Texto 1: ARISTÓTELES, Física, Libro II-3 194b-195a

O texto a comentar é un fragmento da obra Física de Aristóteles que ten como tema principal a causalidade e as
catro causas.

Aristóteles sitúase na filosofia antiga e máis en concreto, no paso da chamada época clásica grega ao helenismo.
Por un lado a época clásica grega foi o período caracterizado polo florecemento da filosofia no contexto da
democracia ateniense con Sócrates, os sofistas e Platón entre os séculos V e IV a.E. e que Aristóteles viviu na
súa xuventude. Por outro lado o helenismo foi un periodo caracterizado polo feito de que as polis gregas deixa
de ser autónomas e independentes ao ser conquistadas e subordinadas ao mando de Macedonia polo emperador
Alexandre Magno. Outro trazo característico do helenismo é que se rompe coa idea de que os gregos eran
superiores ao resto de pobos e prodúcese un certo individualismo derivado da perda do sentimento de pertenza
as súas antigas polis e ao xa non participar da política.
Aristóteles naceu e Estagira no 384 a.C. e estaba vinculado á corte dos reis de Macedonia. Con 17 anos, o seu
tío enviouno á
Academia de Platón, onde foi discípulo deste filósofo durante uns vinte anos. Durante esta etapa, escribiu as
chamadas obras exotéricas, que seguen o estilo e as teses de Platón. Máis tarde, Aristóteles distanciouse do
pensamento platónico e viaxou por diversas cidades, onde casou dúas veces e fundou a súa propia escola.
Despois desa etapa, estuda a bioloxía e a zooloxía, o que o leva a adoptar un enfoque máis empírico centrado na
natureza (physis) en lugar das Ideas platónicas. No 335 a.C., converteuse no titor de Alexandre Magno e, no 335
a.C., fundou a súa propia escola en
Atenas, conecida como o Liceo ou os Peripatos. Alí divide as súas ensinanzas en dous bloques: un privado e
outro público. No
primeiro trata os seus escritos esotéricos, e no segundo, temas exotéricos relacionados coa bioloxía, a ética e a
política.
Durante esta etapa, Aristóteles desenvolve e sistematiza as súas ideas e escribe obras fundamentais de lóxica,
metafisica, filosofia natural, ética, política e estética. Despois da morte de Alexandre Magno, Aristóteles
abandonou Atenas e morreu no 323 a.C.
Hai que indicar tamén, que esta obra pertence ao época de madurez do filósofo na que desenvolve e sistematiza
as súas ideas e produce a maioría das súas grandes obras como a que imos comentar.

