KAPITULLI

4 Rishikimi i literatures, korniza

teorike dhe zhvillimi i hipotezave

Ligjëruesi: Fellanze Pula

1
 Temat e Diskutuara
2

- Rëndësia e shqyrtimit të literaturës

- Çfarë duhet të bëjë shqyrtimi i literaturës?
- Llojet e shqyrtimit të literaturës
- Disa pika të përgjithshme në shqyrtimin e literaturës
- Marrja e Burimeve të literaturës
- Kërkimi i literaturës
- Vlerësimi i Cilësisë së literaturës
- Vlerësimi kritik
- Një shembull i një shqyrtimi të literaturës
 PËR ÇFARË SHËRBEN RISHIKIMI E
3
LITERATURËS?
Përveç dhënies së përgjigjeve për pyetjet e mëparshme, rishikimi duhet të
realizojë si më poshtë:
 Duhet t'ju mundësojë të shprehni dhe të përqendroni pyetjet fillestare të
kërkimit ose të sugjeroni edhe kërkime të reja pyetjeje.
 Duhet t'ju ofrojë njohuri të gjerë dhe të thellë të teorisë, empirikes dhe
metodologjisë për çështjet brenda temës së kërkimit tuaj të zgjedhur.
 Duhet të sigurojë një "urë" midis pyetjeve tuaja të kërkimit dhe gjetjeve
tuaja të kërkimit.
 Duhet t'ju mundësojë të flisni me autoritet në temën tuaj kërkimore dhe në
fushën më të gjerë lëndore.
 Duhet t'ju mundësojë të krahasoni metodat tuaja të kërkimit, kuadrin teorik
dhe gjetjet me punën tashmë të përfunduar.
 Duhet t'ju mundësojë që të vendosni fushëveprimin dhe vargun e temës së
kërkimit tuaj
 Lidhja me pyetjet tuaja të kërkimit
4

Shumica e projekteve kërkimore fillojnë me idetë fillestare. Këto janë shumë shpesh
të paqarta dhe të bazuara, kryesisht për interes personal. Megjithatë, kjo është
mjaft normale dhe shqyrtimi i literaturës do t'ju mundësojë të bëni një grupim të
gjërave në lidhje me pyetjet fillestare të kërkimit që mund të keni

 Kjo do t'ju lejojë të hidhni poshtë idetë të cilat konsiderohen të parëndësishme

në literaturë.
 Kjo do t'ju mundësojë që të hiqni çdo pyetje që literatura tregon se është
jashtëzakonisht e vështirë për t’u përfshirë.
 Kjo do t'ju lejojë të bëni pyetjet tuaja kërkimore në kontekstin e teorive kryesore
të pranishme në kërkim.
 Kjo do t'ju mundësojë të identifikoni pyetjet kërkimore të cilat potencialisht mund
të plotësojnë një boshllëk në njohuritë e identifikuara në literature
 Lidhja me metodat tuaja të
5
kërkimit
Rishikimi i literaturës do t'ju ndihmojë të identifikoni se si duhet të
hartoni projektkërkimin tuaj, në mënyrë që t’i përgjigjet pyetjeve të
kërkimit që keni paraqitur.
Rishikimi i literaturës do të kursejë kohën tuaj, sepse kjo ju mundëson të
shmangni gabimet dhe të evitoni rindërtimin e rrotws.
Një kuptim i gamës së hulumtimit në metodat e përdorura për një temë
të veçantë kërkimore, gjithashtu, ju mundëson të identifikoni Kufijtë e
Vlefshmërisë për çdo zbulim, sepse ju do të keni kuptuar se çfarë
mund të arrijë një metodë e veçantë dhe çfarë nuk mund të
krahasohet me metodat alternative.
Një kuptim i mirë i metodave në një fushë kërkimi të veçantë do ju
mundësojë të identifikoni fushat për hulumtimet e ardhshme dhe të
jeni realisht modest në gjetjet dhe vlerësimin tuaj
 Lidhja me kornizën tuaj teorike
6

