የከይዘን ጥቅል ዕይታ

ጥር 05/2012 ዓ.ም
አዳማ

በቴ/ሙ/ት/ሥ የከ/ል/ሽ
ዳይሬክቶሬት
የተዘጋጀ
 የስልጠናው ይዘት
የስልጠናው ዓላማ

የለውጥ ጽንሰ-ሃሳብ

የከይዘን ጽንሰ-ሃሳብ

የቅድመ ትግበራ ምዕራፍ

የትግበራ ምዕራፍ
 የስልጠናው ዓላማ

የዚህ ሥልጠና ዋና ዓላማ በሚከተሉት ርዕሰ ጉዳዮች ላይ ግንዛቤ ለማስጨበጥ ነው ፡

 ስለ ለውጥ
 ምንነት
 ገጽታ
 ስኬታማ ለውጥ
 ለውጥ አስፈላጊነት
 የለውጥ እንቅፋቶች
 5ቱ የውጤታማ ለውጥ ማዋቀሪያ ምሶሶዎች
 ስለ ከይዘን ፍልስፍና
 ትርጓሜ
 የከይዘን የትኩረት አውዶች
 ስምንቱ የውጤት አመላካቾች
 የከይዘን አምዶች እና መርሆች

 በዝግጅት እና በትግበራ ምዕራፎች መከናወን ስለሚኖርባቸው ተግባራት፡፡

 የለውጥ ጽንሰ-ሃሳብ

2.1 የለውጥ ምንነት

ለውጥ ማለት ከአንድ ከተለመደ አሰራር ወደ አዲስ አሰራር ከመሸጋገር በፊት

ከአሮጌዉ በመላቀቅና አዲሱን በመላመድ መካከል ያለ ሁኔታ ነዉ፡፡

ሰዎች ከተለዋዋጭ ውስጣዊና ውጫዊ ሁኔታዎች ጋር እራሳቸውን የሚያስማሙበት ሂደት ነዉ ፡፡

2.2 ሶስቱ የለውጥ ገፅታዎች

ወቅታዊ/ነባር ገፅታ የሽግግር ገፅታ አዲስ/የወደፊት ገፅታ

Current state Transition state Future state

ነባር/ወቅታዊ አሰራር አሸጋገር አዲስ አሰራር

How to move from current to
How things are done today? How things will be done
future?
tomorrow?

ለውጥን ውጤታማ በሆነ መልኩ ለመምራት የሚቻለው እያንዳንዱን የለውጥ ገጽታ ባህሪያት በሚገባ ተረድቶ አስፈላጊውን
አስተሳሰብም ሆነ የአሰራር እርምጃዎችን በወቅቱ መፈጸም ሲቻል ነው፡፡
2.3 የስኬታማ ለውጥ ትኩረቶች

የመፍትሄ ሃሳቦች ይነደፋሉ፣

ተኮር አመራር
ይበለፅጋሉ፣ በጥንቃቄ
Project management ይተገበራሉ(ቴክኒካል ጎኑ)

ነባር ሁኔታ የሽግግር

ሁኔታ
አዲስ ሁኔታ
+
Current Transition Future

ለውጥ አመራር መፍትሄዎች ይቀርባሉ፣ በመግባባት

ተተግብረው ጥቅም ላይ ይውላሉ
Change management
(ሰብዓዊ ጎኑ)
2.4 የለውጥ አስፈላጊነት

“በሚታወቀው አጽናፈ-አለም የማይለወጥ ነገር ቢኖር እራሱ ለውጥ ብቻ ነው”

 ለውጥ በራሱ ተፈጥሯዊ እና የማይቀር ጉዳይ ነው፡፡

 የምንኖርበት አለም ከመቼውም ግዜ በበለጠ በአስተሳሰብ፣ በአኗኗር ዜይቤ፣ በበህል፣
በኢኮኖሚ ፣ እንዲሁም በፖለቲካ ፈጣን የለውጥ ሂደት ላይ መሆኗ
 ይህ ፈጣን ለውጥ በሀገራት ድንበር ሊገደብ የማይችል መሆኑ እና
 ልዑላዊነት እሳቤ መስፋፋት

