კოლეჯი მერმისი მეცნიერება და

ტექნოლოგიები(გეოგრაფია)
ჯგ N 01-2021
გიორგი ბუაჩიძე
კომპლექსური დავალება N 2
ანდების სიმაღლებრივი სარტყელურობა
ანდები
მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი მთის სისტემაა ანდების მთები .
იგი სამხრეთ ამერიკაში გვხვდება და ითვლება ყველაზე გრძელ
მთაგრეხად და მეორე ადგილზეა მსოფლიოში მსოფლიოში ჰიმალაის
შემდეგ.
ეს არის მთის მწკრივი, რომელიც პარალელურად მდებარეობს
სანაპიროზე და ზის მაღალი სეისმური და ვულკანური აქტივობის
რეგიონში. ეს სეისმური და ვულკანური აქტივობა არის გეოლოგიური
არასტაბილურობისა და ასეთი მაღალი მწვერვალების მიზეზი . იგი
მდებარეობს წყნარი ოკეანის ცეცხლის ბეჭედი . მიუხედავად იმისა , რომ
მას აქვს ეს არასტაბილურობა დიდი გაფართოების გამო, მას აქვს
ყველაზე დაბალი ჟანგბადის კონცენტრაცია თავისი სიმაღლის გამო . ამის
მიუხედავად მას აქვს მთელს ამ რეგიონში ნაპოვნია რამდენიმე
ადგილობრივი ხალხი, რომლებიც მოერგნენ როგორც რელიეფს , ასევე
სიმაღლეს.ინკების იმპერია ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ხალხია ,
რომელიც ანდების რელიეფში ცხოვრობდა წინა ესპანური პერიოდის
განმავლობაში. მისი ხატოვანი ქალაქი მაჩუ პიკჩუ ამ ადგილას
მდებარეობდა ზღვის დონიდან 2400 მეტრზე მეტს. მთის ამ ქედის მთლიანი
სიგრძე დაახლოებით 7.000 კილომეტრია. მისი სიგანე 200 – დან 700
კილომეტრამდეა, რაც დამოკიდებულია იმაზე , თუ სად ვართ .
მწვერვალების მაქსიმალური სიმაღლე , რომელიც აქვს ამ მთაგორიანს ,
6962 მეტრია. მისი მაქსიმალური სიმაღლეა Aconcagua.ამ მთის მწკრივის
დასადგენად სამხრეთ ამერიკის დასავლეთ რეგიონში უნდა წავიდეთ და
ის იწყება კარიბის ზღვის სანაპიროდან კონტინენტის სამხრეთ წვერამდე .
იგი გადაკვეთს სულ 7 ქვეყანას, რომელთა შორისაა კოლუმბია ,
ვენესუელა, ეკვადორი, ბოლივია, პერუ, ჩილე და არგენტინა .
უმაღლესი მწვერვალები
ანდების მთიანეთში ყველაზე მაღალი
მწვერვალები გვხვდება პერუში, არგენტინასა და
ეკვადორში. დანარჩენი მწვერვალები , რომლებიც
უფრო დაბალია, გვხვდება უკიდურეს
ჩრდილოეთით და სამხრეთით. მთაგრეხილი
შედგება რამდენიმე მთისა და ვულკანისგან ,
რომელთა შორის არის ცნობილი Aconcagua და
სხვა, როგორიცაა შემდეგი: ნევადო ოჯოს დელ
სალადო, ჰუასკარანი, ჩიმბორაზო, ნევადო დელ
რუისი, გალერასი და ბონეტე.ზოგიერთი ყველაზე
აქტიური ვულკანი, რაც ჩვენს პლანეტაზე გვაქვს, ამ
მთის მწვერვალშია. საერთო ჯამში, შეიძლება
ითვლიან, რომ მასში დაახლოებით 183 მოქმედი
ვულკანია. სეისმური და ვულკანური აქტივობის ეს
არსებობა ნიშნავს, რომ იქ არის ცხელი წყაროები
და დიდი ეკონომიკური ინტერესის მქონე სხვა
მინერალური საბადოები.
