ПОКАЗАТЕЛИТЕ ЗА ЗАБОЛУВАЊАТА И

СМРТНОСТА НА НАСЕЛЕНИЕТО

 МОРТАЛИТЕТ
 ЛЕТАЛИТЕТ
 МОРБИДИТЕТ
 ИНЦИДЕНЦА
 ПРЕВАЛЕНЦА
 МОРТАЛИТЕТОТ (М) МОЖЕ ДА БИДЕ

ОПШТ МОРТАЛИТЕТ
СПЕЦИФИЧЕН
Општиот М се одредува со стапка, што
претставува вкупен број на умрени лица на
1000 жители, на одредена територија, во
одреден период (најчесто за една година).

М-морт.; У-бр. на умрени; С-прос. бр. на нас.

 СПЕЦИФИЧНИ ПОКАЗАТЕЛИ

 Специфичен морталитет според причини за смрт

 Специфичен М според причини за смрт се изразува
со стапка на специфичен морталитет, што
претставува број на умрени лица од одредена
болест на 100.000 население.

Мсп-специфичен морталитет; Усп- број на умрени лица

од одредена возраст; С-просечен број на население.
Морталитет на доенчиња
Мд се пресметува преку стапка што се изразува
како:

 Мд-морталитет на доенчиња;
 Уд-број на умрени доенчиња;
 Р-број на живородени деца.
Мд во некои земји покажува големи разлики, кои се
движат од 130 умрени на 1000 живородени до 5
умрени на 1000 живородени. Во Р.М. изнесува 9,2 на
1000 живородени.
Леталитет

Леталитетот покажува колкав е бројот на

умрените лица од одредена болест, во однос
на 100 заболени од истата болест и се
изразува во проценти.

Л-леталитет;
У-број на умрени лица;
З-број на заболени лица од истата болест.
Морбидитет

Мб покажува од кои болести и со каква застапеност

заболува населението, па според тоа дава најдобар
увид во здравствената состојба на населението.
Може да биде општ и специфичен.

 Стапката на општиот морбидитет претставува

однос на вкупниот број на заболените лица или
бројот на заболувањата према 1000, 10.000,
100.000 население на одредена територија, во
одреден временски период.
 Мбо-општ морбидитет; З-број на заболувања;
Зл-број на заболени лица; С-број на население.
 Стапката на специфичен морбидитет
претставува однос на заболувањата или
заболените лица од болеста која се
набљудува спрема просечниот број на
население.

 Мбсп-специфичен морбидитет;
 Зсп-број на заболувања од набљудуваната
болест;
 Злсп-заболени лица од набљудуваната болест;
 С-просечен број на население.
Инциденца
Стапката на инциденца, претставува однос
на бројот на новооткриени заболени лица
или заболувања спрема просечен број на
население.

И-инциденца,
З-број на новооткриени заболувања;
Зл-број на новооткриени заболени лица;
С-просечен број на население.
 Стапката на преваленца
се добива од односот на сите заболувања или
заболени лица во периодот на набљудувањето
спрема просечниот број на население.

 П-преваленца,
 З-број на сите затекнати заболувања;
 Зл-број на сите затекнати заболени лица;
 С-просечен број на население
 .
 СРЕДУВАЊЕ НА ПОДАТОЦИТЕ

Добиените податоци со анкетирање или на некој друг

начин не даваат прегледна слика за вредностите на
испитуваните обележја, тие представуаат сиров
материјал. За наменско искористување на овие
податоци неопходно е нивно средување:

 Средувањето на статистичките податоци опфаќа:

 контрола на собраните податоци;
 групирање и шифрирање на податоци; и
 прикажување на податоци.
 Контрола на собраните податоци
Со контролата на собраните податоци се утврдува
нивниот квалитет и квантитет (точност, логичност,
целовитост, доволен број)
 Групирање или класификација и
шифрирање на податоците
Понатамошниот процес на средување на
собраните податоци се состои во нивно
разврстување, односно класификација и
групирање према одредени категории. Спрема тоа,
класификацијата е постапка со која предметите и
настаните се категоризираат за да можат да се
бројат.
 Понатамошниот процес на
средување на собраните податоци се
состои во нивно разврстување,
односно класификација и групирање
према одредени категории.
 Спрема тоа, класификацијата е
постапка со која предметите и
настаните се категоризираат за да
можат да се бројат.
 Сличните или истите единици на
набљудување се групираат на основа
квалитативните (атрибутивни, описни
белези) и квантитативните (мерливи или
нумерички белези).
 За наменско искористување на
добиените податоци, неопходно е нивно
шифрирање, најчесто со давање на
алфанумеричка шифра.
 Прикажување на еподемиолошки
податоци
еподемиолошките податоци најчесто се
прикажуваат на два начина:
 Табеларно (со табели); и
 Графички (со графикони).
 Табелите треба да бидат:

 прегледни,
 разбирливи
 непреобемни
Се состојат од редови и колони
 Првиот ред се вика заглавје,
 првата колона е предколона
 Правоаголниците кои ги затвараат
редовите и колоните се викаат рубрики.
 Во заглавјето и предколоната на табелата
се ставаат називите или шифрите на
белезите односно нивните вредности.
 Во рубриките се внесуваат броевите
(фрекфенциите). . . Бр. и наслов на таб.
 Табелите може да бидат едноставни
сложени и комбинирани (. . . Од бројот на
статистичките серии и бр. на белезите).
Табела бр.3 Заболени од салмонелози во Р.М. во
периодот 2000/2005

