Kỹ thuật tiêm thuốc

K
AR
KỸ THUẬT
TIÊM THUỐC
M
ER
AT
ThS. Trương Thị Mỹ Phượng

W
MỤC TIÊU
K
Sau khi học xong bài này, Sinh viên có thể:
AR
1. Giải thích mục đích, chỉ định, chống chỉ định tiêm thuốc.
2. Phân biệt được các vị trí, góc độ của tiêm trong da, tiêm
M
dưới da, tiêm bắp, tiêm tĩnh mạch.
ER
3. Nhận biết & xử trí được các tai biến do tiêm thuốc gây ra
theo từng đường tiêm.
AT
4. Thực hiện KT tiêm thuốc an toàn hiệu quả
5. Mô tả được cấu tạo và tính năng tác dụng các bộ phận
W
của bơm tiêm điện.

2 ThS. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng
Mục đích dùng thuốc?
K
 Nhanh khỏi bệnh
AR
 Phục hồi lại các chức
năng bình thường
M
Thuốc là một dạng hoạt chất được
ER
dùng nhằm:
 Điều trị
 Phòng ngừa
AT
 Nâng cao SK
 Chẩn đoán
W

Tiêm thuốc?
K
Tiêm là một trong các biện pháp đưa thuốc,
AR
chất dinh dưỡng vào các tổ chức của cơ thể
người bệnh có sự can thiệp bằng thủ thuật,
M
gồm:
 Tiêm trong da (intrademal - ID)
ER
 Tiêm dưới da (subcutaneous - SC)
 Tiêm bắp (intramuscular - IM)
AT
 Tiêm tĩnh mạch (intravenous - IV)
W

Yêu cầu cần thiết khi dùng thuốc
K
Kiến thức về thuốc
AR
1. Tên thuốc, biệt dược
2. Tác dụng chính
3. Tác dụng phụ
M
4. Liều lượng
ER
5. Thời gian tác dụng, bán hủy
6. Đường đào thải
7. Tương tác thuốc
AT
8. Qui chế về thuốc độc
9. Bảo quản
W
10. Đường dùng thuốc

Yêu cầu cần thiết khi dùng thuốc (tt)
K
AR
Các dạng thuốc tiêm: Thuốc ống, thuốc lọ
M
ER
AT
W
A: thuốc ống
B: Thuốc lọ
Chuẩn năng lực cơ bản của Điều dƣỡng Việt Nam
K
 Kỹ năng thực hành và thái độ
AR
Lĩnh vực 1 • Gồm 15 TIÊU CHUẨN
Năng lực thực hành
chăm sóc • Tiêu chuẩn 1  15
M
Lĩnh vực 2
Năng lực quản lý và
phát triển nghề
ER
• Gồm 8 TIÊU CHUẨN
• Tiêu chuẩn 16  23
nghiệp
AT
Lĩnh vực 3
Năng lực hành nghề • Gồm 2 TIÊU CHUẨN
W
theo pháp luật và đạo

đức nghề nghiệp
• Tiêu chuẩn 24 & 25
K
Tiêu chuẩn 7: Dùng thuốc đảm bảo an toàn hiệu quả
AR
(Lĩnh vực 1 về NL thực hành theo Chuẩn năng lực Điều dưỡng VN)
Quy định các tiêu chí:

1. Khai thác tiền sử dị ứng thuốc của người bệnh
M
2. Tuân thủ quy tắc dùng thuốc
ER
3. Hướng dẫn NB dùng thuốc đúng và an toàn
4. Phát hiện kịp thời và xử trí ban đầu dấu hiệu PƯ có hại
của thuốc, báo cáo BS, ĐD phụ trách
AT
5. Nhận biết được sự tương tác giữa các thuốc, thuốc với
thức ăn
W
6. Đánh giá hiệu quả dùng thuốc

7. Ghi chép và công khai việc sử dụng thuốc
K
Tiêu chuẩn 11: Giao tiếp hiệu quả với NB và gia đình
AR
(Lĩnh vực 1 về NL thực hành theo Chuẩn năng lực Điều dưỡng VN)
Quy định các tiêu chí:
M
1. Nhận biết tâm lý, nhu cầu CS biểu hiện qua nét mặt và
ngôn ngữ cơ thể của NB
ER
2. Giao tiếp hiệu quả với cá nhân, gia đình và cộng đồng
có trở ngại về giao tiếp do bệnh tật, khó khăn về tâm lý
AT
3. Thể hiện lời nói cử chỉ động viên, khuyến khích NB
4. Thể hiện sự hiểu biết về văn hóa, tín ngưỡng trong
giao tiếp với NB, gia đình, nhóm người
W

