Theo Dõi Dấu Hiệu Sinh Tồn: Watermark

K
AR
THEO DÕI
M
DẤU HIỆU SINH TỒN
ER
ThS.ĐD. Trƣơng Thị Mỹ Phƣợng
AT
W
MỤC TIÊU
K
1. Trình bày mục đích và chỉ định theo dõi
AR
dấu hiệu sinh tồn (DHST)
2. Phân tích các yếu tố ảnh hƣởng đến
M
DHST
ER
3. Trình bày nguyên tắc khi đo DHST
4. Thực hiện đo DHST đúng quy trình kỹ
thuật
AT
5. Nhận định đƣợc các DHST bất thƣờng và

ra quyết định xử lý phù hợp
W
2
ThS. Trương Thị Mỹ Phượng
ĐẠI CƯƠNG
K
DHST (Vital Signs): chỉ số chức năng sống
AR
của con ngƣời, gồm:
1. Nhiệt độ
M
2. Mạch
3. Huyết áp
4. Nhịp thở
ER
AT
5. Nồng độ bão hòa Oxy trong máu
W
“Đau cũng đƣợc xem

là một chỉ số sinh tồn”
3
MỤC ĐÍCH
K
 Đánh giá chức năng hệ tuần hoàn, hô
AR
hấp, thần kinh và nội tiết
 Chẩn đoán bệnh
M
 Phát hiện dấu hiệu bất thƣờng
ER
 Theo dõi tình trạng diễn biến bệnh
 Đánh giá kết quả điều trị, chăm sóc
AT
 Kết luận sự sống còn NB
W
4
CHỈ ĐỊNH
K
Thực hiện đo DHST đối với các trƣờng hợp:
AR
 Điều trị nội trú, ngoại trú
 Nằm viện: đo thƣờng quy 2 lần/ngày
M
 NB hồi sức hoặc DHST bất định:
o Đo DHST theo y lệnh
o 15 ph/lần; 2 giờ/lần;…
ER
AT
 Trƣớc, trong và sau phẫu thuật/truyền máu
 Trƣớc và sau khi dùng thuốc ảnh hƣởng tim
mạch, hô hấp…
W
5
CÁC NGUYÊN TẮC KHI ĐO DHST
K
1. Nghỉ ngơi 15’ trƣớc khi đo DHST
AR
2. Kiểm tra dụng cụ trƣớc khi đo, phù hợp
3. Không tiến hành thủ thuật khác lúc đo
M
4. Theo dõi 02 lần/ngày
5. Báo BS khi có bất thƣờng ER
6. Kết quả đƣợc biểu diễn:
AT
 Đỏ: mạch
 Xanh: nhiệt độ, nhịp thở, huyết áp
W
6
GIỚI HẠN BÌNH THƯỜNG (TT)
K
Thân nhiệt
AR
• Trực tràng: 37,5⁰ (99.5°F)
• Nách: 36,5⁰ (97.7°F)
M
• Miệng: 37⁰ (98.6°F)
Mạch ER
• 60 – 80 lần/phút, đều và rõ
AT
SpO2
• Bình thường ≥95%
W
7
GIỚI HẠN BÌNH THƯỜNG
K
Huyết áp
AR
• Tâm thu : < 120 mmHg
M
• Tâm trương: < 80 mmHg
Nhịp thở
ER
AT
• 16 – 20 lần/phút, đều và êm dịu
W
8
THÂN NHIỆT (TEMPERATURE = T)
K
 Giới hạn: 36,5 – 37,5 °C Thân nhiệt
AR
 Tạo nhiệt:
o Co mạch
M
o Vận động, co cơ
o Chuyển hóa các chất
o Hoạt động hệ nội tiết
ER
 Thải nhiệt:
AT
Tạo Thải
o Hơi thở, mồ hôi nhiệt nhiệt
o Giãn mạch ngoại biên
W
o Ức chế TK
9
THÂN NHIỆT
K
Các yếu tố ảnh hƣởng
AR
Tuổi Môi
Nhiệt độ tăng lên
trƣờng
 TK rụng trứng Nội
M
tiết
 Hành kinh
 3 tháng cuối thai
kỳ
ER Thân
nhiệt
Stress
Vị trí
AT
đo
 Trực tràng: 37,5°C
 Nách: 36,5°C Thời
 Miệng: 37°C Nhiễm
gian
W
khuẩn Vận
động
10
CÁC LOẠI NHIỆT KẾ
K
AR
M
ER
AT
W
11
THÂN NHIỆT
K
Phân loại sốt:
AR
 Nhẹ: 37,5 - 38 °C
 Vừa: > 38 - < 39 °C
M
 Cao: 39 - 40 °C
 Rất cao: ER
> 40 °C Tăng thân nhiệt: là tình
trạng cơ thể tích lũy
Hạ thân nhiệt: T < 36 °C
AT
nhiệt, hạn chế quá trình
thải nhiệt hoặc do sinh
C= (F – 32) x 5/9
nhiệt tăng, có khi phối
W
Đơn vị: hợp cả hai.

