Punto at Paraan ng Artikulasyon

By: Angellete R. Gopez

Punto at Paraan ng Artikulasyon

 Ponolohiya o phonology ay tumutukoy sa makaagham

na pag-aaral ng makabuluhang tunog na kinikilala
nating ponema.
 Ayon kay Santiago (2003), malalaman natin na
makabuluhan ang isang tunog  kung nagawa nitong
baguhin ang kahulugan ng salitang kinapapalooban
nito sa sandaling ito’y alisin o palitan.
Tandaan:

 Kapag ang mga ponema ay isinusulat, karaniwan

itong ikinukulong sa dalawang guhit na pahilis (/ /)
na tinatawag na virgules upang mapaiba sa
karaniwang tletrang ginagamit sa pagbabaybay ng
mga salita.
 Hindi lahat ay angkop sa konseptong ito
Anu-anong mga bahagi ang sangkot o
ginagamit sa pagsasalita?
Baga Babagtingang tinig
Laringhe Epiglottis
Paringhe Uvula o titilaukan
Guwang ng bibig Velum o malambot na ngalangala
Guwang ng ilong Palate o matigas na ngalangala
Alveolae o punung galagid Labi
Ngipin Dila
Anu-ano ang mga salik na kailangan
upang makapagsalita ang tao?

• Ang pinanggagalingan ng lakas o enerhiya

• Ang artikulador o mga kumakatal na bagay
• Ang resonador o patunugan
PONEMANG SEGMENTAL

 Kilala ring ponema.  Ito ay

mga tunog na ginagamitan
ng mga katumbas na letra
upang mabasa at mabigkas.
PUNTO NG ARTIKULASYON

 Naglalarawan kung saang

bahagi ng ating bibig
nagaganap ang sagli tna
pagpigil o pag-abala sa
paglabas ng hangin sa
pagbigkas ng isang katinig. 
Saan nagaganap ang pagbuo
ngkatinig?
LIMANG PUNTO NG ARTIKULASYON

1. PANLABI –ang ibaba ng labi ay dumidikit sa labi ng itaas

            -/p, b,m/
2. PANGNGIPIN –ang dulong dila ay dumidiiit sa loob ng
mga ngipin sa itaas
           -/t,d,n/
3. PANGILAGID –ang ibabaw ng dulong dila ay lumalapit o
dumidiit sa puno ng gilagid
            -/s,l,r/
LIMANG PUNTO NG ARTIKULASYON

4. VELAR (PANGNGALANGALA) –ang ibabaw ng

punong dila ay dumidiit sa velum o malambot na bahagi ng
ngalangala
            -/k,g, π/
5. GLOTTAL –ang babagtingang tinig ay nagdidiit o
naglalapit at hinaharang o inaabala ang presyon ng papalabas
na hininga upang lumikha ng paimpit o pasutsot na tunog
            -/’,h)
PARAAN NG ARTIKULASYON

 Inilalarawan at ipinakikita kung

papaanong ang mga sangkap sa
pagsasalita ay gumagana at kung
papaanong ang ating hininga ay
lumalabas sa bibig o sa  ilong sa
pagbigkas ng alinman sa mga 
ponemang katinig. 
ANIM NA PARAAN NG ARTIKULASYON

1. PASARA-ang daanan ng hangin ay harang na harang

            -/p,t,k,’,b,d,g/
2.      PAILONG-ang hangin nanahaharang dahil sa pagtikom ng mga
labi, pagtukod ng dulong dila sa itaas ng mga ngipin o kaya’y dahil sa
pagbaba ng velum ay hindi sa bibig kund isa ilong lumalabas
            -/m,n,π/
3.      PASUTSOT-ang hanging lumalabas ay nagdaraan sa makipot na
pagitan ng dila at ngngalangala o kaya’y mga babagtingang pantinig
            -/s,h/
ANIM NA PARAAN NG ARTIKULASYON

4.      PAGILID-ang hangin ay lumalabas sa mga gilid ng dila sapagkat ang

dulong dila ay nakadiit sa punong gilagid
            /l/
5.      PAKATAL – ang hangin ay ilang ulit na hinaharang at
pinababayaang lumabas sa pamamagitan ng ilang beses na pagpalag ng
dulong nakaarkong dila
            /r/
6.      MALAPATINIG-dito’y nagkakaroon ng galaw mula sa isang
pusisyon ng labi o dila patungo sa ibang pusisyon
            /w,y.
Thank you!!!
Reference:

https://filipino101-
blog.tumblr.com/post/70079551264/punto-
at-paraan-ng-artikulasyon