K
Điều dƣỡng cần phải:
AR
1. Tác phong chính xác, khoa học và trách nhiệm
Tuân thủ đúng y lệnh, nghi ngờ phải hỏi lại
M
2.
3. Tuyệt đối không được tự ý thay đổi y lệnh
4.
5.
ER
Theo dõi tác dụng & PƯ của thuốc
Thành thật khai báo ngay nếu sai phạm
AT
6. Sắp xếp theo thứ tự, dễ tìm, tránh nhầm lẫn
7. Thuốc độc A, B phải ngăn riêng, có khóa
W
8. Kiểm tra thuốc hằng ngày

K
AR
M
ER
AT
W
Tủ thuốc và tủ vật tư y tế được phân loại bằng các vạch kẻ màu để nhân viên y tế dễ
dàng kiểm soát số lượng khi sử dụng. (Nguồn: BVĐK Quảng Ninh)
Nguyên tắc chung
K
 AN TOÀN tính mạng NB
AR
 3 kiểm tra, 5 đối chiếu hoặc
5 ĐÚNG
M
 Đọc nhãn thuốc 3 lần:
ER
o L1: khi lấy thuốc ra khỏi tủ
o L2: trước khi rút thuốc
AT
o L3: trước khi bỏ vỏ/ống
thuốc
W
 Thực hiện y lệnh chính xác

Nguyên tắc chung (tt)
K
Biết rõ về ngƣời bệnh
AR
 Họ và tên, tuổi, giới
 Chẩn đoán
M
 Tổng trạng
 ER
Triệu chứng hiện tại
 Tiền sử dùng thuốc, các dị ứng
AT
 Hiểu biết của NB về thuốc


W
Tình trạng lệ thuộc/nghiện thuốc

K
 Họ, tên NB
AR
Kiểm tra  Tên thuốc
 Liều dùng
M
Đối chiếu
 Số giường,
ER 
Đúng
Người bệnh
phòng  Tên thuốc
AT
 Nhãn thuốc  Liều lượng
 Chất lượng  Đường dùng
W
 Đường dùng  Thời gian

 Thời gian
K
Y lệnh điều trị: ngày 02/12/2021
AR
THỜI GIAN SỬ
TÊN THUỐC VÀ HÀM SỐ ĐƢỜNG DỤNG
STT
M
LƢỢNG LƢỢNG DÙNG
S T C Tối
2
NaCl 0,9%
(0,9g/100ml)
JW Amikacin
ER 2 chai
2 chai
Truyền TM
Truyền TM
x
x X
AT
(500mg/100ml)
3 Kadyum (600 mg) 2 viên Uống x X
4 Seduxen 5mg 1 viên Uống x
W

K
AR
 Chuẩn bị đủ và phù hợp phương tiện
 Hướng dẫn, giải thích cho NB
M
 Bảo đảm NB dùng thuốc ngay tại giường
 Theo dõi, phát hiện TDP, tai biến
 ER
Công khai thuốc
 Phối hợp giữa các BS, ĐDV, DS nhằm giảm bớt
AT
sai sót, tăng hiệu quả điều trị
W

Chuẩn bị NB trƣớc khi tiêm
K
AR
Địa điểm
M
Điều dưỡng
ER
Nhận định NB
AT
Dụng cụ
W

Chuẩn bị NB trƣớc khi tiêm (tt)
K
Nhận định NB Nhằm dự đoán các nguy cơ có thể xảy ra
AR
 Nhận định đúng NB (Họ tên, năm sinh hoặc mã ID)
 Thông báo, giải thích
M
 Nhận định toàn trạng:
•
•
ER
Tri giác, tâm lý, hợp tác
DHST
• Vị trí tiêm
AT
• Kiến thức của NB, người nhà về thuốc
 Hỏi tiền sử: bản thân dị ứng, gia đình,, dùng thuốc
W
trước đó, thói quen rượu bia, thuốc lá…

K
AR
M
ER
AT
Không tiêm thuốc nếu NB băn khoăn, lo lắng về việc sử

W
dụng thuốc  Điều dưỡng cần kiểm tra lại y lệnh, tìm hiểu lý
do và giải thích
K
Dụng cụ & thuốc
AR
Dụng cụ vô khuẩn Dụng cụ khác
M
• Bơm tiêm, kim tiêm • Xe tiêm
• Kim lấy thuốc • Khay sạch
•
•
•
Cồn 70 độ
Bông/gạc
Panh không mấu
ER •
•
•
Panh có mấu
Hộp cấp cứu xử trí phản vệ
Chai sát khuẩn tay nhanh
AT
• Lọ cắm panh • Bảng ghi các thuốc sau khi dùng,
máy tính (nếu có)
• Hộp kháng thủng, túi đựng rác
• Hộp đựng thuốc của NB
W

Bơm kim tiêm
K
AR
M
ER
AT
W
From: Fundamentals of Nursing, Potter and Perry,ed 10, 2020, Elsevler.

