliya, tumanggap ng
Katawan ni Kristo sa unang pagkakataon o First Communion,
dumalo sa Misa, tinuruan ng katesismo at mga aral ng simbahan ng
mga magulang at guro, at marami pang iba. Heto na ngayon si
Pedro na nalagay sa mahirap na sitwasyon upang subukin ang
katapatan niya kay Kristo ngunit nadapa ng ipagkaila niya ang
Panginoon.
Gayundin naman sa ating mga kabataan, pagdating nila sa panahon
ng pagdadalaga at pagbibinata na isang matuksong yugto sa
kanilang buhay, sila rin ay nadadapa at sinusuway ang utos ni Hesus
sa pamamagitan ng kanilang mga maling gawi. Hindi isang beses
lang ipinagkaila ni Pedro si Hesus kundi makalawa at makatatlo pa.
Paulit-ulit din namang nagkakamali ang ating mga kabataan. Ngunit
sa bandang huli, matindi ang naging pagbabago ni Pedro at
sumunod kay Kristo na walang takot o alinlangan man lang,
hanggang ipako siya sa krus ng patiwarik. Hindi ko sinasabing
kailangan ding ipako sa krus ang ating mga kabataan. Nais ko lang
tumimo sa isip nila na nasa kakayahan ng bawat tao ang umiwas sa
tukso at tuluyang magbago. Gaano pa man kalakas ang hatak ng
mundo, hindi sila padadala dahil mas malakas at matingkad ang hila
ni Hesus.
Paano ngayon ilalapat at isasama ang mga aral ng Ebanghelyo sa
iba’t-ibang anyo ng media?
 itong pamamaraan kung matiyaga lang sa pananaliksik
ang isang tagapagturo. Pagdating sa print media,
maaaring magpagawa ng proyekto sa mga mag-aaral
– ang paggawa ng sarili nilang pahayagan o magasin
na ang nilalaman ay may kinalaman sa mga aral na
mapupulot sa buhay ni Pedro at sa Ebanghelyo sa
pangkalahatan. Tulad ng mga newsletters o Mass
guide leaflets ng mga parokya o kaya naman mga
Gospel Komiks o Kerygma Magazines ng mga
publishing companies, pwede nilang itong gawing
mga modelo o halimbawa para makalikha sila ng
sariling proyekto. Ang kanilang mga natapos na
proyekto ay maaari nilang gawan ng soft copy at
ilagay sa internet sa pamamagitan ng pagbuo ng
isang website o kahit Facebook account upang
makita rin naman ng iba. Isang online exhibit
kumbaga.
Pagdating naman sa broadcast media, kailangan ng masusing
pananaliksik buhat sa mga guro tungkol sa mga listahan ng mga
programa sa radyo at telebisyon, mga pelikula, dayuhan man o lokal,
na pwede nilang imungkahi na pakinggan o panuorin at iwasan o
huwag tangkilikin ng mga mag-aaral. Para maging mas matalab,
dapat silang magpagawa sa mga mag-aaral ng regular na reaction o
reflection papers buhat sa mga rekomendadong palabas, programa o
pelikula. Narito ang ilan sa mga halimbawa ng mga programa na
may aral at kagandahang-asal: sa radyo – lahat ng mga programa
ng Radyo Veritas 846 (Catholic Radio of the Philippines); sa mga
programa sa telebisyon – mga palabas ng EWTN (Eternal Word
Television Network), TV Maria, Wansapanataym ng ABS-CBN na
nanalo ng Catholic Mass Media Award (CMMA) at mga piling
teleserye nito at ng karibal na istasyong GMA Network; at sa mga
pelikula naman – nariyan Son of God, Passion of The Christ,
Fireproof, Keeping the Faith, at marami pang iba.
At panghuli, ang itinuturing kong pinakamaimpluwensya ay
ang digital media na kinabibilangan ng internet na
saklaw ang iba’t-ibang Social networking sites tulad ng Youtube,
Instagram, Facebook at Twitter at mga CDs o DVDs na naglalaman
ng iba’t-ibang datos tulad ng musika, pelikula, at video games.
 unahin natin ang mga video games. Ang mga
tinatawag na Christian video games ay nagsimula pa
noong 1980 ngunit hindi lang gaanong napapansin
dahil hindi pa ganun kauso at kasikat ang mga
computers. Ngunit isa sa kinahuhumalingan ng mga
Kristiyanong kabataan ngayon sa Amerika na
pwedeng irekomenda ng mga guro at gamitin dito sa
Pilipinas ay ang Gospel Champions na nilikha ng
Third Day Games, Inc. noong 2010. Isa itong
Katolikong 3D action adventure PC video game na
naglalaman ng iba’tibang kwento at aral mula sa
Ebanghelyo. May ibaiba itong bahagi ng naaayon
kung ano ang edad ng kabataan at kakayahan nito.
Maaari silang lumutas ng mga puzzles, iwasan ang
mga kaaway, humanap ng mga tauhan sa
Ebanghelyo, tukuyin ang mga santo at mga
panalangin nila tungol sa turo ng simbahan, gumawa
ng mga ipinag-uutos ng laro ayon sa Ebanghelyo, at
marami pang iba. Kung gusto naman ng mga guro na
talagang hands-on sila, kailangan lamang nilang
imungkahi sa pamunuan ng mga paaralan ang
pag-subscribe sa mga interactive learning portals
(ILP) o mga E-learning na programa ng mga
kolehiyo at unibersidad . Ang mga ILP ay mga
makabagong online na pamamaraan para sa
pagtuturo na maaaring pasukan ng mga video games
ng naaayon sa Ebanghelyo. Maaari din gawing
asignatura ito o kung saan mang lugar naroroon ang
estudyante basta’t may kuneksyon sya sa internet.
 Ginagawa na ito ng ilang mga paaralan sa elementarya
at sekondarya sa pakikipagtulungan ng mga bihasang
guro upang gumawa ng mga nilalaman ayon sa
bawat tema. Ginagawa na rin ito ng ilang mga
kolehiyo at unibersidad ngunit kung hindi kulang
ang kanilang mga nilalaman, wala ng interes ang
ilang mga guro para magsanay pa ng may kinalaman
sa virtual learning. Ang ilan sa mga ILP sa bansa
ngayon ay ang Genyo ng Diwa Publishing Company
at ang CE Learning ng C&E Publishing, Inc.
Ang paglikha ng blog ay malaking tulong sa mga guro upang
ipalaganap ang mga aral ng Ebanghelyo tulad ng “Pagkaila ni Pedro
kay Hesus.” Ang blog ay pinaiksing salita para sa weblog o “talaan
sa web”. Isa itong website na parang isang talaarawan o diary na
kung saan kalimitang isinusulat ng mga blogero ang kanilang mga
pananaw, pagninilay at anumang mga saloobin. Maaaring utusan ng
guro ang kanyang mga magaaral na regular na bisitahin ang
kanyang blog. Pwedeng maging gabay din ito sa daloy ng kanilang
pag-aaral sa isang paksa.
Ang isa pang kinahuhumalingan ng mga kabataan ay ang mga
social networking sites na kung saan naipapahayag nila ng walang
maskara ang kanilang pagkatao at saloobin. Napakagandang paraan
ito para sa mga guro para kaibiganin ang kanilang mag-aaral at
pasukin ang kanilang mundo. Maaari din siyang maglagay ng mga
aral o mga salita ng karunungan (words of wisdom) na
napapatungkol sa Ebanghelyo. Isa ito sa maganda kong karanasan.
Dahil halos lahat ng mga estudyante ko ay mga friends ko sa
Facebook, regular akong naglalagay ng mga aral mula sa
Ebanghelyo at napakarami ng nagla-like sa aking mga inilalagay
doon. Nagbibigay din sila ng mga komento at opinyon tungkol sa
aking nilagay kung kaya’t nagiging pagkakataon ito ng
pakikipagtalastasan. Ang pagpaskil ng mga larawan tulad ng mga
imahe ni Pedro na kausap si Hesus sa Instagram ay isa ring
magandang paraan. Tulad din ng Facebook, ang Instagram ay isang
libreng application sa internet na maaari kang mag-upload ng mga
larawan at bidyo at ibahagi ang mga ito sa mga tagasubaybay o mga
mag-aaral. Maaari nila itong tingnan, magkomento o ibigay ang
kanilang saloobin, at gustuhin ang mga inilagay.
