CHƯƠNG 15

DOANH NGHIỆP ĐỘC QUYỀN

Trên thị trường cạnh tranh hoàn hảo
(CTHH) tất cả các DN đều SX sản phẩm
như nhau và qui mô mỗi DN đều nhỏ so
với ngành nên quyết định SX của DN
không tác động đến giá cả thị trường. Do
đó DN là người chấp nhận giá & bán
theo giá thị trường.
Trong thị trường độc quyền thì khác
 Độc quyền tự nhiên
P
Q tối ưu ứng với
chi phí trung bình
dài hạn thấp nhất

LAC

Q tối ưu Q
3
 ĐỘC QUYỀN BÁN
Khái niệm
• Là thị trường chỉ có một người bán nhưng
có nhiều người mua, hàng hóa của họ không
có SP thay thế. Người bán duy nhất nên định
giá không lo đối thủ cạnh tranh, tuy nhiên họ
cũng không thể định giá tùy tiện vì người
tiêu dùng sẽ không chấp nhận.
 Để tối đa hóa lợi nhuận DN độc quyền bán
phải căn cứ vào:
 Chi phí
 Đặc điểm của cầu thị trường .
 ĐỘC QUYỀN BÁN
 Đặc điểm:
1. Một người bán nên cầu DN là cầu thị
trường , có cùng độ co dãn. Nếu vài người
bán co dãn của thị trường < độ co dãn của
mỗi DN
2. Số lượng DN trên thị trường ít
3. Tác động qua lại giữa các DN: khi các DN
cạnh tranh dữ dội, giá cả sẽ giảm xấp xĩ giá
trong thị trường cạnh tranh; nếu cấu kết
thành lập carten thỏa thuận giá cả độc
quyền thế lực độc quyền lớn hơn.
VD:
 Microsoft độc quyền bán hệ điều hành
Windows cho máy vi tính
 Công ty Debeers của Nam Phi độc quyền khai
thác 80% sản lượng kim cương trên TG
 Nhà nước Việt Nam độc quyền bán điện, nước,
bảo hiểm y tế
 Các nguyên nhân dẫn đến độc quyền

Nguyên nhân kinh tế:

- Nguồn lực phân bổ không đều giữa các vùng
(khoáng sản,)
- Một số các DN có khả năng giảm phí sản xuất
theo quy mô (độc quyền tự nhiên: nước)
Nguyên nhân kỹ thuật:
- Độc quyền sở hữu nguồn nguyên liệu
- Phát minh, sáng chế
Nguyên nhân pháp lý: Luật bản quyền,NN bảo hộ
7
 ĐỘC QUYỀN BÁN
Doanh thu trung bình AR (average revenue)
 Là mức P nhận được trên mỗi đơn vị SP bán ra- P là
1 hàm số phụ thuộc vào Qd AR = P = f(Qd)
 Đường cầu của DN độc quyền cũng chính là đường
cầu thị trường = đường AR
Doanh thu biên MR (marginal revenue)
 Là doanh thu tăng thêm khi bán thêm 1 đơn vị SP
 Từ AR tính tổng doanh thu TR=P(Qd).Qd
TR’=MR, do đó AR khác MR
Quyết định đầu ra của DN độc quyền bán
Nguyên tắc tối đa hóa lợi nhuận cũng là MR=MC.
P Q TR MR AR
6 0 0 - -
5 1 5 5 5
4 2 8 3 4
3 3 9 1 3
2 4 8 -1 2
1 5 5 -3 1

Ví dụ; 1 DN độc quyền có đường cầu P = 6 - Q

 Khi P càng giảm Qd càng tăng
 P từ 63 thì TR tăng, nhưng khi P giảm từ 3 1 TR giảm
 P từ 64 thì MR tăng, nhưng khi P giảm từ 4 1 MR giảm
 P Q TR MR AR
6 0 0 - -
5 1 5 5 5
4 2 8 3 4
3 3 9 1 3
2 4 8 -1 2
1 5 5 -3 1
P
6  Ví dụ; 1 DN độc quyền
5 có đường cầu P = 6 - Q
4
3 AR
2
1 MR

1 2 3 4 5 6 Q
P MC Đường MC & MR cắt
nhau ở mức sản lượng
P1 Q* và qua đường cầu
P*
chúng ta xác định được
giá cả P* tương ứng .
P2
AC Q* là sản lượng tối đa
Lợi nhuận hóa lợi nhuậ vì:
mất đi do SX
ít, bán giá
cao
Lợi nhuận mất Nếu SX Q1<Q*, bán
đi do SX nhiềuQ 2
bán giá thấp D=AR giá P1>P* nhưng
MR>MC nên nếu SX
MR Q nhiều hơn Q1 sẽ có
Q1 Q* Q2 thêm lợi nhuận biên
(MR-MC)/đvsp SX
thêm cho đến khi lợi
nhuận biên=0; Q1=Q*
P MC Nếu SX Q1 sẽ mất đi
phần lợi nhuận (phần
P1 gạch chéo)
P* Nêu SX Q2>Q*, cũng
P2 không tối ưu vì ở mức
AC
Q2,MR<MC nên nếu
Lợi nhuận
mất đi do SX SX Q2 sẽ lỗ (MC-
ít, bán giá
cao
Lợi nhuận mất MR)/đvsp nên DN
đi do SX nhiềuQ 2
bán giá thấp AR giảm sản lượng cho
bớt lỗ, đến khi Q2=Q*
MR Q phần lợi nhuận tăng
Q1 Q* Q2 thêm do Sx Q*thay vì
SX Q2 (phần gạch
chéo)
Chứng minh bằng đại số:Q* là sản lượng tối ưu
Lợi nhuận  = Doanh thu TR – Chi phí TC
Vì Q tăng từ 0, lợi nhuận sẽ tăng cho đến khi đạt tối đa & sau đó giảm ; Q tối
ưu nếu lợi nhuận biên do Q tăng, giảm một chút =0; tức là