ანდების მთათა განყოფილება
მთლიანი ქედის მთლიანი ნაწილი შეიძლება დაიყოს მთელ
მონაკვეთებად. პირველი მდებარეობდა ჩრდილოეთ ნაწილში ,
რომელიც მოიცავს ვენესუელას და კოლუმბიის ნაწილებს . მეორე
ნაწილი განიხილება, როგორც ცენტრალური ანდები და
შეესაბამება ბოლივიის, პერუს და ეკვადორის ქალაქებს .
დაბოლოს, ჩვენ გვაქვს ქედის მესამე ნაწილი , რომელსაც სამხრეთ
ანდებს უწოდებენ და შეესაბამება ჩილესა და არგენტინის
ქალაქებს.ეს განყოფილება ემსახურება ერთგვარი ბუნებრივი
საზღვრის დამყარებას სხვადასხვა ქვეყნებს შორის , რომლებიც
თანაარსებობენ ამ მთის მწკრივთან. იგი ასევე ემსახურება
ზოგიერთი რეგიონის გამოყოფას თავად ქვეყნებში . მიუხედავად
იმისა, რომ მთები ძირითადად ტროპიკულ მხარეშია , არსებობს
მაღალი მწვერვალები, რომლებიც მათი სიმაღლის გამო წლის
განმავლობაში ისინი თოვლითაა დაფარული და , ამის შედეგად ,
მყინვარები ცხოვრობენ.ეს მყინვარები არის ის , ვინც საფრთხეს
უქმნის ზღვის დონის აწევას გლობალური დათბობის გამო . ამ
ტერიტორიის დიდ ნაწილს აქვს მშრალი პირობები ,
განსაკუთრებით აღმოსავლეთ ნაწილში . თუმცა , თუ დასავლეთში
მიდიხართ, ნახავთ ნალექების უფრო უხვ რეჟიმს .მას აქვს უხეში
რელიეფი ამ უწყვეტი სეისმური აქტივობის შედეგად . ანდების
რეგიონში გვხვდება რამდენიმე პლატო მნიშვნელოვან
სიმაღლეზე, სადაც მდებარეობს სამხრეთ ამერიკის ზოგიერთი
ყველაზე მნიშვნელოვანი ქალაქი, როგორიცაა ლა პაზი , კვიტო და
ბოგოტა. ეს პლატო სიდიდით მეორეა მსოფლიოში , იგი
ბოლივიასა და პერუს შორის ჩნდება ის მდებარეობს ზღვის
დონიდან 3.600 მეტრზე მეტი სიმაღლეზე.
რადგანაც ანდები გამოირჩევა მაღალი მთებით ამისდაგამო ასევე გამორჩეულია ის მრავალფეროვანი მცენარეებით და ნიადაგით . ანდებში არის სამი
სიმაღლებრივი სარტყელი-tierra caliente. Tierra fria და tierra elada.
ვენესუელას ანდებში ფოთლოვანი ტყეები და ბუჩქები იზედება წითელ მთიან ნიადაგზე . ქარის ფერდობის ქვედა ნაწილებში ჩრდილო -დასავლეთ
ანდებიდან ცემტრალურ ანდებამდე დაფარულია მთიანი ეკვატორული და ტროპიკული ტყეებით . აგრეთვე მარადმწვანე და ფოთლოვან სახეობების
შერეული ტყეებით. ეკვატორული ტყყეების გარგნული იერსახე მცირედ განსხვავედბა მატერიკზე ამ ტყეების გარეგნობისგან : დამახასიათებელია
სხვადასხვა პალმები,ბანანი,კაკაოს ხე და სხვა . ხოლო უფრო მაღლა იცვლება მცენარეების ბუნება : უფრო მეტად გვხვდება ბამბუკი , კაკაოს ბუჩქი და ასე
შემდეგ.