Ustna – Odprawa posłów

greckich
• Tragiczny los jednostki i zbiorowości jako motyw literacki. Omów
zagadnienie na podstawie Odprawy posłów greckich Jana
Kochanowskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany
kontekst
• Inspiracje mitologiczne i ich znaczenie w utworze literackim. Omów
zagadnienie na podstawie Odprawy posłów greckich Jana
Kochanowskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany
kontekst.
• Motyw władzy w literaturze. Omów zagadnienie na podstawie
Odprawy posłów greckich Jana Kochanowskiego. W swojej odpowiedzi
uwzględnij również wybrany kontekst.
• Rola kostiumu historycznego w literaturze. Omów zagadnienie na
podstawie Odprawy posłów greckich Jana Kochanowskiego. W swojej
odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
 Przykładowa wypowiedź
• Rola kostiumu historycznego w literaturze.
Omów zagadnienie na podstawie Odprawy
posłów greckich Jana Kochanowskiego. W
swojej odpowiedzi uwzględnij również
wybrany kontekst.
• Kostium historyczny to sposób przedstawiania zdarzeń
historycznych w utworze fabularnym, by czytelnik mógł odnieść
zawarte w nim treści do czasów i problemów sobie
współczesnych. Sięgano po niego ze względu na konwencję (w
przypadku dawnego dramatu) lub ze względów cenzuralnych.
Pisarze posługują się kostiumem, umieszczając akcję w innej
epoce, np. w średniowieczu, ale robią to tak, by współczesny mu
czytelnik rozumiał, że prezentowana tam postawa, metody walki,
czy problemy mogą być wykorzystane w jego czasach i sytuacji.
Często związane to było ze specyficzną sytuacją historyczną,
cenzurą, zaborami, represjami.
• Teza: Po kostium historyczny sięgano ze względu na konwencję (w
przypadku dawnego dramatu) lub ze względów cenzuralnych.
 Argument
• Poetą, któremu szczególnie bliskie stały się losy swego państwa, był humanistyczny
artysta doby renesansu - Jan Kochanowski. Patriotyczny ton szczególnie mocno został
zaakcentowany w jego utworze pt. Odprawa posłów greckich . Temat został zaczerpnięty z mitu
trojańskiego, któremu Homer poświęcił „Iliadę” . Mistrz z Czarnolasu z historii antycznej wybrał
moment przybycia greckich posłów po porwaną przez Parysa Helenę. Otóż do Troi zostają
wydelegowani posłowie Ulisses i Menelaus, którzy pod groźbą wojny żądają uwolnienia branki.
Antenor, będący prawym i uczciwym człowiekiem, przestrzega posłów i króla przed grożącym
niebezpieczeństwem. Mamy tu konkretne odniesienia do czasów Kochanowskiego. Król Priam
niepewny swych decyzji, ulegający wpływom to podobieństwo do króla Zygmunta Augusta. Rada
Królewska – podobieństwo do polskiego sejmu (nawet porządek obrad wydaje się swojski:
marszałkowie stukają laskami o ziemię, posłowie rozstępują się, by zagłosować). Parys, Iketaon –
podobieństwo do polskich szlachciców (stawiają wyżej dobro prywatne niż państwowe, są próżni
i skorumpowani). Antenor – wzór dobrego szlachcica, jakich w XVI-wiecznej Rzeczypospolitej nie
było zbyt wielu. Historia wojny trojańskiej była powszechnie znana ludziom XVI wieku. Dla
Kochanowskiego stała się pretekstem, maską, pod którą autor ukrył ważne współczesne
problemy polityczne. Sens tych wywodów ma charakter uniwersalny, ponieważ dotyczy każdego
państwa, w każdym czasie. Jednak Kochanowskiego najbardziej interesuje Polska XVI wieku,
mająca wówczas jeszcze silną i znaczącą pozycję w Europie, choć już z pierwszymi przejawami
osłabienia.
 Kontekst literacki
• Literackim przykładem osoby, która została zmuszona była do działania pod przybranym
nazwiskiem i ukrywania swojej prawdziwej tożsamości , była tytułowa postać poematu poetyckiego Adama
Mickiewicza Konrad Wallenrod. Wychowanie zapewnił młodzieńcowi mistrz krzyżacki, który uprowadził go
w wieku dziecięcym z rodzinnego domu na Litwie, mordując wcześniej jego matkę i ojca. Walter Alf przy
pierwszej okazji, jaka się nadarzyła, opuścił dwór zakonny i uszedł do księcia Kiejstuta na Litwę. Tam
oczarowany wdziękami księżniczki Aldony, ożenił się z nią. Nie dane jednak było młodej parze długo cieszyć
się wspólnym życiem, gdyż zamysły Waltera o dokonaniu zemsty na Krzyżakach nie dawały mu spokoju.
Szczęście rodzinne, jak i swą pozycję na Litwie zdecydował się poświęcić dla jednego celu – zadania klęski
znienawidzonym Krzyżakom. Wkrótce też dostaje się pod ich dach i zostaje wybrany wielkim mistrzem
Zakonu. Zemsta Konrada nad znienawidzonymi braćmi zakonnymi okazuje się straszna. Wielki Mistrz
doprowadza ich do zupełnej klęski i ruiny. Bohater zdradził zakon i swoje ideały, ale zrobił to w imię miłości
do ojczyzny. Zapłacił za to największą cenę- śmierć niegodną chrześcijanina. Wybrał miłość do rodzinnego
kraju, gdyż:
• Walter kochał swą żonę, lecz miał duszę szlachetną,
• Szczęścia w domu nie znalazł, bo go nie było w ojczyźnie.
• Dzięki masce historycznej Mickiewicz ukazał problemy współczesnych rodaków, związanych z chęcią
odzyskania niepodległości. Dał Polakom wskazówkę, jak należy wałczyć z zaborcą- w sposób nieczysty,
trzeba poznać ich struktury od środka i podstępnie jak lis z nimi walczyć. Motyw maski posłużył tu także
autowi jako próba usprawiedliwienia się samego Mickiewicza. Na rosyjskim zesłaniu pracował on jako
urzędnik , nie zajmując się otwartą walką z wrogiem, lecz poznając jego wewnętrzne struktury i starając się
zniszczyć go od „środka”.
 Kontekst biograficzny
• Rola kostiumu historycznego pozwoliła
Kochanowskiemu pod przykryciem dawnych wydarzeń
opowiedzieć o swoim spojrzeniu na rozwój sytuacji w
Polsce. Poeta była bardzo wrażliwy na kwestie
związane z państwem, pełnił również funkcje
publiczne, był chociażby sekretarzem królewskim.
Utwór staje się jego przestrogą przed stawianiem
partykularnych interesów nad dobrem państwa, co
musi z czasem zakończyć się trudną sytuacją kraju, jak
chociażby wojną, która wkrótce dotknie mieszkańców
Troi.
 Podsumowanie
• Motyw kostiumu historycznego w dziele to sposób komunikowania się
pisarza z odbiorcą i kreowania wizji świata przedstawionego. Dopiero
warstwa przenośna mówi nam o intencjach nadawcy. Ten nośny temat
ukazywali pisarze na przestrzeni epok. Zarówno Jan Kochanowski, jak i
Adam Mickiewicz użyli go w imię miłości do ojczyzny.
Czytelnicy dzieła Kochanowskiego wiedzieli, jak zakończą się losy Troi
po odprawieniu posłów, nie było zatem celem autora zaskoczenie ich, chciał
poprzez odwołanie się do znanego mitu pokazać, jak do upadku miasta
może przyczynić się niewłaściwe rozumienie spraw państwowych.
Dzieło Mickiewicza również jest komentarzem głosu autora w
kwestiach współczesnych, dotyczących walki z zaborcami. Utwór ukazuje
tragizm bohatera, który osiąga cel i pokonuje wrogów za pomocą zdrady,
jednocześnie jest przegranym, ponieważ przekroczył swoje zasady moralne.