IBA'T IBANG

KOMUNIKASYON
KINASASANGKUTAN
NG FILIPINO SA
LARANGAN
AKADEMIKO
TUNGKO SA
PAGTATALUMPAT
I

Ito sining ng maayos na

pagpapahanay ng mahalagang
kaisipan at mabisang paraan
ng paghahatid nga mga ito sa
mga tagapakinig.
 BINABASA Inihanda na ang piyesa bago pa man itanghal o
basahin sa harap ng publiko. Ito ay may layuning
maingat na mailahad ang kabuuang nilalaman ng
mensahe para sa mga tatanggap nito.
MINEMEMORY Naihanda na ang piyesa upang ilahad sa paraang
A isinaulo. Ipinagpapalagay na ang pagtatanghal ng
mensahe ay kailangang itawid sa madla nawan sa
pagkakataon.
IMPROMPTU O May pagkakataong hinihingia. Ang sinuman ng
BIGLAAN mensahe nang biglaan o walang tiyak na
paghahanda tungkol sa inaasahang lalamanin ng
ilalahad.
EXTEMPORANE Bilang ibang anyo ng biglaan ding pagtatalumpati,
OUS O ito ay pinaglalaban ng tiyak na minuto ng
MABILISAN paghahanda (thinking time) at tiyak lamang din na
minuto (delivery) ng paglalahad tungkol sa mga
inilalahad na paksa sa isang mabilisang paraan.
 Sa pagtatagumpay na may mahikayat
inaasahang taglayin ng tagapagpahayag ang
mga sumumusunod na katangian ng tekstong
inilalahad sa pagtatalumpati.
1. Kasiningan sa paglalahad
2. Kapangyarihang magbigay saya o lugod
3. Mapagkunwari o mapagmalabis na paggamit
ng wika
4. Kaangkupan at katiyakan sa paggamit ng wika
sa pagpapahayag
1. Kasiningan sa paglalahad

Nagiging masining ang paglalahad

sa pamamagitan ng may hanggahang
paggamit ng mga tradiayonal na
panalita sa retorikal tulad ng mga
salawikain, kasabihan kawikaan,
sawikain at mga tayutay.
2. Kapangyarihang magbigay-saya o
lugod

Ang mga likhang pahayag ng manunulat

at tagapagsalita ay nagbibigay-kasiyahan.
Makapangyarihan ang wika sa mga larang
na ito. Kaya nitong makapagpaluha sa
tuwa sa sinumang nalulumbay.
 3. Mapagkunwari o mapagmalabis na
paggamit ng wika
Kaugnay ng unang katangian sa ilalim ng
mga tayutay, malimit na gawing bahagi ng
pahayag ang pagbibigay-katauhan at
pagmamalabis. Nilalayon nitong tumalon mula
sa reyalidad patungo sa mapaglarong mundo
ng imahinasyon ng audience. Nakadadala ng
damdamin ang ganitong mga pahayag.
Nakadaragdag pa ito ng kulay at lumalampas
sa kahulugang bitbit ng mga literal na salita.
4. Kaangkupan at katiyakan sa paggamit ng
wika sa pagpapahayag

Epektibo ang retorika kung palaging kaagapay

nito sa pagbuo ng pahayag ang balarita o
grammar. Hindi lang sapat na maganda at
matalinghaga ang pahayag, mahalagang
nauunawaan ang mga salitang ginagamit. Isaalang-
alang ang tama at angkop na pagpili ng mga salita
sa ikatatagumpay ng pagtatawid ng mensahe sa
mga mambabasa at tagapakinig.
Pakikipag-usap (conversation)

Ang layunin ng kasanayang ito ay maihayag Ang

nais na sabihin at nararamdaman upang makabuo
ng pakikipag-ugnayan. Nakikipag-usap ang tao
upang humiling tumulong, magpahayag ng
hinaing/reklamo, magsabi ng
rekomendasyon/mungkahi, sumang-ayon,
sumalungat, magdagdag, makialam, magbigay,
tumanggap at tumanggi ng/sa paanyaya.
Pagpapakilala (making introduction)

Ang pagpapalawak ng pakikipag-ugnayan sa

kapwa sa pamamagitan ng pagsasalita ay naganap sa
pagpapakilala. Naruto ang mga tuntunin ng
pagpapakilala.

