Veliki mozak

Prednji mozak - telencephalon

Veliki mozak
Evolucija prednjeg mozga kičmenjaka

Rušljoribe Košljoribe Vodozemci Gmizavci Ptice Sisari

Rušljoribe Košljoribe Vodozemci Gmizavci Ptice Sisari

Veliki mozak

 Kod RIBA I VODOZEMACA - mirisna funkcija

 Kod GMIZAVACA - se prvi put javlja kora

 Kod SISARA - učenje, mišljenje, pamćenje, govor

Olfaktorni Veliki Optički Mali Kičmena

bulbus mozak Talamus režanj mozak moždina

Produžena
Hipotalamus Hipofiza moždina

Mozak riba

Centralni nervni sistem

Veliki mozak

 14 milijardi nervnih ćelija

 Težina 1 do 1,5kg ; površine 2,2 m2

 Površina uvećana brojnim vijugama i brazdama.

 1/3 vidljiva spolja, 2/3 u vijugama i brazdama

 Dve hemisfere i u svakoj po moždana komora

(prva i druga).

 Siva masa spolja i gradi koru velikog mozga.

 Bela masa građena od snopova nervnih vlakana.

Centralni nervni sistem

Veliki mozak

Vijuge (Gyrus)

Brazde (Sulcus)

Centralni nervni sistem

Veliki mozak

Centralni nervni sistem

Veliki mozak

Centralni nervni sistem

Veliki mozak

Centralni nervni sistem

Veliki mozak

Neokorteks 6 slojeva ćelija oko 90%

Siva masa spolja - kora velikog mozga
14 milijardi ćelija
Paleokorteks 3 sloja ćelija oko 10%

Žuljevito telo
Bela masa unutar sive - mijelinska
vlakna
Različiti delovi iste
hemisfere

Centralni nervni sistem

Veliki mozak

 Neokorteks se sastoji od 6 slojeva ćelija što

čini oko 90% ukupne površine.Svaki sloj
aktivira neki određeni stimuluns kao što su:
svetlost, zvuk, miris ili dodir.

Površina kore
neokorteksa
 Paleokorteks je sastavljen od 3 sloja ćelija
što čini oko 10% površine kore i čine ga Lamina
limbička kora i mirisna zona molecularis
Lamina granularis
eksterna

Lamina piramidalis
eksterna

Lamina granularis interna

Lamina piramidalis interna

Lamina
multiformis

Bela masa
Veliki mozak

Leva hemisfera Desna hemisfera

Leva hemisfera - govor, Desna hemisfera- sintetsko

pisanje, sklapanje rečenica, razmišljanje putem
rešavanje problema i sagledavanja celine u jednom
analitičko mišljenje koraku
Dominantna kod naučnika Dominantna kod umetnika

Centralni nervni sistem

Veliki mozak

Žuljevito telo

Leva i desna hemisfera su

povezane snopom nervnih
vlakana označenih kao
žuljevito telo.

Centralni nervni sistem

Veliki mozak

Anatomski je kora prednjeg mozga podeljena je na četiri režnja:

 Čeoni

 Temeni Velika centralna

brazda deli mozak na
 Slepoočni prednji i zadnji deo

 Potiljačni

Čeoni režanj Temeni režanj Čeoni režanj

Slepoočni režanj
Potiljačni
režanj Temeni režanj

Bočna brazda deli mozak na

gornji i donji deo Potiljačni režanj

Centralni nervni sistem

Veliki mozak
Velika centralna brazda

Temeni režanj
Čeoni režanj

Potiljačni
režanj
Slepoočni režanj

Bočna brazda

Centralni nervni sistem

Veliki mozak

Funkcionalne zone kore velikog mozga

 Motorna zona nalazi se ispred velike

centralne brazde.
Od motorne zone kore velikog mozga
polaze piramidalni putevi.

 Senzorna zona nalazi se iza velike

centralne brazde.
U senzornoj zoni kore velikog mozga Motorna zona
završavaju se spino – talamički putevi.