Број на
Година
заболени
2000 374
2001 574
2002 304
2003 412
2004 413
2005 212
Tabel a 21. BRUC ELOZA VO JUGOI S TO^ N I OT DEL
N A REP UBLI KA MA KEDON I JA 1986 - 1995
- Zani mawe na zabol eni t e -

Zani mawe Br . zabol eni

Doma} i nka 564
Zemjodel ec - 460
U~eni k 285
Ov~ar 200
Det e 175
N evr abot en 170
Rabot ni k 139
P enzi oner 117
Kasap 11
Vet er i n. r ab. 9

V K U P N O: 2.130
Tabel a 36. Vakci nal en st at us na vojni ci t e vo odnos na
vakci naci jat a prot i v t et anus spored nac.pri padnost

NACI ONALNA P RI P ADNOS T

VAKCI NA VKUP NO
LNI GR.: Makedonci Al banci Ost anat i
Broj % Broj % Broj % Broj %
A 93 32,0 23 36,5 14 30,4 130 32,5
B 63 21,5 8 12,7 9 19,6 80 20,0
V 61 21,1 4 6,4 7 15,2 72 18,0
G 74 25,4 28 44,4 16 34,8 118 29,5
VKUP NO 291 72,8 63 15,6 46 11,6 400 100
 Графичкo прикажување
Овозможува поголема прегледност и
разбирливост.
Во епидемиологијата без графичкo
прикажување (слика, цртеж) не може
да се добие прегледност над
резултатите, што негативно се
одразува врз нивната анализа и
донесувањето на заклучоци.
 Во случај да се изостави графичкoто
прикажување на резултатите, постои ризик да
не се препознае:
1. техничка грешка (додавање или скратување
на број);
2. Неочекувана карактеристика на резултатите.
 Графичкoто прикажување е со помош на
разновидни цртежи кои произлегуваат од
статистичките податоци (фрекфенциите) за
белезите дадени во предходно направените
табели (само ги надополнуваат)!
 За таа цел најчесто се користи координатниот
систем.
Gr af i kon 1. Neonat al en t et anus vo svet ot i pr ocent
na opf at enost so TT+, 1991-2001
25000 60

20000 50

%
40
Broj na zaboleni

15000
30
10000
20

TT2 +
5000 10
0 0
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Broj na zabol eni

TT2+

TT2 + - dve i l i pove} e dozi na t et anusen t oksoi d

 За графичкo прикажување на
епидемиолошки податоци може да се
користат:

 разновидни дијаграми (површински, линиски,

точкасти), картограми и симболични фигури.
 Површински дијаграми:
(..фрекфенции, површина)
 Во вид на столбови;
 Хистограм;
 Кружен дијаграм; и
 Фрекфенциски полигон.
Gr af i kon 35. Real i zac i ja na revakci nac i jat a pr ot i v t et anus
kaj vojni c i t e na ARM, 1992-2001 godi na

100
%
98

96

94

92

90

88

86
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
Tabel a 89. I munol o{ ki st at us vo odnos na
t et anusot , spor ed pol ot na povr edeni l i c a

I E/ml MA [ KI @EN S KI VKUP N O

Br oj % Br oj % Br oj %
< 0,1 3 3,3 5 13,5 8 6,3
0,1 - 0,5 15 16,7 12 32,5 27 21,3
0,6 - 1,0 12 13,3 6 16,2 18 14,2
> 1,0 - 5,0 60 66,7 14 37,8 74 58,3
VKUP N O 90 70,9 37 29,1 127 100

P OL X SD MIN MAX
MA [ KI 1,18 0,65 0,03 2,5
@EN S KI 0,74 0,67 0,01 2,43

Gr af i kon 85.

6,3
21,3

I E/ml :
<0,1
0,1-0,5
58,3 14,2 0,6-1,0
1,1-5,0
 Застапеност на пушачи/непушачи на 16 год.
возраст,1999
45
% 40
42 41
36 36 35
35 36
31
33
30 28 27 26
27 26
25 25 25
20 20
15
10
5 Ne pu{ e l e
0 40+
Make d oni jaBugar i ja Hr vat s ka Gr c i ja I t al i ja S l ove ni ja[ ve d s ka Angl i ja
Gr af i kon 1. Neonat al en t et anus vo svet ot i pr ocent
na opf at enost so TT+, 1991-2001
25000 60

20000 50

%
40
Broj na zaboleni

15000
30
10000
20

TT2 +
5000 10
0 0
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Broj na zabol eni

TT2+

TT2 + - dve i l i pove} e dozi na t et anusen t oksoi d

Gr af i kon 88. Kor el ac i ja pome| u vozr ast a i
i munol o{ ki ot st at us na povr edeni l i c a

r = - 0.7542
2.8

2.2

1.6
IE/ml

1.0

0.4

Regression
-0.2
10 20 30 40 50 60 70 80 90 95% confid.

V O Z R A S T
 KUMANOVO
KRATOVO
TETOVO S KOP JE
P ROBI [ TI P
KO^ ANI
VI NI CA
GOS TI VAR [ TI P
BEROVO
VELES
BROD RADOVI [

DEBAR KI ^ EVO
S TRUMI CA

P RI LEP
S TRUGA D.HI S AR
OHRI D
GEVGELI JA

RES EN
BI TOLA
MORBI DI TET 1 : 100 000
Nema zabol.
Do 0.3
0.4 - 0.7
> 0.7

Картограм 1. Тетанус во Р. Македонија 1966 – 2000 година