W scenariuszu wykorzystasz:  Podręcznik Karty pracy ucznia Płytę CD MP3

22. Stanisław Moniuszko i opera. Opera jako

forma muzyczna i widowisko teatralne
 45 min

■ Cele:
Uczeń:
· zna życie i twórczość S. Moniuszki,
· śpiewa i gra pieśń Prząśniczka,
· zna formę opery.

■ Metody i formy pracy:

· śpiewanie,
· granie na instrumentach,
· percepcja muzyki,
· pogadanka.

■ Środki dydaktyczne:
· podręcznik Lekcja muzyki 7 (s. 90–94),
· płyta Lekcja muzyki 7. Utwory do słuchania, piosenki, akompaniamenty.

■ Przebieg lekcji:
1. Wysłuchanie pieśni Prząśniczka i wykonanie zadania „Posłuchajmy…” (podręcznik, s. 90).
2. Nauka pieśni Prząśniczka (podręcznik, s. 90).
• Uczniowie uczą się kolejnych fragmentów utworu.
• Prowadzący i uczniowie wspólnie śpiewają całą pieśń.
3. Omówienie życia S. Moniuszki – dom rodzinny i wychowanie patriotyczne – na podstawie
informacji z podręcznika (s. 91).
4. Wysłuchanie Mazura z opery Halka i wykonanie zadania „Posłuchajmy…” (podręcznik, s.
91).
5. Omówienie twórczości pieśniarskiej S. Moniuszki na podstawie informacji z podręcznika (s.
92).
6. Wysłuchanie pieśni Dziad i baba i wykonanie zadania „Posłuchajmy…” (podręcznik, s.
92).
7. Zagranie pieśni Prząśniczka (podręcznik, s. 92).
Należy zwrócić uwagę na precyzyjne wykonanie rytmu punktowanego.
8. Omówienie okresu wileńskiego w życiu S. Moniuszki na podstawie informacji z
podręcznika (s. 92–93).
9. Wysłuchanie uwertury Bajka i wykonanie zadania „Posłuchajmy…” (podręcznik, s. 92).
10. Omówienie formy opery na podstawie wiadomości zawartych w podręczniku (s. 93),
szczególnie infografiki (podręcznik, s. 94).
11. Wysłuchanie arii Skołuby z opery Straszny dwór i wykonanie zadania „Posłuchajmy…”
(podręcznik, s. 93).

■ Uwagi:
• Streszczenie libretta opery Halka znajduje się w załączniku 1.
• Streszczenie libretta opery Straszny dwór znajduje się w załączniku 2.

1
■ Załącznik 1. Streszczenie libretta opery Halka Stanisława Moniuszki
Akcja dzieje się w Rzeczypospolitej szlacheckiej. Śliczna góralka Halka zakochuje się
w młodym, bogatym szlachcicu, Januszu. Wdaje się z nim w romans i odtrąca miłość górala
Jontka. Dziedzic zostawia ją jednak z nieślubnym dzieckiem. Halka ciągle ma nadzieję, że
Janusz ją kocha, ten zaś zwodzi dziewczynę, zapewniając o swoich uczuciach. Dopiero ślub
młodzieńca z inną panną, szlachcianką, kładzie kres złudzeniom góralki. Skutki zawodu
miłosnego są fatalne dla naiwnej, wierzącej w uczciwość, wierność i miłość Halki.
Zrozpaczona popada w obłęd i ostatecznie popełnia samobójstwo, rzucając się ze skały w nurt
górskiej rzeki.

■ Załącznik 2. Streszczenie libretta opery Straszny dwór Stanisława Moniuszki

Bracia Stefan i Zbigniew wracają do domu z wyprawy wojennej. Składają przysięgę, że nigdy
się nie ożenią. Pragną bowiem poświęcić swoje życie ojczyźnie i w każdej chwili być gotowi
do walki o jej wolność. Wkrótce stryjenka Cześnikowa chce zapoznać bohaterów z córkami
Miecznika – pannami upatrzonymi dla nich na żony. Bracia zamierzają odwiedzić dwór
w Kalinowie, gdzie mieszkają dziewczęta. Tymczasem obie córki Miecznika – Hanna
i Jadwiga – wróżą, lejąc wosk. Z otrzymanych kształtów odczytują, że ich mężowie będą
rycerzami. Przybywa Cześnikowa, która oczernia przed Miecznikiem Stefana i Zbigniewa,
przedstawiając ich jako strachliwych i zniewieściałych. Hanna i Jadwiga chcą sprawdzić, ile
prawdy jest w opowieści Cześnikowej, dlatego postanawiają w nocy nastraszyć braci, udając
duchy prababek. Na podobny pomysł wpada Damazy, który do udziału w intrydze wciąga
Skołubę, klucznika dworu w Kalinowie. Bracia udają się na nocleg do wieży. Tymczasem
Skołuba opisuje służącemu braci Maciejowi, jakie rzeczy rzekomo dzieją się nocą we dworze:
zepsuty zegar gra kuranty, a prababki na portretach poruszają się i kłócą ze sobą. Przerażony
sługa biegnie do braci, żeby ich ostrzec. Zbigniew zabiera Macieja do swojej komnaty,
natomiast Stefan pozostaje w pokoju z zegarem i portretami. Daje wyraz uczuciom, jakie
zrodziły się w nim pod wpływem oczarowania urodą Hanny. Obie siostry, ukryte za
portretami, słyszą wyznania bohatera. Damazy, schowany wewnątrz zegara, uruchamia
kurant. To jednak wcale nie przestrasza Stefana, przeciwnie – melodia przywołuje
wspomnienie pieśni z dzieciństwa i ukochanych, nieżyjących już rodziców. Po chwili bracia
dostrzegają ruch w komnacie i postanawiają złapać figlarza, który przestraszył ich służącego.
Córkom Miecznika udaje się uciec, a w ręce młodych rycerzy wpada Damazy, który
opowiada o klątwie ciążącej na „strasznym dworze”. Pod wpływem tej opowieści oraz

2
z obawy przed złamaniem kawalerskich ślubów Stefan i Zbigniew postanawiają opuścić
Kalinów. Miecznik podejrzewa młodzieńców o tchórzostwo. Oburzony tym Maciej powtarza
mu opowieść, którą usłyszał od Damazego. Wtedy gospodarz przedstawia prawdziwą historię
dworu. Jego pradziad miał 9 córek tak pięknych, że każdy przybywający do pałacu kawaler
natychmiast prosił o rękę którejś z nich. Zazdrosne matki panien na wydaniu nazwały
Kalinów „strasznym dworem”. Damazy, przyłapany na kłamstwie i udziale w intrydze,
opuszcza dwór, a Stefan i Zbigniew oświadczają się Hannie i Jadwidze. Miecznik błogosławi
obie młode pary.