 Asocijativne zone - 90% kore pripada

ovim zonama. Senzorna zona

 Vidna zona nalazi se u potiljačnom delu

kore velikog mozga.

 Slušna zona nalazi se u slepoočnom delu

kore velikog mozga.

Centralni nervni sistem

Veliki mozak

U primarnoj motornoj kori postoji reprezentacija

svih delova tela;
Veličina kortikalne reprezentacije srazmerna je
preciznosti kojom dati deo tela izvodi pokrete.
Iz primarne motorne kore polaze komande za
kontrakcije skeletnih mišića – piramidalni putevi.

Motorna zona

U asocijativnim područjima se na osnovu senzornih

informacija o položaju tela i podataka iz memorije o
ranije izvođenim pokretima, odabira plan za
nameravani pokret.

Centralni nervni sistem

Veliki mozak

Somatosenzorna kora je locirana iza velike

centralne brazde. Ona prima informaicje sa
somatskih receptora svih delova tela, izuzev sa
receptora čula.
Putevi koji prenose informacije sa receptora čula
završavaju se u različitim primarnim senzornim
područjima kore.
U ovoj oblasti završavaju se spinotalamički putevi.

Senzorna zona

Centralni nervni sistem

Veliki mozak

Povreda ove zone dovodi do paralize Najveći deo senzitivne zone pripada koži prstiju.
odgovarajućih mišića sa suprotne strane tela. Povreda ove zone dovodi do poremećaja osetljivosti
na suprotnoj strani tela; najviše za fini dodir,
osećaja za toplo i hladno a najmanje osećaja bola.

Penfildov motorni čovečuljak Senzitivni čovečuljak

Centralni nervni sistem

Veliki mozak

Motorna zona

Asocijativna motorna zona Senzorna zona

Asocijativna senzorna zona

Asocijativna vidna zona

Primarna vidna zona

Asocijativna slušna zona

Primarna slušna zona

Centralni nervni sistem

Veliki mozak

Vidna zona nalazi se u potiljačnom delu kore veliog mozga.

Na nju se preko talamusa projektuju fotorecetori mrežnjače tačku po tačku.
Oštećenja primarne vidne zone izaziva slepilo, dok oštećenja asocijativnih zona dovode do različitih promena vezanih za
viđenje, između ostalog i nemogućnosti tumačeja onog što se vidi.

Asocijativna vidna zona

Primarna vidna zona

Centralni nervni sistem

Veliki mozak

Slušna zona kore velikog mozga u gornjem delu

slepoočnog režnja.
Preko talamusa prima informacije iz unutrašnjeg
uha.
Oštećenje primarnih zona izaziva gluvoću, dok
oštećenja asocijativnih zona dovodi do različitih
poremećaja vezanih za sluh, između ostalog do
gubitka moći razlikovanja frekfence zvuka i
nemogućnosti razumevanja reči koje se čuju.

Asocijativna slušna zona

Primarna slušna zona

Centralni nervni sistem

Veliki mozak

Procesi vezani za govor, jezik i brzu obradu

informacija su vezani za levu hemisferu kore
vekikog mozga. Motorna kontrola
govornog aparata
Brokina govorna zona je ključna za
artikulaciju govora
Oštećenje ove zone dovodi do gotovo potpune
nesposobnosti govora – afazije.
Osobe sa ovim problemom dobro razumeju Vernikeova zona
ono što im je rečeno.

Vernikeova zona je odgovorna za pridavanje Brokina zona

značenja rečima. Slušna zona
Oštećenje Vernikeove zone dovodi do
poremećaja govora, gde osobe tečno govore
ali je sadržaj govora nejasan.

Inervacija govornog aparata zavisi od

centara koji se nalaze u višim delovma
kičmene moždine i moždanog stabla.

Govor zavisi i od slušne zone.

Centralni nervni sistem

Veliki mozak

Centralni nervni sistem