Sinapsa

Sinapsa

SINAPSA - prestavlja mesto funkcionalnog kontakta i

komunikacije između bilo koje dve nadražljive ćelije

Centralna – između dve nervne ćelije veoma česte u CNS-u Periferna – nervno- mišićna – motorna ploča
veza između motoneurona nervne i mišićne ćelije
Akcioni potencijal

Po načinu prenošenja nervnog impulsa sinapsa može biti :

 Hemijska kod koje se akcioni potencijal prenosi preko hemijskih jedinjenja koja se nazivaju
neurotransmiteri, glasnici ili medijatori

 Električna kod koje se nervni impuls prenosi direktno bez hemijskih posrednika (srčani mišić)

 Po tipu veza može biti aksodendritska, dendrodendritska, aksosomatske, aksonaksonske .........

Sinapsa

Kategorija Transmiteri Mesto delovanja

acetilholin motorna ploča, CNS, PNS

noradrenalin CNS , PNS

Amini
adrenalin CNS , PNS

serotonin CNS

G.A.B.A CNS

glicin CNS
Amino-kiseline
glutamat CNS

asparat CNS

supstancija P CNS
Neuropeptidi
enkefalin CNS

Purini adenozin, ATP CNS, PNS

Podela neurotransmitera po hemijskoj struturi

Sinapsa
Sinapsa

Sinapsa se sastoji od:

 Presinaptičke membrane nervnog završetka sa koga se impuls prenosi na

naredni neuron (terminalni završetak). Unutar njega se nalaze mitohondrije i
sinaptičke vezikule; mitohondrije obezbeđuju energiju neophodnu za sintezu
neurotransmitera u vezikulama.

 Sinaptičke pukotina je prostor debljine nekoliko desetina nanometra koji

razdvaja dva neurona u sinapsi; odnosno razdvaja presinaptički i
postsinaptički neuron.

 Postsinaptičke membrana drugog neurona na koga se nervni impuls prenosi.

Ona sadrži proteinske receptore koji vezuju neurotransmiter.
Sinapsa

Akson

Presinaptički neuron
Presinaptički neuron

Akson

Sinaptička
pukotina

Proteinski
Postsinaptički neuron Postsinaptički neuron receptori

Centralna sinapsa
Sinapsa

Aksonski
završetak

Presinaptički neuron.
Završni dugmići

Mitohondrije
Voltažno zavisni
kanali za Ca2+

Sinaptičke vezikule sa
neurotransmiterima

Proteinski receptori
ligand zavisnih
kanala Postsinaptički neuron
Sinaptička
pukotina
Sinapsa

Kada nervni impuls dođe do kraja Nervni impuls

presinaptičkog neurona (terminalnih
dugmića), izaziva otvaranje voltažni
zavisnih kanala za Ca2+ što izaziva ulazak
Ca2+ u citoplazmu presinaptičkog neurona.

Presinaptički neuron.
Završni dugmići
Ca2+

Sinaptičke vezikule sa
neurotransmiterima

Proteinski receptori
ligand zavisnih
kanala
Sinaptička Postsinaptički neuron
pukotina
Sinapsa

Sinaptičke vezikule
sa
neurotransmiterima

Ulazak Ca2+ u citoplazmu

završnog dugmića izaziva
pomeranje sinaptičkih vezikula
i oslobađanje neurotransmitera
u sinaptičku pukotinu. Na+

Proteinski receptor
ligand zavisnih Presinaptička membrana
kanala

Neurotransmiter
acetilholin
Postsinaptička membrana
Sinapsa

Vezivanje acetilholina za proteinske

receptore postsinaptičkog neurona neurotransmiter
acetilholin Na+
dovodi do otvaranja ligand zavisnih
kanala za Na+
Posledica otvaranja kanala je
ulazak Na+ u ćeliju i stvaranje
akcionog potencijala u receptor
postsinaptičkom neuronu.

Na+
Sinapsa

Efekat delovanja neurotransmitera u centralnoj sinapsi zavisi od same prirode neurotransmitera, kao
i od receptora za koji se vezuje.

 Efekat neurotransmitera je ekscitatoran kada nakon vezivanja neurotransmitera dođe do

promene oblika receptorskog proteina , što dovodi do otvaranja jonskih kanala koji su pod
kontrolom ovog receptora i propuštanja jona Na pri čemu dolazi do depolarizacije
postsinaptičke membrane - ekscitatorni postsianptički potencijal (EPSP).

 Efekat neurotransmitera je inhibitoran kada vezivanje neurotransmitera za receptor na

postsinaptičkoj memebrani uslovljava otvaranje jona za K ili Cl, jer tada dolazi do
hiperpolarizacije postsinaptičke membrane -inhibitorni postsinaptički potencijal (IPSP).
Sinapsa
Efekat delovanja neurotransmitera u centralnoj sinapsi zavisi od same prirode neurotransmitera, kao i od
receptora za koji se vezuje.

 Efekat neurotransmitera je ekscitatoran kada nakon vezivanja neurotransmitera dođe do promene

oblika receptorskog proteina , što dovodi do otvaranja jonskih kanala koji su pod kontrolom ovog
receptora i propuštanja jona Na pri čemu dolazi do depolarizacije postsinaptičke membrane -
ekscitatorni postsianptički potencijal (EPSP).
Potencijal u milivoltima

-20mv

-40mv

-65mv

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45
Vreme u milisekundama
Ekscitatorni postsianptički potencijal (EPSP)
Sinapsa

Potencijal u milivoltima

-20mv

-40mv

-65mv

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45

Vreme u milisekundama

Ekscitatorni postsianptički potencijal (EPSP)

Sinapsa
 Efekat neurotransmitera je inhibitoran kada vezivanje neurotransmitera za receptor na postsinaptičkoj
memebrani uslovljava otvaranje jona za K ili Cl, jer tada dolazi do hiperpolarizacije postsinaptičke
membrane -inhibitorni postsinaptički potencijal (IPSP).
Potencijal u milivoltima

-65mv

-80mv

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45

Vreme u milisekundama

Inhibitorni postsianptički potencijal (EPSP)

Sinapsa

Divergencija

Ulaz

Izlaz
Sinapsa

Konvergencija

Izlaz
Ulaz

Konvergentne
veze
Sinapsa

Reverberantne veze

Ulaz Izlaz