Რეფერატი

Გარემოს დაბინძურება

Ნინი გოგოხია
 Შესავალი

ეკოლოგია, კერძოდ კი გარემოს დაბინძურება 21-ე საუკუნის

ნომერ პირველ გლობალურ პრობლემად არის მიჩნეული და
ასევე მდგრადი განვითარების 17 მიზანში დიდი როლი აქვს.
დაბინძურება ძირითადად ადამიანის საქმიანობითაა
გამოწვეული, რაც ადამიანებს უარყოფითი შედეგის სახით
უბრუნდებატ. Გარემოს დაბინძურება და გლობალური
დათბობა საფრთხეს უქმნის სიცოცხლეს ჩვენს პლანეტაზე და
ბიოსფეროს განადგურებით ემუქრება.

Კითხვები:

♦ Რა არის გარემოს დაბინძურების გამომწვევი მიზეზები?

♦ Რა არის გარემოს დაბინძურების უარყოფიტი შედეგები?
♦ Რა არის სათბური ეფექტის გამომწვევი მიზეზები?
♦ Რა არის სათბური ეფექტის შედეგი?
♦ Რა არის სათბური ეფექტის შემცირების პრევენცია?
Გარემოს დაბინძურების გამომწვევი
მიზეზები:
 Ჰაერის დაბინძურება
Ფაბრიკა-ქარხნები, ელექტროსადგურები და ავტომანქანები უამრავ ნარჩენ აირს ,
ჭვარტლსა და მტვერს გამოყოფს ჰაერში. ჰაერში ნარჩენი აირების დაგროვება
მჟავურ წვიმებს იწვევს. Ასევე ოზონის დამშლელ ნივთიერებას, ფეონს, შიცავს
საყოფაცხოვრებლო ნივთი , მაგალითად მაცივარი.

 Წყლის დაბინძურება
მჟავური წვიმები ტბებსა და მდინარეებს აბინძურებს, თუმცა წყლის დაბინძურების
მიზეზი მხოლოდ ეს არაა. მდინარეებსა და ზღვაში დღესაც ჩაედინება
დასახლებების გაუწმენდავი საკანალიზაციო წყალი, ასევე ქარხანა -ფაბრიკების
ჩამდინარე წყალი, რომელიც მომწამლავი ქიმიური ნივთიერებები და
ნარჩენებითაა დაბინძურებული. სოფლის მეურნეობაში ხშირად იყენებენ ქიმიურ
(ან ორგანულ) სასუქებსა და პესტიციდებს, რომლებიც ძლიერი წვიმის შედეგად
შეიძლება წყლის ობიექტებში ჩაირეცხოს. ზღვას ძლიერ აბინძურებს
ტანკერებიდან და ნავთობის კოშკურებიდან ჩაღვრილი ნავთობი.

 Ნიადაგის დაბინძურება
ნიადაგის დაბინძურებას დაუფიქრებლად გადაყრილი ნარჩენები იწვევს.
ზოგიერთი სახის ნარჩენი სწრაფად ლპება, პლასტმასების უმეტესობა კი —
არასოდეს. უაღრესად სერიოზულ დაბინძურებას იწვევს ატომური
ელექტროსადგურების რადიოაქტიური ნარჩენები. ამგვარ ნარჩენებს,
ძირითადად, კონტეინერში ათავსებენ და ჰერმეტულად ხუფავენ, თუმცა მათი
მცირე რაოდენობა მაინც ხვდება წყალში ან ჰაერში.
 Გარემოს დაბინძურების უარყოფითი შედეგები:

დანაგვიანება უარყოფითად მოქმედებს გარემოზე – იქნება ეს

დანაგვიანება გზებზე, ქუჩებში თუ ნაგვის კონტეინერების მიმდებარედ.
წყლის მეშვეობით მომწამვლელი ნაწილაკები ნარჩენებიდან ადვილად
გადადის მდინარეებში, ტყის ტერიტორიებზე, ტბებსა თუ ოკეანეებში, რაც
საბოლოოდ ნიადაგისა და წყლის გარემოს დაბინძურებას იწვევს. ბოლო
მონაცემებით, მსოფლიო ოკეანეებში ყოველწლიურად 7 მილიარდი ტონა
ნარჩენი ჩაედინება და მის უმეტეს ნაწილს პლასტმასა შეადგენს, რომლის
დაშლას ასეულობით წელი სჭირდება. დანაგვიანება ასევე აბინძურებს
ჰაერს, ნარჩენებიდან სუნისა და მავნე ნივთიერებების გამოყოფის შედეგად.
დაბინძურებულმა გარემომ კი შესაძლოა, ხელი შეუწყოს დაავადებების
გავრცელებას. ოზონის ძირითადი ფენის დაშლის შემდგომ, კანი კიბოს
დაავადების შემთხვევები მოიმატებს. ნარჩენებში არსებულმა
მომწამვლელმა ქიმიკატებმა და დაავადების გამომწვევმა
მიკროორგანიზმებმა შეიძლება გამოიწვიონ წყლის სისტემის დაბინძურება
და საფრთხე შეუქმნან იმ ადამიანებისა და ცხოველების ჯანმრთელობას ,
რომლებიც მოიხმარენ დაბინძურებულ წყალს

