CHƯƠNG 5

Lý thuyết về sự lựa
chọn của người tiêu
dùng
Sự lựa chọn của người tiêu dùng

 Lý thuyết cầu thể hiện mối quan hệ giữa giá và lượng cầu mà
cá nhân mong muốn tiêu dùng.
 Lý thuyết cầu bắt nguồn từ lý thuyết lựa chọn của người tiêu
dùng.
 Để giải thích hành vi lựa chọn của người tiêu dùng, các
nhà kinh tế vận dụng lý thuyết lợi ích và lý thuyết đẳng
ích.

Slide 2
Mục tiêu của người tiêu dùng

 Mục tiêu lựa chọn của người tiêu dùng

là thỏa mãn tối đa lợi ích trước các ràng
buộc về thu nhập.

Chæång 5 : Thë træåìng caûnh tranh hoaìn haío Slide 3

Mục tiêu của người tiêu dùng

 Các giả định:

 (1) Lợi ích hoàn toàn : Giả sử có 2 hàng hóa X
và Y thì có 3 khả năng xảy ra là
 X được thích hơn Y
 Y được thích hơn X
 X và Y được thích như nhau
 (2) lợi ích có tính bắc cầu : Giả sử có 3 hàng
hóa X, Y và Z thì nếu X được thích hơn Y, Y
được thích hơn Z  X được thích hơn Z

Chæång 5 : Thë træåìng caûnh tranh hoaìn haío Slide 4

 Lý thuyết lợi ích

 Khái niệm:
 Lợi ích được định nghĩa như là mức độ
thỏa mãn hay hài lòng liên quan đến các
lựa chọn tiêu dùng

Chæång 5 : Thë træåìng caûnh tranh hoaìn haío Slide 5

 Lý thuyết lợi ích

 Lợi ích có hai đặc tính:

 Lợi ích và “hữu dụng” là không đồng nhất nhau.

 Lợi ích thường không giống nhau đối với

mỗi người khi tiêu dùng cùng sản phẩm.

Chæång 5 : Thë træåìng caûnh tranh hoaìn haío Slide 6

Tổng lợi ích và lợi ích biên

 Tổng lợi ích (TU) là toàn bộ mức độ hài

lòng hay thỏa mãn liên quan đến việc
tiêu dùng một lượng hàng hóa.
 Lợi ích biên (MU) là lợi ích tăng thêm khi
người tiêu dùng tăng thêm một đơn vị
tiêu dùng hàng hóa.
∆𝑇𝑈
𝑀𝑈 =
∆𝑄
Chæång 5 : Thë træåìng caûnh tranh hoaìn haío Slide 7
Quyết định lựa chọn tiêu dùng

Chæång 5 : Thë træåìng caûnh tranh hoaìn haío Slide 8

Đường bàng quan

 Đường bàng quan là một đường biểu thị

các kết hợp tiêu dùng hàng hóa đem lại
cùng mức lợi ích.
 Đường bàng quan cao hơn được ưa thích
hơn đường bàng quan thấp hơn.
 Đường bàng quan có độ dốc đi xuống. Độ
dốc của đường bàng quan phản ảnh tỷ lệ
thay thế hàng hóa này bởi hàng hóa khác.

Chæång 5 : Thë træåìng caûnh tranh hoaìn haío Slide 9

Đường bàng quan

 Các đường bàng quan không cắt nhau

Slide 10
Đường bàng quan

 Khi hàng hóa dễ thay thế cho nhau

đường bàng quan ít cong hơn và khi
hàng hóa khó thay thế cho nhau đường
bàng quan trở nên cong hơn.