Kjo është, ndoshta, pjesa më e rëndësishme e çdo projekti kërkimor dhe

funksioni më i rëndësishëm i shqyrtimit të literaturës.
Siç e dini, të dhënat vijnë dhe shkojnë, marrëdhënia midis variablave,
ndryshimet shoqërore, funksioni kryesor i kërkimit akademik është
vazhdimisht ecja përpara e teorisë dhe njohja e vërtetë e botës sonë
Element kyç këtu është se duhet të ketë një kornizë teorike në mënyrë
që t'ju lejojë të interpretoni rezultatet tuaja, si dhe për të
identifikuar se çfarë është arritur dhe çfarë nuk është arritur.
Kjo, gjithashtu, do t'ju mundësojë të pyetni, nëse dobësitë në kërkimin
tuaj janë të një natyre teorike, metodologjike ose të ndërlidhura me
të dhënat që keni përdorur.
Së fundmi, ju duhet të interpretoni rezultatet e kërkimit tuaj dhe
shqyrtimin e literatures. Teoria do t'ju ndihmojë të bëni këtë
 Lidhja me gjetjet tuaja të kërkimit
Duhet të jeni në gjendje të krahasoni gjetjet tuaja me gjetjet në
7

kërkimet e mëparshme
Në mënyrë të veçantë, ju duhet të bëni pyetjet e mëposhtme:
 Cilat pyetje kërkimore janë trajtuar në mënyrë të

kënaqshme?
 Cilat pyetje nuk janë trajtuar në mënyrë të kënaqshme
dhe pse?
 Cilat pyetje nuk janë përgjegjëse fare dhe pse?

Së fundmi, ju duhet të konsideroni Kufijtë e Vlefshmërisë se

gjetjeve tuaja, shkallën në të cilën mund të përgjithësohen dhe
shkallën në të cilën mund të kërkoni një shkallë të
besueshmërisë së gjetjeve
 LLOJET E RISHIKIMIT TË
8
LITERATURËS

 Rishikim Literature vlerësues

 Rishikim Literature eksplorues
 Rishikim Literature instrumentale
 Rishikim literature vlerësues
9

..përqendrohet në sigurimin e një diskutimi të literaturës në aspektin

e mbulimit të tij dhe kontributit në njohuri në një fushë të caktuar.

Një shembull i përshtatshëm i këtij lloji rishikimi është meta analiza e

cila jep një koment të plotë mbi një numër shumë të madh të
projekteve kërkimore të fokusuara në një temë specifike

Shpesh përdoret për të krahasuar drejtpërdrejt gjetjet e kërkimit

nga këto projekte, kur gjetjet janë drejtpërdrejt të krahasueshme,
për shembull, në matjen e koeficientëve të besueshmërisë,
koeficientëve të regresit
 Shqyrtimi eksplorues
10

Ky është një rishikim i literaturës që kërkon të zbulojë

se çfarë ekziston aktualisht në literaturën akademike
teorike, dëshmi empirike dhe metoda kërkimore, pasi
ato kanë të bëjnë me një temë specifike kërkimore
dhe të lidhura me një fushëveprimi më te gjerë
përdoret për të mprehur, fokusuar dhe identifikuar
pyetjet e kërkimit që mbeten pa përgjigje në temën
specifike
 Rishikimi Instrumental
11

Rishikimi kur literatura përdoret ekskluzivisht si një burim

informacioni se si të kryhet ndonjë kërkim për një
problem shumë specifik kërkimi
Nuk është hartuar për të identifikuar gjendjen e
njohurive aktuale në një zone, por për të identifikuar
mënyrën më të mirë për të kryer një projekt kërkimi
pa rindërtuar dhe pa shkaktuar shpenzime të
panevojshme dhe të shmangshme
p.sh. Zgjidhje tw shpejta tw problemeve tw bizesit nw
punwn
 Përmbledhja e shqyrtimit të
12
literaturës
 Çfarë na tregojnë kërkimet e mëparshme në lidhje
me këtë temë?