Ang pinakahuli ay ang paggamit ng mga video clips na palagian
kong ginagamit sa pagtuturo. Ang mga video clips na ito ay hindi
lalampas ng 10 minuto kung kaya’t hindi mababagot ang mga
magaaral. Napaka-bisa nito dahil hindi lang sila may nakikita, may
naririnig pa, audio-visual ika nga. Ayon nga kay Treichler (1967),
“People generally remember 10% of what they read, 20% of what
they hear, 30% of what they see, and 50% of what they see and
hear.” Samakatuwid, mas malaki ang bahagdan na tumatatak sa
isipan kapag nakikita at naririnig mo ang tinuturo sa iyo. May
tatlong uri ng video clips akong ginagamit.
 una ay ang mga karaniwang video clips na
inspirational at dokumentaryo na nakukuha ko sa
mga websites tulad ng Youtube, Vimeo, at Metacafe.
 Pangalawa ay ang mga video projects na ginagawa
mismo ng aking mga mag-aaral. Kailangan nila itong
isumite para papanuorion naming lahat at bilang
midterm requirement. Dito sila maaaring gumawa ng
konsepto kung paano ihahambing ang buhay ni
Pedro sa kasalukuyang panahon. Mabisa rin ito dahil
sila mismo ang gumaganap sa mga videos nila.
 ang pinakamisa sa tingin ko ay ang mga MTVs o
Music Television Videos na ginagamit ko bilang
panimulang panalangin bago umpisahan ang klase.
Inihahanda nito ang klase para magkaroon ng
mapayapa at seryosong kapaligiran. Ginagamit ko
rin ito kung may kinalaman sa paksa na aming
tatalakayin. Kadalasan, ang mga awit na ito ay
religious, inspirational, instrumental, o alternative.
Maaari rin naming gumawa ng inobasyon dito.
Pinapalitan ko ang mga imahe sa isang sikat na MTV
ng mga pangyayari buhat sa Ebanghelyo at
gumagamit ako ng isang sikat na awit na kadalasa’y
paborito ng mga tinedyer. Dahil dito, mas
maiuugnay nila ang kanilang sarili at mas ramdam
nila dahil alam nila o pamilyar sila sa awit.
Tunay nga na maraming paraan ang mga guro o sinumang
tagapagturo ng Ebanghelyo kung paano pagsasamahin at ilalapat
ang iba’t-ibang uri ng media sa kanilang metodolohiya ng pagtuturo.
Nangangailangan lamang ng tiyaga at masusing pagsasaliksik ng
mga mapagkukunan ng mga gagamitin kaugnay dito. Kaakibat pa
nito ay ang kagustuhan niya na matuto at masanay sa tamang
paggamit nito upang siya mismo ay may natatanging karanasan sa
mundong ito ng makabagong teknolohiya. It is a “matter of attitude”
ika nga. Kung wala kang tamang pag-uugali para matutunan ang
mga bagay na ito dahil hindi ito ang interes o linya mo o
napakahirap nito para gawin mo, talagang magiging imposible ang
pagsasakatuparan nito.
KONKLUSYON
 Mabilis na umiikot ang mundo pagdating sa mga
kabataan. Dulot ito ng pinagsanib na pwersa ng
kaisipang postmodernismo at ng makabagong
teknolohiya na ipinapahayag ng iba’t-ibang anyo ng
mass media. Bilang guro, maaaring maiwan ka sa
kanilang paglalakbay at magmistulang tuod na
lamang at pinapanuod ang ilan sa kanilang mga
maling gawi. Nakakagulat ang pagkiling ng
maraming kabataan sa mga baluktot na paniniwala
pagdating sa karahasan at imoralidad sa sekswalidad.
Hindi natin lubos maisip kung bakit kinakailangan
nilang sumali sa mga fraternities at sumailalim sa
masakit na ritwal ng hazing. Nakakapikon din naman
na sa kabila ng katakuttakot na mga pangaral ng mga
magulang at mga guro tungkol sa kamalian ng
premarital sex ay patuloy pa rin na ginagawa ito ng
marami sa kanila. Dahil sa pagbaba ng moralidad ng
mga kabataan, nararapat lamang na gumawa tayo ng
paraan para hindi man tuluyang masupil ang lason na
ito, ay magkaroon ng pag-asa na maaaring mag-iba
ang ihip ng hangin sa mga susunod na henerasyon.
 Mabusisi at mahirap man ang paggamit mismo ng
iba’t-ibang anyo ng media sa Ebanghelisasyon,
kailangang gawin ito dahil dito mismo umiikot ang
kanilang mundo. Tunay na kailangan ng mga guro at
tagapagturo na ilublob ang kanilang mga sarili sa
mundong ito para malaman at maunawaan nila kung
ano ang pinanggagalingan ng mga kabataan at sa
gayon ay makabuo sila ng mga plano para maapula
ang sunog na ito na maaaring tumupok sa buo nilang
pagkatao. Ang sabi nga ni Padre Donovan, hindi mo
maipapaliwang ang kagandahan ng
pinakamagandang tanawin kung hindi ka aakyat sa
tuktok ng bundok para tanawin ito. Ika nga sa
wikang Latin, nemo dat quod non habet, na
nangangahulugang “hindi mo maibibigay ang wala
Ka.”
QUINQUERO
Representasyon ng KULTURANG POPULAR
KULTURANG POPULAR
Kulturang mula sa at naimpluwensayhan ng media, ng mamimili at
ng komersyo, at may malaking epekto sa pang-araw-araw na
pamumuhay ng mga tao sa lipunan (Grakname, 2020).
Ito ay kulturang nakabatay sa pagkagusto o pagtangkilik ng
maraming tao (Torralba, w.p.).
Ayon kay Rolando Tolentino, ang kulturang popular ay hindi lang
simpleng nakikiuso kung hindi ito ay isang tereyn ng tunggalian.
Dito mahahanap ang iba’t ibang value systems ng masa at maging
ang mga negosyante.
Ito ay masasabi nating isang paraan ng mga tao para maramdaman
ang pagtanggap sakanila ng nakararami. Ang pag-ayon sa kulturang
popular, ang nagpapadama sa mga tao na tanggap sila sa
modernismo dahil ang kulturang popular ay kadalasang nagmumula
sa mga modernong produkto ng mga kumpanya at modernong mga
bansa. Ang kulturang popular ang kadalasang nagbibigay ng
depinisyon kung ano ang maganda at kung ano ang
katanggap-tanggap. Ang kulturang popular ay maaaring teknolohiya,
pagkain, kasuotan, musika at iba pa. Ito ay ang mga
pinagsasama-samang kultura na itinatakda ng makakapangyarihang
tao, kumpanya at bansa. Ginagamit ito ng mga ordinaryong tao para
maipahayag ang kanilang pagsang-ayon sa isang kultura, pati na rin
maipakilala ang kanilang sarili (Orito, w.p.)
Mga Halimbawa ng Kulturang Popular
MUSIKA
1. Dynamite (BTS)
2. Savage Love (Jawsh 685, Jason Derulo ft. BTS)
3. Paubaya (Moira Dela Torre)
4. Positions (Ariana Grande)
5. Ice Cream (Blackpink with Selena Gomez
PAGKAIN AT INUMIN
1. Samgyupsal
2. Ube cheese pandesal
3. Ramen
4. Milk tea
5. Dalgona coffee
DAMIT
1. High-waisted pants
2. Off-shoulder
3. Skinny jeans
4. Tattered pants
6. Loose shirt
Sino-sino ba ang nasasangkot sa kulturang popular?
Ang kulturang popular ay para sa masa: sa mga babae’t lalaki,
bakla’t tomboy, mayaman at mahirap, matanda at bata, at iba pa
Bakit mayroong Kulturang Popular ?
May mga sinabi na anim na dahilan kung bakit may kulturang
Popular o kung saan ba ito galing.