C: Celsius
F: Fahrenheit
12
SỐC NHIỆT – HEATSTROKE
K
 T > 40°C
AR
 Da khô, nóng
 Mê sảng, co giật, hôn mê
M
 Khát quá mức
 Buồn nôn ER
 Rối loạn thị giác
AT
 Cần điều trị cấp cứu

W
13
SAY NÓNG & SỐC NHIỆT
K
AR
M
ER
AT
W
14
THÂN NHIỆT (TT)
K
Phân loại sốt theo tính chất
AR
 Sốt dai dẳng: T >38ºC, ít dao động
 Sốt dao động
M
 Sốt từng cơn
 Sốt hình cao nguyên
ER
o Thương hàn, nhiễm khuẩn huyết
 Sốt hồi quy
AT
o Luân phiên giữa thời kỳ sốt và ko sốt, thời kỳ
ko sốt kéo dài 5-7 ngày; Cơn sốt lặp đi lặp lại
với biên độ ko đổi. (sốt vàng da do Leptospira)
W
15
THÂN NHIỆT (TT)
K
Ảnh hƣởng của sốt đối với
Tuần hoàn: tăng nhịp tim,
cơ thể
mặt môi đỏ, giãn mạch
AR
Hô hấp: tăng nhịp thở
M
Tiêu hóa: chán ăn, nôn,
Sốt ERtiêu chảy, táo bón
Thần kinh: nhức đầu,

AT
cáu gắt, co giật, mê sảng
W
Bài tiết: (vã mồ hôi, tiểu ít,

nước tiểu sậm màu)
16
QUY TRÌNH KỸ THUẬT ĐO THÂN NHIỆT
K
TT Các bƣớc thực hiện 2 1 0
1 Chuẩn bị: Điều dưỡng; Dụng cụ
AR
2 Nhận định NB
- Đúng NB
- Chào hỏi, Thông báo & giải thích
- Nhận định và Cho NB nghỉ ngơi 15’
M
3 Lấy nhiệt kế ra khỏi hộp, chuẩn bị nhiệt kế
Tư thế NB phù hợp, đặt nhiệt kế và thời gian đo
4
ER
phù hợp với vị trí đo và loại nhiệt kế
Lấy nhiệt kế và đọc kết quả
5 Vệ sinh nhiệt kế và cho khay dd khử khuẩn
AT
6 Nhận định thân nhiệt
7 Thông báo kết quả cho NB
8 Giúp NB tiện nghi
W
9 Chăm sóc/tư vấn chăm sóc

Ghi phiếu theo dõi/Báo cáo khi kết quả bất thường
17
10
LƯU Ý KHI ĐO THÂN NHIỆT
K
 Chọn vị trí đo phù hợp & an toàn NB:
AR
o Không đo ở miệng đ/v trẻ nhỏ, người già,
NB tâm thần
M
o Không đo hậu môn đ/v NB tiêu chảy, táo
bón, vết thương hậu môn, trĩ
 Đủ thời gian
 Đảm bảo kín đáo
ER
AT
 Đọc kết quả chính xác
 Nghi ngờ, cần đo lại
W
18
MẠCH (PULSE)
K
Là cảm giác đập nảy nhịp nhàng theo nhịp tim khi
AR
đặt tay trên động mạch.
 Tần số: số lần/phút
M
 Cƣờng độ: mạnh/yếu
 Nhịp điệu: đều/ không đều
 Sức căng: mềm/cứng ER Đối tƣợng
Tần số
(lần/phút)
Giới hạn bt: 60-80 lần/phút Người cao tuổi 60 – 70
AT
Người lớn 70 – 80
Trẻ sơ sinh 120 – 140
Trẻ 1 tuổi 100 – 130
W
Trẻ 2 – 5 tuổi 90 – 100

Trẻ lớn 80 – 90
19
VỊ TRÍ BẮT MẠCH
K
AR
M
ER
AT
W
20
MẠCH (P) Các yếu tố ảnh hƣởng đến mạch
K
AR
Cảm
xúc
Bệnh Tuổi
phổi
M
Giới
Nhiệt
độ ER Mạch
AT
Ăn Thời
uống gian
Vận
W
Thuốc
động
21
MẠCH (P) Các yếu tố ảnh hƣởng đến mạch
K
Độ tuổi Mạch thay đổi theo tuổi; người già mạch thường cứng do độ đàn hồi giảm
AR
Hoạt động Vận động  tăng nhịp tim;
thể lực, chơi Riêng đối với Vận động viên với cường độ hoạt động thể lực cao hầu như
thể thao nhịp tim thấp, đôi khi < 60 l/p
Tƣ thế Thay đổi tư thế Nằm –ngồi, đứng đột ngột
M
Thân nhiệt Tăng 1C  mạch tăng khoảng 10 nhịp
Ngoại trừ sốt thương hàn, mạch nhiệt phân ly
Khích thích
hệ giao cảm
ER
Lo âu, stress, sợ hãi, đau đớn  tăng nhịp tim
Giới Nữ > nam

AT
Ăn uống Café, trà, soda  tăng nhịp tim; Sau ăn, tăng chuyển hóa  tăng nhịp tim
Thuốc Chẹn beta và chẹn kênh Canxi, thuốc chống loạn nhịp, giãn mạch, an thần;
W
gây mê  giảm nhịp tim;

Atropin  tăng nhịp tim
22
MẠCH (P) BẤT THƯỜNG
K
Thay đổi mạch theo bệnh lý
AR
 Mạch nhanh: > 90 l/p
 Mạch chậm: < 60 l/p
M
 Mạch cứng: khó bắt (NB xơ vữa ĐM)
ER
 Mạch yếu: mờ nhạt, khó bắt (shock)
 Mạch nghịch: mất mạch ở thì hít vào
AT
(gặp NB tràn dịch màng tim)

 Mạch so le: lúc mạnh lúc yếu
W
23
NGUYÊN TẮC KHI ĐẾM MẠCH
K
AR
 Cho NB nghỉ ngơi 15 trƣớc khi đếm
 Cần lƣu ý: tần số, nhịp điệu, biên độ và âm sắc
 Viết vào phiếu theo dõi bằng mực đỏ
M
 Đếm trọn 1 phút nếu mạch không đều và NB tim mạch

hƣởng đến tim mạch
ER
Nên theo dõi mạch trƣớc và sau khi dùng thuốc ảnh
AT
 Dùng 2-3 ngón tay để đếm mạch, không dùng ngón cái
 Khi mạch không đều hay bất thƣờng nên đếm ở mỏm tim
W
24
NHỊP THỞ (RESPIRATION)
K
Là số lần thở (hít vào & thở ra) trong mỗi
AR
phút. BT: 16 - 20 lần/phút
M
ER
AT
W
26
K
AR
M
ER
AT
W
27
TRAO ĐỔI KHÍ O2 VÀ CO2
K
AR
M
ER
AT
W
28
NHỊP THỞ
K
Theo dõi nhịp thở: Bình thƣờng
AR
 Tần số thở: lần/phút  Ngƣời lớn: 16 – 20 l/p
 Biên độ thở: nông/sâu  Trẻ 4-6 tuổi: 20 – 25 l/p
M
 Nhịp điệu thở:  Trẻ 2-3 tuổi: 25 – 30 l/p

o Đều/Không đều
Âm sắc: tiếng thở
ER


Trẻ 6-12 tháng: 30-35 l/p
Trẻ <6 tháng: 35 – 40 l/p
AT
 Sơ sinh: 40 – 60 l/p
W
29
NHỊP THỞ
K
Các kiểu khó thở đặc biệt:
AR
 Cheyne-Stockes: luân phiên giữa pha ngưng
thở và pha thở nhanh, mạnh dần rồi chậm dần,
rồi đến pha ngưng thở.
M
o Gặp: chấn thương sọ não, XH não, suy thận, suy tim,
ngô độc thuốc. ER
 Kussmaul 4 thì: Hít vào - nghỉ - thở ra - nghỉ
AT
o Gặp: toan chuyển hóa, hôn mê do tiểu đường.

W
 Tăng thông khí: tăng cả tần số & biên độ
30
YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG SỰ ĐIỀU HÒA
CỦA HÀNH NÃO
K
 PCO2 hoặc PO2 Tăng nhịp thở
AR
 Hành não: trung tâm hô hấp
 Kích thích thần kinh X  ngừng thở
M
 Vận động, TDTT, xúc động  thở nhanh
 Sốt cao  thở nhanh ER
 Căng thẳng, khí công  thở chậm
AT
 Chấn thƣơng sọ não  thở chậm
 Thở nhanh: > 20 l/p
W
 Thở chậm: < 12 l/p
31
YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÔ HẤP
K
• Thuốc giảm đau, gây mê làm NT chậm
AR
• Amphetamine, cocain làm tăng NT
Tuổi
Tâm
M
Thuốc lý
ER Nhip
thở
Khối
AT
lƣợng
Vận
TH
Đau, động
W
bệnh
lý
32
NGUYÊN TẮC ĐẾM NHỊP THỞ
K
 Cho NB nghỉ ngơi 15’ trước khi đếm
AR
 Không báo cho NB biết khi đếm NT
 Trẻ em:
M
o Đếm khi trẻ nằm yên/ngủ
ER
o Đếm NT trước khi TD các DHST khác
o q/sat sự di động của cơ hoành và bụng
 Đếm trọn 1 phút
AT
 Đảm bảo NB thoải mái khi đếm NT

 Xem xét tiền sử bệnh lý hô hấp
W
33
HUYẾT ÁP (BLOOD PRESSURE)
K
Là áp lực của máu tác động trên thành
AR
động mạch
Bình thƣờng:
M
 HA tối đa: 90 – <140 mmHg
 HA tối thiểu: 60 – <90 mmHg
ER
 Trị số trung bình: 120/80 mmHg
Bất thƣờng
AT
 Tăng HA: HATĐ ≥140 mmHg và/hoặc HATT ≥ 90 mmHg
 Hạ HA: HATĐ < 90 mmHg; HATT < 60 mmHg
W
 HA kẹt: hiệu số HA tối đa và HA tối thiểu ≤ 20 mmHg
34
HUYẾT ÁP
K
4 yếu tố tạo nên HA
AR
Sức bóp cơ tim
M
Sức co giãn của động mạch
HUYẾT
ER
Khối lƣợng máu, độ quánh ÁP
AT
Yếu tố thần kinh
W
35
HUYẾT ÁP
K
HA liên quan trực tiếp đến cung lƣợng tim (CO)
AR
và kháng lực của mạch máu ngoại biên (R), cụ
thể:
M
o Khi CO tăng  HA tâm thu tăng
o Lòng mạch hẹp-sức cản thành mạch tăng  HA tâm
thu tăng
o Mạch máu giãn  HA giảm
ER
AT
o Khối lƣợng tuần hoàn giảm  HA giảm
o Hematocrit (Hct) tăng, máu cô đặc, tim bóp lực
W
mạnh đẩy máu  HA tăng
36
HUYẾT ÁP
K
Các yếu tố ảnh hƣởng đến huyết áp
AR
Tuổi
Tầm
M
Thuốc
vóc
Nội
ER
Huyết
áp
Vận
động
tiết
AT
Vị trí, Cảm
W
tƣ thế xúc
37
THAY ĐỔI HUYẾT ÁP SINH LÝ
K
 HA thay đổi theo thời gian trong ngày:
AR
o sáng < trưa/chiều tối.
 Thay đổi tƣ thế:
M
o HA khi nằm < HA ngồi, đứng
 Gắng sức, lao động nặng  tăng HA
 Nội tiết: ER
o PN mãn kinh, HA tăng hoặc dao động
AT
o Khi mang thai, HA tăng
 Thói quen ăn mặn  HA tăng
W
 Chủng tộc: châu Phi-châu Mỹ có HA cao
38
HUYẾT ÁP
K
Huyết áp bất thƣờng
AR
HA tăng HA giảm:
M
 Các bệnh cầu thận, suy thận,  Shock do bất kì nguyên nhân
mạch thận (hẹp động mạch thận).  Chảy máu, giảm khối lượng
chứng Cushing
ER
 Cường Aldosterol tiên phát, hội tuần hoàn
 Suy tim
 Hẹp eo động mạch chủ  Suy tuyến thương thận
AT
 Nhiễm độc thai nghén  Suy kiệt do lao, xơ gan
W
39
K
AR
M
ER
AT
W
40
PHÂN LOẠI HUYẾT ÁP (CẬP NHẬT)
Theo Hội Tim mạch Hoa kỳ (ACC) & Hiệp hội Tim mạch Hoa kỳ
K
(AHA) khuyến cáo (2017)
AR
TÂM TRƢƠNG
LOẠI HUYẾT ÁP TÂM THU (mmHg)
(mmHg)
BÌNH THƢỜNG THẤP HƠN 120 Và THẤP HƠN 80
M
TĂNG 120 – 129 Và THẤP HƠN 80
HUYẾT ÁP CAO
(TĂNG HUYẾT ÁP)
GIAI ĐOẠN 1
ER 130 – 139 Hoặc 80 – 89
HUYẾT ÁP CAO
AT
140 HOẶC CAO 90 HOẶC CAO
(TĂNG HUYẾT ÁP) Hoặc
HƠN HƠN
GIAI ĐOẠN 2
CƠN TĂNG HUYẾT ÁP
W
CAO HƠN 180 và/hoặc CAO HƠN 120

(đi khám ngay)
Whelton P. K.et al. (2017). Hypertension, 70 (6), 1-192| 2017 High blood Pressure Clinical Practice Guideline
41
NGUYÊN TẮC KHI ĐO HUYẾT ÁP
K
 NB nghỉ 15 phút trƣớc khi đo, 30 phút nếu NB có
AR
dùng caffein
 Tạo tâm lý, tƣ thế thoải mái, phòng yên tĩnh
M
 Lần đầu kiểm tra HA nên đo cả 2 chi
 Kích thƣớc máy đo phù hợp với chi đo
ER
 Vị trí quấn băng ngang mức tim
 Không để quần áo siết chặt chi đo
AT
 Thực hiện đúng kỹ thuật
 Không bơm nhồi khi  xả hết hơi, NB nghỉ vài
W
phút  đo lại.
42
DỤNG CỤ ĐO HUYẾT ÁP
K
AR
M
ER
AT
W
43
Đo HA ở
PHƯƠNG PHÁP ĐO HUYẾT ÁP cánh tay
K
 Đo HA động mạch ngoại biên
AR
 Cánh tay: thường dùng
 Đùi: ít dùng; thường cao hơn
M
 Cổ tay hoặc cổ chân
Đo HA ở
ER đùi
 Đo HA động mạch trung tâm:

AT
thông qua Catheter đặt trực tiếp vào
động mạch (do BS thực hiện), theo dõi
W
bằng Monitor.
44
TƯ THẾ ĐO HUYẾT ÁP
K
AR
M
ER
AT
W
45
K
AR
M
ER
AT
W
46
K
AR
M
ER
AT
W
47
K
AR
M
ER
AT
W
48
K
AR
M
ER
AT
W
49
SAI PHẠM KHI ĐO HUYẾT ÁP
K
AR
M
ER
AT
W
50
Theo dõi DHST qua máy monitor
K
AR
M
ER
AT
W
51
K
AR
M
ER
AT
W
52
inprotected.com

Theo Dõi Dấu Hiệu Sinh Tồn: Watermark

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Theo Dõi Dấu Hiệu Sinh Tồn: Watermark

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

K

5. Nhận định đƣợc các DHST bất thƣờng và

“Đau cũng đƣợc xem

Đơn vị: hợp cả hai.

 Cần điều trị cấp cứu

Thần kinh: nhức đầu,

Bài tiết: (vã mồ hôi, tiểu ít,

9 Chăm sóc/tư vấn chăm sóc

Trẻ 2 – 5 tuổi 90 – 100

Tƣ thế Thay đổi tư thế Nằm –ngồi, đứng đột ngột

Giới Nữ > nam

gây mê  giảm nhịp tim;

(gặp NB tràn dịch màng tim)

o Gặp: toan chuyển hóa, hôn mê do tiểu đường.

 Tăng thông khí: tăng cả tần số & biên độ

 Thở chậm: < 12 l/p

 Đảm bảo NB thoải mái khi đếm NT

 HA kẹt: hiệu số HA tối đa và HA tối thiểu ≤ 20 mmHg

mạnh đẩy máu  HA tăng

 Chủng tộc: châu Phi-châu Mỹ có HA cao

BÌNH THƢỜNG THẤP HƠN 120 Và THẤP HƠN 80

CAO HƠN 180 và/hoặc CAO HƠN 120

 Đo HA động mạch trung tâm:

You might also like