ለውጥን ለውድድር ብቻ የሚለው አስተሳሰብ ሽሮ ለውጥን የሞት እና የሽረት ጉዳይ ያደርገዋል

2.5 የለውጥ እንቅፋቶች

ብዙ ጊዜ ለውጥን እንዳንፈልግ እና እንዳናመጣ ተብትቦ የሚይዘን አመለካከታችን ነው፡፡

የአመለካከት ውስንነት…

አሉታዊ አመለካከትን ማስቀደም

ለውጥን መፍራት/መስጋት

ቸልተኛ አሰራር

…ወዘተ
የቀጠለ…
2.6 5ቱ የውጤታማ ለውጥ ማዋቀሪያ ምሶሶዎች

ነባራዊ ገጽታ ሽግግር ገጽታ አዲስ ገፅታ

ግንዛቤ ጽኑ ፍላጎት ዕቀውቀት ችሎታ ማበረታቻ

የቀጠለ…
 የከይዘን ጽንሰ-ሃሳብ

3.1 የከይዘን ትርጓሜ ከይዘን መልካም/ጥሩ ቀጣይነት ያለው ለወጥን

ያመለክታል ፡፡
改 (ካይ): ለውጥ፣ መሻሻል

善 (ዘን): መልካም፣ ጥሩ
ከይዘን
የዕለት ከዕለት መሻሻል
የሁሉም ሰው መሻሻል
የሁሉም ቦታ መሻሻል
3.2 የከይዘን የትኩረት አውዶች

የስራ ላይ ማህበራዊ
ህይወት/ ኑሮ/ social life
working life ዘወትር
መሻሻል
ያሻቸዋል
Deserves to be
constantly
improved

የቤት ያአኗኗር
ህይወት/ ዘይቤ/ way of
home life life
 የቀጠለ…

ከይዘን ትኩረት የሚሰጠው ነባራዊ ሁኔታን በመረዳት የስራ ሁኔታን እና የስራ አካባቢን
ማሻሻል ላይ ነው፡፡

ዋና የለውጥ ተዋናይ አድርጎ የሚወስደው የሰው ሃይሉን በተለይም ፈፃሚውን አካል ነው፡፡

ሰራተኛው ቀጣይነት ባለው መልካም የለውጥ ስራ በንቃት ተሳታፊ እንዲሆን ማስቻል ፡፡

3.3 ስምንቱ የውጤት አመላካቾች
3.4 የከይዘን አምዶች/ ምሰሶዎች

ሶስቱ የከይዘን አምዶች

የካይዘን መራጃዎች
የካይዘን ፍልስፍና

የካይዘን ስርዓት
 3.4.1 ከይዘን እንደ ፍልስፍና

ከይዘን አንድ ተቋም የምርትና የአገልግሎት ጥራትን ዘወትር በማሻሻል ግቡን ለመምታትና ደንበኞቹን
ለማርካት የሚያስችል የአሠራር ፍልስፍና ነው፡፡

ከይዘን የሚገነባውና የሚተገበረው፡- በተቋም-አቀፍ አካሄድ ሆኖ፡ ሁሉም በሕብረት በየደረጃው የሚገኙ የተቋሙ
አካላት፤ ማለትም ከፍተኛ አመራር፣ መካከለኛ አመራር እና የፊት መስመር ሠራተኞች በሙሉ እጅ ለእጅ በመያያዝ
ነው፡፡
 3.4.2 የከይዘን ፍልስፍና መገለጫ ባሕርያት

ሀ. “ዘላቂነት” (continuity)
 ለ. አሳታፊነት / participatory

ዋና ዲን የከልቡ አደረጃጀት

አብይ የልማት ቡድን

Kaizen core team
ከይዘን ቢሮ/ Kaizen
Office

ዲፓርትመንት 1 ዲፓርትመንት 2 የስራ ሂደት

አመቻቾች አመቻቾች
አመቻቾች
Facilitators Facilitators
Facilitators
ከልቡ KPT ከልቡ KPT ከልቡ KPT

1 2 3 1 2 3 1 2 3
 የቀጠለ…
የእግር ኳስ ቡድን የአሸናፊነት ሚስጥር ምንድን ነው?
 ሐ. የጥቂት በጥቂት እና በርካታ ለውጦች ድምር
ከይዘን በአንድ ምት ታላቅ ውጤትን ማስመዝገብ አይደለም፤ ይሁን እንጂ ጥቂት በጥቂት
በርካታ ለውጦችን በዘለቄታዊነት በማነባበር ታላቅ ውጤትን ያስመዘግባል፡፡
 መ. ያለ ከፍተኛ መዋዕለ-ንዋይ ፍሰት የሚተገበር