 TR TC
 
Q Q Q


 MR  MC  0
Q
MR = MC
•VD: Một DN có hàm chi phí TC(Q)=50+Q2
Hàm cầu: P(Q) = 40 – Q. Tìm sản lượng tối ưu.
Doanh thu TR = P.Q = (40-Q)Q = 40Q –Q2
TR
Doanh thu biên: MR   40  2Q
Q

TC (Q )
Chi phí biên: MC   2Q
Q

MR=MC40 -2Q= 2Q => Q* = 10;

Giaù P(Q)=40 -10 =30
 TR, TC,LN r’ TR
TC
300
MC
C’
AC
30
Lôïi
150 nhuaän AR
r
15
LN
50
c MR

10 Q
10 20 Q
Hàm lợi nhuận, hàm chi phí, hàm doanh thu được vẽ trong hình trên: Khi DN SX
sản lượng thấp hay không SX, lợi nhuận< 0 vì vẫn có chi phí cố định; Q tăng lợi
nhuận tăng và đạt tối đa khi Q*=10, LN = 150, sau đó khi lợi nhuận giảm khi Q
tiếp tục tăng.
Chì ở điểm LN tối đa, độ dốc của hàm doanh thu ( là MR) bằng độ dốc hàm chi
phí (là MC)=> LN tối đa khi MR=MC
 
So
Sosánh
sánhDN
DNcạnh
cạnhtranh
tranh&&DN
DNđộc
độcquyền
quyền
DN cạnh tranh DN độc quyền
Giống nhau
Mục tiêu Tối đa hóa lợi nhuận Tối đa hóa lợi nhuận
Nguyên tắc max lợi nhuận MR=MC MR=MC
Lợi nhuận kinh tế ngắn Có Có
hạn
Khác nhau
Số lượng DN Rất nhiều Một
MR MR=P MR<P
Giá P=MC P>MC
SX ở mức Q tối đa hóa có Không
phúc lợi?
Khả năng gia nhập& rời có Không
bỏ ngành
 Khi đường cầu dịch chuyển

 Cầu tăng:
MC
 Giá tăng
P*2
P*1  Lượng tăng

MR2
MR1
Q1* Q2* D1 D2 Q
 Khi đường chi phí MC dịch chuyển

 MC giảm:
$
 Giá gỉam

MC1
 Lượng tăng
MC2
 Một phần lợi ích do
P*1
giá giảm được chuyển
P*2
sang cho người tiêu
dùng
MR

Q1* Q2* D Q
 2.3 Qui tắc định giá trong thực tế
• Tùy mục tiêu mà DN sẽ lựa chọn cách định giá
phù hợp:
 Định giá nhằm tối đa hóa lợi nhuận: MR=MC
 Định giá nhằm tối đa hóa doanh thu: MR=0
 Định giá nhằm tối đa hóa sản lượng mà không lỗ:
P = AC
 Định giá nhằm đạt một tỷ suất lợi nhuận mong
muốn:
(a) Đạt tỷ suất lợi nhuận a% so với chi phí:
P = (1+a%)AC
(b) Đạt tỷ suất lợi nhuận b% so với doanh thu:
P = AC/(1- b%)
  Đo lường thế lực độc quyền bán

Khi coù theá löïc ñoäc quyeàn baùn P>MC

Chæ soá Lerner L (0<L<1)

P  MC
L 
P

L caøng lôùn theá löïc ñoäc quyeàn caøng cao

  PHÂN TÍCH NGẮN HẠN
MỤC TIÊU TỐI ĐA HÓA LỢI NHUẬN
Điều kiện tối đa hóa lợi nhuận:
MR = MC (với MC↑)
Mục tiêu tối đa hóa doanh thu
• TR → max : MR = 0

21
 Tối đa hóa sản lượng
với điều kiện không bị lỗ
Để đạt mục tiêu này
doanh nghiệp sẽ sản
P, chi phí xuất mức sản lượng
thỏa mãn điều kiện:
P1 Q -> max và P = AC
P1 P2
AC
P2
Q1 D2
Q
1

Q1 Q2 Q

• Căn cứ điều kiện mức sản lượng và giá được

chọn là P2 và Q2. 22
  Đạt tỷ lệ lợi nhuận định mức trên chi phí
trung bình
Gọi a là tỷ lệ lợi nhuận định mức trên chi phí trung
bình: P = (1 + a) AC
P

AA (1 + a ) AC
PP1
1 AC
B
B
PP2 2

DD

Q1 Q2 Q

Trên đồ thị: điểm A (Q1, P1) & B (Q2, P2) thỏa mãn mục tiêu.
23
 Phân chia sản lượng trong trường
hợp doanh nghiệp độc quyền có
nhiều cơ sở

• MC1 = MC2 = …= MCn = MC = MR (1)

• Q1 + Q2 + … + Qn = QE (2)

24
 P MC1 P
MC2
MCt
Pe
MC1=MC2 MC D

MR
q2 q1 Q Qe=q1 +q2 Q

25
 Caùi giaù maø xaõ hoäi phaûi traû cho theá löïc ñoäc
quyeàn
Trong TT caïnh tranh P= MC. trong TT ñoäc
quyeàn baùn P>MC. Nhö vaäy coù phaûi
ngöôøi tieâu duøng sa suùt hôn vaø nguôøi
baùn khaám khaù hôn khoâng?Muoán bieát
coù hay khoâng ta so saùnh thaëng dö TD vaø
thaëng dö SX giöõa 2 thò tröôøng. Giaû ñònh
2 thò tröôøng coù ñöôøng chi phí nhö nhau.
Xem hình veõ döôùi ñaây ta thaáyAR,
MR,MC cuûa nhaø ñoäc quyeàn
 Toån thaát phuùc lôïi do theá löïc ñoäc
quyeàn baùn
Do giaù cao ngöôøi P
tieâu duøng
maát A+B, MC