Cấu tạo bơm kim tiêm
K
AR
Pit-tong
Đốc kim
Vỏ bơm tiêm
M
Đốc kim Thân kim
Kim tiêm
Vát
ER
BƠM TIÊM KIM TIÊM
Nòng kim
AT
Bơm tiêm có 2 phần: vỏ bơm tiêm và pít tông

W
Kim tiêm: đốc kim ghi số 14-16-22-24-25, nòng rỗng,

đầu vát sắt nhọn
Cấu tạo bơm kim tiêm
K
AR
M
ER
AT
W
Chiều dài kim 15 – 60 mm Kim hút thuốc 18G (Gauge)

Chỉ định tiêm thuốc
K
AR
KHI
 Cần tác dụng nhanh
M
 Thuốc đang dùng:
ER
• Gây tổn thương niêm mạc dạ dày
• Không hấp thu qua đường tiêu hóa
• Bị phá hủy bởi dịch dạ dày
AT
 NB không thể uống được

W

Tiêm trong da & tiêm dƣới da
K
Tiêm trong da (ID) Tiêm dƣới da (SC)
AR
Định Tiêm thuốc rất nhỏ (1/10ml) Đưa thuốc vào mô liên kết
nghĩa vào lớp thượng bì dưới da
M
Vị trí tiêm - Cẳng tay: 1/3 trên, mặt - Cánh tay: 1/3 giữa, mặt
trước - trong trước - ngoài
ER
- Cánh tay: 1/3 trên, mặt - 2 bên bả vai
trước - ngoài
- Delta trái: tiêm BCG
- Đùi: 1/3 giữa, trước - ngoài
- Quanh rốn, cách rốn 5 cm
AT
Góc độ 10 – 15° 30-45° hoặc 90° (tiêm heparin,
kim so với giữ tay véo da trong khi tiêm)
mặt da
W
Cỡ kim 26 – 27G 24 – 26G

Tiêm trong da
K
AR
Áp dụng
• Thử phản ứng thuốc
M
• Tiêm vac-xin
ER o Thuốc kháng sinh: penicilin,

AT
streptomycin.
Nốt sần (Tiêm trong da) o Huyết thanh: kháng uốn ván,
kháng nọc rắn.
o Phòng bệnh: tiêm vacxin BCG
W
phòng lao cho trẻ sơ sinh

Tiêm trong da (tt)
K
BẢNG ĐỐI CHỨNG
AR
(thử phản ứng thuốc)
THUỐC NƢỚC CẤT KẾT QUẢ
Đỏ Không đỏ (+) Không tiêm được
M
Không đỏ Không đỏ (-) Tiêm được
Đỏ ít ER Không đỏ (±) Tiêm được
Tai biến và cách xử lý:

AT
 PƢ phản vệ
o Luôn có hộp thuốc cấp cứu phản vệ, hỏi tiền sử
 Tiêm quá sâu, hoặc tiêm quá liều
W
o Thực hiện đúng kỹ thuật và góc độ tiêm

Tiêm dƣới da
K
Đƣa thuốc
AR
vào mô liên
kết dƣới da
M
Áp dụng
ER
• Với một số thuốc mong muốn thấm dần vào cơ
AT
thể có tác dụng từ từ
• insulin
Không áp dụng
W
• Thuốc gây hoại tử mô

Vị trí tiêm dƣới da
K
AR
M
ER
AT
W
Trước Sau Tiêm insulin

Tiêm dƣới da (tt)
K
AR
M
ER Véo da & tiêm
AT
Kỹ thuật tiêm dƣới da

W

K
AR
M
ER
AT
W

K
Tai biến
AR
Gây áp xe tại chỗ
 Chỗ tiêm tấy đỏ, sưng nóng, sốt/không sốt
M
 Xử trí: chườm nóng, thuốc theo y lệnh, chích áp xe
Lây bệnh truyền nhiễm: HIV, viêm gan virus…
ER
 Do vô khuẩn không tốt, dùng chung kim tiêm
 Điều trị bệnh truyền nhiễm
AT
Gãy kim, quằn kim do NB giãy dụa hoặc không
đúng kỹ thuật
W
 Phòng: không tiêm ngập hết kim