ከይዘን ከገንዘብ ይልቅ የሚፈልገው የአመራሮችን ጊዜ እና ከፍተኛ ትኩረት

ማግኘት ነው(ክትትል ማድረግ)፡፡

አመራሮች ለከይዘን ሊሰጡት የሚገባቸው ጊዜ እና ትኩረት በፍፁም በገንዘብ እና

በሌሎች ነገሮች ሊተካ አይችልም፡፡
 3.4.3 የከይዘን ሥርዓቶች

የቶዮታ የምርት ሂደት ስርዓት

Toyota production system
ጠቅላላ ምርታማነት ክብካቤ

Total productive maintenance

ጠቅላላ የጥራት አስተዳደር ስርዓት/Total quality management system

ወዘተ….
 3.4.4 የከይዘን መሳሪያዎች/ Kaizen tools

1. 5ቱ ማ (5S)
2. የከይዘን ልማት ቡድን (KPT)
3. ብክነት መለየትና ማስወገድ (muda-elimination)
4. ሓሳብ መስጫ ዘዴ (Suggestion system)
5. 7ቱ የጥራት ቁጥጥር ቴክኒኮች (7 QC Tools)
6. ጂዶካ (JIDHOKA - Autonomation)
7. ልክ በሰዓቱ (Just-in-time)
8. ካንባን (Kanban)
9. ፖካዮኬ (Poka-yoke)
10. ደረጃውን የጠበቀ አሰራር(standard operation)
11. የተደላደለ አመራረት(Leveled Production)
 የቅድመ ትግበራ ምዕራፍ

4.1 የሥልጠና ምዕራፍ

በዚህ ክፍል የሚከናወኑ ዋና ተግባራት
አጠቃላይ ፕሮፖዛል እና መርሀግብር ማዘጋጀት፣ ማጽደቅ
ቅድመ ተቋማዊ የዳሰሳ ጥናት ማድረግ እና ሪፖርት ማዘጋጀት
ለተቋሙ የበላይ አመራሮች ሪፖርቱን ማቅረብ እና የጋራ ማድረግ
የማሰልጠኛ ሰነድ ክለሳ
ለበላይ አመራሩ ሥልጠና መስጠት
ለአሰልጣኞች እና ሰራተኞች ሥልጠና መስጠት
ቅድመ እና ድህረ ምዘና ማካሄድ
እጩ አማካሪዎችን መመልመል
የሥልጠና ምእራፍ አፈጻጸም መገምገም
 4.2 የዝግጅት ምዕራፍ

1. የከልቡ (ከይዘን የልማት ቡድን) ማዋቀር እና መመስረት

2. ለከልቡ መሪዎች እና አመቻቾች ሥልጠና መስጠት
3. የትግበራ ወሰኖችን መወሰን
4. በዝርዝር ነባራዊ ሁኔታ ማወቅ ወይም መረዳት
5. ግብ ማስቀመጥ
6. ዕቅድ ማውጣት
7. በጀት ማዘጋጀት
8. ትግበራውን በይፋ ማስጀመር
 ትግበራ ምዕራፍ

1. ማጣራት
የንብረት አስወጋጅ ኮሚቴ
ጊዜያዊ እና ማዕከላዊ የሚወገዱ ንብረቶች ማስቀመጫ ቦታ
የሚወገዱ ንብረቶች ምዝገባ እና የቀይ ካርድ ስትራቴጂ
2. ማደራጀት
የእንቅስቃሴን እና የፍለጋ ጊዜ ብክነትን በሚቀንስ መልኩ የስራ ቦታን ማደራጀት
የአቅርቦት እና ክምችት ስርዓትን ቀልጣፋ የሚያደርግ አሰራር መዘርጋት
Layout እና /ወለል ማቅለም/
3.ማጽዳት
ምቹ እና ማራኪ የሥራ ቦታን መፍጠር
አደጋን መቀነስ
4. ማላመድ
ለ 3ቱ ማዎች ህግ ማውጣት እና መተግበር
5. ማዝለቅ
የማበረታቻ ሥርዓት መዘርጋት
Managing by walking
ካይዘን ቦርድ
አመሰግናለሁ