კლიმატის ცვლილება, მისი

გამომწვევი მიზეზები და
შედეგები
 რა არის კლიმატის
ცვლილება?
კლიმატის ცვლილება გულისხმობს პლანეტის ამინდისა
და საშუალო ტემპერატურის ფართომასშტაბიან,
ხანგრძლივ ცვლილებას.კლიმატის ცვლილება არის
საშუალო ამინდის გრძელვადიანი ცვლილება მთელ
მსოფლიოში. 1800-იანი წლების შუა პერიოდიდან
ადამიანებმა დიდი წვლილი შეიტანეს ჰაერში
ნახშირორჟანგის და სხვა სათბური აირების გამოყოფის
ზრდაში. ეს იწვევს გლობალური ტემპერატურის ზრდას,
რაც იწვევს კლიმატის გრძელვადიან ცვლილებებს.
 როგორ ცვლიან ადამიანები კლიმატ
ს?
ინდუსტრიულ რევოლუციამდე 11000 წლის განმავლობაში, მსოფლიოში სა
შუალო ტემპერატურა სტაბილური იყო (დაახლოებით 14°C). ინდუსტრიული
რევოლუცია დაიწყო 1800იანი წლების შუა ხანებში, როდესაც ადამიანებმა
დაიწყეს წიაღისეული საწვავის გამოყენება, როგორიცაა ქვანახშირი , ნავთ
ობი და გაზი. წიაღისეული საწვავის წვისას წარმოიქმნება ენერგია, თუმცა
ამავე
დროს ჰაერში გამოიყოფა სათბური გაზები, როგორიცაა ნახშირორჟანგი, მ
ეთანი და აზოტის მონოქსიდი. დროთა განმავლობაში ატმოსფეროში ამ გა
ზების დიდი რაოდენობა დაგროვდა. მაგალითად, ნახშირორჟანგის დონე
ატმოსფეროში გაიზარდა 40%ით მე-
20 და 21ე საუკუნეებში და ახლა 400ppmზე მეტია.2019 წელს ატმოსფეროში
ნახშირორჟანგის დონემ რეკორდულ მაჩვენებელს მიაღწია ბოლო 2 მილი
ონი წლის განმავლობაში.
ატმოსფეროში მოხვედრის შემდეგ, სათბურის აირები, როგორიცაა
ნახშირორჟანგი, ქმნიან „საბანს“ პლანეტის გარშემო. ეს საბანი აკავებს მზის
სითბოს და იწვევს დედამიწის გაცხელებას. კვლევებმა აჩვენა, რომ
ატმოსფეროში სათბურის აირების მაღალი დონე არის გლობალური
ტემპერატურის ზრდის მთავარი მიზეზი.