K
Tai biến (tt)
AR
Sốc do bơm thuốc quá nhanh, NB sợ hãi do đau
 Phòng: bơm thuốc chậm 2 nhanh 1 chậm, giải thích
M
động viên NB trước khi tiêm
Áp xe vô khuẩn: do thuốc hấp thu chậm
ER
 Xử trí chườm nóng, chích áp xe (nếu cần)
Gây mảng mục do tiêm thuốc insulin, muối
AT
quinin, thuốc dầu, hormon…
Phản ứng phản vệ
W
 Phát hiện: dị ứng, khó thở, HA hạ, vã mồ hôi,…

 Phòng: luôn hỏi tiền sử trước khi dùng thuốc
Tiêm bắp & tiêm tĩnh mạch
K
Tiêm bắp (IM) Tiêm tĩnh mạch (IV)
AR
Định Đưa thuốc vào bắp thịt/cơ Đưa thuốc trực tiếp
nghĩa vào tĩnh mạch
Vị trí - Cơ Delta: 1/3 giữa cơ Delta - Trẻ em: TM trán
M
tiêm (NL:<3ml; TE < 2ml) - Người lớn:
- Cánh tay: 1/3 trên, trước - ngoài; + TM tại khuỷu tay,
- Mông: ER
- Đùi: 1/3 giữa, mặt trước - ngoài
+ 1/4 trên ngoài mông

mu bàn tay, cẳng tay, cổ
tay
- TM to, rõ, ít di động
+ 1/3 trên ngoài đường nối gai - TM mềm mại
AT
chậu trước trên và X. cùng cụt
Góc độ 60° - 90° so với mặt da 15 – 30° so với mặt da
W
kim tiêm
Cỡ kim 19 – 23G 20 – 25G

Tiêm bắp
K
Áp dụng
AR
• Thuốc dầu, thuốc sữa, kháng
sinh…
M
• Thuốc chậm tan: keo, hormon
Không áp dụng ER
• Thuốc gây hoại tử mô: canxi
AT
clorua, uabain…
W

Tiêm bắp nông
K
AR
Xƣơng đòn
M
Xƣơng bả vai
ER Cơ Delta
Nách
Vị trí
AT
tiêm Xƣơng cánh tay
bắp Động mạch
nông cánh tay sau
W
Thần kinh quay

Tiêm bắp sâu
K
AR
Góc độ
kim 90 độ
M
ER
Vị trí tiêm &
AT
cách tiêm
W

Tiêm bắp sâu
K
Mào chậu
AR
Vị trí tiêm
Xác định
M
Cơ mông
lớn Mấu chuyển
ER lớn X.đùi
AT
W

Tiêm bắp sâu
K
AR
M
ER
A: xác định cơ vùng sau ngoài mông
AT
B: cách xác định cơ vùng sau ngoài
mông trên NB
C: tiêm thuốc vuông góc sử dụng kỹ
W
thuật tiêm Z-track

Phƣơng pháp tiêm Z-track
K
Phương pháp này giúp thuốc được tiêm vào
AR
cơ và không rò rỉ vào mô liên kết dưới da,
giảm kích ứng do thuốc*.
M
ER
AT
W
(*) Nguồn: Yilmaz, D., Khorshid, L., & Dedeoğlu, Y. (2016). The effect of the z-track technique on pain and
drug leakage in intramuscular injections. Clinical Nurse Specialist,
40 30(6), E7-E12 ThS. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng
Tiêm bắp ở đùi
K
AR
M
ER
AT
Vị trí tiêm ở đùi

(cơ rộng ngoài đùi Kỹ thuật tiêm ở đùi
W
hoặc cơ thẳng đùi)

Tiêm bắp ở trẻ
K
AR
Lồi cầu ngoài xƣơng đùi
M
ER
AT
Mấu chuyển
lớn xƣơng đùi
W

Các tai biến do tiêm bắp (tt)
K
Gãy kim, quằn kim Phòng: giữ NB tót,, khôn tiêm ngập hết kim
AR
Đâm phải dây thần Phòng: x/đ vị trí tiêm chính xác
linh hông to
M
Áp xe nhiễm khuẩn Phòng: Sát khuẩn đúng kỹ thuật, đảm bảo nguyên tắc vô
khuẩn
Áp xe vô khuẩn: do
thuốc không tan
Gây mảng mục: do

