You are on page 1of 1

ქრისტოფორე კოლუმბმა აღმოაჩინა ამერიკა.

იგი მუშაობდა ესპანელებისთვის მაგრამ თვითონ იტალიელი


იყო. ამერიკას ცნობილი იტალიელი მეზღვაურის, ამერიგო ვესპუჩის სახელი ჰქვია. მან გაანალიზა, რომ
სამხრეთ ამერიკა არ იყო ინდოეთი, არამედ სამხრეთ ამერიკა მანამდე აღუმოჩენილი კონტინენტი იყო.
ვესპუჩი იქ ჩავიდა ვაჭრობის მიზნით. დიდი გეოგრაფიული აღმოჩენების პერიოდად ითვლება 15 – 17
საუკუნეები. მე-16 საუკუნეში სამხრეთ ამერიკაში ჩავიდნენ კონკისკტადორები, რომლებიც იყვნენ ყაჩაღები,
რომლებიც დაუნდობლად კლავდნენ ხალხს სამხრეთ ამერიკის ტერიტორიებზე, რადგან მიწები და
რესურსები ჰქონოდათ. გადარჩენილი მაცხოვრებლები მათ ანდების მთებში გადაასახლეს, რომ მათ ზემოთ
შეესწავლათ. მათ დაიპყრეს აცტეკების იმპერია და ესპანეთის კოლონიად გადააქციეს. ანდების რელიეფი
არის მაღალი, ახალგაზრდა მთათა სისტემა. ანდები იკავებს კონტინენტის მთელ დასავლეთ ტერიტორიას
იკავებს და ანდებს ყველაზე მთავარ და დიდ წყალგამყოფ სისტემად მიიჩნევენ. ანდების ყველაზე მაღალი
მთა არის აკოკანგუა. ანდებში არის 70 მოქმედი და ჩამქრალი ვულკანი. ბრაზილის და გვიანას ზეგნები
ბაქნის შვერილებს წარმოადგენენ. ანდებს აქვთ მრავალფეროვანი მადანი, რომლებიცაა: სპილენძის,
კალის და ოქროს მადნები. ანდები : თოვლი და მყინვარებად, შიშველი კლდეებად, ქვიანი ადგილებად,
ბუჩქნარ ადგილებად, დაბალი ხეებად, მაღალმთიანი ტყეებად და მთის ტყეებად. ახალგაზრდა მთებისთვის
დამახასიათებელია ზრდა. ეკვატორის ჩრდილოეთი და სამხრეთი ნაწილი სეზონებზეა დამოკიდებული. ელ
ნინიო არის ანომალიური მოვლენა. მას შეუძლია სხვადასხვა დაავადებების გავრცელება. ელ ნინიოს გამო
პერუსა და ჩილესა ჩრდილოეთით მდებარე სანაპირო რაიონებში არის ნისლი, რომელსაც გალუა ჰქვია და
მას ჰუმბოლდტის ცივი დინების ,,თანამგზავრია“. ატაკამა არის ყველაზე მშრალი უდაბნო. უდაბნოს ფლორა
და ფაუნა საკმაოდ ღარიბია და საერთოდ არ არის მცენარეული საფარი განვითარებული, ატაკამის
უდაბნოს მდიდარია სასარგებლო წიაღისეულებით: სპილენძის, იოდის, რკინის, ოქროსი, ვერცხლის,
ბორის, ნატრიუმის და კალიუმის ნიტრატებით. ამაზონის წყალუხვია, რადგან მასზე მოქმედებს კლიმატური
სარტყელი და მდებარეობა. მას ბევრი შენაკადები აქვს, რომლის მაგალითიცაა მდინარე ორინოკო.
ამაზონი კონტინენტის უდიდესი მდინარეა და მისი აუზის ფართობი 7 მილიონ კმ2 ზე მეტია. სამხრეთ
ამერიკის მდინარეები წვიმის წყლით საზრდოობენ და ეს არის ერთ ერთი ახალი ფაქტორი მათი
წყალუხვობის. ჰილეა - არის ეკვატორული ნოტიო ტყეების ზონა, რომელიც ეკვატორის ორივე მხარეს
მდებარეობს, ხოლო მას სამხრეთ ამერიკაში ,,სელვასს“ უწოდებენ. ამაზონის ტყეებ იკავებს 5,5მლნ კმ2 - ს.
აქ 40,00 მდე სახეობის ხე მცენარე იზრდება და აქ სხვადასხვა სახეობის პალმა, ფიკუსი, ბანანი,
შოკოლადის და კაუჩუკის ხე იზრდება. აქ ცხოველები კარგად ეგუებიან ტყის პირობებს. ჩრდილოეთ
ნაწილში ორინოკოს დაბლობი სავანას უკავია და მას აქ ლიანოსს უწოდებენ, ხოლო ბრაზილიის ზეგნის
სავანებს - კამპოსს. ჩრდილოეთ ნახევარსფეროს სავანებშ პალმები, აკაციები და კაქტუსები იზრდება.
სავანეების სამხრეთით სტეპების ზონა მდებარეობს, რომელსაც პამპას უწოდებენ. იგი ანდების
მთისწინებიდან ატლანტის ოკეანემდეა გადაჭიმული. პამპას ჰავა სუბტროპიკულია. აქ მდებარეობს
მარცვლოვანები და ბალახები, მარცვლოვნებიდან გავრცელებულია ურო, კორდატერა, ცავიწვერა,
არისტიდა, ცახცახა, წივანა, კეწეწურა, ქოთანა და ა.შ. ცხოველები პამპაში გვხდება კატები, თეთრკუდა
იმერი, პუმა და სხვ. ხმელეთის ბუნებრივი ზონები, რომელთა ლანდშაფტი ჭარბობს სტეპი. გავრცელებულია
ჩრდილოეთი და სამხრეთი ნახევარსფეროების ზომიერ და სუბტროპიკულ სარტყლებში ამჟამად სტეპის
ზონების ტერიტორიის მნიშვნელოვანი ნაწილი გადახნულია. სამხრეთ ამერიკაში დაწყებულია გაუდაბნოება,
რომელსაც ხელს უწყობს ხეების გაჩეხვა. აქ შესაწლებელია ხელოვნური ხის პროდუქტის დამზადება და
პლანტაციების გაკეთება, რომ გაუდაბნოება და ხეთა ნაკლებობა არ მოხდეს, ხოლო ეს ყველაფერი ხელს
შეუწყობს გლობალურ დათბობას. ზაფხულობით გაბატონებულია ეკვატორული ჰაერი, ზამთრობით კი
ტროპიკული (პასატები). ეკვატორული მუსონური ჰავა ვლინდება გვალვიანი და წვიმიანი პერიოდების
მორიგეობაში და განაპირობებს ბუნებრივი პროცესების სეზონურ რიტმულობას . საშუალო თვიური
ტემპერატურები 15-დან 32°C-მდეა, ნალექები 250-დან 2000 მმ-მდე წელიწადში. ნალექების 90-95% მოდის
წვიმიან პერიოდზე. ლანდშაფტური ზონები იცვლება მერიდიანული მიმართულებით: მუდმივად ნოტიო ტყე,
სეზონურად ნოტიო ფოთოლმცვივანი ტყე, ნოტიო მაღალბალახოვანი სავანა და სავანური ტყე.

You might also like