Pangangailangan na itinakda ng mga negosyante
Ang mga negosyante ay nagbibigay o nagpapakita sa mga tao ng
isang pangangailangan. Maaaring ito ay pangangailangan maging
maputi, maging diretso ang buhok, magkaroon ng kolorete sa
mukha at iba pa para matawag na maganda. Maaari rin namang
gamitin ito ng mga negosyante sa mga teknolohiya; natatanim sa
utak ng tao na hindi na sila mabubuhay ng wala silang
magagandang cellphone, camera, at iba pa. Dahil dito, napipilitan
bumili ang mga tao ng mga produktong ginagawa ng mga
negosyante para lang matugunan ang pangangailangan na ito. Ang
produktong ito ay siya namang nagiging sikat at napapasama sa
kulturang popular kinalaunan.
Latak
Sinasabi rin naman na ang kulturang popular ay isang latak.
Panghalili sa mahal at sa orihinal. Sinasabing nangyayari ito dahil
ang masa ay hindi makabili ng mga kustal at kasuotan na
mamahalin kaya sila ay nagkakasya na lamang sa pagbili ng mga
damit at bag na mura hanggang sa ito na ang maging uso at gamit
na ng lahat.
Pangmasa o komersyal na Kultura
Kaugnay ng sinasabi natin kanina tungkol sa mamahaling mga
gamit, ang mga mumurahing gamit ay kadalasang sumasailalim sa
maramihang produksyon o mass production. Ang kulturang popular
ngayon ay ang mga pagkakaparepareho ng mga kagamitan na nabili
ng mga tao sa murang halaga.
Ginagawa ng Tao
Ito naman ang nagsasabing ang kulturang popular ay ginagawa ng
tao --maaaring ng isang sikat na personalidad na nais tularan ng
marami. Sa pag-gaya dito ng mga tao, unti-unti itong napupunta sa
mainstream. Ito ang tinatawag na pagpapauso. Ito ay maaaring
ginagawang pang hanapbuhay, pampasikat o tikis na pang-libangan
lamang.
Larangan ng Gahum
Sinasabi rin naman na ang kulturang popular ay isang ebidensya ng
mataas na tingin natin sa isang gahum na bansa. Kung ano ang mga
gamit, damit, bag o kung ano man na ginagamit sa kanilang bansa
ay ating tinatangkilik dahil ito ang maganda, nakahihigit at
nakatataas para sa ating paningin. Sinasabing nakakasama ito para
sa ating sariling bansa dahil unti-unti nitong nakikitil ang ating
sariling industriya dahil walang tumatangkilik sa ating sariling mga
produkto. Dahil dito, sinasabing mas napapahalagahan natin ang
kalinangan at kabihasnan ng iba kaysa sa sarili nating kultura.
Pagkalusaw ng mga hangganan
Sa tumitingding globalisasyon at pagkakaugnay-ugnay ng mga
kultura at sibilisasyon sa buong mundo, hindi na nagiging hadlang
ang distansya ng mga bansa para magkaroon ng iisang kulturang
popular. Nawawalan na ng distinksyon ang mataas at mababang
kultura, ang sariling kultura, comersyal at popular na kultura. Lahat
ng kultura ay nagkakasabay-sabay na ginagamit at nagiging isa.
KATANGIAN NG KULTURANG POPULAR
Binanggit ni Tolentino na isa sa mga katangian ng kulturang
popular ang kakayahan nitong lumikha ng kita. Isa sa mga
nakikinabang sa kulturang popular ay ang mga negosyante.
Nagiging isang kagamitan o commodity ang kulturang popular para
sa karamihan dahil hindi na kinakailangan humanap ng mga paraan
para alukin ang masa. Ang masa mismo ang gumagawa ng mga
paraan para lumaganap ang ano mang bagay o produkto. Dito
nangingibabaw ang kahalagaan ng teknolohiya sa kulturang popular.
Nagiging daan ang kulturang teknolohiya para sa epektibong
sirkulasyon ng produkto, maging print, broadcast, internet at iba pa.
Sa ganitong pamamaraan, habang napapadali at gumiginhawa ang
buhay ng mga negosyante, nasisiyahan naman ang masa. Marahil
may ibang klaseng saya ang nadudulot ng masa sa pagiging bahagi
ng kulturang popular, hindi nila namamalayan na sila ay gumaganap
na instrumento para sa mga negosyante.
EPEKTO NG KULTURANG POPULAR
Postibo
Nagpapadama sa mga tao na tanggap sila sa modernismo dahil ang
kulturang popular ay kadalasang nagmumula sa mga modernong
produkto ng mga kumpanya at modernong mga bansa (Orito, w.p.).
Negatibo
Marami ang kinakailangang isakripisyo ng mga mamimili para lang
matamo nila ang mga pinapangarap na mga bagay-bagay. Handa
silang masaktan dahil gusto nila makiuso sa uso na nagging uso
dahil sa masa. Ito ang ideya ng sado-masokismo na isang katangian
ng kulturang popular (Chantal, w.p).
KONKLUSYON
Ang kulturang popular ay hindi masamang tangkilikin lalo na kung
may nadudulot itong magagandang pangyayari sa mga taong
tumatangkilik nito at hindi lang nila ito tinatangkilik upang
kainggitan sila ng ibang tao o ang pagtangkilik nila sa mga ito ay
may negatibong epekto sa kanilang sarili o pamumuhay at sa mga
taong nakapaligid sa kanila.
Nawa ay ang kulturang popular ay gamitin ng wasto at para sa
kabutihan ng lahat ng bawat tao upang hindi ito maging negatibong
paksa.
SUMPAY
PRODUCTION ANALYSIS
Wika at Media
(WIKA AT MEDIA)
WIKA
Ang Wika ay isang bahagi ng pakikipagtalastasan. Kalipunan
ito ng mga simbolo, tunog, at mga kaugnay na bantas upang
maipahayag ang nais sabihin ng kaisipan. Ginagamit ang
pamamaraang ito sa pagpapaabit ng kaisipan at damdamin sa
pamamagitan ng pagsasalita at pagsusulat. Isa rin itong likas na
makataong pamamaraan ng paghahatid ng mga kaisipan, damdamin,
at hangarin sa pamamagitan ng isang kaparaanang lumilikha ng
tunog; at kabuuan din ito ng mga sagisag sa paraang binibigkas.
Sa pamamagitan nito, nagkakaugnayan, nagkakaunawaan, at
nagkakaisa ang mga kaanib ng isang pulutong ng mga tao.kabuuan
din ito ng mga sagisag sa paraang binibigkas. Sa pamamagitan
nito, nagkakaugnayan, nagkakaunawaan, at nagkakaisa ang mga
kaanib ng isang pulutong ng mga tao.
KAHALAGAHAN NG WIKA
Kung wala ang wika, mawawalan ng saysay ang halos lahat ng
gawain ng sangkatauhan, sapagkat nagagamit ito sa
pakikipag-ugnayan katulad sa pakikipagkalakalan, sa diplomatikong
pamamaraan ng bawat pamahalaan, at pakikipagpalitan ng mga
kaalaman sa agham, teknolohiya at industriya. Mahalaga ang wika
sa pakikipagtalastasan maging sa pagtungo, paghahanapbuhay, at
paninirahan sa ibang bansa.
WIKA BILANG KULTURA
Ang wika bilang kultura ay kiliktibong kaban ng karanasan ng
tao sa tiyak na lugar at panahon ng kaniyang kasaysayan. Sa isang
wika makikilala ng bayan ang kanyang kultura at matututuhan niya
itong angkinin at ipagmalaki.
Ano ang Kulturang Popular?
u Ang Kulturang Popular ay masasabi nating isang paraan ng mga
tao para maramdaman ang pagtanggap sa kanila ng nakararami.
Ang pagayon sa kulturang popular ang nagpapadama sa mga tao na
tanggap sila sa modernismo dahil ang kulturang popular ay
kadalasang nagmumula sa mga modernong produkto ng mga
kumpanya at modernong mga bansa.
Ang Kulturang Popular ay maaaring:
 Teknolohiya
 Pagkain
 Kasuotan
 Musika atbp.