1. Banggatin ang buong pangalan ng mga

ipinapakilala. Huwag utusan ang mga ipinapakilala na
magkamayan. Hayaang natural nila itong gawin ayon
sa kanilang kagustuhan.
2. Unang banggitin ang buong ngalan ng may mas
mataas na katungkulan.
3. Unang banggitin ang buong ngalan ng babae sa
lalaking ipinakikilala sa mga pagkakataong pareho
ang kanilang katayian o di kaya ay tinayang
magkalapit ang edad.
4. Unang banggitin ang buong ngalan ng mas may
edad sa Isa pang ipinapakilala sa mga
pagkakataong pareho ang kasarian o di kaya ay
tinayang malaki ang agwat sa gulang ng mga
ipinakikilala.
5. Bilang tagapagpakilala, iwasang buong
pangalan lamang ang banggitin. Hinihikayat
na magsabi ng dagdag na ilang mahalagang
impormasyon tungkol sa ipinapakilala.
Pakikipanayam (para sa saliksik at sulatin)

Ito ay ang kasanayan sa pangangalap ng mga

kinakailangan datos sa isa o higit pang taon
na ay sapat na kaalaman sa paksa o tanong
na nais matugunan. Ito ay maaring isagawa
nang personal na pagharap, sa pamamagitan
ng telepono o iba pang teknolohiya o di kaya
ay sa liham.
Pangkatang Talakayan (group discussion)

Ito ay ang interporsonal na paraan ng

pakikipag-ugnayan na isinasaalang-alang ang
opinyon at damdamin ng bawat isang kasangkot sa
Talakayan. Nararapat na itanim ng mga kasali sa
gawaing ito ang pagkakaroon ng layuning makabuo
ng isang pinagkaduang desisyon tungol sa paksang
pinag-usapan.
Pampribado
 Bagamat isa lamang ang tumatayong tagapanguna
sa round table discussion, lahat ng kasapi ay may
pagkakataong magsalita. Ito ay karaniwang
ginagawa upang magbahagian ng solusyon sa isang
suliranin.
 Ang pagpupulong ay maaaring uriin upang bilang
isang daluyan o may palitan. Iisa ang daluyan kung
ang pinuno lamang ang naglalahad ng mga
kailangang impormasyon.
May palitan naman ng uri kung kapwa ang
pinuno at mga kasapi ay may pagkakataong
magsalita, sumang-ayon o tumaliwas sa pinag-
uusapan.
Pamubliko
 Iisa lamang Ang ispiker sa porum. Matapos
magbigay ng lektyur ang tagapagsalita ay
nagkaktagapanguna. May pagkakataon ang mga
manonood na Magtanong tungkol sa paksang
tinalakay.
 Ang panel discussion ay binubuo naman ng tatlo
hanggang limang tatalakay sa paksang ihahain ng
host o tagapanguna. May pagkakataong magbigay
ng reaksyon o tanong ang mga manonood batay
sa kanilang mga narinig at nalaman.
 Pakikipag-usap Gamit ang Telepono/Cellphone

Sa pakikipag-usap gamit ang telepono, isinasaalang-

alang ang mga sumusunod na pamamaraan at tips
buhay sa aklat na Private and Public Speaking
(2003) nina Rustica C. Carpio at Anacleta M.
Encarnacion.
1. Hayaang mag-ring ang kabilang linya hanggang
anim na ulit.
2. Sumagot agad upang bumati.
3. Iwasan ang pagkontak ng maling o ibang
numero.
4. Humingi ng paumanhin sa Nakausap kung
ibang numero ang natawagan.

5. Ang sasagot sa kabilang linya ay dapat na

banggitin ang pangalan at kagawaran o
kumpanyang kinabibilngan o pinagtatrabahuan
7. Kung abala sa maraming gawain at hindi mona
makakatanggap ng tawag ang tinatawagn o di kaya
ay may ibang kausap sa telepono, ang nakasagot
ay humingi ng paumanhin at pag-unawa saka
ilahad ang tulong ng magagawa para para maibigay
ang mensaheng nais ipahatid.
8. Kung ang tumatawag ay may hinihinging
impormasyon tanungin sya kung mahihintay ang
tugon. Kung pumayag, pasalamatan.
9. Wakasan ang pakikipag-usap gamit ang
telepono sa mapitagan at magalang na paraan.
Panayam para sa Trabaho