ngöôøi SX ñöôïc Pm
A-C Pc
A
B

Maát maùt voâ ích C D= AR

B+C
MR

Qm Qc Q
  Toån thaát phuùc lôïi do theá löïc ñoäc quyeàn
 Giaù caû ñoäc quyeàn Pm>giaù caïnh tranh
Pc
 Saûn löôïng ñoäc quyeàn Qm<saûn löôïng
caïnh tranh Qc
 Nhaø ñoäc quyeàn thu ñöôïc lôïi nhuaän
vöôït troäi töø vieäc chieám ñoïat thaëng dö
cuûa ngöôøi tieâu duøng
 Theá löïc ñoäc quyeàn gaây toån thaát voâ
ích cho xaõ hoäi
  caùc DN coù theå chi tieàn ñeå coù theà löïc ñoäc
quyeàn
 Vaän ñoäng haønh lang
 Xaây döïng nhaø maùy qui moâ lôùn
 Nếu sản phẩm của DN là đầu vào cho các ngành
như điện, nước, viễn thông... Giá đầu ra cao làm
tăng chi phí SX của các DN, làm giảm sức cạnh
tranh của nền kinh tế
 Thế lực độc quyền làm giảm cạnh tranh
BIEÄN PHAÙP KIEÅM SOAÙT ÑOÄC QUYEÀN
Thueá
Qui ñònh giaù toái ña
Ban haønh luaät choáng ñoäc quyeàn
2.6 Taùc ñoäng cuûa thueá ñoái vôùi theá löïc ñoäc quyeàn
a) Thueá coá ñònh T
P
MC khoâng ñoåi
ñöôøng MC nhö MC
tröôùc
Po
TC taêng theâm 1 AC’
löôïng T AC
D= AR
ñöôøng AC dòch
chuyeån leân
treân MR

P vaø Q toái ña hoùa Qo Q

lôïi nhuaän
 P
MC+t b) Thueá t/ñvsp:
P1
P Trong TT caïnh tranh, khi
ñaùnh thueá t/ñvsp, Pe
MC
t
taêng theâm löôïng< t;
ngöôøi baùn vaø mua chia
Po nhau thueá.
Trong tt ñoäc quyeàn P coù
AR theå taêng moät löôïng
>t.Khi ñaùnh thueá t/ñvsp,
ngöôøi ñoäc quyeàn noäp
MR t/ñvsp, MC taêng leân
MC+t
Quyeát ñònh SX toái öu: P =
Q1 Qo Q MR = MC+t.
Ñöôøng MC dòch chuyeån
leân treân baèng
löôïng t vaø caét MR ôû ñieåm
môùi Q nhoû hôn P cao
hôn, P > t
Nhớ lại Trong thị trường tự do cạnh tranh
Chính saùch thueá
P
S’
E’
Po+t t S
E1
P1
A B
Po E
D C
P1-t

Q1 Qo Q
 Nhà nước qui định giá tối đa Pmax
AC<Pmax=P*<Pm độc quyền
Với mọi Q <Q* nhà độc quyền P
phải bán với giá P* đường
nằm ngang ở mức P*=AR=MR MC
Với Q>Q* DN phải SX và định
giá theo nhu cầu (bên phải Pm
điểm A), DN đứng trước đườngP*
cầu gấp khúc tại A, sản lương Pc
Q*>Qm xã hội giảm tổn thấtP1 D= AR
Nếu Pmax=Pc : tổn thất =0
Nếu Pmax=P1<Pc, DN SX MR
Q’<Q1(lương cầu thị trường)
 Thiếu hụt Qm Q*Q’Qc Q1 Q
• II. ÑOÄC QUYEÀN. B.Ñoäc quyeàn mua
• 2.1 Khaùi nieäm- ñaëc ñieåm
• Laø thò tröôøng chæ coù moät hay vaøi
ngöôøi mua nhöng coù nhieàu ngöôøi
baùn. Nhöõng ngöôøi mua coù theá löïc
ñoäc quyeàn neân coù theå mua vôùi P<P
treân thò tröôøng caïnh tranh
• Ñaëc ñieåm:
1. Ñöôøng cung co daõn caøng ít theá löïc
ñoäc quyeàn mua caøng cao.
 Chính sách của NN / DN độc quyền
1) Tăng tính cạnh tranh của DN độc quyền:
Ban hành Luật chống độc quyền
 Mỹ:1890 Luật Sherman
1914 Luật Clayton Act
Chia nhỏ các công ty ra
 1984: NN Mỹ tách tập đoàn Viễn thông AT&T ra
làm 8 công ty nhỏ

36
 Chính sách của NN / DN độc quyền
2) Kiểm soát hành vi của các DN độc quyền:thường
áp dung với các DN độc quyền tự nhiên như điện,
nước,viễn thông…
3) Quốc hữu hóa (kém hiệu quả)
4) Không làm gì cả

37
ÑÒNH GIAÙ TRONG ÑIEÀU KIEÄN
COÙ THEÁ LÖÏC THÒ TRÖÔØNG
 Daãn nhaäp
 Trong thò tröôøng töï do caïnh tranh giaù
caû ñöôïc quyeát ñònh bôûi cung, caàu
treân thò tröôøng caùc DN phaûi döï
ñoùan ñöôïc thò tröôøng vaø tìm caùch toái
thieåu hoùa chi phí ñeå toái ña hoùa lôïi
nhuaän
 Trong thò tröôøng caïnh tranh khoâng
hoaøn haûo DN phaûi bieát roõ ñaëc ñieåm
cuûa caàu thò tröôøng vaø tìm caùch toái
thieåu hoùa chi phí ñeå toái ña hoùa lôïi
nhuaän
 Phaân bieät
giaù laø gì? nhöõng nhoùm ngöôøi
tieââu duøng khaùc nhau