ER
Xử trí: chườm nóng, chích ổ áp xe nếu cần
Phòng: đọc kỹ và thực hiện đúng y lệnh thuốc

tiêm nhầm thuốc hoại
AT
tử mô
Lây bệnh truyền Phòng: thực hiện 1 mũi tiêm/1NB; cô lập ngay bơm
nhiễm HIV, VG kim tiêm sau tiêm;
W
Dị ứng, phản vệ Phòng: Luôn hỏi tiền sử trước khi dùng thuốc; mang hộp
thuốc cấp cứu phản vệ mỗi khi dùng thuốc
Tiêm tĩnh mạch
K
AR
Áp dụng
• Những thuốc có tác dụng nhanh, tác
dụng toàn thân
M
• Thuốc ăn mòn mô gây mảng mục, gây
đau
ER
• Dung dịch ưu trương, đẳng trương
Không áp dụng
AT
• Thuốc dầu: testosteron …
W

Tiêm tĩnh mạch (tt)
K
AR
 Chọn tĩnh mạch: nông,
nổi to, rõ, ít di động
M
 Các vị trí tiêm TM:
 Nếp gấp khuỷu tay
 Mu bàn tay
ER
AT
 Cẳng tay
 Trán, đầu, thái
W
dương (trẻ em)

K
AR
M
ER
AT
W
46
K
AR
M
1
ER 2
AT
W
3 4
K
AR
M
ER
AT
A B
Kỹ thuật tiêm tĩnh mạch qua kim bƣớm (A) và kim luồn (B)
W

K
AR
M
ER
AT
W
Kỹ thuật tiêm tĩnh mạch qua dây dịch truyền

Tai biến khi tiêm tĩnh mạch
K
Do vô Abces Abces
AR
khuẩn
Viêm tĩnh mạch
không
tốt Lây nhiễm bệnh: HIV, Viêm gan
Nhiễm khuẩn huyết
M
Quá Tắc mạch do khí; Abces lạnh
trình Gãy kim; Tắc kim; Phồng nơi tiêm
tiêm
ER
Liệt; Tiêm nhầm động mạch
Sốc, ngất do bơm nhanh, sợ hãi
AT
Do tác Dị ứng, phản vệ
dụng
của Hoại tử mô (CaCl2)
thuốc
W
Đau do tiêm ngoài mạch máu

Photo from San Francisco General Hospital Emergency Services
Lƣu ý khi tiêm thuốc
K
AR
1. Đảm bảo vô khuẩn
2. Thực hiện 5 ĐÚNG
3. Không tự hòa lẫn các thuốc
M
4. Không đâm kim khi da ướt cồn
Thực hiện 2 nhanh, 1 chậm
5.
6.
7.
ER
Quan sát NB & vị trí tiêm trong khi tiêm
Mang găng tay (IV, nguy cơ tiếp xúc dịch máu)
AT
8. Theo dõi tác dụng thuốc và t/d phụ
9. Thuốc thừa phải che chở bằng gạc
10. Bảo quản thuốc đúng
W

Các nhóm thuốc dị ứng
K
 Kháng sinh
AR
 Dịch truyền có Protein
 Vitamin B1, B12 và C
M
 Thuốc gây tê, gây ngủ, giãn cơ


ER
Vaccin và huyết thanh
Chất cản quang có iode
AT
W

K
GÓC ĐỘ ĐÂM KIM SO VỚI MẶT DA
AR
30
90 45 10-15
M
ER
AT
W

Xử trí phản vệ
Thông tƣ số 51/2017/TT-BYT, ngày 29/12/2017
K
 Phản vệ: là PƯ dị ứng, có thể xuất hiện ngay lập
AR
tức từ vài giây, vài phút đến vài giờ sau khi t/xúc dị
nguyên gây ra các bệnh cảnh lâm sàng khác nhau,
có thể tử vong nhanh chóng.
M
 Dị nguyên: là yếu tố lạ khi tiếp xúc có k/n gây PƯ
ER
dị ứng, gồm TĂ, thuốc và yếu tố khác.
 Sốc phản vệ: là mức độ nặng nhất của Phản vệ
AT
do đột ngột giãn toàn bộ hệ thống mạch và co thắt
phế quản có thể gây tử vong trong vòng 1 phút
W

CHẨN ĐOÁN PHẢN VỆ
K
AR
Nghĩ ngay đến phản vệ khi xuất hiện các
triệu chứng sau:
 Mày đay, phù mạch nhanh.
M
 Khó thở, tức ngực, thở rít.
ER
 Đau quặn bụng hoặc nôn.
 Tụt huyết áp hoặc ngất.
AT
 Rối loạn ý thức.