- Sa pagdalo sa panayam para sa trabaho ay

kailangan ding ay magtaglay din ng mga
angkop na katangian at kasanayan sa
pagsasalita tulad ng mga sumusunod.
1. Nararapat na magkaroon ng malinaw na
pagbigkas ng mga tugon sa tanong. Sagutin ang
wikang Ingles kung ingles ang Ginamit ng
nagtatanong.
2. Maging kalmado, makinig nang mabuti at
tumingin sa Mata sa Mata sa taong gumagawa ng
panayam.
3. Maging totoo sa pagpapakilala ng sarili sa loob
ng isa o dalawang minuto.
4. Huwag lubhang mapalabok.
5. Maging tiyak at totoo sa sinasabi. Tukuyin ang
nais na tukuyin.
6. Bigyang diin ang mga maipagmamalaking
katangian sa pagtatrabaho ngunit huwag
maghimig na alam na ang lahat ng bagay.
7. Banggitin ang kahandaan at pagiging bukas sa
mga bagong kaalaman sa mga gawain sa
kumpanyang nais pasukan.
8. Higit sa lahat, bago dumating sa lugar na
pagdarausan ng panayam, magkaroon ng
saliksik sa kumpanyang nais na paglingkuran at
siguruhing alam ang posisyong nais pasukan.
9. Malaki ang magagawa ng panalangin at
tiwala sa sarili.
Mga Liham
Sa pasulat na paraan, mailahad ang
liham bilang kagamitang
komunikasyon sa trabaho. Ang
gampanin nito ay makalikha ng
pagpatuloy (sustainable) na Ugnayang
sa pagitan ng mga elemento ng isang
organisasyon. Maaaring ito ay
pababang daloy/downward (mula sa
nakataas o awtoridad patungo sa
ibaba) o pataas/upward ( mula sa mga
 Mga Uri ng Liham sa Trabaho

1. Pagbati/ Letter of
Congratulations
Kinikilala sa liham na ito ang tagumpay,
karangalan kahanga-hangang bagay na
isinasakatuparan ng sinumang bahagi ng
tanggapan.

2. Paanyaya/ Letter of Invitation

Ang sinusulatan ay inaanyayahang
dumalo para sa isang pagdiriwang o
gawain o kaya gumampan ng mahalagang
tungkulin doon.
 3. Tagubilin/Letter of
Instruction
Ninanais ng liham na ito na
bigyang tagubilin ang sinumang
magsasakatuparan ng tiyak na
proyekto.

4. Kahilingan/Letter of
Request
Ang sinusulatan ay hinihilingan o
panukala para sa pagpapabuti ng
organisasyon. Dagdag pa, sinasamahan
din ito Ng kondisyon kung
kinakailangan.
 5. Pagsang-ayon/ Letter of
Affirmation

Inilalahad ng sumulat ang

pagsang-ayon at pagpapatibay ng
isang kahilingan o panukala para sa
pagpapabuti ng organisasyon.
Dagdag pa sinasamahan din ito ng
kondisyon kung kinakailangan.
 6. Pagtanggi/Letter of
Negation
Binabanggit sa liham na ito ang
dahilan ng pagtanggi sa paanyaya,
kahilingan o panukala. Kailangang
tiyakin ng sumusulat ang wastong
pagpili ng mga salita upang mahimok
ang pinadalhan na magtiwala sa mga
inilahad na rason.
 7. Pag-uulat/Report
Letter
Isinasaad ng liham na ito ang estado
ng isang plano, programa, proyekto o
anumang gawain. Ang katayuang
ilalahad ay bahagdan ng natamo ,
naisakatuparan na, pangkalahatang
paglalarawan sa progress at mga
kailangan pang isakatuparang matapos
sa itinakdang panahon.
 8. Pagsubaybay/ Follow-up
Letter
Isinusulat ang ganitong uri ng
liham kung hindi pa natugunan ang
mga naunang liham hinggil sa
kahilingan paanyaya at sa
pamamasukan sa trabaho. Mahalagang
itala rito ang petsa at layunin ng
naunang liham para sa reperensiya ng
makakabasa.
 9. Pagbibitiw/ Letter of
Resignation
Sa pagkakataong napagpasyahang
huminto o umalis sa trabaho, angkop
itong isulat nang may mabisang
paglalahad ng kadahilanan. Walang
puwang sa ganitong uri Ang
panunuligsa sa sinumang lilisaning
tanggapan o sa kabuoan ng
organisasyon.
10.Kahilingan ng Mapapasukan/
Letter of Application

Gawing layon ng pagsusulat ng

ganitong liham ang makabuo ng
mabuting impresyon. Tiyakin ng
nagpapadala ang posisyon nais na
mapasukan at kahandaan sa anumang
oras ng pakikipanayam.
 11. Paghirang/ Appointment
Letter

Itatalaga sa liham na ito ng isang

kawani ng tanggapan para sa paggampan
at pagbabago ng tungkulin. Nakalahad
din dito ang mga dahilan ng paghirang.