où nhöõng möùc giaù

khaùc nhau
nhöõng khoái löôïng
cho cuøng 1 loaïi
tieââu duøng khaùc nhau
haøng hoùa vôùi

nhöõng thôøi ñieåm

tieâu duøng khaùc nhau
 CAÙC NOÄI DUNG CHÍNH
 Phaân bieät giaù caáp moät, caáp hai, caáp
ba
Phaân bieät giaù theo thôøi ñieåm vaø ñònh
giaù luùc cao ñieåm
Giaù caû 2 phaàn
Giaù luùc cao ñieåm
Giaù goäp
VD: 1 tác giả nổi tiếng thường viết những tác phẩm best-seller vừa
hoàn thành 1 tác phẩm mới, bạn trả 20 triệu đồng để mua bản quyền
để xuất bản, chi phí in sách không đáng kể chỉ khoảng 1 triệu, do đó
lợi nhuận của nhà xuất bản = doanh thu bán sách–chi phí 21 triệu,
nhà xuất bản nên định giá sách như thế nào? Bộ phận marketing của
nhà xuất bản thăm dò và biết tác giả có khoảng 1.000.000 fan hâm
mộ cuồng nhiệt-những người sẵn sàng mua sách với giá 30 ngàn ,
còn khoảng 4.000.000 độc giả bình thường chỉ sẵn lòng trả 5ngàn .
Với 1.000.000 fan hâm mộ nhà XB có thể thu được 30 triệu đồng và
lãi 9 triệu, và không cần phải bán cho những người còn lại, > lợi
nhuận
nếu không phân biệt giá bán 5ngàn cho 5.000.000 độc giả thu 25
triệu chỉ lãi 4 triệu
Giả sử bây giờ 1.000.000 fan cuồng nhiệt sống ở Úc-nơi quê hương
của tác giả, còn 4.000.000 độc giả còn lại sống ở Mỹ, nhà XB sẽ bán
30 ngàn/cuốn ở Úc và 5 ngàn/cuốn ở Mỹ, vậy tổng doanh thu là 50
triệu, lợi nhuận là 29 triệu
 Phaân bieät giaù caáp moät
 Moãi khaùch haøng coù moät möùc giaù sẵn
loøng traû khaùc nhau WTP (willingness to
pay): giaù toái ña hay giaù döï kieán maø
ngöôøi tieâu duøng saün loøng chi tra.û
 Ñöôøng caàu theå hieän giaù saün loøng traû
cuûa ngöôøi tieâu duøng.
 Phân biệt giá cấp một
P - Khi áp dụng 1 mức gía,
thì DN độc quyền sẽ SX ở
sản lượng Q* và định gía
bán là P*
P1 MC - Khi áp dụng phân biệt
P* gía cấp 1 thì mỗi KH phải
P3 trả gía bằng gía sẵn lòng
chi trả  đường MR trùng
với đường cầu  DN độc
quyền sẽ SX ở sản lượng
Q3
D Q
Q1 Q* Q3
MR
44
 Lôïi nhuaän gia taêng töø phaân bieät giaù caáp moät
Khi chöa phaân bieät giaù, P* vaø Q*, Lôïi nhuaän∏ =TR-TC
Δ∏/∆Q=ΔTR/∆Q-ΔTC/∆Q= ΔTR/∆Q-ΔVC/∆Q=vuøng
P
dieän tích naèm döôùi ñöôøng MR vaø treân ñöôøng
Pmax MC;TDTD= vuøng treân ñöôøng giaù P* vaø döôùi ñöôøng
caàu
MC
P*
Vôùi chính saùch phaân
Pc
bieät giaù hoøan haûo, moãi
D=AR ngöôøi TD traû giaù cao
MR nhaát maø hoï saün loøng
traû, MR=D, khi naøo giaù
Q* Q** Q saün loøng traû coøn cao
hôn MC thì DN coøn tieáp
lôïi nhuaän taêng theâm
tuïc baùn, saûn löôïng
phaàn treân ñöôøng MR cuõ
taêng tôùi Q**, giaù giaûm
Phaân bieät giaù caáp moät nhaèm chöùng minh lôïi
nhuaän seõ gia taêng khi aùp duïng chính saùch giaù
phaân bieät ôû 1 chöøng möïc naøo ñoù.
Thöïc teá ngöôøi baùn gaëp khoù khaên vì :
coù quaù nhieàu khaùch haøng neân khoâng theå öôùc
ñoùan chính xaùc giaù saün loøng traû cuûa moãi
khaùch haøng
Tuy nhieân ngöôøi baùn coù theå phaân khuùc thò
tröôøng vaø ñònh giaù khaùc nhau cho töøng nhoùm
khaùch haøng ñoái vôùi cuøng saûn phaåm
Phaân bieät giaù caáp moät trong thöïc
tieãn
Luật sư, kiến trúc sư,
bán xe ô tô, kế toán,
kiểm toán, bác sĩ
 Phaân bieät giaù caáp moät trong thöïc tieãn
P
Vôùi giaù duy nhaát P*4
coù ít khaùch haøng hôn
P1
vaø nhöõng ngöôøi saün
MC loøng traû giaù nhö
P2
P1,P2,P3 vaãn coøn coù
P3
P4* giaù trò thaëng dö
P5 Aùp duïng 6 möùc giaù seõ
P6 MR
taïo ra nhieàu lôïi nhuaän
D=AR
vaø nhieàu khaùch haøng
coù lôïi hôn