W

Biểu hiện sớm PƢ phản vệ
K
AR
M
ER
AT
Mề đay Phù Quincke

W

CÁC BỆNH CẢNH LÂM SÀNG
K
AR
Bệnh cảnh lâm sàng 1
• Da, niêm: mày đay, ngứa, phù mạch …
• Có ít nhất 1 trong 2 triệu chứng sau:
M
• Hô hấp: khó thở, thở rít, ran rít
ER
• Tụt HA, rối loạn ý thức, đại tiểu tiện ko tự chủ
Bệnh cảnh LS 2: ít nhất 2 trong 4 tr/c sau
AT
• Da, niêm: mày đay, ngứa, phù mạch
• Hô hấp: khó thở, thở rít, ran rít
• Tụt HA, rối loạn ý thức, đại tiểu tiện ko tự chủ
W
• Tiêu hóa: nôn, đau bụng…

CÁC BỆNH CẢNH LÂM SÀNG (tt)
K
AR
Bệnh cảnh lâm sàng 3
• Tụt HA xuất hiện trong vài giây đến vài giờ sau
M
khi tiếp xúc yếu tố nghi ngờ mà NB từng bị dị
ứng.
ER
• Trẻ em: giảm ít nhất 30% HATT hoặc tụt HATT
so với tuổi (<70mmHg)
AT
• Ngƣời lớn: HATT < 90mmHg hoặc giảm 30%

giá trị HATT nền.
W

CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT
K
1. Sốc tim, sốc giảm thể tích, sốc nhiễm khuẩn
AR
2. Tai biến mạch máu não
3. Nguyên nhân đường hô hấp: COPD, cơn hen
M
phế quản, khó thở thanh quản (do dị vật, viêm)
ER
4. Bệnh lý da: mày đay, phù mạch.
5. Bệnh lý nội tiết: bão giáp trạng, H/c Corticoid,
hạ đường máu
AT
6. Ngộ độc: rượu, opiat, histamin.

W

CÁC MỨC ĐỘ CỦA PHẢN VỆ
K
Nhẹ
AR
• Tr/c về Da, niêm mạc
• Mày đay, ngứa, phù mạch
(độ I)
M
Nặng
ER
• Mày đay, phù mạch x/h nhanh
• Khó thở nông, tức ngực, khàn tiếng,
chảy nước mũi.
AT
• Đau bụng, nôn, ỉa chảy
(độ II) • HA chưa tụt hoặc tăng, nhịp nhanh
hoặc loạn.
W

CÁC MỨC ĐỘ CỦA PHẢN VỆ (tt)
K
AR
• Đg/thở: tiếng rít, phù thanh quản
Nguy • Thở nhanh, khò khè, tím tái.
kịch
M
• RL ý thức: vật vã, hôn mê, co
giật, RL cơ vòng
(độ III)
ER
• TH: sốc, mạch nhanh nhỏ, tụt HA
AT
Ngừng tuần
hoàn • Ngừng hô hấp, ngừng tuần
hoàn.
W
(độ IV)

XỬ TRÍ CẤP CỨU PHẢN VỆ
K
AR
Nguyên tắc chung:
 Phát hiện sớm, xử trí khẩn cấp, kịp thời ngay tại
chỗ và TD liên tục ≤ 24h
M
 NVYT xử trí ban đầu cấp cứu phản vệ (PV)
ER
 Adrenalin là thuốc thiết yếu, quan trọng hàng đầu
cứu sống NB bị PV – Tiêm bắp từ độ II trở lên.
AT
 Xử trí các trường hợp đặc biệt
W

XỬ TRÍ CẤP CỨU PHẢN VỆ (tt)
K
Xử trí PV độ I: Dị ứng
AR
1. Dùng thuốc Methyprenisolon hoặc
Diphenhydramin uống hoặc tiêm tùy trình
M
trạng NB
ER
2. Tiếp tục TD ít nhất 24h
AT
W

K
Xử trí PV nặng và nguy kịch (độ II, III):
AR
PV độ II  độ III, IV nhanh  xử trí nhanh
1. Ngưng ngay tiếp xúc với dị nguyên
Tiêm hoặc truyền Adrenalin
M
2.
3. Cho NB nằm tại chỗ, đầu thấp, nghiêng trái nếu nôn.
4.
5.
ER
Thở Oxy: Ng lớn 6-10 lit/phút, TE 2-4 lít/phút
Đánh giá hô hấp, TH, ý thức & Da, niêm
 Ép tim ngoài lồng ngực và bóp bóng (ngưng HH, TH)
AT
 Đặt NKQ, mở KQ (nếu khó thở thanh quản)
6. Lập đường truyền Adrenaline TM, kim to 14-16G
W
7. Hội ý đồng nghiệp, báo cáo, hội chẩn