12. Pagtatanong/ Letter of

Inquiry
Kailangan ng liham na ito ng
tuwirang tugon sa mga mahahalagang
impormasyon tungkol sa tanggapan o
operasyon nito.
13. Panawagan/ Letter of Appeal
Hinihiling sa liham na ito ang
pakikibahagi para sa pagsasakatuparan ng
kautusan, pasta at/ o pagsusog ng
patakaran sa loob ng tanggapan.

14. Pagpapatunay/ Letter of

Certification
Pinapatunayan ng liham na ito ang
pagdalo ng empleyado sa isang opisyal na
gawain sa isang tiyak na lugar. Nakatala
rin dito ang petsa ng pagdalo at ang lagda
ng opisyal na personnel sa pinuntahang
 IBA PANG
KOMUNIKASYO
NG PASULAT SA
TRABAHO
 Bukod pa sa liham , narito pa
ang iba pang paraan ng
paghahatid ng impormasyon na
maaring mula sa nakatataas at
iba pang korespondensiya
KOMUNIK PINAGM PATUNG LAYUNIN

ASYON ULAN UHAN

Kautusang pinuno ng Nasasakupan Inilalahad ang
pangkagawaran o kagawaran pagpapakalat ng
pantanggapan / kautusan sa lahat sa
department or lalong madaling
office order panahon,

Memorandum Pinuno ng Nasasakupan Nilalayong isagawa ang

pangkagawaran o kagawaran isang gawaing nais
pantanggapan/ ipatupad.
department or
office
memorandum
Patalastas/ Pinuno Ng Nasasakupan Ipinagbibigay
notification kagawaran alam ang isang
programa, aksyon
o mahalagang
gawain na may
pangangailangan
ng atensyon at
positibong tugon.

Paglilipat/ Pinuno Ng Iba pang

pageendoso kagawaran tanggapan

Katitikan ng Ang bumubuo ay Ito ay ibinabahagi Nilalaman nito

pulong/minutes kalihim sa mga kabilang ang daloy ng pag-
of the meeting sa pulong para sa uusap sa isang
pagpapatuloy piling. Nakabatay
Ito sa adyenda na
inihanda.
 PAKIKIPAG- UGNAYAN SA
SOCIAL MEDIA
Sa anumang paraan ng pakikipag- ugnayan sa
iba ibang network gamit ang kapangyarihan ng
Internet may tinatawag ng netiquette o network
etiquette / internet etiquette. Ito ay tinutukoy sa
pagpapamalas ng paggalng sa anumang anyo ng
Pakikipag- ugnayan sa internet.
Sa panahong naging mabilis ang buhos ng
nagbabagong midya ( new media ), naging
suliranin ang cyberbullying o cyberharrasment
dahil sa kalayaan at madaling accessibility ng
Teknolohiyang Ito. Inilunsad din ang
Cybercrime prevention Act ng 2012 ( Republic
Act. 10627) upang magkaroon ng malinaw na
gabay ang sinumang gagamit ng mga bagong
Teknolohiya.
 Mga Batayang Paraan ng
Pagpapakita ng Netiquette.

1. Iwasan ang pagabuso sa sarili. Kung

makikipagtalo iwasan ang paggamit ng
ibang pagtawag o pagbabanta ng
makapagpapahamak sa kapalitan ng
Mensahe.
2. Huwag mag- spam, iwasan ang
paulit- ulit na pagpost ng
advertisements para sa produkto o
serbisyo. Ang ilang site ay may
mahigpit at tiyak na panuntunan sa
paglalathala.

3. Maglahad ng mensahe ng malinaw at

tiyak. Isaalang - alang ang kaangkupan
ng wikang gagamitin.
5. Kailangang pagtuonan ang paksa ng pag-
uusap. Iwasan ang pagpasok ng mga paksang
walang kinalamn sa pinag- uusapan.

6. Huwag iasa sa ibang tao ang paghahanap

ng anuman. Ilahad ang mga nagawa mo
upang makatulong ang marami. Kailangang
maramdaman ng mga kapwa netizen na
tinutulungan ang sarili.
7. Huwag ilathala ang mga materyal na
may taglay na rehistro ng copyright.
Magalang kang huminggi ng permiso
tungkol sa nais na ibahagi.