Mga Sitwasyong Pangwika sa Iba Pang Anyo ng Kulturang
Popular
FlipTop
Pick-Up Lines
Hugot Lines
Text
Social Media at sa Internet
Sitwasyong Pangwika sa Kalakalan
Sitwasyong Pangwika sa Pamahalaan
HALIMBAWA NG SITWASYONG PANGWIKA SA IBA
PANG ANYO NG KULTURANG POPULAR
FLIP-TOP
Ito ay pagtatalong oral na isinasagawa nang parap. Nahahawig
ito sa balagtasan dahil ang mga bersong nira-rap ay magkakatugma
bagama’t sa Flip-Top ay hindi nalalahad o walang malinaw na
paksang pagtatalunan. Kung ano lang ang paksang sinimulan ng
naunang kalahok ay siyang sasagutin ng kanyang katunggali.
HALIMBAWA:
True or false, wala kang balls, kung meron man kasing laki
ng halls.
PICK-UP LINES
May mga nagsasabing ang Pick-Up Lines ay makabagong
bugtong kung saan may tanong na sinasagot ng isang bagay na
madalas maiugnay sa pag-ibig at iba pang aspekto ng buhay.
Sinsabing nagmula ito sa boladas ng mga binatang nanliligaw na
nagnanais magpapansin, magpakilig, magpangiti, at magpa-ibig sa
dalagang nililigawan. Kung may mga salitang angkop na
nakapaglalarawan sa Pick-Up Lines masasabing ito’y nakakatuwa,
nakapagpapangiti, nakakikilig, cute, cheesy, at masasabi rin na
corny. Ito ay madalas na makikita sa facebook wall, twitter, at iba
pang social media network.
 Nauso ang pick-up lines dahil sa impluwensiya ni “Boy
Pick-up” o si Ogie Alcasid sa programang Bubble Gang na may
ganitong segment.
 Naging lalong matunog din ito nang gamitin ni Senator
Mirriam Defensor Santiago sa kaniyang mga talumpati; at
isinulat pa niya sa aklat na Stupid is Forever.
 Dito pinagsama-sama niya ang iba’t-ibang pick-up lines
orihinal man o hindi at naging best seller ang aklat na ito.
HALIMBAWA:
"Sana naka off ang ilaw, para tayo nalang ang mag-on"
"Padecab ka ba? Pedicabang i-date sa valentine's
day? “
Hugot Lines
 Ito ay tinatawag ding love lines o love quotes.
Ito ang tawag sa mga linya na nakakakilig, cute, cheesy, o
minsa’y nakaiinis. Karaniwalang nagmula ito sa linya ng ilang
tauhan sa pelikula o telebisyong nagmarka sa puso’t isipan ng mga
manonood subalit madalas nakagagawa rin ng sariling hugot lines
ang mga tao depende sa damdamin o karanasang pinagdaraanan nila
sa kasalukuyan.
Minsan ang mga ito ay nakasulat sa Filipino subalit madalas
Taglish ang gamit na salita sa mga ito.
HALIMBAWA:
One More Chance
“Siguro kaya tayo iniiwan ng mga mahal natin dahil may darating
pang mas magmamahal sa’tin… ‘Yung hindi tayo sasaktan at
paaasahin, ‘yung magtatama ng lahat ng mali sa buhay natin.” –
John Lloy Crus bilang Popoy
Ang pagpapadala at pagtanggap ng SMS (short messaging system)
na kilala bilang text message o text ay isang mahalagang bahagi ng
kimunikasyon sa ating bansa.
Sa katunayan, mahigit-kumulang apat na bilyong text ang
ipinadadala at natatanggap sa ating bansa araw-araw kaya naman
tinagurian tayong “Texting Capital of the World”.
Social Media at Internet
 Halos lahat ng kabataan ay mayroon ng social media account
tulad ng Facebook, Twitter, Instagram, Tumblr, Pinterest, at iba
pa. Maging ang mga nakatatanda tulad ng mga lolo at lola at
kasama na rin sa mga tinatawag na netizen o tawag sa mga
taong gumagamit ng social media.
 Tulad din sa text, karaniwalang ang code switching o
pagpapalit-palit ng Ingles at Filipino sa pagpapahayag gayundin
ang pagpapaikli ng mga salita o paggamit ng daglat sa mga post
o komento rito.
 Sa internet, bagama’t marami nang website ang
mapagkukunan ng mga impormasyon o kaalamang nasusulat sa
wikang Filipino o Tagalog ay nananatiling Ingles pa rin ang
pangunahing wika nito.
 Masasabing ang mga babasahing nasusulat sa wikang ating
sariling wika ay hindi pa nakasasapat sa pangangailangan ng
nga mamamayan lalo na ng mga mag-aaral na naghahanap ng
impormasyon. Isang hamon ito sa hinaharap. Bagama’t hindi pa
sapat ay mahalaga na pagtutulungan ng bawat isa na kung ano
man ang mayroon tayo sa kasalukuyan ay lalong madagdagan o
maparami upang sa hinaharap ay lalo pang mapayaman o
mapalaganap ang paggamit ng wikang Filipino sa mundong
tinatawag na virtual.
Sitwasyong Pangwika sa Kalakalan
 Wikang Ingles ang ginagamit sa boardroom ng malalaking
kompanya at korporasyon lalo sa mga pag-aari o pinamuhunan
ng mga dayuhan at tinatawag na multinational companies.
 Ito rin ang wika sa mga Business Process Outsourcing (BPO)
o mag call center lalo na iyong nga kompanyang nakabase sa
Pilipinas subalit ang sineserbisyuhan ay dayuhang customer.
Ang mga dokumentong nakasulat tulad nga mga memo.
Kautusan, kontrata, at iba pa ay gumagamit din ng wikang
Ingles.
 Ang website ng malaking mangangalakal na ito ay sa Ingles
din nakasulat gayundin ang kanilang mga press release lalo na
kung ito ay sa mga broadsheet o magazine nailathala.
 Sa bisa ng Atas Tagapagpaganap Bilang 335, na “Nag-aatas
sa lahat ng mga
 Kagawaran/Kawanihan/Opisina/Ahensya/Instrumentaliti ng
pamahalaan na magsagawa ng mga hakbang na kailangan para
sa layuning magamit ang Filipino sa opisyal na mga
transaksyon, kimunikasyon at kirespondensya.”
 Ang opisyal na pagdinig sa pamahalaan ay wikang Filipino
ang ginagamit subalit hindi naiiwasan ang code switching lalo
na sa mga salitang teknikal na hindi agad naihahanap ng
katumbas sa wikang Filipino.
Sitwasyong Pangwika sa Pamahalaan
 Ginagamit ang wika sa mga usaping pulitika sa pamamagitan
ng pangangampanya tuwing sasapit ang halalan o eleksyon.
 Ginagamit ang wika ng mga namumuno lalo na ang Pangulo
ng Pilipinas sa mga mahahalagang okasyon.
 Nang dahil sa wikang gamit ng mga namumuno,
nagkakaroon ng kamalayan ang mga mamamayan sa mga
nagaganap at nangyayari sa pamahalaan o gobyerno.
 Nakatutulong ang wika sa mamamayan upang lubos na
makilala ang tamang mamumuno na kanilang ihahalal upang
mamamahala at mamumuno sa bansa at sa bayan.
 Naririnig sa iba’t ibang panig ng bansa ang mga
mahahalagang isyu tungkol sa pamahalaan gayundin sa mga
namumuno, sa radyo at telebisyon na may kinalaman sa
pulitika.
 Wika ang ginagamit ng mga namumuno upang mahusay na
makipag-ugnayan sa isa’t isa tungo sa maayos na pamamahala
at pagpapaunlad ng bansa.
 Wika rin ang ginagamit ng mga tao upang maipabatid ang
mga opinyon, saloobin at hinaing ukol sa pamahalaan.
Midya
Ang midya ay mga pinagsamang mga pagpapalabas o kagamitan
na ginagamit sa pagtala at paghatid ng impormasiyon o datos.
Media sa Kulturang Popular
Malaki ang papel ng media sa pagpapalawak at pagpapalalim
ng kulturang popular. Hindi nga ba’t hindi magiging popular ang
kulturang popular kung walang media na nagbibigay katangian ng
mass (pangmalawakan, lalo na sa hanay ng underclass), mediated
(pinatagos at intervened ng media) at overdetermined (kay
Althusser na konsepto ng interrogated ng mga aparato ng estado,
kung saan ang media ay may malaking bahagi dito)?