Chæång 5 : Thë træåìng caûnh tranh hoaìn haío Slide 11

Đường bàng quan
 Hai hàng hóa thay thế hoàn hảo thì
đường bàng quan thẳng vì tỷ lệ thay thế
biên là cố định không đổi. (Y/X=-2)
Đồng 5
cent

Đồng 10
cent

Chæång 5 : Thë træåìng caûnh tranh hoaìn haío Slide 12

Đường bàng quan
 Hàng hóa bổ sung hoàn hảo thì đường
bàng quang vuông góc
Số chiếc
tất trái

Số chiếc tất phải

Chæång 5 : Thë træåìng caûnh tranh hoaìn haío Slide 13

Đường ngân sách
 Hãy xem xét ràng buộc về thu nhập ảnh hưởng
đến quyết định lựa chọn tiêu dùng của cá nhân
như thế nào. Giả sử rằng cá nhân có thu nhập
cố định (I), chi tiêu vào hai hàng hóa (X và Y)
với giá cố định (PX and PY ).
 Nếu người tiêu dùng mua hết chỉ sản phẩm X,
khi đó I = PX*QX  QX = I/ PX
 Nếu người tiêu dùng mua hết chỉ sản phẩm Y,
khi đó I = PY* QY QY = I/ PY

Chæång 5 : Thë træåìng caûnh tranh hoaìn haío Slide 14

Đường ngân sách

Chæång 5 : Thë træåìng caûnh tranh hoaìn haío Slide 15

Đường ngân sách
 Khi thu nhập người tiêu dùng và giá cả của các hàng
hóa là cố định, thì đường ngân sách sẽ được xác
định như dưới
 Hệ số góc của đường ngân sách chính là giá tương
đối của hai hàng hóa PX/PY

Chæång 5 : Thë træåìng caûnh tranh hoaìn haío Slide 16

Đường ngân sách
 Khi chỉ có thu nhập thay đổi, đường ngân sách
sẽ dịch chuyển song song (dịch chuyển ra hướng
bên ngoài hoặc trong góc tọa độ)
 Nếu như chỉ có giá cả hàng hóa thay đổi sẽ ảnh
hưởng đến hệ số góc của đường ngân sách,
đường ngân sách trở nên nông hoặc dốc hơn.

Chæång 5 : Thë træåìng caûnh tranh hoaìn haío Slide 17

Đường ngân sách

Chæång 5 : Thë træåìng caûnh tranh hoaìn haío Slide 18

Đường ngân sách
 Cá nhân bị giới hạn lựa chọn tiêu dùng trong phạm vi
thu nhập, đó chính là phần giới hạn bên trong của
đường ngân sách.
 Nếu cá nhân lựa chọn điểm tiêu dùng nằm bên trong
của đường ngân sách thì chi tiêu nhỏ hơn thu nhập
hiện có.
 Các lựa chọn nằm trên đường ngân sách thì toàn bộ
thu nhập sẽ chi tiêu hết.
 Các điểm nằm ngoài đường ngân sách thì cá nhân
không thể đạt được vì chi tiêu vượt quá thu nhập
hiện có.

Chæång 5 : Thë træåìng caûnh tranh hoaìn haío Slide 19

Đường ngân sách
 Ngoại trừ có sự thay đổi thu nhập hay có sự thay
đổi giá của hàng hóa, khi đó giới hạn lựa chọn
của cá nhân có thể mở rộng ra phạm vi bên
ngoài của đường ngân sách
 Điểm lựa chọn sẽ nằm trên đường ngân sách lợi
ích mang lại là cao nhất, như vậy, đường bàng
quan phải nằm xa gốc tọa độ nhất có thể

Chæång 5 : Thë træåìng caûnh tranh hoaìn haío Slide 20

Đường ngân sách
 Trong biểu dưới, điểm cân bằng tiêu dùng được
xác định tại tiếp điểm F (QX*,QY*)

Chæång 5 : Thë træåìng caûnh tranh hoaìn haío Slide 21

Kết luận
 Quyết định lựa chọn tiêu dùng để tối đa hóa lợi ích
sẽ xảy ra hai hiệu ứng:
 Hiệu ứng thu nhập là tác động của sự thay đổi giá của
một hàng hóa lên thu nhập thực tế của người tiêu dùng và
kết quả ảnh hưởng lên lượng cầu tiêu dùng.
 Hiệu ứng thay thế là tác động của sự thay đổi giá của một
hàng hóa lên mức giá của hàng hóa liên quan và kết quả
ảnh hưởng đến lượng cầu tiêu dùng.
 Tác động thu nhập là sự dịch chuyển từ đường đẳng ích
này sang đường đẳng ích khác. Tác động tổng hợp là
tổng của tác động thu nhập và tác động thay thế.

Chæång 5 : Thë træåìng caûnh tranh hoaìn haío Slide 22