K
Phác đồ dùng Adrenalin và truyền dịch
AR
Mục tiêu: nâng và duy trì HATT ng/lớn ≥90, TE ≥70
và không có dấu hiệu về HÔ HẤP và TIÊU HÓA.
1. Adrenalin 1mg = 1ml = 1 ống, Tiêm bắp
M
 Trẻ SS hoặc < 10kg: 0,2 ml (1/5 ống)



ER
Trẻ khoảng 10kg:
Trẻ khoảng 20kg:
Trẻ trên 30 kg:
0,25ml (1/4 ống)
0,3 ml (1/3 ống)
0,5 ml (1/2 ống)
AT
 Người lớn: 0,5-1ml (1/2 - 1 ống)
2. TD huyết áp 3-5 phút/lần.
3. Tiêm nhắc lại Adrenalin 3-5 phút/lần đến HA,
W
mạch ổn định.
K
Phác đồ dùng Adrenalin và truyền dịch (tt)
AR
4. Mạch, HA ko bắt được, dấu hiệu HÔ HẤP & TIÊU
HÓA hoặc nguy cơ ngưng tuần hoàn phải:
M
 Tiêm TMC Adrenalin 1/10.000
(1ống + 9ml nước cất = 1/10)
Liều dùng:
ER
 Ng/lớn: 0,5-1ml (dd pha loãng 1/10.000 = 50-100µg),
tiêm trong 1-3 phút
AT
 Trẻ em: ko áp dụng tiêm TMC
5. TD huyết áp 3-5 phút/lần.
6. Tiêm nhắc lại Adrenalin 3-5 phút/lần đến HA, mạch
W
ổn định.
K
Chƣa có đƣờng truyền Đã có đƣờng truyền TM
AR
 TMC dung dịch  Đ/v NB kém đáp ứng với
Adrenalin 1/10.000 Tiêm bắp
M
 Ng/lớn: 0,5-1ml;  Pha Adrenalin với NaCl
0,9%, Truyền liên tục
 TE: ko áp dụng
HA chưa lên.
ER
 Nhắc lại lần 2, 3 nếu
 Bắt đầu: 0,1µg/kg/phút, cứ
3-5 phút điều chỉnh liều
Adrenalin
AT
 Truyền 1-2 lít NaCl ở ng/lớn,
TE: 10-20ml/kg trong 10-20’
W
Khi đã có đƣờng truyền TM Adrenalin: Theo dõi mạch và

huyết áp 1 giờ/lần đến 24 giờ
Tham khảo cách pha loãng Adrenalin với dd NaCl 0,9%
K
01 ống Adrenalin pha với 250 ml NaCl 0,9%
AR
(1ml dd pha loãng có 4 µg Adrenalin)
M
ER
AT
W

THEO DÕI
K
1. GĐ cấp: TD mạch, HA, nhịp thở, SpO2 và tri
AR
giác 3-5 phút/lần đến khi ổn định
2. GĐ ổn định: TD mạch, HA, nhịp thở, SpO2 và
M
tri giác 1-2 giờ/lần trong ít nhất 24h tiếp theo
ER
3. TD tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh ít nhất
24h đến khi ổn định.
AT
4. Ngừng cấp cứu: nếu sau khi cấp cứu ngừng

tuần hoàn tích cực không kết quả.
W

Thành phần Hộp cấp cứu phản vệ
K
AR
1. Phác đồ cấp cứu sốc phản 5. Adrenaline 1mg/1ml:
vệ của bộ Y tế
5 ống
2. Bơm tiêm vô khuẩn:
6. Methylprednisolon 40
M
10 ml: 2 cái
5 ml: 2 cái mg: 2 lọ
1 ml: 2 cái ER
Kim tiêm 14-16G: 2 cái
7. Diphenhydramin 10ml:
5 ống
3. Bông tiệt trùng tẩm cồn 8. Nước cất 10 ml: 3 ống
AT
4. Dây Garo: 2 cái
W

K
AR
M
Hộp cấp cứu
phản vệ
ER
AT
W

Tóm tắt chẩn đoán và xử trí phản vệ
K
AR
M
ER
AT
W

Trang thiết bị và thuốc tối thiểu cấp cứu PV
K
1. Oxy
AR
2. Bóp bóng AMPU và mặt nạ người lớn và TE
3. Bơm xịt Salbutamol
M
4. Bộ đặt NKQ và/hoặc bộ mở KQ và/hoặc
ER
Mask thanh quản
5. Nhũ dịch Lipid 20% lọ 100ml (2 lọ) (tủ lạnh)
6. Các thuốc chống dị ứng đường uống
AT
7. Dịch truyền: NaCl 0,9%