Matingkad ang media sa pag-unawa kung paano gumagana ang
kulturang popular. Ang media ay ipinopostura bilang egalitaryo,
may misyon at serbisyo ang pangunahing layunin. Sinasambit ng
media na para ito sa paghahatid ng balita at programang walang
pinapanigan. Walang self-reflexivity ang media dahil tila hindi nito
pinag-uukulan ng interes ang sarili gayong wala naman talaga itong
layunin, tulad ng kalakaran sa negosyo, kundi kumita. Nagbabalita
ito para kumita, nakikipagkapwa-ko-mahal-ko para kumita,
umuugnay sa mga kapuso’t kapamilya para kumita. Ginagawa ang
pagkita na tila nanunuluyan sa mamamayan at sambayanan, kaya
paratihan, may periodikong serbisyo publiko ang media lalo pa sa
pahanon ng likhang tao’t kalikasan na disaster. Hinihimok tayong
magbigay sa mga nasalanta ng bagyo at pagguho ng mga
kabundukan kahit pa walang paghihimok na tumulong sa
pagsasakdal ng mga salarin gayong nasa puwesto naman para gawin
ito.
Itinatago ng industriya ng media ang kanyang sariling interes sa
pamamagitan ng paglalatag ng mga misyong pangkorporasyon,
tulad ng “in the service of the Filipino people.” Kagyat tayong
ginagawang poder ng paglilingkuran at hinihimok tungo sa
mabuting pagkamamamayan. Serbisyo-publiko sa pamamagitan ng
pagbibigay ng impormasyong makakapagpadesisyon sa
mamamayang manonoodtagapakinig-tagapagtangkilik tungo sa
ikabubuti ng kanilang panlipunan at historikal na posisyon.
Minamaso ang serbisyong ito na tila nga ba hindi nakakawing sa
pangunahing interes ng industriya ng negosyo. Sa kasalukuyang
punto ng ating pagtunghay sa telebisyon, ang balita ay nagiging
“infotainment,” kumpleto sa music track sa pagdulog ng
pinakamarahas na karanasan sa krimen, kawalangkatarungan at
kahirapan. Ibinebenta ang mga tagapaghatid ng balita bilang mga
personahe ng showbiz, at ang mga ito ma’y ginagawang endorsers
na manghihimok sa odyens na tumangkilik ng mga produkto.
MGA KAUGNAYAN NG MIDYA
Telebisyon
Isa sa pinakamaimpluwensyang uri ng media.Kaugnay dito
naipapalabas dito ang mas pinag-uusapan ng masa. Halimbawa na
lamang sa mga teleserye o pelikula na napapanood kadalasan ang
nagiging paksa ngmga ito ay pagtataksil kung saan may bahid
senswal na kinakailangan ng patnubay ng magulang.
Film
 Katulad ng sa telebisyon ay may mga pelikula na ang kadalasang
paksa ay pagtataksil sakapwa. May mga indi film na rin na
naipapalabas na may kaugnayan sa pinapaksa ng ating lipunan.
Popular music
Ginagamit nito ang media upang pasikatin ang iba’t ibang
kantahin na may kanya kanyangpinapaksa. Kung saan ay
naimpluwensyahan na rin tayo ng kantang banyaga gaya ng mga
K-pop, j-Pop.
Youth culture
Kadalasan ito ay makikita sa internet. Ilang mga website kung
saan ito ay nagiging social mediapara sa lahat. Halimbawa na rito
ang facebook, Tweeter, tumbler, Skype at marami pang iba. Hindi
lamang sa internet kundi ang mga fashion na ginagaya ng mga
kabataan ngayon tulad sa ibang bansa.
nitong hatak sa mga mambabasa.
Advertisements
Makikita sa telebisyon, radio, internet,billboard at magazines.
Ilang mga ad na pupukaw sa mga tao. Kadalasang mga pampaputi
na gamit ang isinasakomersyal dahil ito ay karaniwang hinahanap
ng madla.
Romance Novels
Mga usaping pag-ibig ang mga naitatala rito na karaniwang
pumapatok sa masa dahil sa kakaiba nitong hatak sa mga
mambabasa.
Radyo
Ang radyo ay isang teknolohiya na pinapahintulutan ang
pagpapadala ng mga hudyat (signals) sa pamamagitan ng
modulation ng electromagnetic waves na may mga frequency na
mas mababa kaysa liwanag. kapag nakikinig ka nang radyo
kadalasan mayroon kang maririnig na drama at mga estoryang
nangyare sa totoong buhay. Naghahatid diin ito ng balita saan mang
sulok ng mundo.
Tabloid
Ang tabloid ay isang uri ng dyaryo na mayroong masmaliit na
sukat ng pahina kaysa sa broadsheet, bagaman walang pamantayan
na sukat para sa tabloid. Ang terminong tabloid journalism (o
periyodismong tabloid), kasama ang paggamit ng malalaking imahe,
ay nagbibigay-diin sa mga paksa tulad ng mga kahindik-hindik na
kwento ng mga krimen, astrolohiya, tsismis, at telebisyon.
Gayunman, ang ibang respetadong dyaryo, tulad ng The
Independent at ng The Times ay may parehong sukat sa tabloid, at
ang sukat na ito ay ginagamit sa United Kingdom ng halos lahat ng
lokal na dyaryo.
MASS MEDIA
Ang Mass Media hanggang ngayon, marami pa rin sa mga tao
ang nakatutok sa “mass media” katulad na lamang ng mga
programa sa radyo at telebisyon, mga tabloid, at mga pelikula.
Tayong mga Pilipino, ang “mass media” para sa atin ay isang
paraan para tayo’y makabalita sa mga pangyayari sa ating paligid at
kalimitan para sa ating kasiyahan katulad ng mga palaro sa
telebisyon at mga sari-saring pelikula na nagpapasaya sa atin.
SOCIAL MEDIA
 Ang social media ay iisa lamang sa napakaraming paraan
kung paano nakokonekta ang ang iba’t-ibang tao at
naipapalaganap ang kulturang Pilipino. Bagama’t ito ay iisa
lamang, ito naman ay may pinakamalaking naiaambag sa parte
ng populasyon ng mga taong gumagamit, hindi lamang sa
Pilipinas, kung hindi sa buong mundo. Maraming iba’t-ibang
klase ng websayt o aplikasyon ang social media, tulad ng
facebook, messenger, twitter, instagram, at iba pa.
 Ang Facebook ay isang social media websayt o aplikasyon
na ginagamit ng karamihan sa pakikipag-usap, sa
pakikipag-ugnayan, at sa pagbabahagi ng kani-kanilang
karanasan o pananaw sa buhay. Maaari rin itong maging daan
ng karunungan sa bawat isa.
 Sa kasalukuyan, ang facebook ay ginagamit hindi lamang sa
pakikipag-ugnayan, ngunit pati narin sa akademikong pag-aaral
ng mga estudyante dahil mas napapabilis nito ang gawa kahit
na magkakalayo sa isa’t-isa. Halimbawa na lamang ay tuwing
may asignatura, ito ay maaaring gamitin upang malaman ng
mga miyembro ng klase kung ano ang kanilang mga
kinakailangang gawin para sa mga susunod na araw.
TINGAL
TEXTUAL ANALYSIS
(Impluwensiya ng Wika)
Pagsusuri sa Teksto
Ang pagsusuri sa teksto ay isang malawak na termino para sa iba’t
ibang pamamaraan ng pananaliksik na ginagamit upang ilarawan,
bigyang-kahulugan at maunawaan ang mga teksto. Ang lahat ng uri
ng impormasyon ay maaaring makuha mula sa isang teksto – mula
sa literal na kahulugan nito hanggang sa subtext, simbolismo,
pagpapalagay, at mga pagpapahalagang inilalahad nito.
Ang mga pamamaraan na ginamit sa pagsasagawa ng pagsusuri sa
teksto ay nakasalalay sa larangan at mga layunin ng pananaliksik.