 Çfarë nuk na tregojnë?

 Cilat janë dobësitë kryesore në aspektin e teorisë,

metodave dhe të dhënave?
 PËRDORIMI I BURIMEVE TË
13
LITERATURËS
- revistat,
- librat,
- raportet,
- Abstraktet
- faqet elektronike
 KËRKIMI I LITERATURËS – pse e
14
bëni?
 Për të ndihmuar në përzgjedhjen e temave, për të
vlerësuar risitë, origjinalitetin dhe fizibilitetin e një teme.
 Për të zbuluar informacione që mund t'i përdorni në
projektin tuaj aktual, është jetësore të tregoni se jeni të
vendosur, për të kuptuar dhe asimiluar punën e
mëparshme në terren.
 Të sigurohet njohuria e fushës së lëndës, në përgjithësi,
për sfondin dhe informacionin kontekstual të kërkimit, pasi
do t'ju japë njohuri për strukturën e informacionit në një
fushë të caktuar lëndore
 KËRKIMI I LITERATURËS –
15
planifikoni kërkimin
1. Planifikoni kërkimin tuaj të informacionit. Kaloni ca
kohë duke menduar për atë që vërtet doni të gjeni
informacion.
2. Merrni parasysh aspektet e mëposhtme të kërkimit
tuaj:
- Qëllimi
- afatet kohore
- Hapësira gjeografike
3. Zgjidhni konceptet kyçe të kërkimit tuaj që do të
përfshihen (brainstormin etj)
4. Mendoni për llojin e informacionit që kërkoni
 KËRKIMI I LITERATURËS – bwrja e
16
kwrkimit
1. të subjekteve dhe bibliografitë për të përcaktuar se cilat janë
mjetet e indeksimit që do të jenë më të dobishme për temën
tuaj
2. Duke përdorur burimet e përzgjedhura kërkoni përmes
indekseve të subjektit për të gjetur artikujt përkatës. Nëse gjeni
fjalë kyçe të reja ose relevante, shtoni ato në kërkimin tuaj
3. Bëhu metodik dhe i durueshëm
4. Shwnoni referencwn e plotw bibliografike pwr cdo material qw
gjeni
5. Nw varwsi tw rezultateve, mund tw shtrihet kwrkimi dhe jashtw
bibliotekave (si internet etj)
 VLERËSIMI I CILËSISË SË
17

LITERATURËS
A është e qartë se cila organizatë është përgjegjëse për përmbajtjen e
punës?
 A ekziston një mënyrë për të verifikuar legjitimitetin e kësaj organizate?
 A ka një numër telefoni ose adrese postare për të kontaktuar për më
shumë informacion?
 A ka një deklaratë që përmbajtja ka miratimin zyrtar të organizatës?
 A ka një deklaratë që jep emrin e organizatës si mbajtës i së drejtës së
autorit?
 A e dini kush e shkroi artikullin dhe kualifikimet e tij ose të saj për shkrimin
në këtë temë?
 A është e qartë se kush është përfundimisht përgjegjës për përmbajtjen e
materialit?
 A janë burimet e burimeve për çdo informacion faktik të shënuar në
mënyrë të qartë, në mënyrë që ato të mund të verifikohen në një burim
tjetër?
 VLERËSIMI I CILËSISË SË
18
LITERATURËS
 A është informacioni i lirë nga gabimet gramatikore, drejtshkrimi dhe
gabime të tjera tipografike? (Këto lloje të gabimeve, jo vetëm që
tregojnë mungesën e kontrollit të cilësisë, por në fakt mund të prodhojnë
pasaktësi në informacion.)
 A ka redaktorë që monitorojnë saktësinë e informacionit që publikohet?
 Nëse ka tabela dhe/ose grafikë që përmbajnë të dhëna statistikore,
tabela dhe/ose grafikët janë etiketuar qartë dhe lehtë për t'u lexuar?
 Nëse materiali paraqitet në tabela dhe/ose grafike, a është e qartë,
kur janë mbledhur të dhënat?
 A është e qartë kur u botua vepra?
 Kur iu dorëzua revistës? (nëse është një artikull në revistë akademike)?
 Kur u pranua në formë të rishikuar?
 NJË SHEMBULL I NJË RISHIKIMI
19
LITERATURE

 Mund ta lexoni nw libwr nw faqen 155

 shembulli
20

Gjëja e parë që vlen të theksohet këtu është se shqyrtimi

i literaturës më sipër përmban 845 fjalë, kjo është për
një artikull i cili është 4,200 fjalë në gjatësi. Me fjalë
të tjera, shqyrtimi i literaturës është një pjesë e
rëndësishme e të gjithë artikullit, gati 20%.
Kjo është mjaft normale në punën kërkimore dhe, si
rregull i përgjithshëm, do ta gjeni atë për një
Disertacion master prej 12,000 deri 15,000 fjalësh.
Shqyrtimi i literaturës zakonisht do të jetë midis 3.000
dhe 4.000 fjalë.
 Shqyrtimi I literaturës për shembullin:
tregu financiar globalizimi, cfarë është?
21

Gjëja e parë që duhet shënuar është se kemi një fakt ose një teori.
Vini re gjithashtu, se ekstrakti që përmban një citat, jo vetëm që është
kuotimi i referuar, por edhe numri i saktë i faqes ku ndodhet kuotimi, është
gjithashtu kusht.
Siç është shpjeguar më herët, është e rëndësishme që kjo të bëhet. Prandaj
regjistrimi i elemeteve kyç dhe elementeve të asaj që lexoni gjatë leximit
është i rëndësishëm
Së dyti, identiteti dhe përkatësia e autorit është treguar qartë.
Së treti, data e publikimit është e paraqitur qartë dhe e katërta, data e
dorëshkrimit (e parë, e marrë nga revista dhe, më pas, e pranuar në
format e rishikuara) është, gjithashtu, e qartë. Disa revista akademike nuk
japin gjithmonë këtë informacion. Megjithatë, ku është dhënë, ju duhet të
konsideroni hendekun ndërmjet datës së paraqitjes dhe datës
përfundimtare të publikimit
 Versioni 2
22

Tani lexoni versionin 2 dhe shikoni ndryshimin

Në libër në faqen 148

 Komentet në lidhje me versionin 2
23

 Shpresojmë, ju do të keni identifikuar një numër

mospërputhjesh dhe gabimesh, dhe lënien jashtë të
shpjegimit.
 Së pari, referenca: në referencën e parë gjithçka që
është furnizuar është “BIS Raportet Vjetore ". Nuk
jepet asnjë informacion mbi raportet vjetore që i
referohen diskutimit. Pra, kjo, e bën shumë të vështirë
për lexuesit ose studiuesit e tjerë të kontrollojnë faktet
për veten e tyre.
 Në referencën e dytë, autori fillestar është dhënë, por
ai i dytë nuk është dhënë. Kjo është në kundërshtim
dhe duhet të shmanget
 Komentet nw lidhje me versionin 2
24

Fundi i paragrafit të parë ndalon diskutimin e

“tendencave” në vitin 1980, megjithatë letra është
botuar në vitin 2002. Prandaj, diskutimi i
"tendencave" është qartazi jo i plotë. Në
paragrafin 2 duhet të ketë një numër (superscript)
që tregon se fjalia është dhënë më shumë shpjegim
në një footnotë. Footnota është atje dhe është
numëruar (i), por ajo pjesë e diskutimit që i
referohet është shumë e vështirë të identifikohet
 Komentet në lidhje me versionin 2
25