.
Სათბური ეფექტის გამომწვევი მიზეზები:
მიუხედავად იმისა, რომ სათბურის ეფექტი ბუნებრივი პროცესია , მას ცვლის ადამიანის
მოქმედება (ანთროპული მოქმედება). ამიტომ საჭიროა განასხვავონ ფენომენის
ბუნებრივი მიზეზები და ანთროპული ცვლილებები.

 Ბუნებრივი მიზეზები:
Მზის ენერგია_ მოკლე ტალღის (მაღალი ენერგიის) ელექტრომაგნიტური გამოსხივება მზიდან
არის დედამიწის ზედაპირის სითბო. ეს გათბობა იწვევს გრძელი ტალღის (ინფრაწითელი )
გამოსხივების, ანუ სითბოს ემისიას ატმოსფეროში.

Გეოთერმული ენერგია_ პლანეტის ცენტრი არის ინკანდესენტური და წარმოქმნის

დამატებით სითბოს იმას, რაც გამოწვეულია მზის ენერგიით. ეს სითბო დედამიწის ქერქის
საშუალებით ძირითადად ვულკანების, ფუმაროლების, გეიზერების და სხვა ცხელი წყაროების
საშუალებით გადადის.

Ატმოსფერული შემადგენლობა_ აირების თვისებები, რომლებიც ატმოსფეროს ქმნიან,

განსაზღვრავს, რომ მზის გამოსხივება დედამიწამდე აღწევს და ინფრაწითელი გამოსხივება
ნაწილობრივ შენარჩუნებულია. ზოგიერთი გაზები, როგორიცაა წყლის ორთქლი, CO2 და მეთანი,
განსაკუთრებით ეფექტურია ატმოსფერული სითბოს შენარჩუნებაში.

Სათბური გაზების ბუნებრივი წვლილი_ იმ გაზებს, რომლებიც ინარჩუნებენ ინფრაწითელ

გამოსხივებას დედამიწის ზედაპირის დათბობისგან, სათბურის გაზებს უწოდებენ. ეს გაზები
იწარმოება ბუნებრივად, მაგალითად CO2, რომელსაც ხელს უწყობს ცოცხალი არსებების სუნთქვა.

 Ადამიანის მიერ წარმოქმნილი მიზეზები (ანთროპული)

Სამრეწველო საქმიანობა_ ზოგადად, ინდუსტრია ატმოსფეროში ატარებს დამატებით
სითბოს, აგრეთვე სხვადასხვა გაზებს, რომლებიც გავლენას ახდენენ სათბურის ეფექტზე . ამ გაზებს
შეუძლიათ სითბოს ათვისება და გამოსხივება (მაგ: CO2) ან გაანადგურონ ოზონის შრე (მაგ. NOx, CFC
და სხვა).

Საავტომობილო ტრაფიკი_ მანქანების დიდი კონცენტრაცია ქალაქებში პასუხისმგებელია

ატმოსფეროში დამატებული CO2– ის უმეტეს ნაწილზე. საავტომობილო მიმოსვლა წარმოადგენს
წიაღისეული საწვავის დაწვის შედეგად წარმოქმნილი CO2– ის მთლიანი 20% –ს.

Ელექტრო ენერგიის წარმოება და გათბობა_ ქვანახშირის, გაზისა და

ნავთობპროდუქტების დაწვა ელექტროენერგიისა და გათბობის წარმოებისათვის CO2– ს თითქმის
50% -ს შეადგენს.

Წარმოება და სამშენებლო ინდუსტრია_ ერთად, ეს სამრეწველო საქმიანობა ხელს

უწყობს CO2– ის თითქმის 20% –ს, რომელიც წარმოიქმნება წიაღისეული საწვავის დაწვით.

Ტყის ხანძარი_ ხანძარი ასევე გამოწვეულია ადამიანის საქმიანობით და ყოველწლიურად

ატმოსფეროში გამოყოფს მილიონობით ტონა სათბურის გაზებს.

Ნარჩენების ნაგავსაყრელი_ ნარჩენების დაგროვება და დუღილის პროცესები, რომლებიც

ხდება, აგრეთვე აღნიშნული ნარჩენების დაწვა, სათბურის გაზების წყაროა .

