კოლეჯი მერმისი

მეცნიერება და
ტექნოლოგიები(გეოგრაფია)
ჯგ N 01-2021
გიორგი ბუაჩიძე
კომპლექსური დავალება N3
ელ ნინიოს დინება
 ელ ნინიო
ელ-ნინიოს ფენომენი უბრალოდ
თბილი დინებაა, რომლის
დასრულებისასაც წყალი ცივდება,(ლა
ნინიო) ხანდახან პერუს, ეკვადორისა
და ჩილეს სანაპიროებზე ჩნდება.
მეცნიერებს არ შეუძლიათ ახსნან ამ
დინების გარეგნობის ბუნება.
ფენომენის სახელი მომდინარეობს
ესპანური ენიდან და ნიშნავს "ბავშვს".
ელ ნინომ მიიღო სახელი იქიდან, რომ
ის მხოლოდ დეკემბრის ბოლოს
ჩნდება და კათოლიკურ შობას
ემთხვევა.
მეცნიერული თვალსაზრისით, ელ ნინო
არის ატმოსფეროსა და ოკეანის
ქიმიურ და თერმობარულ
პარამეტრებში ცვლილებების
ერთიანობა, რომელიც იღებს სტიქიის
სახეს.
 რა შედეგებს იწვევს ელ
ნინიო
იმ ადგილზე სადაც ელ ნინიო ხდება თევზის
წარმოება 20% აღემატება გლობალურ მაშტაბს
შესაბამისად ამ ადგილზე მეტიც არის ის
ფრინველები რომლებიც იკვებება თევზეულით. ეს
ყველაფერი იმის ხარჯზე ,რომ ოკეანე 50% უფრო
განაყოფიერებულია ვიდრე სხვა ტერიტორიებზე
როდესაც თბილი ელ ნინო ხდება, ვითარება
მკვეთრად იცვლება. ტემპერატურის მატება იწვევს
თევზის და, შედეგად, ფრინველების მასობრივ
სიკვდილს ან გამგზავრებას.
გარდა ამისა, წყნარი ოკეანის აღმოსავლეთ
ნაწილში ატმოსფერული წნევის ვარდნაა,
ღრუბლები ჩნდება, სავაჭრო ქარები იკლებს და
ქარები მიმართულებას საპირისპიროდ ცვლიან.
შედეგად ანდების დასავლეთ კალთებზე წყლის
ნაკადები ცვივა, აქ წყალდიდობები,
წყალდიდობები და ღვარცოფები მძვინვარებს.
ხოლო წყნარი ოკეანის მოპირდაპირე მხარეს -
ინდონეზიაში, ავსტრალიაში, ახალ გვინეაში -
იწყება საშინელი გვალვა, რაც იწვევს ტყის
ხანძრებს და სასოფლო-სამეურნეო პლანტაციების
განადგურებას. თუმცა, ელ-ნინიოს ფენომენი ამით
არ შემოიფარგლება: ჩილეს სანაპიროდან
კალიფორნიამდე იწყება „წითელი ტალღების“
განვითარება, რაც გამოწვეულია მიკროსკოპული
წყალმცენარეების ზრდით.
 რის გამო ხდება ელ
ნინიო?
ელ ნინო წარმოიქმნება ოკეანეში რიფტის სისტემის
ერთ-ერთ ყველაზე აქტიურ გეოლოგიურ
მონაკვეთზე (დედამიწის ქერქის რღვევა).
წყალბადი აქტიურად გამოიყოფა პლანეტის
ნაწლავებიდან, რომელიც ზედაპირზე მიღწევისას
აყალიბებს რეაქციას ჟანგბადთან. შედეგად
წარმოიქმნება სითბო, რომელიც ათბობს წყალს.
გარდა ამისა, ეს იწვევს რეგიონის ფორმირებას,
რაც ასევე ხელს უწყობს ოკეანის უფრო ინტენსიურ
გათბობას მზის გამოსხივებით. სავარაუდოდ, ამ
პროცესში მზის როლი გადამწყვეტია. ეს
ყველაფერი იწვევს აორთქლების ზრდას, წნევის
დაქვეითებას, რის შედეგადაც წარმოიქმნება
ციკლონი.
ასევე აღსანიშნავია რომ, 1997 წლის 19 დეკემბერი
ელ ნინო გაძლიერდა და მთელი წლის
განმავლობაში შეცვალა კლიმატი მთელს
მსოფლიოში
ელ ნინიოს გააქტიურებისას
ტროპიკული ციკლონების სიხშირე და
ინტენსივობა იზრდება. და
დღევანდელი მდგომარეობა კარგად
ეთანხმება ამ თეორიას. "ინდოეთის
ოკეანეში, სადაც ციკლონის სეზონი
უკვე დასასრულს უნდა
უახლოვდებოდეს, ერთდროულად
ორი მორევა ვითარდება. ხოლო
ჩრდილო-დასავლეთ წყნარ ოკეანეში,
სადაც ტროპიკული ციკლონის სეზონი
ახლახან იწყება აპრილში, უკვე
წარმოიშვა 5 ასეთი მორევა.