8. Ang anumang site ay pag- aari ng

maraming moderator, ang pagpapatupad
ng mga tuntunin ay batay sa kanilang
magkakasamang tinig.
PAGSASALITA SA TELEBISYON PARA SA
ISANG PANAYAM

Napakalas pa rin ng gampanin ng

telebisyon sa paghahayag ng
pampublikong opinyon at talakayan.
Nakapaghubulma at/o
nakapagmumungkahi ito ng maaaring
pagpapasya ng mga manonood na
Filipino.
Sa mga pagkakataong may dapat na
linawing isyu, ang mga programang
pantelebisyon tulad ng mga talk show,
dokumentaryo o newscast, hinihinggi ang
mahalagang pahayag ng mga eksperto o
kahit ng karaniwang pilipino. Inaanyayahan
at binibigyang espasyo ang tao upang
maipahayag sa ere, maaaring live o kaya
taped/ recorded.
Inilalahad ni Nair ( 2013 ) ang mga
sumusunod na gabay sa kanyang artikulong
THE COMPLETE GUIDE TO BEING
INTERVIEWED ON TV.
1. Ihanda ang mensahe at tiyaking
maibabahagi Ito. Sinabi pa, ang anumang
puntos ay angkop na apat Hanggang limang
pangungusap na nagsisimula sa linyang
nakahahatak ng atensiyon ng mga manonood.

2. Kailangang igiya rin ng nagsasalita ang

mga dapat pagtuonan sa pag- uusap.
3. Ang mensahe ay gawing payak at tiyak, at
alamin ang pagkakataon na tumigil sa
pagsasalita. Ang mga recorded na soundbite
ay Hanggang sampung segundo lamng.
Tatlumpong segundo naman ang ideyal na
itinatagal ng pagsasalita sa live na
pakikipanayam.
4. Isaalang - alang ang kahalagahan ng mga
sasabihin para sa marami at hindi lamang
nakatuon sa sariling pakinabang.
5. Sabihin ang mga pahayag na maalala ng
marami. Maaaring gumamit ng mga
pagwawangis at/o pagwawangki na kakapit sa
kaisipan ng mga nakikinig. Gawin din itong
maikli at konkreto - iparamdam kaysa sabihin
lng.

6. Isiping walang tinatawag na " Off-to-record

". Mag ingat ka sa lahat ng sasabihin.
Pagtuonan ng nalalaman at huwag magbigay
ng komento sa mga paksang hindi sakop ng
kaalaman.
7. Huwag mong sabihing wala kang masasabi.
Matapat mong sabihin ang kawalan ng
kaalamn hinggil sa tinatanong. Iwasan ang
pag-uulit ng mga salitang ginamit ng
nakikipanayam.

8. Ang mga opinyon na pansarili ay sarilihin na

lamang lalo na kung kabahagi ng isang
organisasyon. Alalahaning kinakatwan ka ng
pangkat na iyong kinabibilangan.
9. Balansehin ang ekspresyon, kasama rito ang
pagpili ng angkop na wika, pagsasangkap ng
damdaming mababakas sa mukha, galaw ng
katawan at angkop ng pag- uugnay ng tinig.

10. Magsanay bago dumating sa lunan ng

panayam. Maaaring i-record ang sarili o ang
tinig. Aralin ang mga tinatawag na talking
points.
11. Kapag nasa loob ng studio, humarap ka sa
audience o sa kinakausap. Kung binabato ang
video sa studio mula sa lunan ng iyong
panayam sa labas ng studio o sa remote na
lugar, tumingin ka sa camera.
12. Gumamit ng kasuotang angkop sa iyong
kinatawang trabaho o propesyon. Tanungin
ang produksiyon tungkol sa susuotin, kulay,
pagkokontrast ng mga kulay para sa mga
chroma ( na ginagamitan ng berdeng
background), brand at iba pang detalye. Ayusin
din ang buhok, tiyakin ang kaayusan ng sarili.
Huminggi ka ng ideya sa produksyon tungkol
sa iyong anggulo na makikita sa harap ng
camera.
13. Iwasan, hanggat maaari ang pagkabahala.
Maging panatag ka sa pagbabahagi. Pagtuonan
ang nagsasagawa ng panayam.

14. Isipin mong napakahalaga ng iyong

sasabihin. Ikaw ay inaanyayahan upang
makapagbahagi. Napili kang kapanayamin
sapagkat taglay mo ang expertise para
makapagbigay - kabatiran at paglilinaw sa
paksa.