ბუნებრივი მოვლენები, როგორიცაა

ვულკანური აქტივობა, მზის
აქტივობის ცვლილებები ან CO2-ის
ბუნებრივი წყაროები ნაკლებად
ახდენენ გავლენას კლიმატის ცვლი
ლებაზე. თუმცა,
ადამიანის საქმიანობა ცალსახად
არის კლიმატის ცვლილების
მთავარი მიზეზი.
 რამდენად
სწრაფად იზრდება
ტემპერატურა?
ინდუსტრიული რევოლუციის
შემდეგ პლანეტის საშუალო
ტემპერატურა დაახლოებით 1°C-
ით გაიზარდა. ეს არის სწრაფი
ცვლილება ჩვენი გლობალური
კლიმატის სისტემის
თვალსაზრისით. ასევე
მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს,
რომ მსოფლიო თანაბრად არ
თბება, ამიტომ ტემპერატურის
მატება ზოგიერთ ქვეყანაში 1°C-ზე
მაღალია.
 რა არის სათბური ეფექტი?
როდესაც ატმოსფეროში სათბურის აირები, როგორიცაა ნახშირორჟანგი,
წარმოიქმნება, მოქმედებენ როგორც "საბანი" დედამიწის გარშემო. მზის შუქი გადის
ამ "საბანს" და ეცემა პლანეტის ზედაპირს. შემდეგ დედამიწა შთანთქავს მზის ამ შუქს
და ასხივებს ინფრაწითელ გამოსხივებას უკან კოსმოსში. ეს ინფრაწითელი
გამოსხივება ასევე ხვდება სათბურის გაზის საბანს. მისი უმეტესი ნაწილი პირდაპირ
გაივლის, მაგრამ ნაწილი შეიწოვება და ბრუნდება დედამიწაზე. ეს იწვევს
ზედაპირის გაცხელებას - პროცესს, რომელსაც „სათბურის ეფექტს“ ვუწოდებთ.
მნიშვნელოვანია გვესმოდეს, რომ სათბურის ეფექტი გადამწყვეტია დედამიწაზე
სიცოცხლისთვის. სათბურის აირების გარეშე, დედამიწაზე ტემპერატურა
უკიდურესად ცივი იქნებოდა და ადამიანები ვერ შეძლებდნენ გადარჩენას. თუმცა,
ატმოსფეროში სათბურის გაზების დამატებით ადამიანებმა შექმნეს გაძლიერებული
სათბურის ეფექტი. სათბურის აირის საფარი ახლა უფრო სქელია და უფრო მეტ
ინფრაწითელ გამოსხივებას შთანთქავს, ვიდრე ადრე. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ,
სათბურის ეფექტი უფრო ძლიერია და დედამიწის სტაბილური ტემპერატურის
შენარჩუნების ნაცვლად, პლანეტის გაცხელებას იწვევს.
 რა არის სათბობი ეფექტის
მთავარი
წიაღისეული საწვავის წყაროები?
ადამიანის მიერ წარმოებული სათბურის გაზების ერთი მეოთხედი მოდის
წვის შედეგად. ადამიანის მიერ წარმოებული
სათბურის გაზების ემისიების მეორე მეოთხედი მოდის სოფლის
მეურნეობაზე, სატყეო მეურნეობაზე და სხვ. პირუტყვის და საკუთარი თავის
გამოსაკვებად, ადამიანებმა ტყის დიდი ფართობი გაჩეხეს და მიწა მოსავლის
მოსაყვანად გამოიყენეს. ტყეები კი ნახშირორჟანგის მშთანთქმელს
წარმოადგენს, შედეგად Ხე-ტყის ჩეხვამ ხელი
შეუწყო ატმოსფეროში ნახშირორჟანგის მომატებას. გარდა ამისა, მსხვილფეხა
რქოსანი პირუტყვი მნიშვნელოვნად უწყობს ხელს ჩვენი პლანეტის
დაბინძურებას. მკვლევართა თანახმად, სოფლის მეურნეობა
პასუხისმგებელია მსოფლიოში სათბურის გაზების 14 პროცენტზე, რომელთა
უმეტესი ნაწილი პირუტყვის მიერ წარმოებული მეთანია. ისევე როგორც
წიაღისეული საწვავი, ტყეების განადგურება და მიწათსარგებლობა,
თვითმფრინავები და ცემენტის წარმოება ასევე ხელს უწყობს ნახშირორჟანგის
გამოყოფას.
 კლიმატური ცვლილების შედეგები
ადამიანის საქმიანობა კლიმატის ცვლილების მთავარი მამოძრავებელია. ამ ცვლილებას აქვს მთელი
რიგი ზემოქმედება კლიმატის სისტემაზე, ეკოსისტემებსა და ადამიანებზე. კლიმატის სისტემაში
ცვლილებები მოიცავს:
ოკეანის დონის მატება - ტემპერატურის მატება იწვევს მყინვარებისა და ყინულის დნობას,
რაც ოკეანის დონის აწევას იწვევს. ოკეანეები შთანთქავს ატმოსფერული სითბოს 90%-ს: თბილი
წყალი ფართოვდება და ამიტომ ჩვენი ოკეანეები მეტ ადგილს იკავებს.
ოკეანის მჟავიანობა - ოკეანის მჟავიანობა ხდება მაშინ, როდესაც ოკეანე შთანთქავს ნახშირორჟანგს
და ხდება უფრო მჟავე.
ექსტრემალური ამინდის მოვლენები - კლიმატის ცვლილება იწვევს მრავალი ექსტრემალური
ამინდის მოვლენის გაძლიერებას და გახშირებას, როგორიცაა სიცხე, გვალვა და წყალდიდობა.
სურსათის კრიზისი - მაღალმა ტემპერატურამ, ექსტრემალურმა ამინდმა მოვლენებმა,
წყალდიდობამ და გვალვამ შეიძლება დააზიანოს სასოფლო-სამეურნეო მიწა. ამის გამო ფერმერებს
მოსავლის მოყვანა გაუჭირდებათ და მათი მოსავლიანობა შემცირდება.
კონფლიქტი და კლიმატის მიგრანტები – კლიმატის ცვლილება სტრესის მულტიპლიკატორია – მას
შეუძლია არსებული პრობლემები, როგორიცაა საკვების ან თავშესაფრის ნაკლებობა, გააუარესოს.
ამან შეიძლება გამოიწვიოს დაპირისპირებები რესურსების განაწილებისთვის (საკვები, წყალი და
თავშესაფარი) ან მიგრაცია.
საზღვაო ეკოსისტემების დაზიანება - ოკეანის ტემპერატურის ზრდა, ოკეანის მჟავიანობა და ოკეანის
ანოქსია (ჟანგბადის ნაკლებობა) ზიანს აყენებს წყალქვეშა სიცოცხლეს.
 შეჯამება
კლიმატის ცვლილება გავლენას ახდენს მთელ
მსოფლიოზე; თუმცა მისი ზემოქმედება უფრო
გამოხატულია განვითარებად სამყაროში,
ვიდრე განვითარებულში. სინამდვილეში,
ირონიულია, მაგრამ კლიმატის ცვლილების
გამომწვევი საქმიანობის უმეტესი ნაწილი
განვითარებულ სამყაროში ხორციელდება. თუ
გარკვეული ზომები არ გავატარეთ, მომავალში
კლიმატის ცვლილების ზემოქმედება
განვითარებად სამყაროში
იქნება კატასტროფულად დამანგრეველი და
შეუქცევადი.
 წყაროები
 https://edition.cnn.com/interactive/2023/12/us/countries-climate-change-emissions-cop28
/

https://royalsociety.org/news-resources/projects/climate-change-evidence-causes/basics-o
f-climate-change/

https://www.warmheartworldwide.org/what-is-climate-change.html?gad_source=1&gclid
=Cj0KCQjwq86wBhDiARIsAJhuphlKTJ4V8bAOeelRi7or35ZUBXhzDou1KciUUFjech
1LCdcLhoKfogsaAn_gEALw_wcB
 https://www.metoffice.gov.uk/weather/climate-change/what-is-climate-change