Madalas itong naglalayong ikonekta ang teksto sa isang mas
malawak na kontekstong panlipunan, pampulitika, kultura, o sining.
Mga Uri ng Teksto
Tekstong Impormatibo
 Layunin nitong magbigay ng konkretong impormasyon tungkol
sa isang tao, bagay, lugar, hayop, o pangyayari.
 Sinasabing ‘objective’ ang mga tekstong impormatib dahil
walang halong anumang opinyon ang pagsasalaysay sa uri ng
tekstong ito.
 Kabilang sa mga ito ay ang mga kuwentong nagsasalaysay ng
mga tunay na pangyayari at mga babasahing mayroon tayo sa
paaralan tulad ng mga teksbuk o batayang
 aklat.
 Kadalasang sinasagot nito ang mga tanong na ano, sino, at
paano.
Tekstong Deskriptibo
 Isa namang uri ng naglalarawang babasahin ang tekstong
deskriptiv o deskriptibo. Ito ay nagtataglay ng mga
impormasyong may kauganyan sa katangian ng mga tao,
hayop, bagay, lugar, at mga pangyayari. Dahil naglalarawan
ang mga tekstong deskriptib, mayaman ang mga ito sa mga
pang-uri at pang-abay.
 Maaari din itong maging tekstong nagpapahayag ng
pagkakatulad o pagkakaiba ng mga bagay. Ito rin ay isang
paraan ng masining na pagpapahayag ng paghanga sa ilang
bagay.
Tekstong Naratibo
 Isang uri naman ng teksto na nagsasalaysay ng serye ng mga
pangyayari ay ang tekstong narativ o naratibo.
 Katulad ng tekstong impormatib, ang layunin ng tekstong
naratibo ay magbigay ng impormasyon. Ang kinaibahan
lamang, ito ay nakatuon sa kung paano nangyari ang mga tagpo,
kompleto sa panahon, tagpuan, at mga tauhan.
 Ilan sa mga halimbawa nito ay ang mga talambuhay, anekdota,
o epiko. Maaari din itong piksyon at di piskyon.
Tekstong Prosedyular
 May uri naman ng teksto na nakatuon sa pagkakasunod-sunod
ng mga pangyayari o mga hakbang sa paggawa ng mga bagay.
Ito ay tinatawag na tekstong prosidyural.
 Kilala rin bilang teksto ng pagkakasunod-sunod, sumasagot ito
sa mga tanong na paano—paano nabubuo ang isang bagay,
paano iluto, paano isinasagawa ang isang proseso, o paano
naganap ang isang pangyayari.
Tekstong Persuwaysib
 Ang tekstong persuweysib ang isang uri ng tekstong
naglalayong manghikayat ng mga mambabasa.
 Ginagamit ito sa mga pahayagan, telebisyon, at radyo.
 Karaniwang ginagawa ang tekstong persuweysib upang
mapukaw ang interes ng mga tao at maniwala sa sinasabi nito.
 Nagagamit ito sa mga advertisements o mga patalastas sa TV o
radyo. Maaari din itong gamitin sa mga kampanya o pag-aalok
ng mga serbisyo.
Tekstong Argumentatibo
Ito naman ay uri ng teksto na nakatuon sa paglalahad ng mga
opinyon, paniniwala o kuro-kuro sa mga mahahalagang isyu o iba
pang bagay.
Katulad ng tekstong Persweysib, layunin din nito na manghikayat
ng mga mambabasa.
Gayunman, gumagamit ito ng mga argumento at mga
pangangatuwiran.
Karaniwang sinasagot ng mga tekstong argumentativ ang tanong na
‘bakit?’
Bagaman nais nitong makapaglahad ng damdamin, kailangan pa
ring suportado ito ng katotohanan o facts.
Tekstong Propesyunal
 Ang uri naman ng tekstong ito ay isang komprehensibo at
organisadong pagkakalahad ng mga impormasyong isinulat ng
isang may-akadang mayroong mahusay at sapat na kaalaman
tungkol sa isang paksa.
 Kumbaga, isang pagsasaliksik itong ginawa ng isang tao mula
sa isang larangan at inilimbag sa isang uri ng babasahin o
dokumento. Hindi maligoy at direkta ang paglalahad ng mga
impormasyon sa tekstong propesyonal.
 Layon lamang nitong magbigay ng isang konkretong pag-aaral
at kaalaman tungkol sa isang paksa at hindi ang bigyan ng aliw
ang mga mababasa. Kilala rin ito bilang tekstong akademiko.
Mga Tampok sa Pagtatasa ng Teksto
I-highlight ang mensahe ng may-akda
1. Ang isa sa mga pangunahing katangian kapag pinag-aaralan
ang isang teksto ay posible na malinaw na maipakita ang
hangarin ng may akda..
2. Ang lahat ng mga diskarteng inilapat upang maisakatuparan
ang pagsusuri na ito ay magpapahintulot sa isang buod ng
layunin ng nilalaman na nabasa.
Pagbutihin ang kaalaman
1.Ang pagsasagawa ng isang pag-aaral ng isang teksto ay
magpapalakas sa kaalaman na makukuha mula sa nasabing pagbasa.
2. Ito ay sapagkat ang impormasyong ito ay humahantong sa isang
malalim na pagsusuri na nagbibigay-daan sa paglilinaw ng lahat ng
mga pagdududa at mabisang nakikita ang mensahe.
Ipakita ang nakaayos na impormasyon
1.Ang isang pagtatasa ng teksto ay ginagawa sa isang maayos na
paraan at pinapayagan ang mga ideyang itinaas ng may akda na
suriin sa isang istrukturang pamamaraan.
2.Ang pagkakaroon ng iskema ng data, posible na pahalagahan
nang mas simple ang layunin ng dokumentong pinag-uusapan.
Mga Diskarte sa Pagsusuri ng Teksto
Paunang Pagbabasa
Una, dapat mong tingnan ang teksto upang malaman kung ano ang
tungkol dito at sa gayon ay may paunang kaalaman sa nilalaman.
Komprehensibong Pagbasa
Kapag tapos na ang unang pagbasa, maaari nating muling basahin
ang teksto nang mas malalim at maingat. Ang prosesong ito ay
maaaring gawin nang maraming beses kung kinakailangan upang
makuha ang tema at mga ideya na binuo. Ang layunin ay malinaw
na maunawaan ang nilalaman.
Salungguhit
Ang isang napakahalagang pamamaraan ay ang salungguhit,
inirerekumenda na gamitin ito mula sa pangalawang pagbasa.
Binubuo ito ng pagha-highlight ng pangunahing impormasyon, mga
pandagdag nito at iba pang mga detalye na isinasaalang-alang mong
may kaugnayan sa teksto. Maaari itong gawin sa pamamagitan ng
paglalagay ng mga linya, simbolo, kulay o anotasyon.
Mga Dapat Tandaan sa Pagsususuring Tekstuwal
Pansin sa Konteksto
Ang lahat ng mga Teksto ay bahagi ng patuloy nanpag uusap, mga
kontrobersya, o debate, upang maunawaan ang teksto, kailangan
mong maunawaan ang mas malaking teksto.
Layunin
Ang layunin ay upang akayin ang mga mambabasa sa pamamagitan
ng maingat na pgsusuri ng teksto sa isang uri ng iterpretasyon o
pangangatwirang paghuhusga sa pangkalahatang na malinaw na
inihahayag sa isang pahayag ng teksto.
Makatwirang Suporta Para sa iyong mga Konklusyon
Kakailanganin mung suportahan ang iyong pagsususri sa
ebidensiyang mula mismo sa teksto at kung minsan mula sa ibang
mapagkukunan.
Isang tanyag na Industriyalista ang minsan ay nag sabi
“ Ang wika ng isang tao, bilang isang panuntunan, ay isang Index
ng kaniyang isip”
Ipinapahiwatig nito na ang pagsusuri sa mga pagpipilian ng salita
ay maaaring mag bigay ng mga pananaw sa mga tao.
VAILOCES
FAN THEORY
FAN THEORY
Isang anyo ng kontemporaryong kritikal na teorya, kung saan
sinusuri ng madla ang teksto at lumilikha ng bagong interpretasyon
na nagpapaliwanag "kung ano talaga ang nangyari," na lumilikha ng
isang hiwalay na salaysay.
