CHƯƠNG 3

Phần 2

PHÂN LOẠI PHẢN ỨNG

1
MỘT SỐ QUY ƯỚC KHI VIẾT PHẢN ỨNG HỮU CƠ

Một phản ứng:

2
MỘT SỐ QUY ƯỚC KHI VIẾT PHẢN ỨNG HỮU CƠ

Nhiều phản ứng nối tiếp nhau:

3
 1. PHÂN LOẠI PHẢN ỨNG HỮU CƠ
1.1. Phân loại dựa vào kết quả phản ứng
Phản ứng cộng hợp (Addition reaction, A)

Phản ứng thế (Substitution reaction, S)

Phản ứng tách loại (Elimination reaction, E)

4
 1. PHÂN LOẠI PHẢN ỨNG HỮU CƠ
1.1. Phân loại dựa vào kết quả phản ứng
Phản ứng cộng

Phản ứng thế

Phản ứng tách loại

Phản ứng cộng

Phản ứng cộng

5
 1. PHÂN LOẠI PHẢN ỨNG HỮU CƠ
1.2. Phân loại dựa vào tác nhân phản ứng
Tác nhân ái điện tử Tác nhân ái nhân
(Electrophil, E): (Nucleophil, N):
có ái lực lớn với điện tử, có ái lực lớn với hạt nhân,
xu hướng tấn công vào xu hướng tấn công vào
trung tâm tích điện âm hay trung tâm tích điện dương
giàu điện tử hay nghèo điện tử

phân tử trung hòa phân tử trung hòa

chứa trung tâm bị chứa nguyên tử còn
cation thiếu hụt điện tử anion đôi điện tử tự do
carbocation, (còn orbital trống) carbanion, OH-, H2O, ROH, NH3,
H3O+, NO2+, SO3, AlCl3, FeCl3, RO-, RCC-, X-, RNH2,…
SO3H+ BF3, CO2,… CN-, CH3COO-
6
 1. PHÂN LOẠI PHẢN ỨNG HỮU CƠ
1.2. Phân loại dựa vào tác nhân phản ứng

Tác nhân ái điện tử Tác nhân ái nhân

(Electrophil, E):
có ái lực lớn với điện tử,
xu hướng tấn công vào
trung tâm tích điện âm hay
giàu điện tử
(Nucleophil, N):
có ái lực lớn với hạt nhân,
xu hướng tấn công vào
trung tâm tích điện dương
hay nghèo điện tử

Tác nhân gốc tự do:

mỗi nguyên tử giữ một
điện tử
7
1. PHÂN LOẠI PHẢN ỨNG HỮU CƠ
Sự kết hợp giữa:
- Phân loại dựa vào kết quả phản ứng
- Phân loại dựa vào tác nhân phản ứng

• Phản ứng cộng hợp ái điện tử (AE),

• Phản ứng cộng hợp ái nhân (AN),
• Phản ứng thế ái điện tử (SE),
• Phản ứng thế ái nhân (SN),
• Phản ứng tách loại (E).

8
 1. PHÂN LOẠI PHẢN ỨNG HỮU CƠ
1.3. Phân loại theo sự thay đổi số oxy hóa

Số oxy hóa bằng điện tích của nguyên tố đó khi xem

cặp electron liên kết sẽ chuyển hẳn về nguyên tử có
độ âm điện lớn hơn.

9
1. PHÂN LOẠI PHẢN ỨNG HỮU CƠ
1.3. Phân loại theo sự thay đổi số oxy hóa

-2 -2 -3 +2 -3 -3 +3 -2 -2 +4 -2

10
 1. PHÂN LOẠI PHẢN ỨNG HỮU CƠ
1.3. Phân loại theo sự thay đổi số oxy hóa

Oxy hóa

-4 -2 0 +2 +4

Carboxylic Carbon
Alkane Alcohol Aldehyde
acid dioxide

Khử
11
 1. PHÂN LOẠI PHẢN ỨNG HỮU CƠ
1.3. Phân loại theo sự thay đổi số oxy hóa

Phản ứng khử

Phản ứng oxy hóa

Phản ứng khử

Phản ứng oxy hóa

Phản ứng khử

Phản ứng oxy hóa 12