Është jashtëzakonisht e rëndësishme që, kur përdorni

atë që është qartësisht teorike, koncepti duhet të
shpjegohet ose të jepet një referencë e qartë për
të cilën lexuesi mund të drejtohet. Në paragrafin 3,
diçka identifikohet si "qartazi një çështje për të
gjitha bankat qendrore", por ky dokument nuk është
për të gjithë bankat qendrore, ajo është e
përqendruar në një bankë qendrore të një vendi të
caktuar dhe kjo nuk është bërë e qartë. Kështu, një
mundësi për të udhëhequr lexuesin drejt fokusit të
vërtetë të kërkimit dhe gazeta e ka humbur
 Komentet nw lidhje me versionin 2
26

Në paragrafin 4, termi " home-bias" është futurë, por

nuk ka asnjë përpjekje për të dhënë një shpjegim se
çfarë është kjo. I mbetet lexuesit të "mendojë" se
çfarë mund të jetë. Kjo është praktikë shumë e
dobët në shqyrtimin e literaturës dhe duhet të
shmanget
 Shembulli 2:
27

 Ekstrakt nga “Parashikimi i Rritjes së

Pasagjerëve të Ajrit për Mbretërinë e
Bashkuar: Kërcënimi i mundshëm i
alternativave të politikës ndaj Scottish Air
Travel”, nga John Adams * dhe Robert
Raeside
 Lexoni shembullin ne faqen 162 tw librit
 VLERËSIMI KRITIK
28

Një shqyrtim kritik përfshin

- strukturimin dhe ndërtimin e një argumenti logjik dhe
koherent.
- Duhet të rrjedhë pa problem nga një pikë në tjetrën,
duke u mbështetur në dëshmi, dhe, kur është e mundur,
paraqesim pikëpamje alternative.
- vlerësimin e cilësisë së provave të paraqitura për të
mbështetur një argument dhe, jo thjesht, duke e përshkruar
atë.
Me fjalë të tjera, “vlerësimi kritik” ndihmon një person për të
vlerësuar cilësinë e punës të tjerëve, të kufizimeve dhe jep
një tregues pozitiv për kërkimet e ardhshme.
 ANALIZA KRITIKE
29

 Shikoni vlerën e provave të paraqitura.

 Adresoni dëshmi të paqëndrueshme ose të papërputhshme që
rrjedhin nga kërkimet dhe kërkojnë ta shpjegojnë atë.
 Peshoni pro dhe kundër pozicioneve të ndryshme, duke zbritur në
anën e një argument, nëse cilësia e provave e favorizon atë.
 Mundoheni të gjeni lidhje origjinale midis burimeve të ndryshme
ose fijeve të ndryshme të një argumenti.
 Tregoni origjinalitetin duke paraqitur ide të reja ose interpretime
të bazuara në të kuptuarit tuaj të materialit
 LEXIM KRITIK
30

Qëllimet leximit kritike janë:

 Të njohësh qëllimin e një autori.

 Për të kuptuar tonin dhe elementet bindëse.
 Të njohë paragjykimet nga autori (ët) - autori nuk
ka raportuar të gjitha kërkimet ose ka shkruar
artikullin, kështu
 MENDIMI KRITIK
31

Ne mendojmë në mënyrë kritike, kur ne:

 Përgjigjemi me arsye dhe jo me emocion.

 Kërkojmë dëshmi, nuk injorojmë prova të njohura dhe

ndjekim dëshmitë ku ato na çojnë.

 Jemi më të shqetësuar për gjetjen e shpjegimit më të
mirë, sesa të drejtë.
 Analizojmë konfuzionin e dukshëm dhe bëjmë pyetje.

 Peshojmë ndikimin e motiveve dhe paragjykimeve.