 Pelikula
 Palabas
 Komiks
 Libro
 at iba pa
Ang Fan Theory o fan hypothesis ay isang tahasang pagpapalagay
ng fan tungkol sa isang kathang-isip na setting na hindi kinumpirma
o pinabulaanan ng anumang materyal sa setting.
• Motibasyon ng karakter
• Mga plano sa hinaharap
• Mga hinuha na ginawa tungkol sa kasaysayan
• Mga alituntunin tungkol sa ‘magic’ o ‘teknolohiya’
• Ekonomiya
• Paghahanap ng alegorikal na pattern.
Mayroong iba’t ibang uri ng mga Fan Theory
✓ Mystery-Solving Theories
Ang teoryang sumusubok na lutasin ang isang misteryo na talagang
umiiral sa loob kwento o kathang-isip.
Halimbawa:
“R + L = J sa Game of Thrones.
✓ Predictive Theories
Kung ano ang susunod na mangyayari ay isang katanungan, ngunit
ang uri ng teoryang ito ay naiiba. Mayroong potensyal ang teoryang
ito na tumama sa. tulad ng tin foreshadowing.
Halimbawa:
Marvel Cinematic Universe
✓ Plot-Hole-Filling Theories
Ang teoryang ito ay sumusubok na sagutin ang mga katanungan,
na kadalasan ay hindi gaanong nabigyan ng linaw.
Halimbawa:
The Second Infinity Gauntlet
Back when Thanos was a huge area of speculation in his own right,
fans were thrilled to see the Infinity Gauntlet from the comics in
Odin’s vault. When Thanos finally had his own Gauntlet created
though, a lot of confusion was caused.
Thor: Ragnarok tried to solve this with Hela calling it fake, but this
still doesn’t make a lot of sense. Bubonis suggests that Odin
originally had a gauntlet made and that Thanos actually copied his
design; resulting in the Mad Titan having to turn to the same
Dwarves to recreate it.
✓ Retcon Theories
Ang mga teoryang ito ay may maraming pagkakatulad sa ilan
ngunit ito nga lang ay naglalaman ng mas matinding teorya sa
plot-hole. Marami kang makikita nito na nagkalap kahit saan man
na masasabi mong hindi kaaya-ayang teorya.
• Manga •
• Soap Opera •
• Serial Drama •
• Movie Sequel •
• Cartoon •
• Video Games •
• Radio Series •
✓ Head-Canon Theories
Ang genre ng teoryang ito ay parang naiiba sa lahat sapagkat hindi
ito nakakapinsala ngunit kadalasan nakakainis. Ito ang mga teorya
na nakakatuwa.
HALIMBAWA:
Si Lancelot ay ang matagal nang nawawalang kapatid ni Rapunzel.
• Si King George ay si Saint George.
• Ang Fairy Godmother ni Cinderella ay Fairy Godmother rin ni
Fiona.
✓ Really Bad, Real-World Fan Theories
Naka base lamang lahat sa mga kathang isip na nangyayari sa
pelikula.
Habang ang ilan sa mga teorya ng fan ay nag-iisip lamang tungkol
sa isang karakter o isang partikular na eksena sa isang pelikula, ang
iba ay ganap na nagbabago sa paraan ng pagtingin natin sa buong
plot ng pelikula at maging ang pinalawak na prangkisa. Hindi
mahalaga kung gaano sila kahanga-hanga at kakila-kilabot, palagi
silang may ebidensya na nagpapatunay na ang teorya ay posibleng
mangyari at totoo.
Movie: Titanic (1997)
Everyone knows this iconic James Cameron movie inspired by the
ill-fated voyage of the Titanic in the early 20th century — the
romantic story of Rose and Jack did earn the movie 11 Academy
Award wins, after all — but did you also know there's a particularly
wild theory about none other than the film's swoon-worthy
protagonist, Jack Dawson?
Theory: Jack Dawson is a time traveler. According to a popular fan
theory, Jack is actually from the future and only boards the Titanic
to save Rose's life — and there's plenty of evidence to prove it. The
most obvious clue is that Jack mentions Lake Wissota as a lake he
once fished in as well as a rollercoaster at Santa Monica Pier —
except that both of these sites didn't exist until years later, after the
Titanic sank in 1912!
MAY KAHALAGAHAN BA ANG FAN THEORY?
Hindi naman ito ganoon kahalaga, sapagkat ang lahat ng kanilang
binabanggit o pinapalabas na teorya ay purong haka-haka pamang o
laman ng kanilang malikot na imahenasyon. Ngunit kung
ipapalagay mo sa paningin na mga sugid na tagahanga ay mahala
ito sa kanilang parte sapagkat nakakabuo sila ng mga Samo't saring
bagay.
BAKIT ITO GINAGAWA NG MGA TAGAHANGA?
Ito ay nagsisilbi nilang pakikipagugnayan bilang tagahanga ng isang
bagay. Dito ay napapamalas nila ang kanilang pagiging masugid na
tagahanga. Dito ay kumokonekta sila sa oba pa upang maka buo ng
pakakaibigan sa kanilang fandom.
Ngunit sa ngayong panahon na malawakan na ang Kulturang
Popular at Pop Culture ay unti-unting nagbago na rin ang Fan
theory.
PAKATANDAAN:
• Ang isang Fan Theory ay dapat na mayroong mga katibayan o
basihan. Kinakailang na bigyan ng suporta ang iyong teoryang
ginawa.
• Ang isang Fan Theory ay hindi isang bagay na nagpapaliwanag ng
mismong interpretasyon ng salaysay.
• Maging isang responsabling tagahanga, dapat ay hindi ka dapat
nakakatapak ng damadamin ng iba, respeto sa kapwa taga hanga
ZAPA
PAGLALAHAD SA PAGBABAGO NG MGA AKDA
HISTORICAL ANALYSIS
Ang pagsusuri sa kasaysayan ay isang paraan ng pagsusuri ng
ebidensya sa pag-unawa sa nakaraan. Ito ay partikular na inilalapat
sa ebidensyang nakapaloob sa mga dokumento, bagama't maaari
itong ilapat sa lahat ng artifact.
Ang konteksto ng kasaysayan ay isang mahalagang bahagi ng
buhay at panitikan, at kung wala ito, ang mga alaala, kwento, at
mga tauhan ay may mas kaunting kahulugan. Ang konteksto ng
kasaysayan ay tumatalakay sa mga detalyeng nakapalibot sa isang
pangyayari. Sa mas teknikal na mga termino, ang kontekstong
pangkasaysayan ay tumutukoy sa panlipunan, relihiyon,
pang-ekonomiya, at pampulitikang mga kondisyon na umiral sa
isang tiyak na panahon at lugar.
Sa pangkalahatan, ito ay ang lahat ng mga detalye ng oras at lugar
kung saan nangyayari ang isang sitwasyon, at ang mga detalyeng
iyon ang nagbibigay-daan sa atin na bigyang-kahulugan at
pag-aralan ang mga gawa o kaganapan ng nakaraan, o maging ang
hinaharap, sa halip na husgahan lamang ang mga ito ayon sa mga
kontemporaryong pamantayan.
Sa panitikan, ang matibay na pag-unawa sa kontekstong
pangkasaysayan sa likod ng paglikha ng isang akda ay
makapagbibigay sa atin ng mas mahusay na pag-unawa at
pagpapahalaga sa salaysay. Sa pagsusuri ng mga makasaysayang
kaganapan, matutulungan tayo ng konteksto na maunawaan kung
ano ang nag- uudyok sa mga tao na kumilos tulad ng ginawa nila.
DULOG o HISTORIKAL
Ang Pag- aaral sa Historikal na dulog pampanitikan ay
nakakatulong sa pag-intindi ng Literatura. Kailangin natin tignan
ang background ng may akda at ang buhay niya , dahil
makakatulong ito sa pag-unawa ng texto at kung bakit niya ito
isinulat.