Მესაქონლეობა_ სოფლის მეურნეობის საქმიანობა ატმოსფეროში წლიურად 3 მილიონ მეტ

ტონა მეთანის გაზს უწყობს ხელს. კულტურებს შორის, რომლებიც ამ მხრივ ყველაზე მეტ წვლილს
შეიტანენ, არის ბრინჯი. კიდევ ერთი მოსავალი, რომლის მენეჯმენტის შედეგად წარმოიქმნება
სათბური გაზები, არის შაქრის ლერწამი, რადგან ის იწვის მოსავლის აღებამდე და წარმოქმნის
დიდი რაოდენობით CO2.

Მიწათმოქმედება_მეწამულეები, როგორიცაა ძროხა, მოიხმარენ ბოჭკოვან ბალახს საჭმლის

მომნელებელ სისტემაში ბაქტერიების მიერ ჩატარებული დუღილის პროცესების მეშვეობით .
აღნიშნული დუღილი ყოველდღიურად ატმოსფეროში 3–4 ლიტრ მეთან გაზს ათავისუფლებს
თითოეული ცხოველისთვის.

Ჯაჭვური რეაქცია_ გლობალური ტემპერატურის ზრდა, რომელიც იწვევს სათბურის გაზების

ზრდას, იწვევს ჯაჭვურ რეაქციას. ოკეანეების ტემპერატურის მატებასთან ერთად CO2– ის გამოყოფა
ატმოსფეროში იზრდება.ანალოგიურად, პოლუსების დნობა და მუდმივი ყინვა გამოყოფს CO2- ს,
რომელიც იქ იყო ჩარჩენილი. ასევე გარემოს მაღალ ტემპერატურაზე, ტყეების ხანძარი უფრო
დიდია და მეტი CO2 გამოიყოფა.

 Სათბური გაზები:
 Მეთანი
 Გოგირდის ჰექსაფლუროიდი
 პერფლორირებული ნახშირწყალბადები
 ქლოროფტორანწყალბადები
 ჰიდროფტორანწყალბადები
 ნახშირორჟანგი
 წყლის ორთქლი
 აზოტია ოქსიდები
Სათბური ეფექტის შდეგები:
ადამიანის მიერ წარმოებული დაბინძურება ხელს უწყობს სათბურის გაზების დამატებით
რაოდენობას, არღვევს ბუნებრივ დინამიკურ ბალანსს. მიუხედავად იმისა , რომ ეს თანხები
გაცილებით ნაკლებია, ვიდრე ბუნების მიერ წარმოქმნილი , ისინი საკმარისია ამ ბალანსის
დასადგენად.

ამას სერიოზული შედეგები მოაქვს პლანეტარული თერმული ბალანსისთვის და, თავის

მხრივ, დედამიწაზე სიცოცხლისთვის
1. Გლობალური დათბობა
2. Ყინულის დნობა
3. Კლიმატის ცვლილება
4. მოსახლეობის დისბალანსი
5. Საკვების წარმოების შემცირება
6. Დაავადებათა მომრავლება
Სათბური ეფექტის შემცირების პრევენცია:
სათბურის ეფექტის ზრდის თავიდან ასაცილებლად აუცილებელია სათბურის
გაზების წარმოების შემცირება. ეს გულისხმობს მოქმედებების სერიას, რომელიც
მოიცავს მოქალაქის სინდისის განვითარებას, საკანონმდებლო ზომებს,
ტექნოლოგიურ ცვლილებებს. სათბურის ეფექტის ზრდის შედეგად წარმოქმნილი
გლობალური დათბობის პრობლემის შესახებ მოქალაქე ფუნდამენტურია. ამ გზით
ხდება აუცილებელი სოციალური ზეწოლა ისე, რომ მთავრობებმა და
ეკონომიკურმა ძალებმა მიიღონ საჭირო ზომები.

Დასკვნა

გარემოს დაბინძურებას იწვევს ძალიან ბევრი ფაქტორი,

როგორიცაა: დანაგვიანება, ბუნების სხვადასხვა
კატასტროფული მოვლენები, მიწისძვრები,გამონაბოლქვი….
დაბინძურება შეიძლება სხვადასხვა სახის იყოს, ჰაერის
დაბინძურება,ნიადაგის, წყლის. . .დაბინძურების შედეგად
ვრცელდება მრავალი დაავადებები და ამიტომაც აუცილებელია
იმის გათვალისწინება თუ როგორ გავუფრთხილდეთ
ბუნებას,რათა თავიდან ავიცილოთ კატასტროფული შედეგები.
Გარემოს დაბინძურებასთან ერთად დიდი პრობლემაა სათბური
ეფექტი, რომლის შედეგად ვრცელდება დაავადებები, დნება
ყინული, იცვლება კლიმატი და ა.შ.