 Njohim supozime, paragjykime ose pikëpamjet tona.

 Vlerësojmë të gjitha arsyetimet e arsyeshme

 MENDIMI KRITIK (vazhdon)
32

Ne mendojmë në mënyrë kritike, kur ne:

 Konsiderojmë një sërë pikëpamjesh dhe perspektivash të mundshme.

 Qëndrojmë të hapur për interpretime alternative.

 Pranojmë një shpjegim, model ose paradigmë të re, sepse shpjegon

provat më mirë, është më e thjeshtë, ka pak mospërputhje ose
mbulon më shumë të dhëna.
 Pranojmë përparësi të reja në përgjigje të një rivlerësimi të
provave.
 Nuk refuzojnë pikëpamjet jopopullore nga dora.

 Njohim relevancën dhe/ose meritën e supozimeve/perspektivave

alternative.
 Njohim shtrirjen dhe peshën e provave
 PYETJET KRITIKE
33

Përmbledhje dhe përcaktime Pyetje

 Çfarë është ?

 Kush?

 Kur?

 Sa shumë?

 Sa?

 Cili është një shembull i ...?

 PYETJET KRITIKE
 Si ?
Pyetjet e analizës
34

 Pse ?
 Cilat janë arsyet për ...?
 Cilat janë funksionet e ...?
 Cili është procesi i ...?
 Cilat jane shembujt e tjerë të ...?
 Cilat janë shkaqet / rezultatet e ...?
 Cila është marrëdhënia midis ... dhe ...?
 Si zbatohet ... për ...?
 Çka është (a) problemi (et) ose konflikti (et) apo çështje (t) ...?
 Cilat janë zgjidhjet / zgjidhjet e mundshme për këto probleme apo konflikte apo
çështje..?
 Cili është argumenti ose teza kryesore e ...?
 Si zhvillohet ky argument?
 Cilat janë teoritë apo argumentet e tjera nga autorët?
 Pyetjet kritike ….
35

Pyetjet e hipotezës

 Nëse ... ndodh, atëherë çfarë ndodh ?

 Nëse ... kishte ndodhur, atëherë çfarë do të ishte
ndryshe ?
 Çfarë do të ndodhë nga parashikimi i teorisë X ?

36
Pyetjet e vlerësimit
 Është ... mirë apo keq?
 A është ... e saktë apo e gabuar?
 A ... efektive apo joefektive?
 Është ... e qartë apo e paqartë ?
 A është logjike apo jo logjike?
 A është e aplikueshme apo jo?
 A është vërtetuar apo jo?
 A pajtohem apo nuk pajtohem ?
 Cili është mendimi im për ...?
Pyetjet kritike ….
 Është ... i rëndësishëm apo i
parëndësishëm?
 A është ... etike apo joetike?
 Cilat janë avantazhet apo
disavantazhet e ...?
 Cilat janë pro dhe kundrat e ...?
 Cila është zgjidhja më e mirë e
problemit / konfliktit / çështjes?
 Çfarë duhet apo nuk duhet të
ndodhë ?
 Cila është mbështetja ime për
mendimin tim?
 Rast Studimi:
Diskutoni meritat e pasazhit në vijim
37

Në një studim të tjetërsimit, Hang (1994) zbuloi se 500

meshkuj në mostrën e tij ndjeheshinj shumë të tjetërsuar.
Jones dhe Jeffery (1996) gjetën tjetërsimin më të
rëndë në mesin e të moshuarve. Studimi i vitit 1950
nga Clark e mbështeti punën e Jones dhe Jeffery. Zo
dhe Qi (1998) kanë përcaktuar faktorët që rezultojnë
në largim të lartë dhe argumentojnë se këto kanë një
dimension socio-ekonomik. Abdullah jep një
metodologji për matjen e shkallës e përfshirjes sociale.

Nw libwr keni Ushtimin 1 dhe Ushtrimin 2 faqe 173