A teoría hilemorfista de Aristóteles sosten que toda substancia está composta de materia (hyle) e forma
(morphe). A materia é aquilo do que está feita unha cousa, mentres que a forma é a estrutura ou a organización
que lle da a súa identidade particular. No texto, Aristóteles menciona o bronce como a materia da estátua, e a
forma sería a definición ou a esencia da estatua. Esta teoría de Aristóteles é un derivado e ampliación da teoría
das catro causas que ten un papel fundamental na súa filosofía. Este filósofo defende que para poder coñecer que
é o que fai que as cousas sexan o que son é necesario coñecer as súas causas e principios, por iso, presenta
principalmente a metafísica como busca das primeiras causas tal e como se expresa no texto como “E xa que se
trata de coñecer, e non cremos ter coñecemento de algo sen antes ter captado en cada caso o porqué”. Máis alá
da materia e da forma vai establecer a existencia das catro causas que agrupará como intrínsecas (a material e a
forma) e extrínsecas (a eficiente e a final). Pasamos a explicar con maior detemento esta división en dous das
causas e a subdivisión destas; as causas intrínsecas son as internas á propia causa da que son causa e subdivídese
en causa material referíndose a aquilo do que algo está feito como por exemplo o que di no texto “o bronce da
estátua e a prata da copa”, e por outra banda, temos a causa formal que refírese ó que forma un erte, o que fai
que sexa o que é, a súa esencia (motivo polo que se fala do hilemorfismo de Aristóteles). Pasando a falar das
causas extrínsecas que son as externas á propia cousa da que son causa temos as seguintes subdivisións: A
causa eficiente é o principio axente do movemento ou do cambio ( este é un problema esencial da filosofía no
que nos centraremos máis adiante), o que produciu ó individuo en cuestión por exemplo tal e como di no texto
“o pai e causa do fillo, e en xeral o que fai é causa do feito e o que produce un cambio é causa do cambiado” e
por último falamos da causa final que será o fin para o que foi feita, o propósito ou función que ten e isto
exemplifícase tamén no texto “a saúde con relación ó paseo. Pois, por que paseamos? Dicimos que para ter
saúde e, ó falar así, cremos indicar a causa”. Aristóteles abogaba por un enfoque realista na súa filosofía. En
lugar de centrarse só nas ideas ou formas ideais, como facía o idealismo platónico, Aristóteles estaba máis
interesado en estudar a realidade concreta e os seus principios fundamentais.
A causa eficiente refírese ao axente ou proceso que orixina o cambio ou o repouso nunha realidade. Aristóteles
identifica dous tipos de cambio: substancial e accidental. O Cambio Substancial Implica un cambio na
substancia mesma dun obxecto. Neste caso, a causa eficiente está relacionada co axente que produce unha nova
substancia.
E, o cambio Accidental refírese a cambios que non afectan a substancia fundamental dun obxecto, senón as súas
propiedades accidentais. A causa eficiente neste caso estaría relacionada co axente que produce un cambio nas
características externas da cousa.
Na filosofía aristotélica, os conceptos de "ser en acto" e "ser en potencia" están intrínsecamente relacionados coa
idea de causa final. O ser en Acto refírese á realidade actual ou completa dunha cousa. É cando unha entidade
alcanzou o seu pleno desenvolvemento ou actualización. No contexto do cambio substancial, ser en acto podería
ser o estado final da nova substancia despois da transformación. E, o ser en Potencia indica a capacidade ou
potencial dunha entidade para cambiar ou desenvolverse en algo máis. No cambio substancial, ser en potencia
podería referirse ao estado previo á transformación, onde o obxecto ten o potencial de converterse en algo
diferente.

Cabe destacar tamén a importancia da substancia na filosofía aristotélica. Para Aristóteles, a substancia é aquilo
que ten existencia independente. No texto, menciona exemplos de substancias, como o bronce dunha estátua e a
prata dunha copa. Estos materiales constitúen a esencia ou a realidade fundamental de esos obxectos.

Como comentei anteriormente, o problema do cambio e do movemento é un problema esencial da filosofía

dende os presocráticos, algúns como Parménides negaban a existencia do cambio, e outros falaban dunha causa
material para explicalo (a auga como arkhé para Tales, o lume para Heráclito etc). Posteriormente outros
presocráticos como Pitágoras falará dos números como a causa de todo, e isto será visto por Aristóteles como o
que el vai a chamar a causa formal que explica o cambio e o movemento na realidade a partir das formas e non
da materia. Por outro lado hai outro filósofo presocrático, Anaxágoras, quen vai falar que a parte dos
compoñentes materiais da realidade (as homeomerías) hai un NOUS que será a que crea e ordena a realidade a
partir desas sementes idénticas. Para Aristóteles o NOUS de Anaxágoras será un exemplo do que el chamará
causa eficiente. O cal el tamén vincula co demiurgo de Platón, que tamén é na súa teoría o que crea a realidade
material a partir do mundo das ideas. Aristóteles vai admitir estes tres tipos de causalidades e vai a engadir unha
cuarta a cal vai a ser a causa final.
Ademáis comparando a Aristóteles con outros filósofos podemos facelo con Platón contrapoñendo o idealismo
platónico e o realismo aristotélico en canto as súas visións metafísicas sobre a realidade. O idealismo platónico
postula a existencia de formas abstractas e universais como a verdadeira realidade, mentres que o realismo
aristotélico sosten que a realidade consiste en entidades concretas e particulares no mundo empírico. Estas
posturas contrastantes presentan diferenzas na concepción da realidade como algo trascendente e abstracto no
caso de Platón, e como algo concreto e observable no caso de Aristóteles.

En conclusión, o texto presenta unha exposición detallada e completa da obra "Física" de Aristóteles,
remarcando a importancia das catro causas na súa filosofía e o seu enfoque na comprensión da esencia das
cousas a través da metafísica. Para min é fascinante cómo Aristóteles establece unha conexión entre as
diferentes causas e o proceso de cambio e o movimiento na realidade, o que demostra o seu profundo análise e o
seu intento de ofrecer unha explicación completa da natureza.
Texto 2: ARISTÓTELES, Ética a Nicómaco Libro II, 1103a/1104a

O tema a comentar no texto é a virtude, os tipos (que son a ética e a diaónica) como adquirilas e a importancia
do termo medio.
Aristóteles sitúase na filosofia antiga e máis en concreto, no paso da chamada época clásica grega ao helenismo.
Por un lado a época clásica grega foi o período caracterizado polo florecemento da filosofia no contexto da
democracia ateniense con Sócrates, os sofistas e Platón entre os séculos V e IV a.E. e que Aristóteles viviu na
súa xuventude. Por outro lado o helenismo foi un periodo caracterizado polo feito de que as polis gregas deixa
de ser autónomas e independentes ao ser conquistadas e subordinadas ao mando de Macedonia polo emperador
Alexandre Magno. Outro trazo característico do helenismo é que se rompe coa idea de que os gregos eran
superiores ao resto de pobos e prodúcese un certo individualismo derivado da perda do sentimento de pertenza
as súas antigas polis e ao xa non participar da política.
Aristóteles naceu e Estagira no 384 a.C. e estaba vinculado á corte dos reis de Macedonia. Con 17 anos, o seu
tío enviouno á Academia de Platón, onde foi discípulo deste filósofo durante uns vinte anos. Durante esta etapa,
escribiu as chamadas obras exotéricas, que seguen o estilo e as teses de Platón. Máis tarde, Aristóteles
distanciouse do pensamento platónico e viaxou por diversas cidades, onde casou dúas veces e fundou a súa
propia escola.
Despois desa etapa, estuda a bioloxía e a zooloxía, o que o leva a adoptar un enfoque máis empírico centrado na
natureza (physis) en lugar das Ideas platónicas. No 335 a.C., converteuse no titor de Alexandre Magno e, no 335
a.C., fundou a súa propia escola en Atenas, conecida como o Liceo ou os Peripatos. Alí divide as súas
ensinanzas en dous bloques: un privado e outro público. No primeiro trata os seus escritos esotéricos, e no
segundo, temas exotéricos relacionados coa bioloxía, a ética e a política. Durante esta etapa, Aristóteles
desenvolve e sistematiza as súas ideas e escribe obras fundamentais de lóxica, metafisica, filosofia natural, ética,
política e estética. Despois da morte de Alexandre Magno, Aristóteles abandonou Atenas e morreu no 323 a.C.
Hai que indicar tamén, que esta obra pertence ao época de madurez do filósofo na que desenvolve e sistematiza
as súas ideas e produce a maioría das súas grandes obras, unha de elas Ética a Nicómaco, á que pertence este
fragmento.
Primeiro, falaremos da ética de Aristóteles. Eudaimonia, un termo grego que se traduce como "felicidade" ou
"plenitude do ser", fundamental para a ética aristotélica. Aristóteles, ao comezo da súa obra Etica a Nicómaco,
busca comprender o fin último das accións humanas, en particular as relacionadas coa praxe, que implican
elección e deliberación. O filósofo sostén que o ben supremo, o propósito máximo da vida humana, é a
felicidade, concibida como a forma de vida máis excelente. Aínda que existe consenso sobre a importancia da
"vida boa", hai desacordo sobre en que consiste exatamente esa boa vida. Aristóteles subliña que a felicidade
non reside en bens externos como o pracer, a saúde ou a riqueza, senón que é autosuficiente.
Eudaimonia, segundo Aristóteles, conséguese mediante o pleno desenvolvemento do potencial humano,
concretamente a través da actividade máis natural do ser humano: a actividade intelectual. Para el, a vida
contemplativa, dedicada ao pensamento e á filosofia, representa a forma máis perfecta da vida humana.
Porén, Aristóteles recoñece que esta vida contemplativa é un ideal inalcanzable para a maioría, xa que implica a
liberdade de necesidades corporais, problemas económicos e sociais. Polo tanto, a maioría debe conformarse
cunha felicidade limitada, acadada mediante a posesión de bens corporais básicos, recursos económicos e a
prática de virtudes que contribúan ao florecemento humano.
Como dixemos, as virtudes son os medios para acadar a realización humana (eudaimonia) segundo Aristóteles.
Distingue dous tipos de virtudes relacionadas con dúas partes da alma. Por unha banda, están as virtudes éticas,
de carácter prático, como a forza e a xustiza. Asocia algunhas destas virtudes á alma sensible, xa que convén
moderar os impulsos excesivos da natureza.
Adquirense a través do hábito; Por exemplo, unha persoa valente é aquela que actúa con valentia en cada
ocasión. Segundo Aristóteles, a virtude ética mais importante é a xustiza, definida como "darlle a cada persoa o
seu debido", e dividese en xustiza comutativa (aplicada nos intercambios) e xustiza distributiva (relacionada co
reparto de cargas e beneficios).
Por outra banda, están as virtudes dianoéticas, de carácter intelectual, relacionadas coa actividade racional e,
polo tanto, co máis propiamente humano: a alma racional. Adquirense a través da aprendizaxe. Estas virtudes
son cinco
Primeiro, podemos falar do intelecto a intuición intelectual que capta imediatamente os principios do
coñecemento universal necesarios para as demostracións científicas. Logo falamos tamén da ciencia que é a
obtención de coñecementos mediante a demostración a partir dos principios establecidos polo intelecto.
Atopamos tamém a sabedoría que é típico dos filósofos, é un alto conecemento pero menos útil a nivel práctico.
Temos a arte que é o hábito produtivo acompañado da verdadera razon, que crea coñecementos e habilidades
para producir cousas. E, por último, a prudencia. que é o hábito racional. verdadeiro e práctico, sobre o que é bo
e malo para o ser humano. Acción moral directa, escollendo o correcto cada ver. Aristóteles considera que a
prudencia e a virtude dianoetica mais importante, xa que nos permite guiar o noso comportamento.
Segundo Aristóteles, a virtude é unha disposición da alma. un hábito selectivo, unha disposición permanente a
clixir o máis axeitado en cada caso para a nosa felicidade. Ese hábito é voluntario e libre, xa que implica
deliberación e eleccion, e consiste. a práctica en elixir o termo medio (mesótes) entre dous extremos viciosos, un
por exceso e outro por defecto; ou sexa, que a virtude e o xusto medio entre dous extremos igualmente
perniciosos. Con este pensamento Aristóteles asume en parte o intelectualismo moral socráticoplatónico (virtude
saber), xa que a virtude require dun certo saber práctico (ética) que nos debe guiar nas nosas deliberacións e
eleccións morais. Pero Aristóteles distanciase do pensamento moral de Sócrates e Platón. na medida en que a
virtude non so depende do saber, do intelecto, senón que tamen interven a nosa vontade. a nosa decisión ou
eleccion.
Importante remarcar que as virtudes non son por natureza nin contra a natureza. está na nosa natureza poder
desenvolvelas (somos valentes en potencia etc) pero compre práctica e esforzo para desenvolvelas. Neste
sentido o comportamento ético non e so un añamato (pensamento de Sócrates e Platón, chamado intelectualismo
moral e que consiste en que se sabemos o que é o bo e o virtuoso faremos o bo e o virtuoso), senón tamén e
sobre todo unha práctica, unha costume que imos adquirindo a base de facelo.
Neste sentido é máis unha arte, como a dos músicos, que un saber. Falar tamén do termo medio e a prudencia
como a guía da moralidade. Para Aristóteles a virtude é un termo medio entre dous vicios. Por exemplo, como
se ve no texto, a valentia e o termo medio entre a temeridade e a covardía.
Aristóteles vese influido por Platón e Sócrates no universalismo moral en canto tamén cre en poder atopar
conceptos morais de validez universal. Ademais a ética de Aristóteles tamén é unha ética da virtude e recolle ao
igual que Platón a consideración de que a prudencia é a virtude más importante.
A sua concepción do ben segundo o cal este se identifica coa felicidade (eudaimonismo) vai influir todas as
escolas helenísticas as cales van racer o mesmo. Ademais, asume en parte o intelectualismo moral
socrático-platónico (virtude saber), xa que a virtude require dun certo saber práctico (ética) que nos debe guiar
nas nosas deliberación e eleccións morais. Pero Aristóteles distanciase do pensamento moral de Sócrates e
Platón, na medida en que a virtude non só depende do saber senón que tamén intervén a nosa vontade. Polo que
para el a
moral non é só teoría senón tamén praxe, e non é xusto quen coñece a xustiza senón quen a practica.
E, por último, o seu idealismo político segundo o bal un gobernante debe ser un bo cidadán pode contrapoñerse
co realismo político de Maquiavelo quen vai separar a ética da política.
En resumo, Aristóteles, figura destacada na transición entre a época grega clásica e o período helenístico, deixou
un legado filosófico que vai dende a ética ata a política. A súa concepción da virtude como a elección do termo
medio destaca a importancia da acción deliberada e da vontade na procura da felicidade.
A súa énfase na eudaimonia, a plenitude do ser, céntrase no desenvolvemento do potencial humano a través da
actividade intelectual. Recoñecendo a dificultade da vida contemplativa, valora unha felicidade más accesible
baseada nos bens básicos e nas virtudes cotiás. As virtudes éticas e dianoéticas, vinculadas a diferentes partes da
alma, representan medios para acadar a realización humana. A súa influencia de Platón e Sócrates reflictese no
universalismo moral e na importancia da prudencia como
virtude crucial.

En conclusión, neste texto Aristóteles ofrece unha reflexión sobre as vitudes (éticas e dianoéticas) e destaca a
importancia da práctica e o hábito para adquirir as virtudes éticas ya que estas non son innatas. Baixo o meu
punto de vista, a visión de Aristóteles sobre as virtudes como hábitos cultivados ó longo do tempo segue sendo
relevante na comprensión contemporánea da ética e a formación do carácter. Asúa énfasis na práctica e a busca
da virtude como medio para alcanzar a felicidade ofrece unha perspectiva valiosa que segue inspirando
reflexións éticas na actualidade.

Texto 3: Aristóteles, Política, 1252a-1253a.

O texto a comentar é un fragmento da obra Política de Aristóteles que ten como tema principal a sociabilidad
natural.
Aristóteles naceu e Estaxira no século IV a.E. e tras a morte dos seus pais ( con 17 anos ) foi enviado á
Academia de Platón onde permanecerá como discípulo deste ata a súa morte vinte anos despois. Este filósofo
sitúase na filosofía antiga e máis en concreto, no paso da época clásica grega ao helenismo. A obra á que
pertence o texto a comentar pertenece ó período aristotélico ou de madurez de Aristóteles. Cabe enmarcar esta
temática na teoría teolóxica do autor, segundo a cal calquera cousa é por natureza o que chega a ser no seu
estado perfecto, no estado no que desenvolve as súas potencialidades. E así neste caso o ser humano é por
natureza un cidadán (ser político ousocial) porque precisa de vivir en comunidade para desenvolver todas as
súas capacidades, e incluso para meramente sobrevivir.

Aristóteles foi o primeiro en demostrar o problema da socialidad natural. Por tanto, foi o primeiro en dicir que as
persoas son cidadáns por natureza. Segundo el, se non somos parte dunha entidade política, non somos
realmente humanos. Para defender esta posición, o filósofo presenta dous argumentos. Primeiro, di que os
humanos temos a palabra logos, a cal nos permite distinguirnos dos animais. Esta capacidade permite
transcender os límites lingüísticos, racionais e biolóxicos e determinar así a mellor maneira de organizar a
política (tiranía, democracia, monarquía...). En resumo, podemos discutir, falar e filosofar para decidir que é
correcto e aceptable. En relación a todo isto, o autor do texto confirma que as persoas, os animais que viven no
mundo, necesitan persoas para vivir. Debemos educarnos a nós mesmos, así como á contorna inmediata no que
vivimos, desenvolver as habilidades máis necesarias (pensar, falar, traballar...) e converternos en persoas reais.
Outro aspecto que menciona é o pensamento finalista, onde di que algo depende de ser perfecto. O meu punto é
que cando se desenvolve e logra fundamentalmente todo o potencial dunha cousa, Aristóles sostén que
realmente existe. Porque non es humano, es cidadán e sabes como alcanzar o teu máximo potencial a través da
comunidade. Esta idea relaciónase co feito de que as cidades son lugares onde as necesidades de vida ou de vida
e desenvolvemento satisfanse a través da educación e a cultura. Os humanos son diferentes dos deuses e os
animais. Neste contexto, como se mencionou anteriormente, os animais son inferiores porque non poden
alcanzar este nivel de organización social. E os deuses son superiores aos humanos autosuficientes porque non
necesitan a ninguén. Doutra banda, debemos vivir en comunidade con outras persoas. Demostrar que o noso
estado natural existe na sociedade pode levar á naturalización de elementos de organización social como a
escravitude. Para ser considerado un ser humano (un individuo “libre e igual”) hai que ser cidadán. Os cidadáns
non son considerados persoas (poden ser tratados como obxectos).

Ademais, algúns filósofos modernos, como Locke, como se analiza no texto vinculado, cuestionan esta visión de
que a comunidade é máis importante que o individuo, argumentando que somos individuos, seres humanos, non
cidadáns. Protexe os dereitos individuais que a sociedade nunca pode incumplir. Para concluír o relato cabe
mencionar a gripe que padeceu Aristóteles. En primeiro lugar, Platón impresionoulle especialmente, porque
compartía con el moitas ideas grazas á Academia e Platón era o seu mestre. Por exemplo, no Argumento da
Terceira Casa, Aristóteles presenta as ideas de Platón sobre os humanos. Tamén aborda un dos problemas máis
antigos da filosofía: como explicar a existencia do movemento e o paso do individuo á multitude, que
Parménides negaba que fose causado polos sentidos, pero que para el non era máis que unha ilusión. A verdade
A verdade (as ideas) non pode ser movida nin sequera por Platón.

Aristóteles tamén explica o problema do movemento, é dicir, como a realidade cambia en direccións distintas ás
de dous planos de existencia ou fenómenos que consisten en forza e ​acción. Neste sentido, movemento significa
o paso da forza á acción. Por outra banda, do mesmo xeito que o seu mestre Aristóteles, separa a alma do corpo
e divídeo en tres partes. Aínda que a estrutura de Platón céntrase en aspectos éticos, a estrutura de Aristóteles
baséase na análise dos seres vivos e as súas funcións. , onde se fai unha distinción entre a alma racional, a alma
sensitiva e a alma vexetativa. Na súa Ética tamén se deixou influenciar pola teoría do mestre e diría que o
coñecemento é o resultado de darse conta da esencia dun obxecto coñecido (idea), pero para el a forma non é
algo que permanece senón que se atopa na substancia. ingrediente. obxecto. A análise deste texto confirma
claramente que Aristóteles foi un filósofo que transmitiu a historia que aínda hoxe estúdase. As súas teorías
proporcionan unha base para futuras xeracións de pensadores e tentan comprender mellor a sociedade desde
unha perspectiva colectiva.