Importante rin na tignan ang panahon kung kailan sinulat ang
literatura, dahil makakatulong rin ito sa pag-intindi. Kailangan rin
alamin kung ano ang nangyayari noong panahon na iyon. Tulad
ng post colonialism na may harang sa mga kultura. Tulad ng
Romantic era na posibleng emosyonal. Tulad ng Depression na
pwedeng rason kung bakit naging matipid ang mga tao.
Importante ang history sa pag-unawa ng text, para hanapin ang
kahulugan or dialogue ng texto.
Mahalaga na pag - aralan ang kasaysayan dahil sa natutulungan
tayong maunawaan ang nakaraan, na nagbibigay-daan sa atin na
maunawaan ang ating kasalukuyan. Kung gusto nating malaman
kung paano at bakit ang ating mundo ay naging ganito ngayon,
kailangan nating tumingin sa kasaysayan para sa mga sagot.
Madalas na sinasabi ng mga tao na "inuulit ng kasaysayan ang
sarili", ngunit kung pinag-aaralan natin ang mga tagumpay at
kabiguan ng nakaraan, maaari nating alamin ang ating mga
pagkakamali at iwasan ang paguulit ng mga ito sa hinaharap.
Ang pag- aaral ng kasaysayan ay maaaring magbigay sa atin ng
pananaw sa ating mga kultura at pinagmulan nito. Mahalaga din na
pag - aralan ang kasaysayan dahil matutulungan din ng kasaysayan
ang mga mag- aaral na mapabuti ang maraming kasanayan na
kinakailangan para sa iba pang larangan ng buhay. ANg isa sa mga
salik na nagiging dahilan upang magbago ang nilalaman ng akdang
pampanitikan ay ang pagsasalin-salin ng salita. Gayun rin ang
pagkakaroon ng rebisyon ng ibang awtor sa kanilang pinagbasehang
akda na syang kinapalooban ng pansariling pag-unawa.
Karahasan Muna Bago Kalayaan
Bakit napupunta parati ang pagkamit ng kalayaan sa patayan at
marahas na paraan? Ayon sa kasaysayan ng mundo, maski ano
gawin ng tao gamit ang komunikasyon at tahimik na paraan, di ito
nagtatagumpay. Dahil ba ang mga taong namamahala at may
kapangyarihan ay may motibong makasarili at walang pake na hindi
ito tama at maraming taong naghihirap? Wala sa isip nila tumulong
sa pagbuti ng bansa, kaya maski anong sigaw ng tao ay hindi
naririnig. Kaya base sa historikal na nangyari at sa nobelang El
Filibusterismo ni Jose Rizal, napilitan ang mga nasakop na bansa na
lumaban gamit ang marahas na rebolysyon dahil walang bisa ang
paghingi ng reporma o ang isang tahimik na rebolusyon.
reporma dahil iba ang layunin ng mga namumuno. Layunin nila
ay para sa sarili at hindi para sa kabutihan ng bansa. Kaya tama ang
sabi ni Simuon sa Kabanata 7 “Tama ka, pero upang marating ang
kalagayang ganap ng malaya ang lahat ng bayan, makapupunta
kahit saan ang isang tao, at nirerespeto ang mga karapatan pantao
ng bawat isa; kailangan ang pagdanak ng dugo, ang mga
paglalaban.”

Ang nobelang El Filibusterismo ay sinulat ni Jose Rizal noong 1887

hanggang 1891, panahon ito kung kailan nasakop ang Pilipinas ng
mga Kastila at ang imperialismo ay kalat sa mundo. Sa pamagat ng
libro makikita na ang mensahe ng nobela ay konektado sa
paghihimagsik sa isang pamahalaan na mali. Ang salitang
Filibustero ay nagrerepresenta ng isang tao na hinihinala na
magrerebolusyon at gusto patayin ng mga namamahala. Kaya
ang nobelang ito ay inaalay ni Rizal sa Gomburza. Sila ang tatlong
pari na namatay sa garrote at isa sa mga unang tao na tinawag na
Filibustero. Pinatay sila na walang ebidensya. Base kay Mañebog,
ang nobela ay sinulat rin dahil sa mga pananakot at opresyon na
nakuha ng pamilya ni Jose Rizal dahil sa pagsulat niya ng Noli Mi
Tangere (Mañebog, 2013). Sa nobelang ito makikita ang tunay na
nangyayari sa isang kolony. Tulad ng Pilipinas, inaapi ng mga taong
namumuno ang mga Pilipino na hindi kayang lumaban. Pinili ni
Rizal ang pagsulat para lumaban sa mga Espanyol, pero naging
simula or catalyst ito ng ebolusyong Filipino. Isa sa mga nakabasa
ng nobela ay si Jose Alejandrino, na naging general ng Philippine
Revolution. Nabasa rin ito ng kaibigan ni Rizal na si Valentin
Ventura na naglabas ng pera para sa pagimprenta ng libro. Ang
nobela rin ang nagbigay inspirasyon sa mga myembro ng Katipunan,
tulad ni Andres Bonifacio na naghimagsik at pinakita na mahal niya
ang Pilipinas. Kahit pinatay nila si Rizal, naging tagumpay pa rin
ang layon niya na mabuhay ang nasyonalismo sa puso ng mga
Pilipino.

Sa Nobela makikita ang ilang ebidensya na walang magawa ang

Pilipino kung hindi piliin ang marahas na rebolusyon upang
makamit ang kalayaan ng isang bansa. Makikita na sinubukan
naman ng mga Indio ang makisama at humingi ng maayos na
pakikipag-usap pero hindi naman pinakinggan. Tulad ng
paki-usap ng mga kabataan na magtayo ng Akademyang Espanyol
na hindi sinuportahan, dahil natakot mga prayle maghimagsik sila.
Tulad rin ni Kabesang Tales na gusto lang magsaka at buhayin ang
pamilya nang maayos at tahimik. Siya ay pumayag naman na
magbayad sa prayle, pero inapi pa rin hanggang sa napilitang
lumaban sa Espanyol. Si Ibarra na pinaaral sa Europa ng ama na
gusto lang tumulong sa Pilipinas, ay pinatay ang ama, tinawag na
Filibustero, kinuha yung babaeng mahal niya at pinatay siya nang
walang laban. Ito ang nagtulak sa kanya na maghimagsik laban sa
Espanyol. Makikita dito na payag naman ang mga Pilipino na
maging isang Kolony ng Espanya at wala naman silang balak
magrebolta, kung ang mga namumuno ay tutulong sa pag-unlad ng
bayan at ng mga mamamayan nito. Pero ang kasamaan at
pang-aapi ng mga Espanyol ang nagtulak sa kanila sa marahas na
paglaban. Ang pinakamalaking ebidensya ay sa pagbago ng
karakter ni Crisostomo kung saan sa Noli siya ay ang Ibarra na
ayaw marahas na paraan na naging Simuon sa El Filibusterismo na
naniniwala na ang tanging pag-asa ay ang karahasan.

Ang rebolusyon ay hindi nangyayari dahil sa mababaw na dahilan.

Nangyayari ito dahil ang mga taong nagrerebolta ay napunta sa
sitwasyon na hindi na nila kaya. Nakita ito noong panahon ng
imperyalismo na iba-ibang bansa nagrebolta sa mga colonizers.
Tulad ng Indian Munity, na lumaban mga Indian sa British dahil di
maayos pagtrato sa kanila at sa kultura nila. Tulad rin ng
pagrebolta ng African Polities sa mga European Colonizers na
nang-aabuso sa kanila, hinihingian ang mga African ng buwis at
nilagay sa masamang kondisyon ng paggawa. Hindi lang sa isyu
na kolonyal, pero nangyayari rin ang rebolusyon sa mga bansa kung
saan ang numumuno ay hindi na nirerespeto. Tulad ng French at
Russian revolution, kung saan ang mga namumuno ay magastos
kahit ang mga tao nila ay nagugutom at naghihirap. Lahat ng mga
ito ay nagtapos sa marahas na rebolusyon na nagbigay kalayaan sa
mga taong naapi.

Basi sa historikal na mga pangyayari at sa nobelang El

Filibusterismo, makikita na ang paglaban sa mga namumunong
masama at makasarili ay talagang isang marahas na rebolusyon
lamang. Hindi sa mabuting usapan o maayos na paghingi ng