W

Phản vệ ở mức độ nào?
K
Ca bệnh: Bệnh nhân nữ, 15 tuổi bị đau bụng, người nhà tự
AR
mua thuốc cloramphenicol uống. Sau 30 phút, xuất hiện
sưng nề vùng mặt, ban dị ứng toàn thân, khó thở, tím tái,
đau tức ngực…vào Khoa cấp cứu - Bệnh viện TƯQĐ 108
M
trong tình trạng: Lơ mơ, khó thở, thở nhanh nông, nhịp tim
nhanh 140l/p, huyết áp: 50/30 mmHg
ER
AT
W
Ban dị ứng Thuốc Cloramphenical

Lƣợng giá
K
1. Tiêm insulin thƣờng dùng bơm tiêm:
AR
A. 1ml
B. 3ml
C. 5ml
M
D. Tất cả đều đúng
ER
2. Kỹ thuật tiêm nào cần phải thực hiện động tác
véo da trong khi tiêm:
AT
A. Tĩnh mạch
B. Tiêm dưới da
C. Tiêm trong da
W
D. Tiêm bắp nông

Lƣợng giá
K
3. Nhóm triệu chứng nào chứng tỏ NB có tổn
AR
thƣơng thần kinh sau khi tiêm bắp Vitamin K:
A. Nổi mề đay, thở khò khè, khó thở
B. NB cảm thấy đau trong khi tiêm
M
C. Đau, ngứa, tê bì tại vị trí tiêm 2 tiếng sau tiêm
D.
ER
Sưng, đau tăng lên sau khi tiêm 24 giờ
4. Góc độ kim tiêm so với mặt da khi tiêm tĩnh mạch:
A. 15 độ
AT
B. 30 độ
C. 45 độ
W
D. 60 độ

K
AR
Thank You!
M
ThS. Trương Thị Mỹ Phượng
ER
AT
W
inprotected.com
78

Kỹ thuật tiêm thuốc

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kỹ thuật tiêm thuốc

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

K

ThS. Trương Thị Mỹ Phượng

của bơm tiêm điện.

3 ThS. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng

4 ThS. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng

10. Đường dùng thuốc

theo pháp luật và đạo

Quy định các tiêu chí:

6. Đánh giá hiệu quả dùng thuốc

Quy định các tiêu chí:

9 ThS. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng

8. Kiểm tra thuốc hằng ngày

 Thực hiện y lệnh chính xác

12 ThS. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng

 Hiểu biết của NB về thuốc

Tình trạng lệ thuộc/nghiện thuốc

 Đường dùng  Thời gian

15 ThS. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng

16 ThS. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng

17 ThS. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng

trước đó, thói quen rượu bia, thuốc lá…

18 ThS. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng

Không tiêm thuốc nếu NB băn khoăn, lo lắng về việc sử

20 ThS. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng

From: Fundamentals of Nursing, Potter and Perry,ed 10, 2020, Elsevler.

21 ThS. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng

Bơm tiêm có 2 phần: vỏ bơm tiêm và pít tông

Kim tiêm: đốc kim ghi số 14-16-22-24-25, nòng rỗng,

Chiều dài kim 15 – 60 mm Kim hút thuốc 18G (Gauge)

23 ThS. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng

 NB không thể uống được

24 ThS. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng

Cỡ kim 26 – 27G 24 – 26G

25 ThS. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng

ER o Thuốc kháng sinh: penicilin,

phòng lao cho trẻ sơ sinh

26 ThS. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng

Tai biến và cách xử lý:

o Thực hiện đúng kỹ thuật và góc độ tiêm

• Thuốc gây hoại tử mô

28 ThS. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng

Trước Sau Tiêm insulin

Kỹ thuật tiêm dƣới da

30 ThS. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng

31 ThS. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng

 Phòng: không tiêm ngập hết kim

32 ThS. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng

 Phát hiện: dị ứng, khó thở, HA hạ, vã mồ hôi,…

+ 1/4 trên ngoài mông

Cỡ kim 19 – 23G 20 – 25G

35 ThS. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng

Thần kinh quay

36 ThS. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng

37 ThS. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng

38 ThS. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng

thuật tiêm Z-track

39 ThS. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng

Vị trí tiêm ở đùi

hoặc cơ thẳng đùi)

41 ThS. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng

42 ThS. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng

Gây mảng mục: do

Phòng: đọc kỹ và thực hiện đúng y lệnh thuốc

44 ThS. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng