Menaxhimi i Sjelljes Organizative

Dr Agron Mustafa 1
 Zhvillimi historik i Sjelljes Organizative
Etika, Përgjegjësia Shoqërore dhe Sjellja Njerëzore në Organizatë
• Të përcaktojmë: Ngjarjet kryesore në historinë e zhvillimit të sjelljes organizative,
• Të përshkruajmë:
• A) supozimet kryesore të teorisë X dhe Y,
• B) Tipin Z të organizimit
• Të diskutojmë rëndësisnë e cdo stadi të zhvillimit menaxhieral për arritjen e një vlerësimi të plotë të
organizimit dhe menaxhimit modern,
• Prirjet kryesore të zhvillimit në shekullin 21 dhe format respective të menaxhimit të faktorit njerëzor
në përputhje me këto tendenca
• Faktorët që rrisin ndjeshmërië e shoqërisë për raportin e veprimtarisë së bizneseve dhe përgjegjësisë
së tyre ndaj shoqërisë
• Dallojmë:
• a) marëdhëniet mes vlerave etike dhe sjelljes njerëzore në organizatë, dhe
• b) fushat e aplikimit të etikës së biznesit dhe përgjegjësisë shoqërore në organizatë
• Kuptojmë: se nuk ekziston vetëm një kuptim dhe model në menaxhim që shpjegon në mënyrë totale
raportet ndërnjerëzore në organizatë,
 Menaxhimi shkencor
Ai Shfaqet në fillimi të shekullit XX
• Objekt i tij është puna e njeriut
• Zhvillimit teknologjike dhe rritja e kërkesës kanë shtyrë në gjetjen e
metodave me efiçiente (të maximalizohej profiti)
• Frederik Taylor, konsiderohet si themeluesi i menaxhimit shkencorë
• Teylor pa se punëtorët punonin me ritëm të ngadalsuar
• Zbuloi konceptin “mënyra më e mirë” (the best way)
• Taylor analizoj secilën punë dhe rekomandoi mënyrën më të mirë
(efiçiente) të kryerjes së punës
• Punën e Taylor-it më vonë e vazhduan Henry Gant dhe Frank Gilbreth
 Menaxhimi administrativ
• Menaxhimi administrativ fokusohet në strukt. organizative
• Henry Fayol, konsiderohet si themeluesi i menaxhimit administrativ e më vone
edhe teorisë së menaxhmentit
• Filloi punën si inxhinier minierash dhe përfundoi si drejtor i suksesshëm i
ndërmarrjes për me shumë se 30 vite
• Ai klasifikoi aktivitetet organizative në 6 grupe:
1. Teknike (prodhimi, përpunimi)
2. Komerciale (blerja, shitja, etj)
3. Financiare (sigurimi dhe menaxhimi i kapitalit)
4. Sigurimit (mbrojtja në punë)
5. Kontabilitetit (bilanci, librat, inventari, kostot, etj)
6. Menaxheriale (të përgjithshme)
 14 parimet e përgjithshme të Fayol-it
1. Ndarja e punës – specializimi i cili rrit efiçiencën
2. Autoriteti dhe përgjegjësia – hierarkia e barabartë menaxheriale
3. Disiplina – rezulton në bindje, zell dhe respektimi i rregullave
4. Uniteti i komandës – marrja e detyrave dhe raportimi te një eprorë
5. Uniteti i drejtimit – objektivi i përbashkët me një eprorë dhe një plan
6. Interesi personal v.s. Përgjithshëm – ma shumë rendësi interesit të përgjithshëm
7. Shpërblimi – element motivues
8. Centralizimi – fokus në atë se çka nuk delegohet
9. Zinxhiri i komandës – nga lartë poshtë dhe e kundërta
10.Rregulli – gjithçka në vendin e vet
11.Barazia – menaxherët ti trajtojnë punëtorët njejtë
12.Stabiliteti i personelit – largimet e stafit rrezik për ndërmarrjen
13.Inicitiva – nuk duhet të pritet vetëm urdhëra, por edhe iniciativa
14.“Esprit de corps” – uniteti dhe harmonie esenciale në një biznes
 Shkolla e sjelljes
• Me rritje e popullatës, rriten numri i punëtorëve që rezultojnë në
rritjen e formave të organizimit të punëtorëve (sindikata, greva, etj)
• Keynes – ekonomist i cili mendon se qeveria duhet të ndërhyjë më
shumë në ekonomi
• Studimet Hawthorn
• Një eksperiment me 6 punëtorë dhe efekti i ndryshimit në ndriçim në
produktivitetin në vend të punës – pa ndryshime
• Eksperiment tjetër me 9 punëtorë dhe ndryshimin e pagave të tyre ne bazë të
prodhimit – në fillimi u rrit produktiviteti, e pastaj filloj të stabilizohej
• Rezultuan në atë se në produktivitet ndikojnë edhe aspektet sociale të
punëtorëve (morali, motivimi, udhëheqja, etj)
 Shkolla e sjelljes
• Marrëdhëniet njerëzore
• Elton Mayo – kosiderohet themelues i lëvizjes së marrëdhënieve njerëzore
• Fokusi i studimit, njeriu dhe nevojat e tij të cilat njeriu i sjell me vete në
vendin e punës
• Studijohen teknikat e motivimit, stilet e lidershipit, etj
Teorite e McGregorit – Teoria X dhe Y
 Teoritë moderne të sjelljes organizative
Tipi A i organizatës - Amerikane
Punësim afat shkurtër
Vendim marrje individuale,
Përgjegjësi individuale,
Vlerësim dhe Avancim i shpejtë në
karrierë,
Mekanizma të qartë Kontrolli ,
Shteg i specializuar karriere,
Interesim i pjesshëm për
punonjësin si punonjës,
Tipi Z i Organizatës - ndryshuar Tipi J i Organizatës - Japoneze
Punësim afat-gjatë, Punësim i përjetshëm,
Vendim marrje kolektive, Vendimmarrje koncesuale,
Përgjegjësi individuale, Përgjegjësi kolektive,
Vlerësim dhe avancim i ngadaltë në Vlerësim dhe Avancim i ngadaltë në
karrierë, karrierë,
Kontroll informal, Mekanizma kontrolli jo shumë
Karrierë mesatarisht e specializuar, formal,
Preokupim tërësor, përfshirë edhe Karrierë e paspecializuar,
familjen Preokupim tërëspr për punonjësin
si person
 Tendencat bashkëkohore të organizimit
• Globalizimi,
• Teknologjia e informacionit,
• Pritjet demografike dhe shoqërore,
• Postmodernizimi
 Modele të sjelljes organizative
Autokratik Mbikqyrës Mbështetës Kolegjial
Bazat e modelit Pushteti Burime ekonomike Udhëheqja Bashkepjesëmarrja
Orientimi
Autoriteti Paraja Mbështetja Bashkëpunimi
menaxherial
Orientimi i
Bindja Siguri dhe përfitime Kryerje e detyrës Përgjegjësi
punonjësve
Rezultati psikologjik i Varësi nga
Varësi nga eprori Pjesëmarrje Vetë-diciplinë
individit organizata
Përmbushja e
Mjete jetese Siguri Status dhe famë Vetë-aktualizim
nevojave të individit
Rezultati në realizim Entuziazëm i
Minimal Kooperim pasiv Energji të ngjallura
konsoliduar
 Etika
• Mjaft e rëndësishme për sjelljen organizative – përfaqëson besimin e një individi për atë se cfarë është
e drejtë apo e gabuar, e mirë apo e keqe, për të na mundësuar ne që të bëjmë gjënë e duhur,
• Në përgjithësi kur njerëzit përpiqen të vendosin cfarë është e drejtë apo e gabuar, ata përqendrohen
në disa kritere:
• Dobishmëria,
• Përcjellja e të mirës më të madhe numri më i madh I popullsisë, fokusi tek pasojat e vendimit apo veprimit,
• Individualiteti,
• Konsideron në sjelljen e interest vetjak afatgjatë të një individi. Veprimet afatshkurtëra në bazë të interesit
personal afatgjatë, do të konsideroheshin etike,
• Të drejtat morale,
• Rrespektimi i të drejtave themelore të njerëzimit – liria dhe trajtimi i barabartë nga ligji,
• Drejtësia,
• Trajtim i drejtë, i paanshëm dhe i barabartë për të gjithë. Në aspektin e SO, 1) drejtësia proceduriale dhe2)
shpërndarja e drejtësisë,
• Karakteristikat e personit të përshirë në vendim marrje apo veprim
 Faktorët që ndikojnë në sjelljën e individit

Faktorët individual
- Sistemi i vlerave
- Personaliteti
- inteligjenca

Faktorët Organizativ Edukimi dhe faktorët

shoqërore
- Kultura,
Sjellja e individit - Familja,
- Modele të rolit,
- Formimi arsimor
Etike ose jo-etike - Besimi fetar,
- Rrethi miqësor

Kërkesa të rolit
- Presioni për rezultate,
- Presioni i kolegëve,
- Presioni nga shefi,
-Presioni nga vërtësit
 

Ndonjë pyetje?