Q* Q
VD:
nhiều nhà hát bán vé giá thấp hơn cho trẻ em và
người cao tuổi vì đối tượng này không có thu nhập
hay thu nhập thấp nên chỉ sẵn lòng trả giá thấp
Các hãng hàng không bán vé giá thấp cho những
người chấp nhận bay đêm, nhất là đêm thứ 7, thông
thường doanh nhân có giá sẵn lòng trả cao hơn, sau
1 tuần làm việc cuối tuần họ muốn nghỉ ngơi, thư
giãn, hưởng thụ; trong khi những người du lịch balo
có giá sẵn lòng trả thấp hơn và chấp nhận bay đêm
Các trường cao đẳng và đại học có chính sách
giảm học phí cho các sinh viên nghèo
Phaân bieät giaù caáp hai: phaân bieät giaù theo
löôïng haøng tieâu thuï:ñieän, nöôùc, khí ñoát…
P Khi chöa phaân bieät
P1
Po
giaù Po vaø löôïng
Qo
P2
P3 AC Phaân bieät giaù caáp
D=AR
2 vôùi 3möùc giaù
MC
MR P1,P2,P3 seõ:

Q1Qo Q2 Q3
Q Taêng lôïi nhuaän
Khoái 1 Khoái 2 Khoái 3
DN

 Baûng giaù cöôùc xe buùyt TP.HCM 2019: 1.1 vé lượt
< 18km 5000 ñoàng/löôït/ngöôøi
> 18km 6000 ñoàng/löôït/ngöôøi
SV,HS 2000 ñoàng/löôït/ngöôøi
Baûng giaù ñieän tieâu duøng sinh hoïat (Ñv tính:
ñoàng/kwh)
1.2 Vé năm
112.500 đồng/1 tập 30 vé 5.000 đồng/lượt hành khách
135.000 đồng/1 tập 30 vé 6.000 đồng/lượt hành khách
2. Các tuyến xe buýt nhanh 7.000 đồng/lượt hành khách
mã số 13,94
tuyến xe buýt đêm mã số 96 10.000 đồng/lượt hành khách
Baûng giaù ñieän tieâu duøng sinh hoïat ở Việt Nam 2019
(Ñv tính: ñoàng/kwh)

Cho 0-50 kwh ñaàu tieân 1678

Töø 51-100 kwh 1734
Töø 101-200 kwh 2014
Töø 201-300 kwh 2536
Töø 301-400 kwh 2834
töø 401Kwh 2927
 Phaân bieät giaù caáp ba
 Ñieàu kieän aùp duïng giaù phaân bieät caáp 3;
 DN phaûi coù theá löïc thò tröôøng
 Coù nhöõng nhoùm khaùch haøng khaùc nhau coù
möùc saün loøng chi traû khaùc nhau (ñoä co daõn
caàu khaùc nhau)
 DN coù caên cöù ñeå phaân bieät khaùch haøng
 Ngaên chaän söï mua ñi, baùn laïi
 Ví duï:Phaân bieät giaù caáp ba
 1 haõng röôïu ñoùng cuøng 1 loaïi röôïu vaøo 2
loaïi chai coù nhaõn hieäu khaùc nhau vaø baùn 1
loaïi vôùi giaù 12$, trong khi loaïi coøn laïi chæ
baùn giaù 4$
Giaù veù maùy bay economic vaø giaù loaïi
business
VD:giaù veù maùy bay khöù hoài Newyork-Paris coù
3 giaù: loaïi business 2000$, economic 1200, giaù
reû <500$ (phaûi mua tröôùc vaøi tuaàn..)
Giaù veù ca nhaïc cho sinh vieân, coâng nhaân reû
hôn cho ngöôøi thöôøng
 Phaân bieät giaù caáp ba
 TC: toång chi phí
Q=Q1+Q2
 P1Q1 TC
Lôïi nhuaän   0
Pr=P1Q1+P2Q2-TC Q1 Q1 Q1
 DN seõ taêng löôïng
baùn cho moãi nhoùm
ngöôøi tieâu duøng Q1  P 2Q 2 TC
vaø Q2 cho ñeán khi   0
lôïi nhuaän bieân =0 Q 2 Q 2 Q 2
MR1=MC, töông töï MR2=MC
Lôïi nhuaän toái ña khi
MR1=MR2=MC
 Phaân bieät giaù caáp ba

P
Qt: MC=MRt
D1=AR1
P1 D=AR
MR1=MR2=MC
Pt
MC Nhoùm 1:P1Q1
P2 Nhoùm 2: P2Q2
D2=AR2
MRt
MR2
MR1

Q
Q1 Q2 Qt

Khoái 1 Khoái 2 Khoái 3

 Phaân bieät giaù caáp ba
 Xaùc ñònh möùc giaù töông ñoái

P
MR 
1
1
Ed
P1 P2
MR1   MR 2 
1 1
1 1
Ed1 Ed 2
1
1
P1 Ed1

P2 1
1
Ed 2
 Ñònh giaù cao hôn cho nhoùm khaùch haøng coù
ñoä co daõn caàu thaáp hôn
Mối quan hệ giữa MR, P và ED

dTR d(P.Q) dQ.P + dP.Q

MR = = =
dQ dQ dQ
P.dP.Q 1
=P+ = P(1 + )
P.dQ dQ P
x
1 dP Q
MR = P(1 + )
ED
58
 Ví duï:Phaân bieät giaù caáp ba
 E1=-2 E2=-4

1 1 3
1 1
P1 Ed1  4  4  1,5

P2 1  1 1
1 1
Ed 2 2 2
 P1 neân gaáp 1,5 laàn P2
Bán hàng trên nhiều thị trường
 Nếu MR từ 2 thị trường khác nhau, DN sẽ
bán sản lượng lớn hơn cho thị trường có
MR cao hơn; giảm Q bán cho thị trường
co1 MR thấp hơn. Cân bằng Đạt được khi
MR 2 thị trường bằng nhau
 Để tối đa hóa lợi nhuận doanh thu biên
trên 2 thị trương phải bằng nhau
 d. Bán hàng trên nhiều thị trường
P P
P
MC

P2
P1
MR1 MR2 MR=MC

D1 D2
Q
Q1 Q Q2 Q Qe

MR1 MR2 MRT

61
 Điều kiện bán hàng trên
nhiều thị trường

• MR1 = MR2 = … = MRn = MR = MC (1)

• Q1 + Q2 + … + Qn = QE (2)

62
Phaân bieät giaù caáp ba: khoâng baùn cho thò
tröôøng nhoû hôn
P Nhoùm ngöôøi TD 1 coù
ñöôøng caàu D1 khoâng
D2=AR2 saün loøng traû giaù cao
MC  khoâng neân baùn cho
P* hoï

MR2
D1=AR1
MR1
Q1 Q* Q

Khoái 1 Khoái 2 Khoái 3

 Giaù veù moät soá ñieåm tham quan
ÑÒA ÑIEÅM GIAÙ VEÙ
THAÛO CAÀM VIEÂN
Ngöôøi lôùn 16.000 ñoàng
Treû em 12.000 ñoàng
ÑAÀM SEN
Ngöôøi lôùn 20.000 ñoàng
Treû em 12.000 ñoàng
BAÛO TAØNG CAÙCH
MAÏNG HOÀ CHÍ MINH
Ngöôøi lôùn 5.000 ñoàng
Treû em 2.000 ñoàng
Ngöôøi nöôùc ngoaøi 15.000 ñoàng
BAÛO TAØNG PHUÏ NÖÕ MIEÃN PHÍ
 Kinh teá hoïc veà phieáu mua haøng vaø khaáu tröø
giaù
 Giaù caû phaân bieät
 Nhöõng ngöôøi tieâu duøng coù ñoä co giaõn cuûa caàu
theo giaù cao thöôøng coù xu höôùng söû duïng phieáu mua
haøng giaûm giaù/phieáu khaáu tröø giaù nhieàu hôn so
vôùi ngöôøi coù ñoä giaõn cuûa caàu theo giaù keùm.
 Caùc chöông trình phieáu mua haøng giaûm giaù vaø
• phieáu khaáu tröø giaù cho pheùp doanh nghieäp
• thöïc hieän chieán löôïc phaân bieät giaù. Coù khoaûng 20-
30% ngöôøi TD thöôøng xuyeân caét, giöõ, söû duïng
coupon giaûm giaù (hoï laø nhöõng ngöôøi nhaïy caûm vôùi
sö( thay ñoåi giaù hôn nhöõng ngöôøi khaùc). Caùc DN seõ
ñònh giaù thaáp hôn cho nhöõng ngöôøi nhaïy caûm vôùi
giaù caû.
Kinh teá hoïc veà phieáu mua haøng vaø khaáu tröø giaù
􀂄 Ví duï
􀂄 P2 tính cho ngöôøi coù söû duïng phieáu giaûm giaù(E2
=-4)
􀂄 P1 tính cho ngöôøi khoâng söû duïng phieáu giaûm
giaù(E1=-2)
Söû duïng:
Giaù cuûa ngöôøi khoâng söû duïng neân cao gaáp 1,5 laàn
ngöôøi coù söû duïng phieáu giaûm giaù
􀂄 Hoaëc, neáu saûn phaåm thoâng thöôøng ñöôïc baùn vôùi
giaù
15 ngaøn, thì phieáu giaûm giaù neân coù giaù trò laø 5
ngaøn.
Phaân bieät giaù theo thôøi ñieåm vaø
giaù caû luùc cao ñieåm
Phaân khuùc thò tröôøng theo thôøi gian
Trong giai ñoaïn ñaàu ñöa saûn phaåm ra
thò tröôøng, caàu raát keùm co giaõn
Saùch môùi, bìa cöùng-bìa meàm
Phim môùi-phim ñaõ chieáu nhieàu suaát
Maùy vi tính theá heä môùi
􀂄 Moät khi thò tröôøng naøy ñaõ ñaït lôïi
nhuaän toái ña,doanh nghieäp seõ haï giaù
nhaèm thu huùt thòtröôøng ñaïi chuùng coù
Hary PorterNgaøy 30/06/05:
chỉ coù
1000 cuốn đñược baùn
vôùi giaù 350.000
ñoàng/cuốn
Ngaøy 15/09/05: 15000
cuốn đñược phaùt haønh
với giaù 80.000
ñoàng/cuoán
Phaân bieät giaù theo thôøi Khaùch haøng
ñieåm ñöôïc chia thaønh
hai nhoùm theo
thôøi gian. ÔÛ giai
P ñoaïn ñaàu, caàu laø
keùm co giaõn
P1 D=AR2 (ñöôøng caàu doác
P2 hôn)neân giaù ñöôïc
ñònh ôû möùc P1
MR2 Theo thôøi gian,
MC
caàu trôû neân co
MR1 D=AR1 giaõn hôn vaø giaù
giaûm ñeå thu huùt
Q1 soá ñoâng khaùch
Q2 Q
haøng treân thò
aùù caû luùc cao ñieåm cao hôn luùc bình thöôø
Caàu moät soá haøng hoùa seõ taêng cao vaøo luùc cao
ñieåm:
Giao thoâng giôø cao ñieåm
Giaù veù xem phim, karaoke buoåi toái cao hôn ban ngaøy
Nhu caàu tieâu duøng ñieän luùc chieàu toái hay muøa
Heø
Khu du lòch vaøo ngaøy cuoái tuaàn, ngaøy leã
Chi phí luùc cao ñieåm cuõng cao hôn
Nguyeân taéc MR=MC ôû töøng thôøi ñieåm
Phiên bản MacBook Air đầu tiên của Apple ra mắt
từ đầu năm 2008, với mức giá lên tới 1.799 USD
cho một mẫu máy 13”.
2010 Apple đã tân trang lại chiếc notebook này,
khiến nó trông mỏng hơn, nhỏ hơn và giảm mức
giá ban đầu xuống còn 999 USD đối với bản 11”
và 1.299 USD đối với bản 13”.
aùù caû luùc cao ñieåm cao hôn luùc bình thöôø
Caàu moät soá haøng hoùa seõ taêng cao vaøo luùc cao
ñieåm:
Giao thoâng giôø cao ñieåm
Giaù veù xem phim, karaoke buoåi toái cao hôn ban ngaøy
Nhu caàu tieâu duøng ñieän luùc chieàu toái hay muøa
Heø
Khu du lòch vaøo ngaøy cuoái tuaàn, ngaøy leã
Chi phí luùc cao ñieåm cuõng cao hôn
Nguyeân taéc MR=MC ôû töøng thôøi ñieåm
Giaùù caû luùc cao ñieåm
Giôùi haïn coâng suaát seõ laøm MC taêng daàn.
􀂄 Söï gia taêng cuûa MR vaø MC seõ laøm giaù caû
cao hôn.
􀂄 MR seõ khoâng baèng nhau ôû caùc thò tröôøng
do caùc thò tröôøng khoâng aûnh höôûng laãn
nhau.
Giaùù caû luùc cao ñieåm
P P1: giaù cao ñieåm
MC
P2:giaù thaáp ñieåm
P1
D=AR1

P2
MR1

MR2 D=AR2
Q2 Q1 Q
Vieäc tieâu thuï moät haøng hoùa vaø dòch vuï coù
theå ñöôïc chia thaønh 2 thaønh phaàn, vaø do ñoù
coù hai giaù.
􀂄 Ví duï
1) Coâng vieân giaûi trí
􀂄 Mua veù vaøo coång
􀂄 Mua veù troø chôi vaø thöùc aên trong coâng
vieân
2) Caâu laïc boä quaàn vôït hay bôi loäi
􀂄 Phí gia nhaäp (Hoäi phí)
􀂄 Leä phí chôi moãi laàn
3) Ñieän thoaïi
􀂄 Phí thueâ bao
Vieäc tieâu thuï moät haøng hoùa vaø dòch vuï coù
theå ñöôïc chia thaønh 2 thaønh phaàn, vaø do ñoù
coù hai giaù.
􀂄 Ví duï
4) Mua maùy aûnh
􀂄 Giaù Mua maùy
􀂄 Giaù phim
5) Giaù dao caïo raâu
􀂄 Giaù dao
􀂄 Giaù löôõi lam
Giaû caû hai phaàn
􀂄 Quyeát ñònh veà giaù laø ñònh ra phí gia
nhaäp
(T) vaø phí söû duïng (P).
􀂄 DN phaûi Löïa choïn söï ñaùnh ñoåi giöõa
phí gia nhaäp thaáp vaø giaù söû duïng cao
hay phí gia nhaäp cao vaø giaù söû duïng
thaáp
Giaù caû 2 phaàn ñoái vôùi 1 ngöôøi
Giaù söû duïng P*
TD
ñöôïc ñònh ôû
P möùc sao cho MC =
P.
Phí gia nhaäp T*
T*
ñöôïc ñònh ôû
möùc baèng vôùi
MC thaëng dö
P*
cuûa ngöôøi tieâu
D duøng.
Giaù caû 2 phaàn
vôùi 1 ngöôøi tieâu duø
duy nhaát
Q* Q
Giaù caû 2 phaàn ñoái vôùi 2 ngöôøi
Giaù söû duïng
TD (hay 2 nhoùm ngöôøi TD khaùc
ñöôïc ñònh ôû
nhau)
P möùc P* sao cho
P*> MC
Phí gia nhaäp T*
T*
ñöôïc ñònh ôû
möùc baèng vôùi
thaëng dö
P*
MC cuûa ngöôøi tieâu
D1 duøng coù nhu
D2 caàu nhoû hôn.

Q2 Q1 Q Lôïinhuaän=2T*+
(P*-MC)(Q1+Q2)
Giaû caû hai phaàn vôùi nhieàu ngöôøi tieâu duøng khaùc
nhau
􀂄 Khoâng coù caùch tính chính xaùc P* vaø T* trong
thöïc teáneân phaûi thöû nghieäm vaø ñieàu chænh.
􀂄 Phaûi xem xeùt vieäc ñaùnh ñoåi giöõa phí gia nhaäp T*
vaø phí söû duïng P*.
􀂄 Phí gia nhaäp thaáp: lôïi nhuaän töø baùn saûn phaåm
(P-MC)* n cao
􀂄 Phí gia nhaäp cao: lôïi nhuaän töø baùn saûn phaåm (P-
MC)* n thaáp
􀂄 Ñeå xaùc ñònh keát hôïp toái öu, tieán haønh choïn
nhieàu
keát hôïp cuûa P,T.
􀂄 Choïn keát hôïp naøo laøm toái ña hoùa lôïi nhuaän.
Л=Лa+Лs=n(T)T+(P*-MC)Q(n)
VD:Naêm 1971 haõng Polaroid tung ra thò tröôøng maùy
aûnh Polaroid chuïp hình laáy lieàn, maùy aûnh naøy phaûi
söû duïng 1 loaïi phim chuyeân duïng
Lôïi nhuaän=PQ+NT-C1(Q)-C2(N)
P: gía phim; T: giaù maùy aûnh; Q: soá löôïng phim baùn
ñöôïc; N:soá löôïng maùy aûnh baùn ñöôïc
C1(Q):chi phí SX phim, C2(N):chi phí SX maùy aûnh
Q vaø N phuï thuoäc vaøo P vaø T
GIAÙ GOÄP: 1939 Haõng phim Loews SX 2 boä phim
‘Gone with the wind”-1 boä phim tuyeät vôøi, “Gertie’s
Garter”-1 boä phim thaát baïi haõng phim buoäc caùc raïp
thueâ caû 2 phim, giaù saün loøng traû cho 2 boä phim cuûa
2 raïp
Raïpnhö sau Gone with the wind Gertie’s Garter
A 12.000$ 3.000$
B 10.000$ 4.000$

Neáu cho thueâ rieâng Pmax haõng phaûi ñoøi cho phim 1 laø
10.000$, Pmax cho phim 2 laø 3.000$ moãi raïp traû
13.000$ doanh thu cuûa haõng phim laø 26.000$
Neáu cho thueâ goäp raïp A saün loøng traû 15.000$
Raïp B saün loøng traû 14.000$ haõng phim ñoøi giaù goäp
14.000$ doanh thu 28.000$>26.000$
 GIAÙ GOÄP HOÃN HÔÏPSo saùnh 3 chieán löôïc:
WTP2 1-Baùn rieâng P1=60, P2=90
100 MC1 2-Baùn chung 2 SP vôùi P=100
A
90
3-Coù theå choïn: hoaëc baùn
rieâng P1=P2=89,95 hay baùn
chung 2 SP vôùi P=100
50
B
40 C
30 MC2
Lôïi nhuaän cuûa
10 D chieán löôïc naøo lôùn
nhaát?Coù 4 ngöôøi Td
10 20 50 60 90 100 WTP1 laø A,B,C,D coù
WTP nhö hình
 P1 P2 Pgoäp Lôïi
nhuaän
Baùn 60 90 140
rieâng
Goäp 100 200
thuaàn
tuùy
Goäp hoãn 89,95 89,95 100 229,0
hôïp rieâng: chæ coù C, D mua SP1; A mua SP2
Baùn
Toång lôïi nhuaän: 2(60-20)+(90-30)=140
Goäp giaù thuaàn tuùy: caû 4 mua caû goùi vôùi giaù 100
Toång lôïi nhuaän: 4(100-20-30)=200
 P1 P2 Pgoäp Lôïi
nhuaän
Baùn 60 90 140
rieâng
Goäp 100 200
thuaàn
tuùy
Goäp hoãn 89,95 89,95 100 229,0
hôïp giaù hoãn hôïp: ngöôøi D mua SP1 vôùi giaù 89,95,
Goäp
ngöôøi A mua SP2 vôùi giaù 89,95, ngöôøi B vaø C mua goùi
haøng vôùi giaù 100
Toång lôïi nhuaän:
(89,95-20)+(89,95-30)+2(100-20-30)=229,0
Vaäy goäp giaù hoãn hôïp laø chieán löôïc kinh doanh coù lôïi
VD:Moät nhaø haøng vöøa baùn theo set menu(moùn khai
vò, moùn chính, moùn traùng mieäng) troïn goùi, vöøa baùn
rieâng töøng moùn
Coù nhöõng khaùch haøng quan taâm ñeán moùn chính vaø
moùn khai vò, khoâng quan taâm ñeán moùn traùng mieäng;
coù nhöõng khaùch chæ quan taâm ñeán moùn chính vaø
moùn traùng mieäng, coù khaùch aên ñuû caû 3 moùn
Neáu nhaø haøng öôùc tính khaùch coù theå chi tieâu trung
bình 20$ cho böõa aên seõ ñònh giaù moùn chính 14$, moùn
khai vò 5$, moùn traùng mieäng 4$
Khaùch 1: chi 19$
Khaùch 2: chi 18$
Khaùch 3: 23$
Baùn raøng buoäc:
VD:
1950 IBM yeâu caàu khaùch haøng mua maùy ñieän toaùn
phaûi mua giaáy phieáu ñieän toaùn do IBM saûn xuaát
Mobil Oil yeâu caàu caùc traïm dòch vuï phaûi baùn daàu
maùy Mobil Oil
Kentucky hay McDonald yeâu caàu caùc ngöôøi mua
thöông hieäu phaûi mua nguyeân lieäu töø thòt baêm vieân,
ly giaáy,töø haõng ñeå giöõ thöông hieäu
2. Soá löôïng ngöôøi mua ít
3. Taùc ñoäng qua laïi giöõa nhöõng ngöôøi
mua: khi nhöõng ngöôøi mua caïnh
tranh döõ doäi, giaù caû seõ bò ñaåy
leân xaáp xó gia trò bieân MV theá
löïc ñoäc quyeàn mua giaûm; neáu caâu
keát giaù caû giaûm theá löïc ñoäc
quyeàn taêng
2.2 Quyeát ñònh mua cuûa ngöôøi ñoäc
quyeàn mua
Trong TT caïnh tranh, ngöôøi mua mua
theo giaù thò tröôøng
P Trong thò tröôøng töï do
MC caïnh tranh
P1 Giaù phaûi traû/ñvsp
P*
=chi tieâu trung bình AE
P2 P=MR=AR =chi tieâu bieân ME
P=ME=AE = P thò tröôøng. Ngöôøi
mua seõ mua ñeán khi MV
Q2 D=MV cuûa ñôn vò cuoái=ME, töùc
mua Q*
Q
Q1 Q* Q2

MV(marginal value): giaù trò bieân

AE:(average expenditure): chi tieâu trung bình
ME(marginal expenditure): chi tieâu bieân
 P Trong thò tröôøng
ME ñoäc quyeàn mua:
ñöôøng caàu cuûa 1
S=AE ngöôøi ño MV hay
MU nhö 1 haøm soá
Pc cuûa löôïng mua.
Ñöôøng cung thò
Pm tröôøng laø ñöôøng chi
D=MV tieâu trung bình AE
doác leân. Töø ñöôøng
AE= P(Q) suy ra
Qm Qc Q ñöôøng ME baèng
Ngöôøi ñoäc quyeàn mua mua löôïng Qm caùch tính toång chi
xaùc ñònh bôûi giao ñieåm ME vaø MV tieâu TE=P(Q)Q, sau
(<Qc) vôùi giaù Pm<Pc ñoù tính ñaïo haøm
ME: chi tiêu biên; AE: chi tiêu trung bình cuûa haøm TE ta seõ
coù ME.
MV: giá trị biên